- •Көркем шығармалармен жұмыстың негізгі кезеңдері мен басты бағыттары
- •Көркем туындыны оқу - әдебиетті оқытудың ең негізгі мәселесі
- •Көркем мәтінді оқып-үйрену және талдау жұмыстары
- •Көркем мәтінді талдау жолдары
- •Көркем шығармалармен жұмыстың қорытынды кезеңдері
- •II топ:
- •III топ:
- •Әдеби шығармаларды, көркем мәтінді оқыту, талдау жолдары. Көркем мәтінді оқу жұмыстарын ұйымдастыру
- •Автор ізімен талдау, оның негізгі мақсаттары
- •Көркем туындыны образдар жүйесіне қарай талдау жолдары
- •Әдеби шығармаларды проблемалық талдау жолдары
- •«Абай жолындағы» Абай бейнесін проблемалап оқыту
- •Эпикалық шығармаларды оқыту (теориясы)
- •Көркем туындының сюжеті, композициясы
- •М.Әуезовтің «Абай жолы» эпопесын оқыту
- •Әңгіме жанрын оқыту
- •Мысал жанрын оқыту
- •Ертегілерді оқыту
- •Публицистикалық шығармаларды, эпистолярлық жанрды оқыту
- •Хаттарды оқытудың негізгі ерекшеліктері
- •Публицистикалық шығармаларды жоғары сыныптарда оқытудың өзіндік ерекшеліктері
- •Сюжетті өлеңдерді оқыту.
- •Батырлар жырын оқыту
- •Ақын- жазушылардың өмірбаянын, шығармашылық жолын оқыту.
- •Шолу тақырыптарын оқыту.
- •Әдеби сын-зерттеу еңбектерін оқыту
- •Абайдың азаматтық үндегі өлеңдері
- •Табиғат лирикасы
- •Саяси лирикасы
- •Өлең, сөз өнері туралы шығармалары
- •Ән, өнер туралы эстетикалық көзқарасы
- •Абайдың уытты сатирасы
- •Үй тапсырмасын беру және бала білімін есепке алу жолдары
- •Оқушылардын сөйлеу мәдениетін қалыптастыру.
- •Шығарма оған қойылатын талаптар; шығарманың негізгі түрлері.
- •Оқушыларды шығарма жазуға даярлау
- •Әдебиет сабағындағы көрнекілік
- •Көрнекіліктерді пайдаланудың тиімді жолдары, әдіс – тәсілдері.
- •Ыбырай портреті
- •Іv тарау Сыныптан тыс жұмыстардың мақсаты, маңызы
- •Сыныптан тыс жұмыстардың түрлері
- •Сыныптан тыс оқулар
- •Сыныптан тыс оқу сабақтары. (5-8-сыныптар)
- •Сабақ үлгілері мен түрлері.
- •Абайдың табиғат лирикасы. (пәнаралық байланыста оқытуға негізделген дуэт сабақ).
- •Прозалық шығармаларды талдау
- •I кезең
- •II кезең
- •III кезең
- •IV кезең
- •V кезең
- •VI кезең
- •I кезең
- •II кезең
- •III кезең
- •IV кезең
- •V кезең
- •VI кезең
IV кезең
Қосымша материалдар,ғылыми еңбектермен жұмыс.
Мақсат:
-Білім мазмұнын қосымша материалдар,ғылыми еңбектер,басқа да бүгінгі таңдағы жаңалықтармен байыта отырып,оқушылардың толыққанды білім-білік дағдыларын дамыту.
-Оқушылардың әр түрлі іс-әрекеттерін ұйымдастыра
отырып,олардыжан-жақты жинақталған білім көздерімен
қаруландыру,(интеграция)іргелі білімдерге бағдарлау.
-Оқушылардың өзіндік
пайымдауларын,бағалауларын,қорытындылауларын мұғалім
түсінігімен толықтыра отырып,енді оны
ғылымиландыру,іргелі терең білімге бағдарлау.
