15.2. Қазақстандағы жаппай туристтiк қозғалыс.

Қазақстанда жаппай туристік қозғалыс жиырмасыншы жылдарының аяғынан басталды.Бұған себеп СССР Наркомпросасының 1928 жылдағы .«Советтік турист» акционер лік қоғамының ашылуы болды.Бір акция бір рубль болды.сондықтан миллиондаған советтік адамдар, оның ішінде қазақстандықтар акционер мүшесі бола алды.Бұл жиналған ақшаларға коптеген туристік базалар, альпенистік лагерьлер, демалу үйлерін салды .Осы тәжірибе қазіргі Қазақстанда қолданылуы мүмкін.

1929жылдың 30 қарашасында ресейлік турист қоғамының басшысы тәжірибелі саяхатшы Н.В. Крыленко болды.

1932 жылы ең алғаш рет Қазақстан бойынша жолсілтемелер пайда болды. 1936 жылы Алматыда «Горельник» атты 50 орындарға арналған туристік база табылған.

1938 жылы ең алғашқы жаппай туристік мереке Кокжайлау жерінде өткізілді және оған 200 адам қатысты.

«Горельник» туристік базасы Ұлы Отан соғысы кезінде жұмыс жасамады .1943 жылы ол жерде тауатыс жаттығулары жүргізілді.Соғыс біткен соң қайтадан альпенизм және таушаңғы жұмыстары жүргізілді.1953 жылы бұл жер қайтадан туристерді қабылдай бастады.

1952 жылы Қазақстанда экскурсиялық басқарма ашылды. 1958 жылы Орта азияға әйгілі болды. 1960 жылы Республикалық туристік басқарма ашылды.

Бар болғаны бұрын ТЭУ 1962 жылда туризмға және экскурсиялар бойынша кеңестерде қайта ұйымдастырды. 1965 жылда туризмға және алматыға экскурсиялар бойынша Қазақ республикалық кеңестерiн ұйымдастырылды - және 5 облыстық кеңестер: Облыстар Алматы , шығыс - Қазақстандық, Қарағанды, Орал, Шымкенттiк, сонымен бiрге осылардың экскурсиялық бюролары.

1959 жылда турбаза алматыда ашылды , ал 1968 жылы алматы облысының талғар ауданының горный садовод поселкесiне жақын орналасқан Алматау турбазасының Биiк таулы сырғанағыш Медеу құрылысы және Алатауларды кiрдi.

Жаңа турбазалар республиканың өте әдемi орындарында салынды: «Павлодар облысындағы Жасыбай Көлiнің , Каркаралинская жағасы Баянаул аттас тау - қарағанды облысының көгалы Лесное, шығыс - Қазақстандық облыстағы жағаға Бұхтарма су қоймасының Алтайлық шығанағы, Орал өзенi Орал жағаға жақын, Орман Қостанай қаласымен қашық емес, Оңтүстiк Шымкенттiк облыстағы Бадам шатқалының Жазықтығында, аудандағы Алтындай Орман Көкшетау қалалық, Иссык-куль Көлi.».

Туризмның ары қарай дамытуы бойынша шаралар туралы қаулылардан кейiн және Қазақстанда (1969 жыл) елiнде туризм және экскурсиялар бойынша жаңа облыстық кеңестер пайда бола бастады, саяхат бюросы және экскурсиялар. Тағы басқа қызметтермен жаңа туристтiк базалары және мейрамханалары бар қонақ үй, кинотеатрлармен ашылды.

Қазақстандағы спорт туризмы бiрiншi туристтiк ұйымдардың жасалуы кезінде дами бастады. Республикадағы негiзгiсi туризмның спорт жетiстiктерi 1949 жылы яғни соғыстан кейiн мерзiмге жатады.

1957 жылдағы Қазақстанында туризм бойынша бiрiншi спорт шеберi болып Түркiстан - Сiбiр темiр жолының қызметкерлерiнiң туристтiк қызметiне басшылық ететiн Валерий Георгиевич Хамулло болды. Туризм бойынша ССРОның спорт шеберiнiң атағының 1958 жылында Виктор Матвеевич Зиминге берiп, бұл атақтың 1962 жылында Ю.С.Накатковты алған болды.

Туризмның әр түрлi ойын түрлерiнде бейiмделген Қазақстан спортшылары, қызметтiң төрт негiзгi бағыттары бойынша нәтижелердiң анықтады:1) туристтiк кадрлардың әзiрлеуi; болып табылды.2 ) ССРОның әр түрлi аудандардың туристтiк игеруi үшiн экспедициялардың өткiзуi;3 ) классификациялалған туристтiк саяхаттардың iске асыруы; 4) әр түрлi слеттерде, жарыстар және чемпионаттар қатысу.

Туризмға және вцспс экскурсиялар бойынша 60-шi және орталық кеңес XX ғасырдың 70-шi жылдарының басы ең жақсы туристтiк саяхатқа жарысты ұйымдастыра бастады. Қазақ ССРы бұл жарыстардың бiрiншi қатысушысымен қалалық шыршаның турбазаның нұсқаушыларының командасы болды. Бұл командалар В.Н.Вуколованың басшылығымен, күзде 1970 жыл Солтүстiк Тянь-Шаньсi бойынша күрделiлiктiң төртiншi дәрежесiнiң тау туристтiк маршруты өтедi және бүкiл одақтық жарыста тоғызыншы орын алды. Алматы туристтарының команданың 1973 жылында Орталық Тянь-Шань бойынша күрделiлiктiң төртiншi дәрежесiнiң тау туристтiк маршруты А.Г.бiздiң басшылығымен өтедi және ең жақсы туристтiк саяхатқа бүкiл одақтық жарыстарындағы үшiншi жүлделi орыны (қазақстандық туризмның тәжiрибесiнде) тұңғыш рет алды.

Кеңес мерзiмге Қазақстанда туризмның дамытуы туралы материалды талдау төртiншi кезең екi iшкi этабы болатынын көрсетедi: 1 ) жаппай туристтiк ұйымдардың Қазақстанында жасаумен бейнеленетiн (1917-1945 жылда) Қазақстандағы туризмның дамытуын соғысқа дейiнгi мерзiм; iшкi туризмнiң самғауымен; акционерлiк туристтiк ұйымдардың жасаулары тәжiрибемен; iшкi туризм үшiн мықты материалдық базаны жасаумен; қоғамдық туристтiк кадрлардың жаппай әзiрлеуiмен; туризмның белсендi түрлерiнiң сауықтыру эффектi бойынша спорт және әлеуметтiк туризмнiң дамытуы, ғылыми зерттеулермен; халықаралық турорганизацийлардың жасауы.

Бақылау сұрақтары және тапсырма:

1. Кеңес мерзiмге Қазақстандағы туризмының дамes?

2. Қазақстанындағы Бiрiншi туристтiк ұйымдар қандай аттармен әйгілі?

3.Алғашқысы Қазақстан турбазасы?

4.60-70-шi жылдарда Қазақстандағы туризм?

5. ССРОның күйреуiн мерзiмге туризмiнiң күйi ?

Тақырып№18.

Дүниежүзілiкиндустриядағытуризмныңдамуыныңнегiзгiтұжырымдамалары

және Қазақстан үшiн олардың мәнi.