- •Көркем шығармалармен жұмыстың негізгі кезеңдері мен басты бағыттары
- •Көркем туындыны оқу - әдебиетті оқытудың ең негізгі мәселесі
- •Көркем мәтінді оқып-үйрену және талдау жұмыстары
- •Көркем мәтінді талдау жолдары
- •Көркем шығармалармен жұмыстың қорытынды кезеңдері
- •II топ:
- •III топ:
- •Әдеби шығармаларды, көркем мәтінді оқыту, талдау жолдары. Көркем мәтінді оқу жұмыстарын ұйымдастыру
- •Автор ізімен талдау, оның негізгі мақсаттары
- •Көркем туындыны образдар жүйесіне қарай талдау жолдары
- •Әдеби шығармаларды проблемалық талдау жолдары
- •«Абай жолындағы» Абай бейнесін проблемалап оқыту
- •Эпикалық шығармаларды оқыту (теориясы)
- •Көркем туындының сюжеті, композициясы
- •М.Әуезовтің «Абай жолы» эпопесын оқыту
- •Әңгіме жанрын оқыту
- •Мысал жанрын оқыту
- •Ертегілерді оқыту
- •Публицистикалық шығармаларды, эпистолярлық жанрды оқыту
- •Хаттарды оқытудың негізгі ерекшеліктері
- •Публицистикалық шығармаларды жоғары сыныптарда оқытудың өзіндік ерекшеліктері
- •Сюжетті өлеңдерді оқыту.
- •Батырлар жырын оқыту
- •Ақын- жазушылардың өмірбаянын, шығармашылық жолын оқыту.
- •Шолу тақырыптарын оқыту.
- •Әдеби сын-зерттеу еңбектерін оқыту
- •Абайдың азаматтық үндегі өлеңдері
- •Табиғат лирикасы
- •Саяси лирикасы
- •Өлең, сөз өнері туралы шығармалары
- •Ән, өнер туралы эстетикалық көзқарасы
- •Абайдың уытты сатирасы
- •Үй тапсырмасын беру және бала білімін есепке алу жолдары
- •Оқушылардын сөйлеу мәдениетін қалыптастыру.
- •Шығарма оған қойылатын талаптар; шығарманың негізгі түрлері.
- •Оқушыларды шығарма жазуға даярлау
- •Әдебиет сабағындағы көрнекілік
- •Көрнекіліктерді пайдаланудың тиімді жолдары, әдіс – тәсілдері.
- •Ыбырай портреті
- •Іv тарау Сыныптан тыс жұмыстардың мақсаты, маңызы
- •Сыныптан тыс жұмыстардың түрлері
- •Сыныптан тыс оқулар
- •Сыныптан тыс оқу сабақтары. (5-8-сыныптар)
- •Сабақ үлгілері мен түрлері.
- •Абайдың табиғат лирикасы. (пәнаралық байланыста оқытуға негізделген дуэт сабақ).
- •Прозалық шығармаларды талдау
- •I кезең
- •II кезең
- •III кезең
- •IV кезең
- •V кезең
- •VI кезең
- •I кезең
- •II кезең
- •III кезең
- •IV кезең
- •V кезең
- •VI кезең
Абайдың азаматтық үндегі өлеңдері
«Қалың елім, қазағым, қайран жұртым» (1886 жылы жазылған «Қалың елі, қазағын ынтыға сүю, халық басындағы трагедияны, ел басқарған қиқымдарды масқаралауы», 114-бет).
1886 жылы жазылған «Адасқанның алды жөн арты соқпақ» өлеңіндегі ащы сынның атқамінер, байларға ғана қарап айтылмауы, оның ел ішіндегі еңбексіз, жалқауларға да арналуы.
Адамшылықты сақтау, «көзді сатып» өмір сүрмеу, еңбек етуге үгіттеу. Өлеңнің халыққа деген қамқорлыққа толы үні. Мысқыл, шенеу үлгісі (116-бет).