-Білім берудің міндетті деңгейі аумағында дүниетанымдық,ой
өрістері мен іскерлік дағдыларын жетілдіретін,жеке тұлғаны
дамытуға әсер ететін қосалқы материалдардан білім беру.
-Оқушылардың білім,білік,дағдыларына қойылатын
талаптатарды тереңдету,яғни анализ,синтез,саралау,бағалау
сияқты іс-әрекеттерін (өнімді іс-әрекет).
-Ұлттық,аймақтық,жергілікті,пенаралық байланыстар арқылы
берілетін білім мазмұнын ірілендіре түсу,өмірмен
байланысын арттыру.
Әдіс-тәсілдер,оқыту түрлері,оқу формалары:
-Практикалық жұмыстар (салыстыру,үндестік іздеу,мәтінмен
жұмыс).
-Жалпылама, топтық, жұптық, дараланған, сараланған(қабілетін ескере отырып) жұмыстар.
-Әр түрлі ғылыми ізденіске,зерттеу іс-әрекетіне негізделген
түрлі деңгейдегі тапсырмалар орындату,оқушылардың
рефлексиясын дамыту.
-Ғылыми жұмыстар бойынша болжам,модель,жоба жасау,оны
қорғау.Өз беттерінше зерттеу жүргізу,талдау жасау.
-Ғылыми бағыттағы шығармашылық тапсырмаларға
(рецензия,реферат,интонация,т.с.с.)баулу.
-Жоба,модель
қорғау,дебат,симпозиум,семинар,конференциялық,т.б.сабақтар өткізу(тақырыпқа сай).
V кезең
Мақсат:
-Оқулықтың білім көзі,әрі өз бетімен білім алудың
дидактикалық үлгісі екендігін ескеріп,онымен жұмыс арқылы
оқушылардың ынтасы,танымдық іс-әрекеттерін дамыту.
-I,II,III,Ivкезеңдерде алған білімдерін оқулық арқылы байыта
түсуге саралау,зерделеуге баулу.Алған білімді оқулықтағы
біліммен тиянақтау.
-Ең негізгі мәселелерді бөліп ала
білуге,(негізгі,қосымша)тезистер жасауға,т.б.әр түрлі
шығармашылық жұмыстарды орындауға
дағдыландыру,жетілдіру.
-Оқулық туралы (ондағы білімнің берілу жайы)пікір
айту,талдау жұмыстарына баулу,*Оқулыққа қояр
талабым*,*Оқулық маған не береді?*тақырыптарына әңгіме-
сұхбат,пікір таластырып,сауалнамалар өткізе
отырып,оқушыларды сарабдалдыққа,аналитикалық
ойлау,қабілеттеріне жетелеу.
-Оқулық жобасы,моделіне конкурс жариялап,олардың
қабілеті,іскерлігі,біліктілігі кәсіптік қызығушылығына әсер
ету.
Әдіс-тәсілдер:
-Практикалық жұмыстар:
1.Негізгі мәселелерді бөліп алу.
2.Сұрақтар әзірлеу,сұрақтардың ең бастыларын сұрыптау.
3.Оқулықтағы сұрақ-тапсырмалардың өзіне ұнағанын орындау.
4.Өз беттерімен сұрақ-тапсырмалары әзірлеу.
5.I-Ivкезеңдер бойынша алған ұғымдарын оқулық
материалына қосып баяндау,білімді байыту(өз беттерімен).
VI кезең
Жинақтау,қорытындылау,коррекция
Мақсат:
Жаңа білімді меңгертудің бес кезеңі бойынша алған мәліметтерін саралау,бір-бірінің біліміне анализ беру.
-Оқушылардың қорытынды,жинақтау,талдау тәсілдеріне
баулу.
-Күрделі мәселелерді бірігіп талқылау.
-Коркем ұйымдастыру.
-Мақсат қоя білуге,өздерін-өздері оқытуға
*жаңалық*ашуға,өздерін-өздеріне танытуға баулу.
-Осы бес кезеңде алған білімдерін бүкіл ұжым болып мына
үлгіде жіктеу,білім деңгейлерін саралау,алған білімдерін
өздеріне жүйелету (*Нені меңгердім*,*Неге
үйрендім*)сауалнамасын жургізу.
