Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Федосеев С.А.doc
Скачиваний:
61
Добавлен:
02.05.2015
Размер:
7.47 Mб
Скачать

Чёрт тöдö

Пукалö öтпыр посöдзаныс мужик и модьö ныр увтас: «Иньö тшöктö нинкöммез вузавны, а кин нiйö босьтас? Кинлö колöны нинкöммес? Да эд эшö тшöктö донöнжык сетны... Чёртыслö я мый я?»

Чёртыс сэтöн и эм, кыдз муыс пытшкись петiс мужикыс одзö, здоровайтчис да юалiс:

— Мый нö бöра менö касьтылан?

— Вот, — мыкталö мужикыс, — иньö тшöктö нинкöммез вузавны, а кин нiйö босьтас? Кинлö öння кадын коласö нинкöммес?

— Вузав меным, — висьталö чёртыс. — То тöв и гожум кöмтöг, коккез кынмöны.

— Деньгаыт эм?

— Мымда колö?

— Уна колö!

Чёртыс кытiськö кыскис кырымтыр деньга, лыддис öтпыр, сорасис, мöдöтпыр лыддис и бöра сорасис, куимöтпыр эз ни понды лыддьыны, а шупкис мужикыс одзö деньгасö да висьталiс: «Лыддьы ачыт! Ме, видзöт, школаас эг велöтчы, а тэ дас год партаыс сайын вешьяннэтö бырöтiн...»

Мужикыс деньгасö курым-карым керис, дзебис зепас и рад — пеллесö адззö, что нинкöммесö вермис вузавны, уна деньга шедтiс. Пырис керкуас мортыс, пондiс ошшасьны иньыс одзын: «Вот, Марпида, вузалiэд нинкöммесö... И тöдiн бы тэ мымда вылö!.. Сто рубся унажык эд сетiсö...»

— Кытöн деньгаыт? Вай татчö! — иньыс мужикыс киись босьтiс деньгасö, пондiс лыддьыны и сэтöн жö горöтiс. — Мый меным, баля юр, сетiн?! Джыныс деньга, а мöд джыныс тай гижöтторрез! Кытöн синнэт вöлiсö?! Мый видзöтан?! Дзуту!..

— А чёрт тöдö... Ме думайтi, мыся, эд быдöс бур...

— Эх тэ... Соседыт бöбöтö, чёртыс ылöтö... Адззöмыт кинлö вузасьны...

— А чёрт тöдö... — нач öшис мужикыс.

Уна тöдiссез

— Китш, китш! — одз асывнас öшын увтын льöмпу вылын китшсис катша, ошшасис. — Талун тiянö локтасö гöссез! Ме тöда.

— Нем тэ он тöд! — карзыштiс рака да пуксис катша дынö. — Вот ме тöда.

— Мый тэ тöдан? — ракалö эз верит катшаыс. — Нем тэ он тöд.

— Тöда! — бöжнас öвтыштiс ракаыс. — Талун эта гидын кулас баля, сiйö чапкасö баддес увтö, и вöлись ме сёя пöттöдз.

— Менö он и верд? — кузь нырнас катшаыс кокыштiс гагöс.

— Тэнö?! Öддьöн уна тöдан... — ракаыс пондiс нерны катшасö. — Янька!

— Стыд тiянлö абу! Стыд абу, — öшын вевдöрын чирзiс воробей — отирыслö горе кöсъят.

— Мый тэ тöдан? — карзыштiс ракаыс, голосыс сибдыштiс, — видiс воробейсö, — дур-р-рак!

— Тöда, тöда! Чив-чив, — пондiс чивзыны воробейыс, сылö лоис недолыт сысянь, что кайö ни оз бы пуктö. — Тöн рытнас котсö вартлiс хозяиныс.

— Тьфу! Адззöмыт мыйöн ошшасьны, — шуис ракаыс, виньдiс, нюжöтыштiс голясö, гультым-гальтым керис.

Кокнита лэбзьыштiс чикись, пуксис провод вылö, пондiс сьывны.

— Эта нем оз тöд, — ракаыс висьталiс чикись йылiсь. — Эта...

— Мый эта? — кайес дынö пуксис кырныш. — Чирзат-карзат, а асьныт од тöдö, мый колö.

— Кыдз ог тöдö? Тöдам! — борддэзнас шевкнитiс ракаыс, пондiс бöра ошшасьны. — Мыся, талун эта гидiсь кулас баля, а кузь бöжыс меным оз верит.

— Тöдан тэ мыйкö! — кузь бöжнас бöра öвтыштiс катшаыс, нерис ракасö. — Вот ме тöда дак тöда... Эта керкуö талун гöсь локтас.

— Но и мый? — кайесö эз вежöрт кырнышыс. — Ме тiянтöг тöда, что татчö локтас гöсь, что кулас баляыс, эшö хозяин да хозяйкаыс мöснысö вайöтны мунасö вöрö, эшö...

— Кысь тэ сымдасö тöдан?! — ув вылын чеччöвтiс ракаыс.

— Кысь тöда... Ов ме мымдасö, сэк и тэ пондан тöдны, — висьталiс кырнышыс.

— Ой-ой, — питьыртiс проводыс вылын чикисьыс. — Кытшöм тiылöсаöсь! Рытланяс зэрмас, сэк вöлись пондат мöднёж китшсьыны да карзыны.

— Тöда, что зэрас, но тэ моз, мыйöн оз ков, ог ошшась, — шыасис чикисьлö паныт ракаыс.

— Кин миян коласын медуна тöдö? — юалiс кырныш.

— Эй, тiмый эстöн керат?! Мый меным кöсъят? Бурö или умöльö? — керкуись петiс мужик, босьтiс бедь, швыргис сiйö кайеслань.

Кайес китшсьытöн да карзытöн лэбзисö. Кольччис öшын вевдöрын воробей, кöда öдззис чивзыны-норасьны мортыслö:

— Чив-чив! Нiя умöль олан тэныт кöсйöны: гöссез локтасö, баляыт кулас, зэрны пондас. Беда!

Мужикыс воробейыслiсь баснисö эз вежöрт, öвтыштiс кайыслань кулакнас, пондiс модьны: «Локтат сэтчö да узьнытö од сетö!»

— Ме эг! Ме эг, чив-чив! — воробейыс йöктiс-бергалiс öшын вевдöрын.