(KunutunşekLi hakinda)fasila

Nebi (s.a.v.) bir kavim için kunut etse ya da bir (kafir kavme beddua etse, rukudan sonra başını kaldırdıktan sonra son rekatta kunutu yapardı. Bunu da en çok sabah namazında yapardı. Humeyd Enes’den naklederek şöyle demiştir: “Resulullah (s.a.v.) bir ay süreyle namazda rukudan sonra Ril ve Zekvan kabilelerine (beddua edip) kunut etmiştir. İbni Sirin dedi ki: Ben Enes’e:

“Rasulullah (s.a.v.) sabah namazında kunut eder miydi?” diye sordum. O da:

“Evet! rukudan sonra az olarak yapıyorlardı” dedi. İbni Sirin dedi ki: Ben Enes’e:

“Rasulullah (s.a.v.) sabah namazında kunut eder miydi?” diye sordum. O da:

“Evet!Rukudan sonra az olarak yapıyorlardı” dedi. İbni Sirin dedi ki: “Enes’den rivayet edildiğine göre; Nebi (s.a.v.)’in bir ay boyunca sabah namazında rukudan sonra Usayye kabilesine beddua edip kunut ettiğini rivayet etmiştir.³⁰⁷ Bu hadislerin (sahihliğinde)ittifak edilmiştir. İşte onlar Enes’i, insanlar arasında daha iyi bilmektedirler. Onlar Enes’den hikaye ederek O’nun rukudan sonra kunut yaptığını belirtmişlerdir. Humeyd’e gelince, kendisi Enes’e kunuttan sorunca O da: “Bizler rukudan önce ve sonrasında, kunut yapardık”³⁰⁸ diye söylediği sözdeki kunuttan murad kıyamın uzunluğudur.

(307) Bu rivayetler Enes’dendir. Bunu Buhari: 2/408 Vitir bölümünde, “Rükudan önce ve sonra kunut babında ve başka kitaplarda; Müslim: 677 Mesacidde: Bütün salavatlarda kunutun müstehaplığı babında; Ebu Davud: 1444, 1445 Namazda, Salavatlarda (namazlarda) kunut babında; Nesei: 2/200 İftitahda, Rukudan sonra kunutta ve sabah namazında kunut babında ve kunutta lanet okuma babında ve kunutu terk etme babında; ibni Mace: 1184 Namazın ikametinde: Rukudan önce ve sonra kunut hakkındaki babda rivayet ettiler.

(308) İbni Mace: 1183 Namazın ikametinde, Rukudan önce ve sonra kunut yapma babında: “Zevaid’de şöyle denmiştir: “Bu hadisin isnadı sahih olup, ricali de sahihtir.”

Ebu Hureyre’nin haber vermiş olduğu Enes’in haber verdiğinin aynısıdır: “Nebi (s.a.v.) rukudan sonra kunut yaptı. Kendisi: “Semi Allahu limen hamideh” dedikten sonra yapardı. Secde etmeden önce de: “Allah’ım!Ayyaş bin Ebi Rabia’yı, Velid bin Velid’i, Seleme bin Hisam’ı ve diğer mustazaf müminleri koru” demiştir. Bunda Buhari ve Müslim ittifak etmişlerdir.³⁰⁹ İbni Ömer rivayetle, kendisi Resulullah (s.a.v.)’ın sabah namazında son rekatta rukudan sonra başını kaldırdığı zaman: “Allah’ım!Filanca filanca kişiye lanet et” dediğini, bundan önce de: “Semi Allahu limen hamid, Rabbena velekel hamd” dediğini işitmiştir.”³¹⁰ Dolayısıyla hadisler O’nun (s.a.v.) rukudan sonra kunut ettiğinde ve bir arızadan dolayı ettiğinde ancak sonra da terk ettiğinde ittifak etmişlerdir. Sonra Enes şöyle demiştir: “Kunut akşam ve sabahda vardır.”³¹¹ Bunu da Buhari rivayet etmiştir.

(309) Buhari: 8/170 Ali İmran suresinin tefsirinde: “Senin için bu işte bir şeyin yoktur” ayetinin tefsirindeki babda ve Nisa suresinini tefsiri bölümünde: “İşte onları umulur ki Allah af eder” ayetinin babında vs. Müslim: 675 Mesacid’de. Bütün namazlarda kunutun müstehaplığındaki babda; Ebu Davud: 1442 Namazda, namazlardaki kunut babında Nesei: 2/201 iftitahda sabah namazında kunut babında.

