Гонококктар

Гонококктар ( N.gonorrhoeae ) ең бірінші А. Нейссер ашты.

Морфологиясы және физиологиясы. Ірі бүршақ тәрізді, диплококктар,микрокапсуламен қоршалған,талшықтары жоқ,спора тұзбейді. Жасушалық қабырғасында сыртқы мембранасы бар,оның белоктары үш топқа бөлінеді функциональдық маңыздылығы бойынша. Кірпікшілер бар, бір-біреунен антигендік белгілермен ажыратылады (16 варианттар). Антигендер: өзгерісті,инфекция даму кезінде қалыптасатын кірпікшілердің көп антигендік варианттарымен байланысты.

Патогенділік және патогенез. Гонококктар уретраның цилиндрлық эпителийына, жатыр мойынның қынап бөлеміне ,тік шекке ,және сперматозоидтар мен қарапайымдыларға ( трихомонада, амебаға ) бекітіледі. Адгезия жасуша қабырғасындағы сыртқы мембрананың кірпікшілердің және белоктардың қатысуымен өтеді. Гонококктардың ерекшелігі - лейкоциттерге кіріп, ішінде көбею. Жасуша қабырғасының липополисахаридтік бөлімі токсиндік әсер етеді. Капсулалық полисахаридтер фагоцитозды төмендетеді. Олар уретра кілегей қабатының цилиндрлық эпителий кірпікшелерімен қосылып , әйелдерде эндоцервикальдық канал кірпікшелермен,гонококктар жасуша ішіне жасуша қабырғаның сыртқы мембрана белоктардың қатысуымен енеді. Содан жедел уретрит,цервицит,әйелдерде-сальпингооофорит, эндометрит дамиды; еркектерде – ұрық көпіршілер, зақымданады. Экстрагенитальды орналасса гонококктар тік ішекті, бадам ша бездерді, және бленнореяны ( бленореяны ) нәрестелерде қоздырады. Жүғү сөз инфекциямен ауру ананың түү жолдарынан өткенде болады.

Иммунитет. Сөз сырқатында гуморальдық иммундық жауап орындалады. Бірақ түзілетін антибактериальдық антиденелер дің протективтік белгілері болмайды. Ауру дамыған кезде уретра кілегей қабықтардың жасушаларына қоздырушылар кірпікшелерінің бекітілуін басып тастайтын Ig А түзіледі. Бірақ олар кілегей қабаттарды гонококктармен қайтадан зақымдаудан қорғамайды, үйткені гонококктардың антигендік қүрылымы өзгереді. Сондықтан реинфекциялар және рецидивтер болады, ауру созылмалы формаға айналады.

Лабораторлық диагностика.

1/ Бактериоскопиялық эдіс- жедел формада;

2/ Иммунофлюоресценттік әдіс, ПТР; КБР-ні созылмалы гонореяда сирек жасайды.

Емдеу және прфилактика: Антибиотиктер, бета-лактамдар (пенициллиндер, цефалоспориндер) . Бленнореядан алдын – алу үшін барлық нәрестелерге көз коньюктивасына пенициллин ерітіндісін тамшылайды.

Көкіріңді таяқша түзу немесе қисық формалы. Ұзындығы 1,5-3 мкм, ені 0,5-0,8 мкм,кейде монохритті немесе бірнеше жазық орналасқан жгутиктерден тұрады. Спора түзбейді, клеткадан тыс капсула тәрізді шырыш түзеді. Грам теріс әдісімен жақсы боялады. Метаболизмі тек қышқыл ортада жақсы өседі. Өсу үшін қосымша факторларды қажет етпейді. Өсуі үшін оптимальды температура 37*С-41*С дейін көкіріңді таяқша кең интервалды ортада өседі. РН-ортасы 4,5-9 оптимальды негізгі РН 7,2-7,5 көпшілік таңбасы негізделеді. Еритін пиоционин пигментінде оның түсі РН ортасына байланысты. Көкшіл жасыл ортада немесе шырышты ортада және қызыл қышқыл ортада қатал аэробты оксидаза оң көкіріңді таяқша сахаридті активтелген глюкозаны ферменттейді.

Антигендер – көкіріңді таяқша қабілетті оттегі және сутегі антигенімен негізделген.

Көкіріңді таяқша бірнеше токсин түзеді: гистотоксиндер, А және Z гимолизиндер және лекоцидизин, гистотоксин А жиі кездеседі. Госпитальдағы штамдарды термомобильді белок деп саналады. Массасы 52000-71500, 70*С-да қыздырғанда бұзылады.

