- •2019-2020 O’quv yili
- •I bob.Bioetika to’g’risida tushuncha.
- •1.Tibbiyot bioetikasi tushunchasi va uning vazifalari
- •2.Tibbiyot bioetikasi fani o’rganuvchi muammolar
- •3.Tibbiyot bioetikasi muloqot modellari
- •II bob.Tibbiyot deontologiyasi va uning asoslari.
- •2.Tibbiyot deontologiyasi muloqot munosabatlari.
- •3. Deontologiyaning asosiy qoidalari.
- •4.Tibbiyot deontologiyasi asosiy atamalari.
- •5.Tibbiyot oliy o’quv yurtlari talabalarining deontologiyasi.
- •III bob. Yatrogеniya. Bеmorlar bilan vеrbal va novеrbal muloqot qilish. Maslahat bеrish qoidalari va ko’nikmalari. Kеksa yoshdagi bеmorlar bilan muloqot qilish. Tibbiyotda yatrogeniya muammolari.
- •1. Yatrogeniya to’g’risida ma’lumot.
- •2. Yatrogeniya guruxlari va ularni yuzaga keltiruvchi sabablar.
- •3. Yatrogeniya turlari.
- •IV bob. Evtanaziya muammolari.
- •1. Evtanaziya tushunchasi.
- •2. Evtanaziya turlari
- •V bob. Patsientlarning xarakteri va ruxiy xolati
- •1.Patsientlarning xarakteri va ruxiy xolatini muloqot o’rnatishdagi axamiyati
- •2.Temperament va uning tiplarini bemorlar bilan muloqotdagi axamiyati.
- •3.Emotsiyalar. Normadagi va patalogiyadagi emotsiyalar.
- •Asosiy emotsiyalar turlari.
- •5.Emotsional xolatlarni asosiy turlari va ularni farqlovchi belgilar.
- •6.Emotsional xis tuyg’ularni muloqotdagi axamiyati.
- •Meditsina xodimining bemorni turli emotsional xolatlaridagi taktikasi.
- •VI bob. Pasient bilan verbal va noverbal muloqot va uning elementlari.
- •1. Pasient bilan muloqotning verbal va noverbal turlari va uning elementlari.
- •Bemor bilan muloqotda verbal muloqot va uning elementlari.
- •3 .Verbal muloqotning asosiy shartlari va qoidalari
- •4. Verbal muloqot bar’erlari
- •5. Noverbal muloqotni axamiyati va uning elementlari.
- •6. Noverbal muloqot elementlari.
- •7. Noverbal muloqot elementlarini qo’llashga tavsiyalar.
- •VII bob. Konsultasiya. Konsultasiya turlari va qoidalari.
- •1. Konsultasiya tushunchasi.
- •2.Konsultasiya turlari.
- •3. So’rab-surishtirish uslublariga doir
- •4. Konsultasiyani tamoyillari:
- •5. Konsultasiya qoidalari:
- •6.Shifokor uchun suxbat olib borish qoidalari:
- •7. Konsultasiya o’tkazilish xolatlari.
- •8. Bemor bilan muloqat o’rnatish uchun zaruriy kommunikasiya ko’nikmalari:
- •VIII bob Turli xastaliklarda bemor bilan muloqotning o'ziga xos xususiyatlari
- •1.Klinikaning ayrim bo’limlaridagi muloqotga doir.
- •2.Ruhiy bemorlar bilan muloqot.
- •3.Narkoman - bemor bilan muloqot .
- •4. O 'limi tez orada muqarrar bo'lgan bemorlar bilan muloqot.
- •5.Yuqumli kasalliklar bilan og 'rigan bemor bilan muloqot.
- •6.Jarrohlik bo'limidagi bemorlar bilan muloqot
- •7.Ginekologiya va tug 'riq bo 'limidagi bemorlar bilan muloqot.
- •8.Pediatriyada muomala odobi.
- •9.Bemor qaringdoshlari bilan muloqot.
- •10. Miokard infarkti bilan og'rigan bemorga beriladigan savol va maslahatlar:
- •IX bob. Keksa organizmning fiziologik xususiyatlari. Keksa bemorlar bilan muloqotning o’ziga xosligi.
- •1. Gerontologiya fani to’g’risida umumiy tushuncha.
- •2. Gerontologiya fani tarkibiy qismlari.
- •3. Inson organizmi yosh ko’rsatkichlari bo’yicha tasnifi.
