5.1. Саяхаттар мен туризмнің дамуындағы діни фактор

5.2. VII – ХIV ғғ ғылыми-танымдық мақсаттағы саяхаттар

5.3. Қытай сауда флотының және құрлықтағы сауданың даму кезеңі

1992 жылдың қазанында Акапулькада (Мексика) ВТО семинары болды,әлемдегі негізгі туризм тенденцияларының 2000 жылға дейін және одан әрірек дамуына қатынасты. Бұл семинардағы деректерде әртүрлі сандар мен факторлар келтіріледі; олар әлемдік туризмдегі өзгерістерді, одан әрі жақсы түсінуге мүмкіндік туғызды. Бізге келесі суретті көруге болады: 1950 жылы әлемде 25 млн. Адам саяхат жасады, одан түскен қаржы 2 млрд. АҚШ долларын құрады. 1970 жылы – 160 млн адам , олардан түскен қаржы 18 млрд. доллар, 1991ж-450 млн адам, ол 260 млрд. доллар қаржы әкелді.

Егер туризімнің дамуын 1950 жылы аймақтар бойынша қарастыратын болсақ, онда Европа туристтері 66,5 % -ды құрады, Америкадан- 29,6, Африкадан- 2,1, Таяу шығ. елдерінен- 0,2, Оңт. Азия елдерінен- 0,2, Шығыс Азия мен Мухиттың арғы жағы елдерінен- 0,7%.

1991 жылы халықаралық туризм дамуында белгілі бір өзгерістер пайда болды. Еуропадан туристтер 6,1% -ды құрады, Америка континенті елдерінен- 21,5, Шығыс Азия мен мұхиттың арғы жағындағы елдерінен-1,6, Оңт.Азия елдерінен – 0,7%.

Халықаралық туризмнің аймақтар бойынша түскен қаржысын қарастыратын болсақ, онда 1950 жылы Америка ең үлкен түсім алды-50,5%, Еуропа- 41,3, Африка -4,2, Таяау шығыс елдері -2,3, Шығ.Азия- 1,4, Оңт.Азия- 0,5%. 1991 жылы бұл қатынас келесі түрде өзгерді ; аздаған түсімді Европа алды- 52,6%. Америка-8,6, Шығ. Азия елдері мен Мүхиттың ар жағындағы елдер- 14,7, Африка континенті- 1,7, Таяу шығыс елдері- 1,7, Оңт.Азия- 0,7%.

Егер туристердің санын жылдың өсімімен қарастырсақ негізгі аумақ бойынша 1950 жылдан 1941 жыл аралығында, онда Америка Елдерінен келген туристер саны жылына 6% -ға өсті. Еуропанікі 7-ге, Африка-8, Таяу Шығыстікі -9, Оңт.Азия -11, Шығ.Азия- 19%.

Егер 1970 және 1991 жж.-ғы негізгі туристік әкелуші аймақтарды қарастырсақ, онда келесі суретті көруге болады.

Еуропалық континент 1970 жылы Солтүстік Еуропа елдерінен 6,7% турист болды . Батыс Еуропадан 34,8; Оңт. Еуропадан -52,6; Шығыс Еуропадан -5,9%.

1991 ж-ға қарай келесі өзгерістер болды: Солт.Еуропа елдерінен 9,1% турист болды, Батыс Еуропадан-40,9; Оңт. Еуропадан- 31,9; Шығыс Еуропадан- 18,1%.

1970 ж. аймақ ішіндегі саяхаттар 83%-ды құрады, ал 1991ж-95%. Америка континенті 1970 ж. Солт. Америка елдерінен 80,9% турист болды .

Орталық Америкадан -1,8, Кариб бассейіні елдерінен-10,7, Оңт.Америкадан-6,6% .

1991 жылға қарай келесі өзгерістер болды: Солт. Америка елдерімен -76% турист болды, Орт.Америкадан-2,1, Кариб бассейіні елдерінен-12,

Оңт.Америкадан-9,9%.

1970 жылы аймақ ішіндегі саяхаттар 94%, ал 1991 жылы-80%-ды құрады.

Шығыс Азия 1970 жылы

Шығ.Азия елдерінен 44% турист болды, Австралиядан-31, Мұхит аралдарынан 25% .

1991 ж. қарай келесі өзгерістер туындады;Шығ.Азия елдерінен 53% турист болды,Австралиядан -37,Мұхит аралдарынан -10%.

Оңт.Азия 1970 жылы Индиядан 31% турист болды;Пәкістаннан-18; Шри-Ланка -5, Непал -5,Иран -39,басқа аймақ мемлекеттерінен -13%.

1991 жылға қарай келесі өзгерістер туындады; Индиядан-56% турист болды,Пәкістаннан-14, Шри-Ланка -11, Непалдан-9,Ираннан-5, басқа аймақ мемлекеттерінен-5%.

Аймақ ішіндегі саяхаттар 1970 жылы 25%,ал 1991 жылы-31% құрады.

Таяу Шығыс 1970 жылы.

Египеттен 15% турист болды,Иорданиядан-3;Сауд Аравиясынан-15,Сириядан-3,Б.А.Э-11,басқа да мемлекет аймақтарынан-53%.

1991 жылға қарай келесі өзгерістер туындады.Египеттен 38% турист болды,Иорданиядан-8,СаудАравиясынан -15;

Сириядан-11,Б.А.Э-11,басқа мемлекет аймақтарынан 17%.

Аймақ ішіндегі саяхаттар 1970 жылы 50%, ал 1991 жылы-47% құрады.

Африка 1970 жыл. Шығыс Африка елдерінен 26% турист болды;Орталық Африкадан-5,Солт.Африкадан-55,Оңт.Африкадан-8,Батыс Африкадан-6%.

1991 жылға қарай келесі өзгерістер болды;Шығыс Африка елдерінен 19% турист болды;Орталық Африкадан-3,Оңт.Африкадан-15,Батыс Африкадан-8%.

Аймақ ішіндегі саяхаттар 1970 жылы 27%,ал 1991 жылы-55% құрады.

Әр турист жылдардағы (1950,1970,1991) туристер ішіндегі ең атақты мемлекеттерді қарастырсақ,онда сұраныстың өзгеру динамикасын бақылауға болады.

Өзін-өзі тексеру үшін сұрақтар:

1.Геология ғылымы нені зерттейді?

2. Геология ғылымының салалары?

3. Паленонтология нені зерттейді??

Ұсынылатын әдебиеттер:

І. Вуколов В.Н. История и теория международного туризма. Алматы-2002.

2. Биржаков М.В. Введение в туризм.СПб Герда-1999.

З. Долженко Г.П. История туризма в дореволюционной России и СССР.Ростовно-Дону, 1988

4.Ердавлетов С.Р. Истрия туризма. Развитие и научное изучение.Алматы-2003

5. Накатков Ю.С.История туризма Казакстана. Алматы-2001

6. Шаповал Г.Ю.История туризма. Минск-1999.