(310) Buhari: 8/170 Ali İmran suresi tefsirinde:“Senin için bu işte bir şeyin yoktur” ayetinin tefsirindeki babda ve Meğazi bölümünde: “Senin için bu işte bir şeyin yoktur” babında ve İtisam bölümünde: “Senin için bunda bir şeyin yoktur” babında, Tirmizi: 3007 Tefsirde, Ali İmran suresindendir babında: Nesei: 2/203 İftitah’da kunutta münafıklara lanet babında.

(311) Buhari: 2/235 Namazın sıfatında: “Allahumme rabbena lekel hamd” babında ve vitir bölümünde rukudan önce ve sonra kunut babında.

Berra dedi ki: “Resulullah (s.a.v.) sabah namazında ve akşam namazında kunut etmişlerdir.”Bunu Müslim rivayet etmiştir.³¹² Ebu Hureyre’de, öğlenin ve yatsının son rekatlarında kunut yapmıştır. Sabah namazında: “Semi Allahu limen hamideh” dedikten sonra da kunut yapmış. Müminlere dua etmiş, kafirlere de lanet okumuştur. Devamla da: “En çok benim namazım, sizikilerden daha çok Resulullah’ınkine benzemektedir” demiştir.³¹³ Buhari zikretmiştir. Ahmed dedi ki: “İkindi namazındaki (kunut) yatsı namazının yerlerinde (mekanında)dir.”³¹⁴ İbni Abbas dedi ki: “Resulullah (s.a.v.) öğle, ikindi, akşam, yatsı, sabah namazlarının sonlarındaki son rekatta: “Semi Allahu limen hamideh” dedikten sonra peşpeşe bir ay boyunca kunut yapmıştır. Hayy’dan olan Beni Seleym kabilesine dua etmiş arkasındakiler de: “Amin” demişlerdir³¹⁵ Bunu Ahmed ve Ebu Davud zikr etmişlerdir.

(312) Müslim: 678 Mesacidde, Müslümanlara bir bela vs. isabet ettiği zaman tüm namazlarda kunut yapmanın müstehap olduğu babda; Ebu Davud: 1441 Namazda, namazlarda kunut babında: Tirmizi: 401 Namazda, Sabah namazında kunut hakkındaki babda: Nesei, İftitahda, akşam namazında kunut babında.

(313) Buhari: 2/236, 237 Namazın sıfatında, Müslim: 676 Mesacidde: Tüm namazlarda kunutun müstehaplığı babında: Ebu Davud: 1440 Namazda, Namazlarda kunut babında.

(314) Nebi (s.a.v.) tüm boş vakit namazda kunut yapmıştır. Tıpkı Ebu Davud, Darekutni hasen senedle rivayet ettikleri gibi. Onun son rekatta rukudan sonra kunut yaptığı hadisinde Ebu Davud ve Hakim rivayet etmişlerdir. Hakim sahihlemiş, Zehebi de onaylamıştır.

(315) Ahmed: 2747; Ebu Davud: 1443 Namazda, Namazlarda kunut babında.

Gördüğün gibi bu hadisler Nebi (s.a.v.)’in son rekatta rukudan sonra kunut ettiği hususunda ittifak etmiştir. Bunlar da hiç şüphesiz arızi olup devamlı yaptığı değildir. “Sahihi Müsim’de” Enes’den gelen bir rivayette şöyle demiştir: “Nebi (s.a.v.) arablardan bazı kabilelere beddua ederek kunut etmiştir. Sonra da terk etmiştir.³¹⁶ Ahmed dedi ki: “Nebi (s.a.v.) bir ay kunut etti. Sonra da terk etti.”³¹⁷ Ebu Malik El-Eşcai dedi ki: Ben babama:

“Ey babacığım!Sen şüphesiz ki Resulullah’ın (s.a.v.), Ebu Bekr’in, Ömer’in, Osman’ın ve Kufe’de Ali’nin arkasında burada beş sene kadar kıldın. Onlar kunut ediyorlar mı idi?” diye sordum. O da:

“Ey oğlum!Bu bidattir” dedi. Tirmizi bu hadisin sahih olduğunu belirtmiştir.

(316) Sf: 214’de geçti.

(317) El-Fethur-Rabbani: 3/298. Hadis sahihtir. Bunu Buhari Müslim’de rivayet etmiştir.

