18.1.Халықаралық туризмның дамуына статистикалық баға.

18.2.Халықаралық туризмныңдамытуыныңболжамдары.

18.3. Қазақстандағықазiргiтуризмныңдамукүйiніңталдауы.

18.1.Халықаралық туризмның дамуына статистикалық баға.

Туризмның дамуы және экономикаға ықпалы, және адамдардың тiршiлiк әрекетiнiң барлық тараптары жан-жақты статистикалық мiнездемесiн талап етеді,ол оның статистикалық бағасы мен әдiстемелiк даму талдауының қажеттiлiгін анықтайды. Бұл зерттеудiң тақырыбының өзектiлiгiн анықтайды.

Туризм баяғыда дүниежүзілік бірлестік үшін көп табыс әкелетін және интенсивтi түрде дамитын,10% шақты жалпы табыс салатын саланың бірі. Туризм ел көпшiлiгiнде елдiң жетекшi салаларының ішiне кiредi,ол тез қарқынмен дамиды және маңызды әлеуметтiк және экономикалық рөлдi алады, өйткенi:

• жергiлiктi табысты үлкейтедi;

• жаңа жұмыс орындарын құрады;

• туристтiк қызмет өндiрiске қатысты барлық саланы жетiлдiредi;

• туристтiк орталықтардағы әлеуметтiк және өндiрiстiк инфрақұрылымын жетiлдiредi;

• халық өндiрiстерiнiң орталықтарының қызметi және мәдениеттiң дамытуын iске қосады;

• жергiлiктi тұрғынның өмiр деңгейiнiң өсуiн қамтамасыз етедi;

• валюталық түсулердi үлкейтедi.

Мемлекеттiң экономикасына туризмның оң ықпалы тек елдегi туризм жан-жақты дамитын жағдайда болады ,ал елдiң экономикасын қызметтік экономикаға айналдырмаған жағдайда. Басқаша айтқанда, туризм қосымша әлеуметтiк-экономикалық кешеннiң басқа да салаларымен өзара байланыста болу керек.

Халықаралық туризмның санағы XX ғ.бірінші жартысында қалыптаса бастады. туристтiк қозғалыстың толқынында. 1929ж.Австрияға 2млн., Швейцарияға- 1, 5 миллион адам келді, Италияны - 1 миллионнан артық. Еуропалық елдерiнiң қатары туристтiк ағынының кеңейуiмен жүйелi есепке алуларына өттi. Саяхаттардың санағы сол мерзiмге дегенмен дербес мәндi әлi алуға жеткiлiксiз болды.Мәлiметтердi жиу және өңдеу ұлттық қауiпсiздiк үшін,миграциялы процесстер және заңды сақтауға ,салық өндiру туралы бақылау мүдделерi үшін iске асты. Туристтiк мақсаттар шындығында артқы жоспарларға шегiндi. Туристтер ерекше дәреже ретiнде саналмады олар басқа саяхатшылармен бірдей қатарда есептелінді.

Халықаралық туризмның санағының дамытуының жаңа кезеңі 40-шi ж.аяғы 50-ші ж.басында. Соғыстан кейін европалықтар көптеген шаруашылық қиындақтарға ұшырады.Мысалы: басқаруда, тауарлық және қаржы жүйелерiнiң күйреуiмен , хаоспен. Ахуалдың тұрақтануы үйлестiрiлген әсерлердiң табандатқан кешенi талап еттi. :Үкiметтегілер бұл мәселені халықаралық туризмдарға үлкен үмiттер атқарды. Төлем балансының активизациясы, қаржы тепе-теңдiгiнiң табыстарын олардан ұластырды яғни, ұзақ мерзiмдi экономикалық өрлеу.

60-ші жылдары халықаралық ұйымдағы үкiметтерiнiң ықыласы индустриалды - дамыған елдер және жылдам дамитын елдерде болды. ООН бас ассамблеясы тәуелсіздік туралы үндеуді отарлық елге және халыктарға(1960 г.) қабылдады және 70 - ші жылды "онкүндік даму" деп жариялады.Үшiншi дүниенiң елдерiнiң консультанттары үшiн туризмде маңызды орын берiлетiн экономикалық мешеулiктiң жеңуiн бағдарлама жасады.

Халықаралық туризм дүниежүзілік экономиканың дербес саласы ретінде екі дүниежүзілік соғыстан кейін нысанға келе бастады. Екінші дүниежүзілік соғысқа дейін халықаралық туризм іс жүзінде өмір сүрмеді,оған қарамастан - халықаралық сапарлар | басты бейнемен іскер мінезді тасыды немесе халықтың аууымен тоқулы бір елден сыртқа болды. Сапарлар туристік мақсатпен шектеулі және көлденең мінезді тасыды.

Мынадай жағдайдың негізгі себептерімен келесі: болып табылды

1. әлемнің басты елінің халқының аласа өмірлік деңгейі кейін бірінші дүниежүзілік соғыстың талқандауымен;

2. тіршілік отарлықтың империялардың барлығы:Англия, Франция, Португалия, Испания, Бельгия кедергі жасады;

3. халықаралық көліктің бір мен қысқа әлсіз дамуы

ұзақтықпен демалыстардың іс жүзінде жолсапардың мүмкінсіздігін тудырды;

4. жолсапардың бұрыштамасының ал- күрделі рәсімдері шын халықаралық туризмнің дамуына араластырды;

5. халықаралық туризмнің инфрақұрылымының әлсіз дамуы, туристік қызмет атқаруының сапасы да кем болып табылуы оның дамуының теріс болжамы.

Жағдай тұрғылықты бейнемен екі дүниежүзілік соғыстан кейін өзгерді. 50-шi соңы - 60-шi жылдардың басы халықаралық туризмның төңiрегiдегiн өзгерістер байқалады.

Әлемдегi 1960 жылда келулер 70 миллион тiркелді, олардың санының 1995 жылда сапарлардың 2010 жылға әлемiнде вто сан сарапшылардың болжамдары бойынша 561 миллионды 8 есе өсiп құрап 146 миллионнан Орталыққа және шығыс Еуропаны тура келген туристтiк келулердi миллиард еселенiп жететiн болады.

Туризм өсудiң өз тез қарқынымен "XX жылдың экономикалық феноменi"деп мойындалған. Туризмның дамытуына жыл сайын капитал жұмсаулуда (екiншi орын өнеркәсiпке капитал жұмсауларынан кейiн) бүкiләлемдiк капитал жұмсаулары 11% шақты ортақ көлемдердi құрайды. Туристтiк қызмет 1 бос еместiктi қамтамасыз етедi кездесетiн салалардағы адам, бос еместiктi қоса 200 миллион бетер көп.

Шапшаң екпiнмен халықаралық туризмнен түсулер - 12%ға орташа өсті. 1995 жылы олар 381 миллиард Ақш долдарын құрап қойған .

Алғашқы халқаралық шешімнің қабылдауы 1937жылы басталған болатын.Ұлттардың лигасының кеңесiмен статистикалық мақсаттарында қолдануға 1950 жылы кеңес берген . Кейiннен жылда ол 1950 жылда (Мсото ) ресми туристтiк ұйымдардың Дублинында Халықаралық одақпен анықтап алған .1953жылы Оонның комиссияның Статистикалық жылында "Халықаралық келуші" ұғымы енгiздi.Халықаралық туристтiк келушілер қарқынды және тұрақты өсуі куәландырды ,ол кең массаларға қол жететiн болды.