Табиғат лирикасы
«Жаз» өлеңі 1886 жылы жазылған. Табиғат көркі мен адам әрекетінің астаса, үндесе келуі.
«Жаз» өлеңіндегі ақындық мәдениет, суреттер, динамикалық қозғалыс, жанды-жансыз табиғат арасындағы құбылған қозғалыс, реалистік пейзаж.
Өлең ішіндегі жанды тіршілік, қайнар қызу мол болғандықтан, өлең түрі мен ұйқастарының да жүрдектік қарқынмен, өзгеше ағынмен келуі. Қоғамдық қайшылықтардың көрінбеуі, керісінше, көшіп-қонып жатқан бай аулының бай көріністерімен суреттелінуі (117-119-беттер).
«Қыс» өлеңі. Орыс классикалық поэзиясының үлгісі мен мәдениеті стилінде жазылуы. Некрасовтағы «Дед Морозға» ұқсастығы. Қысты «кәрі құда» деп, метафорамен беруі. Қысбейнесі – динамикалы жанды образ. Әрдайым айналып кеп соғып отыратын қысты сұрамсақ, алымпаз, жетімкөз құдаға балауы (136-137-беттер).
«Сұр бұлт», «Қараша, желтоқсан мен сол бір екі ай». Бұл өлеңдер – ақынның табиғат турасындағы бар өлеңінен көркемдік жағынан болсын, мазмұн жағынан болсын, халықтық идея жағынан болсын, батыл шыншылдықпен жазылған биік туындылары. Көшпелі елдің жүдеу тіршілігінің кедей шаруаға аса тиімсіз күз айымен берілуі, реалистік өмір шындығының пейзажы көз алдына келеді. Күз арқылы («Қараша, желтоқсан мен...») әлеуметтік теңсіздік, тап жігінің берілуі, қоғамдық қайшылықтың суреттелінуі. Дегенмен, жоқшылықтан шығар жолды айта алмауы. Абайдың қалың еліне деген, ауыр тіршілігіне деген ыстық ықыласы (150-152-беттер).
Саяси лирикасы
«Болыс болдым, мінеки», «Мәз болады болысың» өлеңдерінде екі жүзді, қорқақ, нәрсіз атқамінерлерді сынайды. ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы болыс, феодал, әкімдерді мысқыл, сатирамен шенейді, патшаның ел билеу системасын сынайды; суретшілік, сыншыл мыфсқылшылдық жағынан ерекше толыққанды шыққан бұл шығармалар болысқа психологиялық портрет береді. Болыстар өзін-өзі әшкерелейді. Мысқыл эпитеттердің молдығы - өлеңнің көркемдік тәсілі болып келеді.
Өлең, сөз өнері туралы шығармалары
«Өлең - сөздің патшасы» - көркем әдебиетте Абай тудырған биік тұрғыдағы өлең. Ақын мен ақындық мұраты, сөз өнері туралы тұңғыш өлең. Ақын мен ақындық өнері - әлеуметтік тартыстың үлкен құралы. Өлеңге көркемдік шарт қойылады, эстетикалық жаңа өлшем жарияланады, жақсы өлеңді ердің ері туғызады. Ол – даналықтың көзі. Абай – тұңғыш әдебиет сыншысы.
«Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін». Ақындықтың, ақындығының декларациясын жариялауы, толғаулы ойының философиялық биікке көтерілуі. Өнердегі, ел арасындағы кемшіліктерді сынауы, адамгершілікті, шындықты дәріптеуі. Тындаушы қауымға қояр талабы. Сатымсақ ақындарды мысқылдауы (129-133, 145-146-беттер). Өлең – ермек емес, өнердің басы. Ол өнер халықтың тілін де, ойын да жаңғыртып, түлетіп өсірсін, қараңғылықпен алыссын. Әлеуметтік құралы болсын. Ақын мен ақындық міндеті қандай?