Білім
Түсінік репродуктивті деңгей
Қолдану
Анализ
Синтез шығармашылық деңгейі
Баға
Технология талаптарына негізделген сабақ жоспарының үлгісі:
Сабақ кезеңдері, мақсаттар |
Мұғалім мен оқушы іс- әрекеті |
I кезең
Мақсат: -Ұйымдастыру, дайындық, сабаққа жұмылдыру.
-Жағымды көңіл күй туғызу, ынталандыру
II кезең
Үй тапсырмасын тексеру, қорытындылау
Мақсат: - Білімдерін тексеру, танымы, белсенділігі, өзіндік ізденістері, жалпы даму процестерін пайымдау, коррекция. - Алда тұрған мақсаттарды айқындау, сабақтағы кемшіліктерді анықтау /диагностика, дозировка/
III кезең
Жаңа сабақ Мақсаты: / конспект / - Жаңа ұғымдар, жаңа білім беру. - Жаңа фактіні меңгеру тәсілдері, амалдарына дағдыландыру. - Негізгі мәселені, жаңа білімнің түйінді дәндерін бөліп ала білу, білімді шығармашылық жолмен тәжірибеде пайдалана білу. - Өз бетімен мақсатқа жету, мақсат қоя білу технологиясына дағдылану, проблеманы шешу, әр түрлі ситуациялардан шыға білу - Оқушылардың логикалық ойын алгоритмдеу. - Жеке бас ерекшеліктерін дамыту /психологиялық ынтасы, қызығушылығы, қабілеті, дарыны, іскерлігі, ойы, танымы,т.с.с./ - Өз бетімен шығармашылық жұмыс жүргізу, жүргізу, ғылыми ізденіске дағдылану /болжам жасау, жаңалық ашуға талпыну, моделі, эскиз, жоспар, т.с.с./ - Көркем мәтінді өз бетімен талдау, поэтикалық талдау жасау /аннотация, рецензия, реферат автореферат, жазба жұмыстарының түрлеріне дағдыландыру./ - Ауызекі сөйлеу тілдерін жетілдіру /сөйлеу мәдениеті, шешендігі, өнерге бейімделу, көп алдында, аудиторияларда сөлеу, сауаттылыққа баулу/. - Өз жауаптарының жоспар – тезисін жасап, ойын жоспарлы, мақсатты, мәнді жеткізу. - проблеманы шеше білу, р түрлі ситуациялық сұрақтарға тапқырлық білдіру, өз пікірінде тұру, оны дәлелді түрде, ғылым негізінде дәлелдеу. Күрескерлік қасиеттерін қалыптастыру. - Өз білімін көтеру, өзіне сынмен қарау, өз білімін өзі саралау, бағалау. - Ғылыми, қосымша құжаттармен, оқулықпен, көркем мәтінмен жұмыс жасауға дағдылары, ынталары, қызығушылығына әсер ету. - Әлем әдебиеті, мәдениеті, өнері, рухани байлығынан іздену, оны құрметтеу. Әдемілік, сұлулықты қабылдау, түсіну. - Адамды сыйлау, Қазақстандық патриотизм, ұлтжандылық қасиетін қалыптастыру (Ұстамдылық, әдептілік, мәдениеттілік) - Экологиялық салауаттылық, салауатты өмір сүре білу, мақсатты тіршілік, еңбекке баулу, руханы тазалық, шыншылдық, т.с.с. - Саяси көзқарасы, гуманистік, демократтық көзқарастарын қалыптастыру. - Өзі өмір сүріп отырған қоғам заңын мойындау, міндеті мен борышын түсіну, мейірім, инабат, имандылық белгілерін бойына жинау. - Туған халқының, басқа да халықтардың әдет – салтын, дінін, тілін құрметтеу. Сөз өнеріне деген ынтасын жетілдіру. - Махабатты құрметтеу, оны қорғау. - Жеке тұлғалық, шығармашылық, өнерпаздық қабілеттерінің көзін ашу, оны ары дамыту.
