33. История аграрных отношений и крестьянства 14-18 вв. В работах беларуских историков 1945-1985гг.

Галоўная ўвага гісторыкаў была накіравана на вывучэнне аграрных адносінаў, феадальнага горада, класавай барацьбы, разлажэння феадальна-прыгонніцкай сістэмы і зараджэння капіталістычных адносінаў. Аграрная праблематыка знайшла сваё адлюстраванне ў працах Д.Л.Пахілевіча, П.Р.Казлоўскага, В.І.Мялешкі. Дзмітрый Леанідавіч Пахілевіч сваіх працах «Крестьяне Белоруссии и Литвы в ХVІ – ХVІІІ вв.» (1957 г.), «Крестьяне Белоруссии и Литвы во второй половине ХVІІІ в.»(1966 г.) гісторык прааналізаваў рэформы Жыгімонта ІІ Аўгуста(1557 г.) і Антонія Тызенгаўза (1765 г.), раскрыў катэгорыі сялянства, выступіў супраць канцэпцыі аб прагрэсіруючым заняпадзеБеларусі ў другой палове ХVІІІ ст.

Павел Рыгоравіч Казлоўскі

Манаграфія П.Р.Казлоўскага «Крестьяне Белоруссии во второй половине ХVІI – ХVІII в.» (1969 г.) стала першым у беларускайгістарыяграфіі даследаваннем сялянства вотчынных магнацкіх уладанняў. Аўтар прасачыў развіццё вытворчых сіл вёскі (колькасцьнасельніцтва, развіццё земляробства, жывёлагадоўлі і інш.), з дапамогай статыстычнай апрацоўкі архіўных дадзеных пацвердзіўвыснову Д.Л.Пахілевіча аб заняпадзе эканамічнага жыцця ў другой палове ХVІI – пачатку ХVІII ст. і эканамічным уздымеў другой палове ХVІII ст.

Васіль Іванавіч Мялешка

У працы «Очерки аграрной истории Восточной Белоруссиивторая половина ХVІI – ХVІII вв.)» (1975 г.) Мялешка вызначыўасаблівасці аграрнай гісторыі ўсходняй часткі Беларусі. Ён паказаў аднатыпнасць структуры феадальнай уласнасці (дамінаваннешляхецкай уласнасці), гандлёвыя сувязі феадальнага маёнтка і сялянскай гаспадаркі з рынкам, глыбокае пранікненне таварна-грашовых адносінаў у сельскую гаспадарку, ролю промыслаў у развіцціаграрнай вытворчасці

Зіновій Юльевіч Капыскі.У манаграфіях «Экономическое развитие городов Белоруссиив ХVI – первой половине ХVII вв.» (1966 г.), «Социально-экономиче-ское развитие городов Белоруссии в ХVI – первой половине ХVII вв.»(1975 г.) Капыскі прааналізаваў становішча 37 дзяржаўных гарадоў і больш за 300 мястэчак. Пры гэтым аўтар памылкова бачыўнаяўнасць капіталістычных з’яваў у гарадскім рамястве яшчэ ў ХVІІст., што сведчыла аб пэўнай мадэрнізацыі гістарычнага працэсу.

34. История культуры 14-18 вв. В работах историков Беларуси 1945-1985гг.

Историей культуры и идеологическими движе­ниями в Белоруссии в XVI — XVII вв. занимался (в основ­ном в последние годы жизни) В. И. Пичета. В середине 20-х годов вышел в свет сборник статей, посвященных 400-летию белорусского книгопечатания⁶⁷. В. И. Пичета написал для этого сборника большую историографиче­скую статью «Зсопшапа» и статью о белорусском Воз­рождении. В первой работе содержится обстоятельный анализ всех публикаций с 70-х годов XVIII в. до 20-х го­дов XX в., в которых рассматриваются те или иные вб-просы, связанные с деятельностью Ф. Скорины. Среди этих работ — статьи и монографии русских, украинских, белорусских, польских, чешских авторов. В. И. Пичета впервые охарактеризовал все работы, в которых говорит­ся о белорусском первопечатнике. В. И. Пичета выделяет в изучении деятельности Скорины два этапа. Первый — с 70-х годов XVIII в. до конца 80-х годов XX в.; второй— с выхода в свет в 1888 г. монографического исследования П. В. Владимирова. В, И. Пичета справедливо считает, что эта работа, правильно осветив многие вопросы жиз­ни и деятельности Скорины, положила вместе с тем на­чало поискам новых материалов для дальнейшего изуче­ния как биографии, так и творчества, взглядов выдаю­щегося деятеля белорусской культуры XVI в. В. И. Пичета исследовал деятельность Симона Буд­ного и его роль в развитии белорусской культуры. В работе «Бе­лорусское Возрождение» историк квалифицировал Буд­ного как продолжателя традиций Скорины, выдающегося представителя белорусского гуманизма

Гісторыю грамадска-палітычнай думкі ў Беларусі ў ХV – ХVІІІ стст. сярэдзіне 50-х – 80-я гг. плённа вывучалі супрацоўнікі Інстытутафіласофіі і права АН БССР. У 1962 г. пад кіраўніцтвам акадэмікаАН БССР В.А.Сербенты выйшаў калектыўны зборнік «Из истории философской и общественно-политической мысли Белорусиии».У 1967 г. быў апублікаваны зборнік «450 год беларускагакнігадрукавання», які можна разглядаць як арганічны працяг збор-ніка «400-лецце беларускага друку» (1926 г.). Яны маюць ідэнтыч-ную структуру. У апошнім выданні нават размясцілі шэраг артыку-лаў, перадрукаваных з папярэдняга зборніка. Відавочна, што адбылася змена ацэнкі ролі Ф.Скарыны. Ён адзначаны як выдатныбеларускі асветнік і вучоны, прадстаўнік прагрэсіўнай беларускай культуры ХVІ ст. Эпоха канца ХV – першай паловы ХVІ ст. назва-на «эпохай Ф.Скарыны», часам гуманізму. Філосаф, гісторык-медыявіст С.А.Падокшын у манаграфіях «Реформация и общественная мысль Белоруссии и Литвы (вторая половина ХVІ – начало ХVІІI вв.)» (1970 г.), «Скорина и Будный: Очерк философских взглядов» (1974 г.), «Франциск Скорина» (1981 г.), «Філасофская думка эпохі Адраджэння ў Беларусі: Ад Францыска Скарыны да Сімяона Полацкага» (1990 г.) прааналізаваў рэфармацыйна-гуманістычны рух і царкоўна-рэлігійнае жыццё ў Беларусі ў ХVІ – ХVІІ стст., вызначыў спецыфічныя рысы беларускага Адраджэння і гуманізму. У 1984 г. даследчык атрымаў Дзяржаўную прэмію БССР за цыкл працаў па гісторыі філасофскай і грамадскапалітычнай думкі Беларусі. Дацэнт БДУ, кандыдат філасофскіх навук А.А.Бірала (1932 –1974 гг.) у манаграфіях «Философская и общественная мысль в Белоруссии и Литве в конце ХVІІ – середине ХVІІ вв.» (1971 г.), «Философские проблемы в науке эпохи Просвещения в Белоруссии и Литве» (1979 г.) вывучаў гісторыю грамадска-палітычнай і філасофскай думкі ў Беларусі ў ХVІІ – ХVІІІ стст. Ён абгрунтаваў тэрытарыяльны прынцып даследавання – разглядаў духоўную спадчыну, застаўленую на тэрыторыі Беларусі небеларусамі. Бірала аднымз першых звярнуўся да вывучэння грамадскай псіхалогіі на аснове мемуарнай літаратуры.