Цитотоникалық қасиеті бар инактивация жолымен белок синтезін тежейді. Термостабильді белок гистотокцин Z 70-100*с қыздырған кезде бұзылмайды. Көкіріңді таяқша екі топты гемолиз бөліп шығарады. Солардың бірі термостабилді ликолипид термостабильді белокпен бірге активті фосфолифаза С ликоцидин адамның лейкоцитінде еріп, сонымен қатар қоянның, теңіз шошқасының, т.б белоктармен байланыстырады.

Көкіріңді таяқша бөлетін қышқыл судан топырақта, әртүрлі қабыну процестеріндегі клиникалық материалдық штамдары.

Көкіріңді таяқша балаларда, қарт адамдарда байқалады. Операциялық және күйікті зақымдарды зақымдайды.

Резистенттілігі: сұйық ортада 60*С-да қыздырғанда 15 минут ішінде өледі. Күйік қабыршақтарында көп сақталады. Ең қолайлы дезинфекция шаралары 2% карбол қышқылы.

Бақылау сұрақтары (кері байланыс)

4. Қандай грам теріс патогенді кокктарды білесіздер?

5. Қандай менингококктардың капсулалары болады?

6. Неге гонококк фагоцитозы аяқталмаған?

7. Адам ағзасында гонококктардың мекендейтін орны.

8. Соз ауруы кезіндегі инкубациялық кезеңнің ұзақтығы.

9. Соз ауруына күдіктенгенде жұғынды қандай қарапайым бояу әдісімен бояйды?

Тақырыбы: Патогенді және шартты-патогенді энтеробактериялар. Эшерихиялар

1.Бактериялық ішектік инфекциялардың микробиологиясы

Enterobacterіaceae тұқымдастығының жалпы сипаттамасы

Жедел дамитын бактериалық ішектік инфекциялары - диареялар - өте кең таралған инфекциялар. Осы инфекциялар қоздырғыштары болып түрлі микроорганизмдер бола алады, жиі - Enterobacterіaceae тұқымдастығына кіретін микроорганизмдер жатады, олар келесі белгілермен сипатталады:

1. Морфологиясы ұқсас - қысқа, спора түзбейтін, шеттері домаланып келген таяқшалар, қозғалады (перитрихтар) немесе қозғалмайды, капсула түзеді немесе түзбейтіндері де кездеседі.

2. Грам әдісі бойынша бояу - грам(-) бактериялар

3. Глюкоза (және т.б. көмірсутегілер) ферментациясында қышқыл мен газ пайда болады, немесе тек қышқыл.

4. Протеилиттік қасиеттері жоқ

5. Факультативті анаэробтар немесе аэробтар

6. Қарапайым қоректік ортада жақсы өседі

7. Кездесетін орыны - ішек тракты және тыныс алу жолдары

8. Жұғу жолдары - пероральді (кей жағдайларда - ауа-тамшы арқылы)

9. Цитохромоксидазасы жоқ

10. 10. Каталазасы бар (каталазопозитивті)

11. Нитратты нитритке дейін ауыстырады

10. 12. Хемоорганотрофтар

13. ДНҚ-да Г+Ц деңгейі 39-59%

Enterobacterіaceae тұқымдастығына 30-дан астам туыстастығы мен 100-ден астам түрлері кіреді. Адамға аса маңызды туыстастықтар: Escherіchіa, Cіtrobacter, Нafnіa, Klebsіella, Salmonella, Erwіnіa, Serratіa, Edwardsіella, Shіgella, Yersіnіa, Proteus, Morganella, Provіdencіa, Enterobacter. Осы туыстастықтардың дифференцияциясы негізінен биохимиялық белгілермен (40-тан астам) өткізіледі. Бұл глюкоза, маннит, лактоза, сахароза, рамноза ферментациясы, сероводород, индол түзілуі, цитрат натрий қосылған қарапайым ортада өсуі, мочевина гидролизі, орнитин декарбоксилирленуі, аргинин дегидратациясы, фенилаланин дезаминирленуі, қозғалысы, глюкоза ферментациясында ацетоин түзілуі (Фогес-Проскауэр реакция), метилен қызылмен (МR) сынама қою т.б.

Энтеробактерийлердің серологиялық классификациясы О-, Н- және К-антигендер анықтауымен негізделген.