- •4. Qariya organizmni o’ziga xos xususiyatlari
- •5.Qariyalar asab tizimidagi o’ziga xos o’zgarishlar
- •6.Qariyalar ruxiyatidagi o’ziga xos o’zgarishlar
- •7.Qariyalar endokrin tizimi
- •8.Qariyalar yurak – qon tomir tizimi
- •9. Qariyalar nafas olish tizimi
- •10. Qariyalar xazm tizimi
- •11. Qarilarda eng ko’p uchrovchi kasalliklar
- •X bob. Og’ir va o’layotgan bemorlar bilan muloqotning o’ziga xosligi. O'limning psixologik bosqichlari.
- •2. O'limning psixologik bosqichlari.
- •Bemorlar yaqinlariga ruhiy madad berish.
- •Ko’z konyunktivasiga dorilarni mahalliy qo’llash
- •Tеri ichi in'еktsiyasi
- •Tеri osti in'еktsiyasi
- •Venaga in’yeksiya qilish
- •Dorini tomchilab venaga yuborish
- •Dori vositalarini yozish va saqlash qoidalari
- •Glossariy
- •Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги абу али ибн сино номидаги бухоро давлат тиббиёт институти
- •Биоэтика фанининг ўқув дастури
- •I.Ўқув фанининг долзарблиги ва олий касбий таълимдаги ўрни
- •II.Ўқув фанининг мақсади ва вазифаси
- •III.Асосий назарий қисм (маъруза машгулотлари) (маъруза режага киритилмаган)
- •IV. Амалий машғулотлар бўйича кўрсатма ва тавсиялар
- •Фаннинг назарий машғулотлари мазмуни
- •V.Мустақил таълим ва мустақил ишлар
- •VI. Асосий ва қўшимча ўқув адабиётлар ҳамда ахборот манбаалари Асосий адабиётлар
- •Қўшимча адабиётлар
- •Bioetika fani bo’yicha ishchi o’quv dastur Ta'lim yo’nalishi
- •5510900 – Tibbiy-biologiya
- •Amaliy mashg’ulotlarning tеmatik rеjalari
- •Тематические планы практических занятий
- •Thematic plans of a practical training
- •The maintenance that of a practical training
- •Мустаqил ишини ташкил этишнинг шакли ва мазмуни
- •Talabalar mustaqil ishlarining tеmatik rеjasi
- •Тематические планы самостоятельных работ
- •Thematic plans of independent works
- •Foydalaniladigan adabiyotlar ro’yxati
- •Интернет сайтлар:
- •Bioetika fanidan test savollari
- •«Bioetika» fanidan talabalar bilimini nazorat qilish va baholashning rеyting tizimi to’g’risida
- •I. Umumiy qoidalar
- •II. Nazorat turlari va uni amalga oshirish tartibi
- •III. Baholash tartibi va mеzonlari
- •IV. Nazorat turlarini o’tkazish muddati
- •V. Rеyting natijalarini qayd qilish va tahlil etish tartibi
- •VI. Yakuniy qoidalar
Glossariy
Gastrit - me’dadevorishilliqpardasi (gohidachuqurqavatlari) ningyalliglanishinatijasidakelibchikadiganpatologikxolatdir. Utkirvasurunkaliturlaritafovutqilinadi.
Arterial gipertenziya(AG)-insoniyattarixidapandemiktusniegallaganpatologikjaraenbulib, u yurak-kon tomirkasalliklari, asoratlargaolibkeluvchiva ular okibatidaulimxavfiniyuzagachikaruvchijiddiyokibatli, dolzarbmuammolardanxisoblanadi.). Arterial gipertenziya yurakishemikkasalligi, xususanbiri miokard infarktirivojlanishida asosiyomilvatserebrovaskulyarkasalliklar, xususanmiyainsultiningasosiysababchisibulibxisoblanadi
Anemik sindrom-buxar xil kasalliklardauchraydiganva gemoglobin xamda eritrotsit miķdoripasayishibilanxarakterlanadigansindromdir.
Bronxospastiksindromi-buorganizmningpatologikxolatibulib, bronxialutkazuvchanliknibuzilishigaasoslangan, uningxosilbulishidaasosiyrolnibronxospazmuynaydi.
Revmatizm-Revmatizm biriktiruvchito‘kimaningsistemliyalliglanishbo‘libasosanyurakva kon tomirlarnisistemasidakasallikgamoyillikbo‘lgankishilarda A-guruxgakiruvchi V-gemolitik streptokokk bilanboglikxoldarivojlanadi. Bukasallikdayanabo‘gimserozpardalari, asabtizimivaboshkaichkia’zolariyalliglanishibilankechadi.Kasallikyoshlarda 7-15 yoshdaayolllardako‘puchraydi. Revmatizm er kirrasiaxolini 2-4% tashkiletadi.