Nesei de rivayet etmiş ve lafzı da şöyledir: “Ben Rasulullah’ın (s.a.v.) arkasında namaz kıldım. Kunut etmemiştir. Ebu Bekir’in arkasında kıldım. O da kunut etmemiştir. Ömer’in arkasında kıldım. O da kunut etmedi, Ali’nin arkasında kıldım. O da, kunut etmedi” dedi. Sonra da: “Ey oğlum bu bidattir” diye devam etti.³¹⁸ Sabah namazında kunutu kerih gören bu hadisleri delil getirmektedir. Enes’in: “Sonra terk etti” kavli hakkında: “Bu da mensuh olduğudur” demişlerdir. Rukudan önce yapmaya müstehaptır diyenlerin delilleri, sahabenin ve tabiinin bu konudaki eserleridir (rivayettendir).

(318) Tirmizi: 402 Namazda, Kunutun terki babında Nesei: 2/203, 204 İftitahda, Kunutun terki babında hadis sahihtir. Bu, “Sahihayn da” da geçmiş idi. “Resulullah (s.a.v.) bir ay boyunca kunut yaptı. Ril, Zekvan ve Usayye kabilelerine beddua etmiştir.”Bu da gösteriyor ki kunut, musibetler vs. olunca yapılmaktadır.

Ebu Davud et-Tayalisi dedi ki: “Said bin Ebi Arube bize hadise tahdis etti. O da Ebu Reca’dan O da Ebi Mağfel’den rivayet etmiştir. Dedi ki: “O, sabah namazında rukudan önce kunut etmiştir.”³¹⁹ Malik dedi ki: “Hişam bin Urve, O da babasından rivayetle dedi ki: “Kendisi rukudan önce kunut ederdi.”³²¹ İsba bin Ferec, Haris bin Miskin ve ibni Ebi Ömer dediler ki: “Bizlere Abdurrahman bin Kasım hadisi tahdis ettiler. Dedi ki: “Sabah namazındaki kunut hakkında Malike şanı soruldu”:

“Hangisi sizin için daha iyidir diye?”O da:

“İnsanların kavuşacağı. Bu da rukudan önce öncekilerin kunutu konusudur” dedi. Ben de:

“Hangisini hasseten kendin için alıyorsun?” diye sorunca O da:

“Rukudan önce kunuttur” dedi. Ben de:

“Kunut öyleyse vitirdedir” dedim. O da:

“Onda kunut yoktur” dedi.”³²²

(319) Tayalisi’nin matbu olmuş müsnedinde bulamadım.

(320)“Muvatta” ve “Mudevvene” adlı eserlerde bulamadım. Ancak Zerkani’nin Muvatta’ya yaptığı şerhte buldum. O da şöyledir: “İbni Ömer’in hadisinden sonra birçok Muvattalarda: Malik, O da Hişam bin Urve’den rivayette, babası ne bir namazda ve ne de vitirde kunut etmezdi. Ancak kendisi sabah namazında son rekatta ruku etmeden önce kıraatini bitirince okurdu.”Muvatta Şerhi: 1/322.

(321) Bunu İmamı Malik’in, “Muvatta” ve “Mudevvine” adlı eserlerinde bulamadım.

(322) Bu da yine öncekisi gibidir.

FASILA

Rukudan sonra kunut yapmayı müstehap görenler, konu ile ilgili gelen açık hadislerin bunun rukudan sonra yapılacağını gösterdiği için söylemektedirler. Nitekim bunların hepsi de sahihtir. Esrem dedi ki: “Babam Abdullah’a dedim ki:

“Birisi Enes hadisinde: -Asım el-Ehvel dışında- Nebi (s.a.v.)’in rukudan önce kunut yaptığını söylemiştir?”Bunun üzerine O:

“Birisinin bunun dışında söylediğini bilmiyorum” dedi. Asım’a muhalefet etmiştir. Dedim ki: “Hişam O da Katade’den O da Enes’den rivayetle: Şüphesiz Nebi (s.a.v.),rukudan sonra kunut yapmıştır. Temimi Ebu Meclez’den O da Enes’den gelen rivayette şöyledir: “Nebi (s.a.v.) rukudan sonra kunut yapmıştır.”