IV кезең
Берілген білімді бекіту
Мақсат: - Берілген білімді оқушының қай дәрежеде қабылдауын пайымдау (прогноз жасау)
V кезең Қорытындылау, жинақтау, жүйелеу
Мақсат: - Коррекциялық жұмыстар жүргізу. - Оқушылар алдына нақты міндет, мақсат қою (білімдегі кемшіліктерін ескере отырып, дозировка талабымен).
VI кезең Бақылау, бағалау, саралау
Мақсат: - Бала білімін бағалау әдістерін жетілдіру. - Баға қою жолдарынан іздену. - Бір-бірін әділетті түрде бағалауды дамыту
VII кезең Үй тапсырмасын беру
Мақсат: - Алған білімді өз беттерімен ары қарай бекіту, тереңдету. Шығармашылық ізденістерін дамыту. - Ғылыми ізденіске, өз беттерімен көркем мәтінді талдауға, т.с.с., анализ, синтез, бағаға дейін жетуге баулу. - Тапсырмаларды мөлшерлеп беру, түрлендіріп, түсіндіріп беру, деференциалды оқытуды басшылыққа алу. - Тапсырмаларда шығармашылық бағытқа көңіл бөлу. - Үй тапсырмасын орындау әдіс – тәсілдерін меңгеру
|
Әдіс – амалдар, тәсілдер
-Көңілді музыка тыңдау. - Психологиялық жаттығулар /стрес түсіретін/. - Іскерлік ойындарын өткізу. - Поэзия сәті /өлең, жырлар оқу, тыңдау/ - Біздің шығармашылығымыз /өнер сайысы т.с.с./ - Әдебиет, өнер әлеміне саяхат /жаңалықтар, жетістіктер, т.с.с./ Ескерту. Өтілетін тақырыпқа сай, сараланып өткізіледі. /Үзіліс кезінде, сабақтың алдыңғы сәтінде/
Әдіс – тәсіл, оқу амалдары:
- Сұрақ-жауап. - Бақылау жұмыстары /тест, т.б./ - Спикерлер, ассистенттер хабарламасы. - Өзін - өзі бағалау, т.с.с.
Оқу формалары, сабақ түрлері: - Қайталау, бақылау, білімді талдау сабағы. - Даралап, саралап оқыту. - Ұжымдық оқыту. - Дамыта оқыту. /Тақырыпқа сай сабақ түрлері, оқу формалары түрленіп отырады/.
Әдіс – тәсілдер, оқу формалары, сабақ түрлері
Оқыту түрлері: - Ұжымдық оқыту. - Дамыта оқыту. - Даралап, саралап оқыту (дифер.оқыту). - Проблемалық оқыту. - Жетілдіре оқыту. - Модульдық оқыту.
Оқу формалары: - Жалпысыныптық. - Жеке даралық. - Жұптық. - Топтық.
Сабақ түрлері: - Симпозиум,конференция, семинар, дәріс сабағы. - Конкурпс (кейде көкпар сабағы делінеді), әдеби айтыс, пікір қорғау, реферат, автореферат қорғау, диспут. - Кіші академияның ғылыми кеңес сабағы, кіші зертханадағы ізденіс сабағы. - Модель, мкет, жоба, жоспар, эскиз, конструкциялау, оны дәлелдеу, қорғау сабағы. - Дебатқа құрылған көзқарас, дауласу сабағы. - Қазылар үкімі (сот) сабағы. - Ұлылар үндестігі сабаы (урок гармония). - Концерт, әдеби монтаж, әдеби музыкалық – композициялық сабақ. - Саяхат, сапар, іскерлік ойындары, т.с.с. - Шығармашылық есеп сабағы. - Ізденіс сабаы (практикалық сабақтарға негізделген). - Брифинг сабағы. - Сабақ – жәрмеңке. - Ашық пікірлер сабағы. «Мен сөз сұраймын...» - Викторина, көрме, жұмбақ сабағы. - Диолог, монолог, полилог сабақтары. - Эксперттік сарапшылар отырысының сабағы. - Коррекция сабағы (бақылау, тақырыптық, есеп, тест, қосымша сабақ.) - Ойлау жүйесіне әсер ету, дебат элементі бар іздендіру сабағы. (- Практикалық сабақтар, қайталау жұмыстарына негізделген.)
