2.1. Адам қоғамының тарихы және ұйымдасқан саяхаттардың тарихы .

2.2. Ұйымдасқан саяхаттардығ әлеуметтік-экономикалық себептері

2.3. Адамзаттың әртүрлі даму кезеңдеріндегі ұйымдасқан саяхаттардың дамуын жеделдеткен факторлар

Адам тарихының негізгі кезеңдері.

Палеолит – ежелгі тас ғасыры біздің эрамызға дейін 2,5 м – 12 мың жыл.

Мезолит – орта тас ғасыры б.э.д. 5-3 мың жылдық.

Неолит – жаңа тас ғасыры Қола дәуірі б.э.д. 17-9 ғасырды қамтиды.

Қола дәуірі – Адам цивилизациясының даму кезеңдері. Ежелгі әлем тарихы б.э.д. 4 мың жылдық 5 ғасыр. Орта ғасырлар тарихы 5-15 ғасыр, жаңа уақыт тарихы 1918 жылдан бастап қазіргі уақытқа дейінгі кезең.

Адамдардың жер шары бойынша саяхаттары бұдан 5-6 мың жыл бұрын басталды.

1. Б.э.д 2 мың жылдықта ең алғашқы еңбек бөлінісі – мал шаруашылығың егін шаруашылығынан бөлініп шықты.

2. Адам еңбегінің 2-ші қоғамдық бөлінісі 1 және 2 еңбек бөлінісі малшылармен диқаншылардың өнім айырбасының туындауына себеп болды.

3. Адамның еңбек бөлінісінің физикалық еңбектен бөлініп шығуы.

4. Ұйымдасқан саяхаттардың алғашқы әлеуметтік экономикалық себептері.

Саяхаттарды ұйымдастырудың негізгі факторлары:

- мал шаруашылығының дамуымен, мініс құралы атты пайдалана бастады.

- Ер адамның қоғамдағы орны басты бола бастады да олар саяхат үшін отбасынан сыртқа шыға бастады.

Өндірістік еңбеке көшкеннен кейін адамдар қажеттілікке байланысты саяхаттарды жоспарлай бастады және саяхаттар үшін материалдық құралдар тамақтану өнімдері, еңбек құралдары, транспорт құралдарын жасап пайдалана бастады.

Әлемнің әр түрлі елдерінде ұйымдастырылған саяхаттардың даму факторлары.

1. Ежелгі әлем (Египет, Вавилон, Рим, Қытай, Индия, Греция, ).

Ежелгі Египет халықтың ежелгі категориясына көпестердің ерекшелене бастауы. Осы кезде географиялық, астрономиялық, медициналық патшалық Азияның керуен және су жолдары ұйымдастыру.

Финикия – теңіз және құрлық саудасы бос территорияларды іздеу б.э.д 1 мың жылдықтың аяғы мен 2 мың жылдықтың басында корабль жасаушылар мен оқыта бастауы және б.э.д 1 мың басында әлемдегі ең алғашқы алфавиттің қалыптасуы.

Ежелгі Қытай -- б.э.д 1 мың жылдықта. иероглифтік хаттардың, қағаздардың пайда болуы жібек өндіру компасын ойлап табу, шай дайындау.

Ежелгі Греция -- мұнда Финикиямен тұрақты сауда корабльдер құрылысы, ең алғашқы әріптері бар алфавит Жерорта теңізі мен Қара теңіз жағалуаларының колонизациясы теңізде жүзудің дамуы біздің б.э.д 776 жылы 1-ші Олимпиадалық ойындардың ұйымдастырылуы.

Ежелгі Рим – Шығыс Жерорта теңізін игеру христиандықтың қалыптасуы барлық империяға бірдей христианды ұйымдастыру шіркеуінің қалыптасты.

2. Ортағасырлар тарихында туризмнің мынадай факторлары қалыптасты.

Византия – Батыс Еуропамен Шығыспен сауданың кеңеюі бұл Ұлы Жібек Жолы Аравия арқылы Персит шығанағы мен Үнді мұхитына өтті.

Аравия 2-ші әлемдік дін ислам дінінің пайда болуы мекке мен Мадинаға қажылық жасалуы. Франция, Германия, Италия мектептерінің ашылуы, академияларының пайда болуы сауданың дамуы Жерорта теңізінде Еуропалық көпестердің бекінуі ірі моностырлар шіркеуінің манында қалалардың салыныуы тауарлық, ақшалық айналысының пайда болуы. Мемлекет ішіндегі өнеркәсіптік өндіріс тауарларының ішкі және сыртқы нарығын жасау ұлттық мемлекеттің дамуы.

3. Жаңа уақыт (Англия, Франция, АҚШ).

Англия – капиталистік нарықтың әрі қарай дамуына жағдайлар жасау тауарларды өткізу нарығын қалыптастыру жұмыс істейтін машиналарды ойлап табу, және машина жасаудың дамуы.