Eyyub O da Muhammed’den dedi ki: “Ben Enes’e, Hanzal’a es-Suddiye Enes’den dört yönlü olarak sordum. Ebu Abdillah’a:

“Bu hadisler bunun sadece rukudan sonra olduğunu göstermiyor mu?” diye soruldu. O da:

“Elbetteki, hepsi de nerede olursa hafif olur ve Ebu Hureyre....” dedi. Ben de, babam Abdullah’a:

“Öyleyse rukudan önce kunut yapmada ruhsat vermemiştir. Öyle ki ancak rukudan sonra ki hadisler o zaman sahih olmaktadır?” dedim. O da:

“Sabah namazında rukudan sonra kunut olur. Bizler rukudan sonra olmak üzere vitirde kunutu tercih etmekteyiz. Kim rukudan önce kunut ederse bunda bir beis yoktur. Nitekim Resulullah’ın (s.a.v.) ashabında böyle yapmasından dolayı ve bunda onlara ihtilaf hususu...... Rukudan sonra sabah namazındaki kunuta gelecek olursak, şüphesiz Resulullah’ın (s.a.v.) yaptığı kunut musibet, bela vs. zamanlarda olup sonra da bunu terk etmiştir. Onun fiili de sünnet olup terki de sünnettir.

İşte buna bütün hadisler delalet etmekte, sünnette bununla da ittifak içinde olmaktadır. Abdullah bin Ahmed dedi ki: “Ben babama: Kunutun hangi namazda olduğunu” sordum, O da: “Vitir namazında rukudan sonra, şayet bir kişi sabah namazında, Rasulullah’a (s.a.v.) uymak için -O mustazaf ona dua ettiğinden dolayı- kunut yapacak olursa bunda bir beis yoktur. Bir kişi de kunutunda kendilerine dua etse ve Allah’dan (c.c.) yardım etmesini dilese bunda da bir beis yoktur.” İshak El-Hanbi dedi ki: “Ben Ebu Sevr’in babası Abdullah’a; Ahmed bin Hanbel’e şöyle dediğini işitim:

“Sabah namazında kunutta ne dersin?” Ebu Abdullah’da:

“Kunut ancak sıkıntı, bela zamanlarında olur” dedi. Bunun üzerine Ebu Sevr Ona:

“Bizim üzerimizde bulunduğumuz sıkıntıdan daha büyük sıktıntı mı olur?” dedi. O da:

“Durum böyle ise o zaman kunut (et)” dedi. Esrem dedi ki:

“Ebu Abdillah’a sabah namazındaki kunuttan sordum”, O da:

“Evet! işin başında ortaya çıkmıştır. Tıpkı Nebi (s.a.v.)’in bir kavme beddua ederek kunut yaptığı gibi” dedi. Ben de

“Sesini de yükseltiyor mu idi?” dedim. O da:

“Evet! Arkasında olanlarda amin diyorlardı. Nebi (s.a.v.) de böylece yapıyordu” dedi. Dedi ki:

“Ebu Abdillah’ın: “Kunut, sabah namazında rukudan sonradır” dediğini duydum. Sabah namazında kunut hakkında sanıldığında da, Onun: “Müslümanlara bir sıkıntı, musibet vs. gelince imam kunut eder, arkalarında olanlarda “amin” derlerdi” dediğini işittim. Sonra da: Mesela insanlara musibet olan şu kafirin yani Babek’in bulunuşu gibi” dedi.³²³

(323) Babek: Kendisi Babek El-Harmi olup, Babikiyye fırkası kendisine nisbet edilir. Bu fırka İslam’dan çıkıp mürted olan fırkalardan bir tanesidir.

Abdus bin Malik El-Attar şöyle demiştir: Ben Ebu Abdillah Ahmed bin Hanbel’e sordum, dedim ki:

“Ben Basralılardan garib bir kimseyim. Bizde de bazı kişiler bazı şeylerde ihtilaf içindedirler. Ben de onların ihtilaf ettikleri konuda senin görüşünü istiyorum.”O da:

“İstediğini sor” dedi. Ben de:

“Basra’da bazıları kunut etmektedirler. Ne dersin namazda kunut edenin arkasında namaza durulmaktadır?” deyince, O da:

“Şüphesiz müslümanlar kunut okuyan ve okumayanın arkasında namaz kılmışlardır. Şayet kunutun dışında ya harfinde bir şeyler ziyade edilse mesela: “İnna nesteinuke” ya da, “Azabek elcidd” ya da, “Nehfidu” vs. gibi sende namazda bulunsan bunları kesersin” dedi.