Әдіс – тәсілдер:
- сұрақ-жауап. - тестік бақылауалар. - жазба жұмыстары. - білімдерін өздік талдау (бір-бірінің). - тақырыптық сеп жүргізу. - зачет, емтихан
- Қосымша түсініктер беру. - Қосымша сабақ өткізу. - Карточка-көмек, карточка-нұсқау беру (жетелеу үшін). - Ассистент, спикер балалар көмегін ұйымдастыру. - Блумның мақсаттар жүйесін ұсынып, сол бойынша білім, түсінік, қолдану, анализ, синтез, бағаға жетуді өз беттерімен орындату
Екі бағыттағы тапсырмалар беру. - Стандарт талаптарындағы. - Шығармашылық тапсырмалар. Жеке тұлғаны дамытуды көздеу (салшыстыру, тәжірибе жасау, ғылыми бағыттағы тапсырмалар орындау). - Түсіндіру, көмек-нұсқаулар беру
|
Баға қою тәсілдері
Ассистент, спикер балалар бағасы
|
Өзін - өзі бағалау |
Сынып ұжым бағасы |
Мұғалім бағасы |
Қорытынды баға |
|
|
|
|
|
Ақпараттық – технологиялық карта
(Блум жүйесі негізіндегі)
Мақсаттар жүйесі |
Білім |
Өнімсіз (репродуктивті) деңгей
|
Жемісті, өнімді деңгей (продуктивті) | |||||||
Түсінік |
Қолдану |
Талдау |
Жинақтау |
Баға | ||||||
1. Сабақтың бар кезеңінде мақсаттар қойылады
2. Оқушы-ның іс-әрекеті |
- Беріл-ген мағ-лұматтарды еске түсіру
- Беріле-тін білім, нақтылы фактілер
- Қолда-нылатын терминдерді, не-гізгі ұғымдарды, ере-желерді меңгере-ді, т.с.с. |
- Оқу-шының мате-риалды түсіндіруі.
- Қыс-қаша баяндау, болжам жасау, ұсыныс беру (жай ес-те сақ-тау ғана емес)
- Жаңа білімді түсінеді. Схема, модельдерге өзіндік түсінік береді.
- Бола-шақ жағ-дайларды бол-жайды, ұсыныс айтады. |
- Берілген жаңа ұғымды жаңа си-туацияда пайдаланады
- Түсін-ендерін жоғары деңгейде қолдану талап етіледі
- Жаңа білім-ді жаңа жағ-дайларға пайдаланады, қолданады, өзіндік бір нәтижеге қолы жетеді. |
- Бұл кате-горияда бе-рілген ұғымды бөлшектеу, саралау, ең бастысын бөліп алу, яғни ақыл-ой деңгейінің жоғарылығын көрсетуі тиіс.
- Іскерлік дағды да дамиды. - Ізденім-паздық еңбек жасайды.
- Ашылма-ған бол-жамды мә-селелерді талдайды, салыстырады, қажет-тіліктерді жинайды. |
- Жеке ұғымдарды жинақтау, тұтастай бір дүние жасау жү-зеге асады (схема, мо-дель, жо-ба, т.с.с)
- Шығар-машылық әрекет көрінеді
- Шығар-машылық, өнерпаздық туындыларды жа-сайды. Бұ-рынғы бі-лімдерді көмекке ке-луі мүмкін. |
- Алған білімді, о-ның мәні, маңызынбағалайды. - Бағалау нақты та-лаптарға сәйкес бо-лу керек.
- Ол талаптарды мұғалім ұсынады, оқушы өзі де ұсынуға болады.