АҚШ - өнеркәсіптік даму, тауарлар қозғалысы жаңа жерледің коллонизациясы, дамып келе жатқан өнеркәсіптің ішкі нарығын жасау өнеркәсіппен сауданың дамуында қиындықтарды жою, теміржол және су транспорт жүйесін қалпына келітіру Морзе телеграфының пайда болды. Белдің телефон аппаратын ойлап табуы т.б.

Франция – адам және азамат құқықтарының декларациясы. Өндіріс пен сауданың дамуында кедергі келтіретін қиындықтарды жою бір тұтас ұлттық нарықтың әрі қарай қалыптасды.

Жаңашыл тарихы АҚШ, Батыс Еуропа елдері, ҚХР.

АҚШ – сауда мен теңізде жүзу еркіндігін қамтамасыз ету. Кедейлікпен күресу. Халықты кәсіби дайындалу шаралары, білім алуға көмектесу.

Франция 1936 жылы 40 сағаттық жұмыс аптасы туралы заңының 2 апталық ақылық демалыстың заңды қабылдануы жұмыссыздарға төленетін ақшаның көбеюі туралы заңының қабылдануы және әлеуметтік заңының дамуы.

Италия – 50-60 жыл экономикалық өсу кезеңі. Экспорттық ақша бірлігінің тез қарқынмен өсуі халық өмірінің деңгейінің өсуі 2000 жыл халық санағының қалпына келтіру мақсатында тууға шектеу қою шаралары Батыс елдермен байланысты бекіту және кеңейту.

Адам тарихы және алғашқы ұйымдастырылған саяхаттардың әлеуметтік-экономикалық себептері

Адамның бастапқы тарихы адамдарының жануарлар ортасынан бөлініп шығу кезеңі. 5-2 млн. жыл бұрын басталып б.э.д. 4 мыңжылдықта аяқталды. Адам цивилизациясының алғашқы даму кезеңі – ежелгі әлем тарихы (б.э.д. 4 мыңжылдық – б.э. 5 мыңжылдық). Екінші орта ғасырлар тарихы (5-15 ғасыр). Үшінші жаңа уақыт тарихы (15 ғасыр – 1918жыл). Төртінші кезең жаңашылдық тарих (1918 жылдан бастап қазіргі уақытқа дейінгі кезең). Көптеген млн. жылдар бойы аңшылық пен егіншілік адамдардың басты қызметі болды. Шамамен 10 мың жыл бұрын егіншілік мол шаруашылығы дами бастады. Әр-түрлі ғылымдардың мәліметтеріне талдау жасайтын болсақ, танымдық мақсаттағы жер шары бойынша жасалған саяхаттар бұдан 5-6 мың жыл бұрын дами бастады деп көрсетеді. Ежелгі әлем тарихында алғашқы саяхаттар саудагерлер болған, яғни ең алғашқы жоспарланған саяхаттар адамның өндірістік еңбегінің басталуынан көрінеді.

Ежелгі әлем тарихында ұйымдасқан саяхаттардың дамуына ынталанған факторлар болған мемлекеттерді атап көрсетуге болады. Ең алдымен ежелгі Египет – көпестердің халықтардың ерекше категориясына бөлініп шығуы географиялық, астрономиялық, медициналық жаналықтардың жинақталуы.

Вавилон хандығы – керуен және су жолдарының алдынғы Азияда ұйымдастырылды.

Финикия - белсенді теңіз және құрлықтық сауда, бос территорияларды іздеу, корабль жасаушыларды оқыту.

Ежелгі Индия – басқа мемлекетпен сауданың дами бастауы. Ганг өзенінің аңғарында джунглияларды игере бастау. Ең алғашқы қант өндіру, мақтадан мата шығару, ең ежелгі дін буддизмнің негізі қалануы.

Ежелгі Қытай - темір өндіру және өндеудің басталуы. Иероглифтік хаттардың пайда болуы. Б.э.д 2 мың жылдықта қағаздың пайда болуы. Компастың ойлап табуы, жібек өндіру әдістері және шай дайындау.

Ежелгі Греция – кәсіптің дамуы корабль құрылысы, жазудың пайда болуы, Финикиямен Египеттен тұрақты сауда жасау. Бірінші алфавиттің пайда болуы. Б.э.д 776 жылы алғашқы олимпиялық ойындардың пайда болуы.

Ежелгі Рим – Шығыс Жерорта теңізін игеру, христиан дінің пайда болуы. Халық ағарту жүйесін жасау, шіркеудің барлық империясы үшін христиандарды ұйымдастыру яғни біртұтас христиан ұйымын құру.