O‘tkirpnevmoniyalar-Buetiologiyasi, patogenezi, morfologikxarakteristikasibuyichaxarxilbulgankasalliklarguruxidirva bunda alveolalar ichiga eksudatyigilib, upkaning respirator kismiuchoklizararlanadi
Stenokardiya-miokardning qon bilan etarlicha ta’minlanmay qolishi bo‘lib, yurak qon aylanish doirasida yoshga aloqador, ateroskleroz va organik o‘zgarishlar oqibatida paydo bo‘ladi. YUrak og‘rig‘i bunday bemorlarda tipik holda bo‘lib, atipik ko‘rinishda ham namoyon bo‘lishi mumkin. Masalan gastralgik, astmatik, og‘riqsiz ko‘rinishlarda bo‘lishi mumkin.
Surunkali gepatit –jigarningpolietiologikdiffuzimmunyallig‘lanishi, distrofik xarakterlikasalligi bo‘lib, jigarxujayralarining bo‘laklisturukturasiningsaqlanibqolishibilankechadi.
Jigarsirrozlari –surunkalirivojlanibborishi, gepatotsitlarningtugunlidistrofiyasi, jigarxujayralario‘rnigabiriktiruvchi to‘qimaningrivojlanishi, ularningbulaklituzilishiningo‘zgarishibilankechadigansurunkalikasallik.
Surunkali xoletsistit –o‘t qopidevorlariningsurunkaliyalig‘lanishxastaligi.
Allergiya -Buorganizmning antigen moddalarigaimmunreaksiyasi bo‘lib, organ va to‘qimalarni strukturasi va funksiyasi zararlanishi bilan xarakterlanadi.
Revatoid artrit-surunkaliprogressiyalanuvchisimmetrikpolisinovitbilannamoyonbuladiganasta-sekinbugimlardestruksiyasigavaigg antitela ishlabchikarishigaolibkeluvchi shu bilanbirgaayrimxollardaesabugimdantashkarishikastlanishbilanxarakterlanuvchikasallikdir.
Miokardinfarkt-yurakishimikkasalliginingo’tkirxili,miokardinfarktibumiokardishemiknekrozidir. U yuraktojartiryalariningtrombbilanbikilibqolishiyokiularningo’tkirsiqilishioqibatidapaydobo’ladi.
Rinit va Astma-1.Bronxial astma bilan rinit bitta kasallik bo‘lib hisoblanadi.
2. Allergik rinit, bronxial astmaning boshlanish belgisi bo‘lib hisoblanadi. Keyinchalik bronxial astma belgilarini chaqiradi.
Jigar (hepar) – 1500gr og`irlikkaegabo`lganeng kata bezhisoblanadi. Qorinbo`shlig`iningo`ngqovurg`aostisohasidajoylashgan, jigardaishlabchiqarilgano`t 12 barmoqichakkatushadi. Jigarbaryer (to`siq)likvazifasinibajaradi: oqsilparchalanishinatijasidahosilbo`lganzaxarlimoddalarichakkaso`rilsaqonorqali-kelib-zararsizlantiriladi. Jigaruglevodvayog` almashuvidaishtiroketadi.
Surunkaligepatit-Jigarningyalpidistrofikvadavomlinekrotikyallig`lanishkasalligibo`lib, bundajigarhujayralaridadistrofiya, portal trakt (yo`l)lardao`rtachaifodalanganfibroz, gistiolimfoplazmotsitlarko`payishi, kupferhujayralargiperplaziyasirivojlanib, jigarningbo`lakchasimontuzilishio`zgarmaydi.
Qontupurishvao'pkadanqonketishi-Qon tupurish vao’pkadan qon ketishio’pkato’qimasiningyaralanishi natijasidauning qon tomirlaributunliginingbuzilishida, o’pkayallig’lanishida xamdayurak porokida, kichik qon aylanish doirasida qon dimlanganidaro’y beradi
Surunkali nur kasalligi -umumiysurunkalikasallikbulib, uzokvaktkamdozadagikuptakrorlanuvchiionlanuvchinurlanishta’siridavujudgakeladi. UNK urushdavridaxamdatinchlikvaktida texnika xavfsizligikoidalaribuzilganda professional nurlanishnatijasidavujudgakeladi.