- Берілген ұғымдарды жан-жақты талдайды, қорытындылайды, оған баға береді. | ||||
Білім деңгейлері |
Оқушылық деңгей |
Алгоритмдік деңгей |
Эвристикалық деңгей |
Шығармашылық деңгей |
Дәстүрлі білім беру мен өнімді (продуктивті)білім берудің басты ерекшеліктері, айырмашылықтары
|
Дәстүрлі білім беру |
Өнімді, жемісті білім беру | |
- Білім мазмұнын кім айқындайды?
Қандай әдіс-тәсілдерге, оқыту, оқу формаларына сүйенеді
|
- Білім, ғылым министрлігі. Білім академиясы. - Мектеп басшылары. - Ата-ана баласына ма-мандық таңдайды, қай класта оқуды ұсынады, шешеді
- Белсенді әдіс-тәсілден гөрі таптаурын әдіс-тәсілдерге иек арту, әңгімелеу, баяндау, дәріс, сұрақ-жауап, т.с.с.
|
- Оқушылардың өзіне ерік беріледі. - Демократия; өзін-өзі таныту, өзін-өзі дамыту, бір-бірін оқыту, дамыту;
- Оқушының оқу іс-әрекетін белсендіру «Оқу үшін-оқу». - Өнімді, белсенді, әдіс-тәсіл, сабақ түрлері, оқу формаларына сүйену; - Болжам, жоба, модель жасау, қорғау. - Проблемаларды өздері табу, ұсыну, өз бетімен шешу. - Өз беттерінше танымды іздендіру тапсырмаларын орындау, зерттеу жұмыстарын жүргізу. - Ойлау жүйесіне әсер ету, дебат, айтыс, пікір сайыстары бойынша ойлау белсенділіктеріне әсер ету. - Өзіне-өзін таныту, «Менін» қалыптастыруға әрекеттену
| |
Бала білімді не арқылы қалай алады |
Білім- іскерлік дағды. Мұғалім-информатор. Оқушы-тыңдаушы, қабылдаушы, орындаушы, жауап беруші, баға алушы. |
Мұғалім: - Ұйымдастырушы. - «Шикізат» (жаңа білім) беруші. Шикізаттың ең құндысын ұсыну-шы, саралаушы. - Өндірудің ең тиімді, жеңіл жо-лын, құралын ұсы-нушы. (Оқушы мүмкіндігі, білім деңгейін саралап) - Қабылдап алушы, сарапшы, ақыл-кеңесші, әділ би. |
Оқушы: - Белсенді қабылдаушы - Шикізатты меңгеруде өз еркі-мен құралдарды, жолдарды таңдап алушы (өз мүмкін-дігі негізінде) - Шикізат өндіруші, сапалы зат шығарушы. Оқушы кім?- Конструктор Технолог Өнер тапқыш - Өз затына өзі баға беруші - өзін-өзі оқытушы, мақсатты білім алушы |
|
|
Іскерлік ойынына негізделген білім деңгейлерінің көрсеткіш моделі:
оқушылық д - Оқушы студенттік д - алгоритмді білімінің бакалаврлық д - эвристикал деңгейі магистрлік д – шығармаш
| |
Оқу, білім алудағы негізгі түрткілер (мотивтер) |
Бала мұғалімге, оқулыққа, ата-анасына тәуелді |
- Өзіне-өзі сенеді - Өз іс-әрекетіне сүйенеді Мұғалім – жол басшысы | |
Оқу мен тәжірибе байланысты |
Ара-тұра: оқу тәжірибепроцесі жүзеге асады |
Тұрақты: тәжірибе – оқу | |
Білім беру процесіне кім жауапты, міндетті |
Мұғалім оқытады, тәрбиелейді, дамытады. Мектеп ол істі ұйымдастырады. |
Оқушы өз қабілетін дамытуға, білім алуға, өзін-өзі тәрбиелеуге мұғалім, мектеппен бірге жауапты. | |
Жетістіктерді, білім дәрежесін бағалайтын басты критерийлер |
Оқушының пәннен білім дәрежесі, білім сапасы, оқу іскерлігі, дағдысы бойынша |
Іскерлік іс-әрекеттің сапасы, мөлшері, оқу машығы, дағдысының, оқушылық деңгейдің, шығармашылық деңгейге көтерілуімен |
-