Орта ғасырлар тарихында осы аталған және басқа да мемлекеттер факторларды жасады. Туризм стимулятор факторын жатады. Бұл Ежелгі Рим мемлекетін қалыптасқан Шығыс Рим империясы немесе Византия қалыптасқан – Батыс Еуропамен Шығыс Еуропамен сауда жолын кеңейту – Ұлы Жібек жолы. Мемлекеттік почта және ішкі қатынастар мекемелерін құру шіркеудің 2-ге бөлінуі Батыстың католиктік, Шығыстың православныйғ крестілік жорықтардың басталуы.

Аравия – уақыты бойынша 3-ші әлемдік дін, ислам дінінің пайда болуы. Мекке мен Мединеге қажылықтардың ұйымдастырылуы.

Франция, Гермнаия, Италия - мектептердің ашылуы, білім беру академиясының ашуы, крестілік жорықтар, сауданың дамуы, Жерорта теңізінде Еуропалық көпестердің бекінуі, ірі монастырлардың салынуы, тауар ақшы шаруашылықтың қалыптасуы, күшті флотты жасау және Ұлттық мемлекеттің дами бастауы.

Жаңа уақыттағы тарихта Англияда туризмнің дамуына ықпал еткен факторлар қалыптасты ( тауарларды өткізу нарығының қалыптасуы, әртүрлі машиналарды ойлап табу, машина жасауды дамыту).

АҚШ-та (өндірістік даму, тауарлар қозғалысы, су және теміржол көлігінің жұмыс істей бастауы, морзе телеграфының ойлап табу, Bell телефон апаратын ойлап табуы, т.б.)

Францияда ( адаммен азаматтар құқықтарының декларациясы, Біртұтас ұлттық нарықтық әрі қарай дамуы т.б.).

Қорытынды. Жаңашыл тарих кезінде туризмнің дамуына ықпал еткен факторлар.

АҚШ – та (сауда мен теңізде жүзу еркіндігін қамтамасыз ету, халыққа кәсіби білім беру).

Францияда – 1936 жылы 40 сағаттық жұмыс аптасы туралы заң қабылдау, жыл сайын 2 апталық ақылы демалыстар жұмыссыздық бойынша зейнетақының өсуі, 20 ғасыр 60 жылдары әлеуметтік заңдастыруды енгізу).

Ұлыбританияда ақысыз медициналық қызмет көрсетуді енгізу, өнеркәсіпті жаңашылдандыру , кәсіпкерлік қызметтерінің пайда болуы.

Германияда 2-ші Дүниежүзілік соғыстан кейін демократиялық институттарды бекіту өнеркәсіпте жаңа техникалық өңдеулер жүргізу, өндіріспен капитал арасындағы жоғары концентрация.

Италияда 20 ғасыр 50-60 жылдар экономикалық қсудің кезеңі, экспорттың дамуы, халық өмірінде өмір сүру деңгейінің жоғарлуы, ақшаның қалыпқа түсуі.

Жапонияда жалпы таңдау құқығы, өзін-өзі басқаруда таңдау элементтерін енгізу, сөз еркіндігі ұйымдар еркіндігі, жұмысшылардың ұжымдық келісімдер жасау құқығы, жерлерді арендаторларға беру құқығы, фермерлік шаруашылық, мемлекеттік шығынданудың төмендеуі, инфляцияны қысқарту, кәсіпкерлерден алынатын салықтың төмендеуі.

Жаңашыл тарихта ҚХР туризмнің дамуына ықпал еткен факторлардың көбісі 70 жылдың аяғы мен 80 жылдың басында МАО Дзедун өлімінен кейін қалыптасты. Мемлекеттік кәсіпорындар шаруашылық есепке ауысуы, шағын және орта бизнестің дамуы, шетелдік

Өзін-өзі тексеру үшін сұрақтар:

1. Туризм даму тарихының кезеңденуі В.Б.Сапунова бойынша?

2. Адам қоғамындағы осы өзгерістер бағытталған 2 факторды атаңыз?

3. Жаңа замандағы туризм даму факторлары?

Ұсынылатын әдебиеттер:

І. Вуколов В.Н. История и теория международного туризма. Алматы-2002.

2. Биржаков М.В. Введение в туризм.СПб Герда-1999.

З. Долженко Г.П. История туризма в дореволюционной России и СССР.Ростовно-Дону, 1988

4.Ердавлетов С.Р. Истрия туризма. Развитие и научное изучение.Алматы-2003

5. Накатков Ю.С.История туризма Казакстана. Алматы-2001

6. Шаповал Г.Ю.История туризма. Минск-1999.

7. Соколова М.С, История туризма.Минск-2002

№3 дәріс - 2 сағат.

Тақырыбы: Ежелгі дүниедегі туризмнің пайда болуы.

Мақсаты: Ежелгі және орта ғасырдағы туризмнің дамуына жалпылама сипаттама беру.

Жоспар: