23 Чэрвеня 1944 г.- пачатак наступлення. 24 чэрвеня лінія абароны праціўніка была прарвана. Баі за Мінск пачаліся на досвітку 3 ліпеня і завяршыліся ў канцы таго ж дня.

Партызаны і падполынчыкі захоплівалі масты, стваралі нлацдармы і ўтрымлівалі іх да прыходу савецкіх войскаў. Самастойна вызвалялі раённыя цэнтры. Падпольшчыкам Мінска ўдалося раздабыць план размяшчэння ў горадзе ўмацаваных і замініраваных аб'ектаў. Спецгрупа Генеральнага штаба ЧА, атрымаўшы гэты план, ажыццявіла меры па выратаванні ад знішчэння будынкаў Дома ўрада, Акруговага дома афіцэраў і інш. К канцу ліпеня вораг быў поўнасцю выгнаны з беларуск. зямлі.

№49 Удзел БССР у ААН. Роля і месца БССР на міжнародн. арэне

Б. была прынята ў якасці першапачатковага члена ААН у знак павагі да нашага народа, з улікам уклада ў разгром фашызму і панесеных у гэтай барацьбе вялікіх страт. У гады ВАВ ў радах Савецкай Арміі ваявала 1100 тыс. грамадзян Б. Яны знішчылі паўмільёна гітлераўскіх салдат і афіцэраў. У гэтай в-не загінуў кожны 4 жыхар Р.

27.04.1945 г. Міжнародная канферэнцыя ў Сан-Францыска, скліканая з мэтай заснавання ААН, прыняла рашэнне аб уключэнні БССР і УССР у лік краін-заснавальніц гэтай арг-цыі. Так БССР у1ню стала членам самай прэстыжнай арг-цыі, створанай у мэтах падтрымання міжнароднага міру і бяспекі. Але членства БССР у ААН не прывяло да якіх-небудзь прынцыповых змен у становішчы Р як унутры краіны, так і на міжнародн. арэне, да пашырэння яе функцый і паўнамоцтваў. Удзел делегацыі БССР у рабоце ААН з самага пач. прыняў фармальны характар.

Членства Б. ў складзе ААН пашырала яе міжнародны аўтарытэт, садзейнічала ўстанаўленню і развіццю сувязей і кантактаў з іншымі краінамі, набыццю дыпламатычнай культ. У гэтым заключаўся галоўны сэнс удзелу делегацыі БССР у абмеркаванні пытанняў, якія выносіліся на штогоднія сесіі Генеральнай Асамблеі ААН. Па прапанове делегацыі БССР у 1946 г. Генеральная Асамблея ААН прыняла рэзалюцыю "А6 выдачы і пакаранні ваенных злачынцаў".

Бел. дэлегацыя дабівалася справядлівага пасляваеннага ўладкавання Еўропы без якой бы там ні было дыскрымінацыі і прыніжэння годнасці асобных дзяржаў і народаў. У гэтай сувязі 10 лютага 1947 г. міністр замежных спраў БССР Кісялеў падпісаў у Парыжы мірны дагавор з былымі саюзнікамі Германіі: Балгар., Італіяй, Румын., Венгр. і Фінлянд.

Б. атрымала дапамогу ААН таварамі, машынамі, абсталяваннем: дапамога паступіла ў найбольш цяжкі час і таму мела важнае значэнне.

Пры актыўным удзеле дэлегацыі БССР ААН у 1960 г. прыняла Дэклар. "Аб наданні незалежн. каланіяльным краінам і народам", якая паслужыла асновай поўнага крушэння каланіялізму ў свеце. Б. выступала з асуджэннем в-ны, якую вялі ЗША ў В'етнаме. Пачалі дзейнічаць пастаянныя прадстаўніцтвы Р у ААН і яе спецыялізаваных органах, такіх як ЮНЕСКА, МАП (Міжнар. арг-цыя працы), МСЭ (Міжнар. саюз электрасувязі) і др.

У 1995 г. адзначалі 50-годдзе існавання ААН. За паўстагоддзя свайго існавання гэта міжнародная арг-цыя пераўтварылася ў самую буйную ў гіст. чалавецтва, аб'яднаўшую 184 незалежныя дзярж. міра. 24 кастрычніка 1945 г. лічыцца пачаткам існавання ААН (уступіў у сілу тэкст Устава ААН) і адзначаецца як дзень ААН.

№50 Грам.-паліт і сац-эканам сітуацыя ў БССР у 1 пасляваеннае дзесяцігоддзе

Б. панесла каласальныя людскія і матэрыяльныя страты. За гады в-ны яны склалі больш паловы нац. багацця. У Б. загінуў кожны 3 яе жыхар. Цалкам ці часткова была разбурана большасць гарадоў і насел. пунктаў.

Аднаўленне народ. гасп. БССР планавалася завершыць на працягу 4 5годкі (1946—1950 гг.). Галоўным накірункам работы стала паскоранае аднаўленне энергетыкі і развіццё машынабудавання, стварэнне такіх галін прамысл., якіх раней не існавала на Б.: аўтамабілебудавання, трактарабудавання. Машынабудаванне заняло вядучае месца ў прамысл. Р. Былі пабудаваны такія гіганты, як МАЗ, МТЗ.

У цяжкім становішчы знаходзіўся транспарт. За час в-ны Бел. чыгунка была амаль поўнасцю разбурана. Ужо ў 1950 г. даўжыня адноўленай чыгункі склала 95 % ад даваеннай. Былі пабудаваны масты, вакзалы, паравознае дэпо. Развіваўся аўтамабільны транспарт.

Аднаўленне эканомікі мела свае асаблівасці. Яно праходзіла ў межах існуючай адміністрацыйна-каманднай сіс-мы. Аднаўлялася ў 1 чаргу цяжкая індустрыя, а сельск. гаспадарка стала крыніцай сродкаў для індустр-і. Сельск. гаспадарка была не ў стане забяспечыць краіну неабходнымі прадуктамі. Да 1947 г. існавала сіс-ма картак па забеспячэнні харчаваннем Нас-цтва. Адразу пасля вызвалення Б. пачалося аднаўленне калгаснай сіс-мы. У 1948—1949 гг. праводзілася суцэльная калект-я у зах. абласцях Б.. Парт. дзеячы ігнаравалі прынцып добраахвотн. ўступл. ў калгасы. Сяляне гвалтоўна пазбаўляліся зямлі і сродкаў вытворчасці. Сем'і так званых кулакоў высылаліся ў аддаленныя раёны СССР. Аднак дасягнуць даваеннага ўзроўню па вытворчасці сельгас. пр-цыі не ўдалося.

Перамога ў ВАВ дала надзею на пераасэнсаванне развіцця грам-ва. Многія былыя франтавікі, што пад час в-ны пазнаёміліся з жыццём у еўрапейскіх краінах, спадзяваліся на ўсталяванне сапраўдной свабоды. У 1946-1948 на Б. дзейнічаў шэраг падпольных арг-цый радык. настр. моладзі, якая імкнулося да паліт. перамен.

Рэакц. дзярж. на новыя дэмакр. настроі стала далейшае ўмацав. сталінскага дыктатар. рэжыму. Усе пытанні паліт. жыцця Р знаходзіліся ў руках Камуніст. партыі. У 1947 прайшлі выбары ў Вярх. Савет БССР. У 1948 і 1950 адбыліся выбары ў мясц. Саветы, на якіх перамаглі прадстаўнікі адзінай у Б. партыі -Камуніст. Такія выбары называюць «выбарам без выбару».

Афіцыйная прапаганда ўсімі сродкамі ўзвышала асобу Сталіна. Яму прыпісваліся перамога ў в-не і поспехі пасляваенн. будаўніцтва. Дыктатар. рэжым жорстка распраўляўся з іншадумствам, проводзіў палітыку рэпрэсій.

Галоўнай тэмай у бел. літ-ры была ваенная. Шамякін напіс. 1 беларускі партызанскі раман «Глыбокая плынь». К.Чорны - раман «Млечны шлях». У выяўл. маст. з'явіліся карціны Зайцава «Абарона Брэсцкай крэпасці ў 1941 г.», Волкава «Мінск 3 ліп. 1944» і інш. Адміністрацыйная сіс-ма, дыктатар. рэжым наклалі цяжкі адбітак на грамадства. Але многія людзі працягвалі верыць Сталину. Смерць Сталіна 5.03.1953 успрымалася імі як вялікая страта. Але грубейшыя парушэнні дэмакр., законнасці не маглі працягвацца бясконца. Таму пасля смерці Стал. пачалі ажыццяўляцца 1я спробы дэмакрат. грамад-паліт. ладу.

№51 Асн. тэндэнцыі сац-эканам развіцця БССР у сяр. 50 – сяр. 80-х

3 сяр. 50-х у свеце разгарнулася навук.-тэхнічная рэв-цыя, якая адкрывала магчымасці для аўтаматызацыі вытворчасці, выкарыстання ЭВМ і новых крыніц энергіі. У БССР асноўнае развіццё атрымалі тыя галіны прамысл., якія вызначалі тэхн. прагрэс: прыбора-будаванне, радыётэхнічная, хімічная, нафтахімічная.

За 1956-65 у Р былі ўведзены ў строй звыш 450 буйных прадпрыемстваў: БелАЗ у Жодзіна, Полацкі нафтаперапрац. камбінат, Салігорскі калійны камбінат, Магілёўскі металург. з-д, Мінскі гадзіннікавы завод. На Б. з'явіўся новы від транспарту-трубаправодны. Пачаўся выпуск халадзільнікаў з маркай «Мінск». Аднак з 1962 назіралася зніжэнне ўсіх эканам. паказчыкаў прамысловай вытворчасці. Прычынай спаду стала неэфект. экстэнсіўных шляхоў развіцця, тых, якія арыентаваліся не на павышэнне прадукцыйн. і якасці працы за кошт укаранення навукова-тэхнічных сродкаў, а на павяліч. кольк. раб. рук і станкоў.

3 сяр. 50-х у сельск гаспад. таксама адбыліся змены. Дзярж. павялічыла закупачныя цэны і вытворчасць сельгас. тэхнікі, уводзілася спісанне запазычанасці калгасаў. Пачаўся рост збору збожжа, павелічэнне вытворчасці мяса і малака.

3 пач. 60-х пачалося зніжэнне ўсіх паказчыкаў прамысл. вытворчасці Б. Цэнтралізаваная планавая эканоміка замаруджвала тэхнічны прагрэс, не спрыяла росту творчай і працоўнай актыўнасці. У сувязі з гэтым была зроблена адна з рашучых спроб радыкальных перамен у эканоміцы на аснове рэф. 1965, ініцыятарам якой стаў Касыгін. Яна прадугледжвала ўключыць у дзеянне таварна-грашовы механізм, гаспадарчы разлік, не паслабляючы, аднак, камандна-адміністрац. метадаў кірав. эканомікай. У гэты час законч. будаўн. Гродз. хімкамбіната, Гомельск. хімзавода. Рост прамысл. вытворч. адбываўся адначасова з удасканаленнем тэхнічнага ўзроўню. Быў асвоены выпуск новых відаў прамысл. пр-цыі: электронна-вылічальных машын, высокадакладных станкоў, аўтаматычных ліній, тэлевіз. «Гарызонт».

Паскарэнне навук-тэхн прагрэсу ў прамысл. адкрыла новыя магчымасці для развіцця сельск гаспад. Намециўся рост вытворч. трактароў і камбайнаў, паставак мінер. угнаенняў. Была ўстан. новая сіс-ма нарыхтовак сельгас пр-цыі, уведзены цвёрдыя планы закупак на некалькі год наперад, павяліч закуп цэны, уводзілася надбаўка за продаж звышпланавай пр-цыі, ліквід. запазыч. калгасаў. 3 канца 60-х у Б. быў сканцэнтр. адкорм буйн. рагатай жывёлы, свіней, малочн. жывёлаг.

Але, прывёдшы ў дзеянне толькі бліжэйшыя эканаміч. рэзервы, рэформа незакранула асноў гаспад. мех-му. Многія разумныя рашэнні засталіся ў галіне добрых намераў. Тэмпы эканам. росту былі маруднымі. Вялізныя сродкі, якія дзяржава затраціла на паляпшэнне стану сельск гаспад, выкарыст. ва ўмовах каманднай эканомікі немэта-накіравана.

Бюракрат сіс-ма кірав, выкарыстанне экстэнсіўн шляху развіцця эканомікі сталі галоўнай прычынай наступіўшага ў сяр. 80-х крызісу. Празмернае развіццё хім. прамысл., выкарыст. штучных угнаенняў у сельск гаспад, празмерная меліярацыя забалочаных земляў прывялі да парушэння экалагічнай раўнавагі.

Такім чынам, буржуазныя рэф. 60—70 былі вельмі непаслядоўныя, супярэчлівыя, з многімі адступленнямі і выключэннямі. Асабліва выразна іх абмежаванасць праяўлялася на ўскраінах, у тым ліку на Б..

№52 Грам-паліт жыцце БССР у сяр 50 – сяр 80 20 ст.

Смерць Сталіна і прыход да ўлады новага саюзнага кіраўніцтва на чале з Хрушчовым у значнай ступені паспрыялі развіццю грамад-паліт. працэсаў на Б.. Асаблівую ролю ў гэтым адыграў 20 з'езд КПСС, які адбыўся 1956 г. На з'ездзе прагучала крытыка культу асобы Сталіна, былі прыняты рашэнні, накіраваныя на ўладкаванне законнасці і правапарадку. Пасля 20 з'езда КПСС пачалася рэабілітацыя ахвяр сталінскіх рэпрэсій. 3 1956 па 1962 у БССР былі рэабіліт. вядомыя палітя, культурныя і навуковыя дзеячы. Пасаду першага сакратара ЦК КПБ займаў з 1956 1 беларус на гэтай пасадзе Мазураў.

Аднак «паліт адліга» зусім не азначала поўнай дэмакрат. грамадства. Многія дзярж. кампаніі насілі фармальны характар ці зусім не адпавядалі рэчаісным праблемам. з'езд КПСС у 1959 абвясціў аб уступленні краіны ў перыяд разгорнутага будаўніцтва камунізму. Засталіся ўсеўладдзе парт. апарату і яго прывілеі-дадатковыя грашовыя выплаты, лепшае медыц. абслугоўванне, харчовыя пайкі і г.д. Афіцыйная прапаганда абыходзіла маўчаннем правалы ў сферах эканомікі. Любая форма вострых выказванняў успрымалася як замах на асновы сацыялізму. Улады ігнаравалі праблемы беларуск. нац. культ. і мовы.

Грам-паліт жыццё Б. ў 1 дзесяцігоддзе пасля смерці Сталіна было неадназначным і супярэчлівым. 3 1 боку, пачаліся пэўныя прагрэсіўныя працэсы дэмакрат, а з 2- захаваліся прыярытэты адміністр-каманд сіс-мы, прадугледжв цэнтралізаванае кіраванне, якасна новыя задачы вырашаліся старымі метадамі. Далей некаторага паслаблення кантролю «зверху» справа не пайшла. Адбыўся пераход ад таталітарнага да аўтарыт. паліт. рэжыму, які вызначаў грамад-паліт жыццё.

Пасля 1964 г., калі да ўлады прыйшоў Брэжнеў, «адліга» закончылася. Узмацніліся ганенні па паліт. матывах, а перыяд брэжнеўскага кіравання з 1964 па 1982 атрымаў назву «застою». У гэтыя гады імкненне да вяртання сталінізму старанна затойвалася, рабіўся выгляд, што ў краіне існуюць дэмакратычныя формы ўлады. Складанасць грамад-паліт. жыцця была абумоўлена яшчэ і тым, што ўзмацненне аўтарыт. рэжыму адбывалася на фоне эканам. ўздыму і многія супярэчнасці часова згладжваліся. На аснове росту эканомікі, хоць і нязначна, але адбывалася павышэнне жыццёвага ўзроўню Нас-цтва, што станоўча ўплывала на фарміраванне грамад. думкі. Знешне здавалася, што кіруючая партыя і народ знах. ў поўнай згодзе. Асаблівае значэнне набылі арг-цыі святкаванняў Кастрычніцкай рэв-цыі і 1 Мая, якія лічыліся рэвалюц.мі святамі. Такія святы павінны былі дэманстраваць веліч перамогі, да якой вяла партыя, адданасць народа яе ідэалам.

Існавалі і многія іншыя формы ўдзелу народа ў грамад-паліт жыцці, у тым ліку і ў выбарах Саветаў народных дэпутатаў, у рабоце партыйных, прафсаюзных і камсамольскіх арганізацый.

Фактычным кіраўніком Р (1м сакратаром ЦК КПБ) на працягу 1965-1980 быў Машэраў, які пакінуў значны след у грамад-паліт жыцці БССР. На пач. 80-х пастаянна ўзмацняўся партыйны дыктат ва ўсіх сферах грамад-паліт. жыцця. У гэты час быў спынены працэс рэабілітацыі сталінскіх рэпрэсій, узмацнялася роля Камітэта Дзярж. Бяспекі (КДБ)-органа, які «кантраляваў» думкі і пачуцці савецкіх людзей.

Такім чынам, грамад-паліт жыццё ў 2 пал 60-х-пач. 80-х гг. характ. пераходам ад таталітарнага да аўтарыт. паліт. рэжыму, наспяваннем застойных з'яў.

№54 Спробы мадэрнізацыі савецкай грамад-паліт і сац-эканам сіс-мы у час палітыкі перабудовы (1985 – 1991 гг.).

Па ініцыятыве новага кіраўніка ЦК КПСС Гарбачова з 1985 у СССР пачалося правядз. шэрагу рэформ ў грам-паліт жыцці пад лозунгамі галоснасці, паскарэння, перабудовы. Усе рэфармацыйныя ідэі зыходзілі з вышэйш. эшалону ўлады. 1я вынікі рэф. далі ў сферы галоснасці. Звяртанне да гіст. 20-х-30-х прадвызначыла актывізацыю грамадства і яго раскол на прыхільнікаў рэформ і праціўнікаў.

У 1989 г. адбыліся выбары народ. дэпутатаў СССР, якіх у1ню выбіралі на альтэрнат. аснове. У 1990 на Б. прайшлі выбары дэпутатаў Вярх. і мясц. Саветаў. Ва ўмовах 1партыйнасці большасць месцаў дасталося КПБ. Аднак манаполія на ўладу КПСС-КПБ была падарвана. У Вярх.м Савеце ў1ню з'явілася парламенцкая апазіцыя.

У 1989 г. на Б. быў створаны БНФ «Адраджэнне». Закон «Аб грамадзянскіх аб'яднаннях», прыняты ў 1990, заклаў пачатак працэсу стварэння паліт. партый. На мяжы 80—90-х іх было каля 10, у 1994 -каля 60 партый і аб'яднанняў. Сярод іх Бел. сялянская партыя, Бел. сац-дэмакрат грамада, Камуніст партыя Б. і інш.

Спад вытворчасці і рост цэнаў выклікалі рост рабочага руху. У Р. адбыліся забастоўкі, шматтысячныя дэманстрацыі і мітынгі, асабліва ў Мінску, Оршы, Гомелі. Акрамя эканам выстаўляліся і паліт пытанні.

Такім чынам, палітыка «перабудовы» савецкай сіс-мы прывяла да яе распаду. У Р. пашыралася дэмакратызацыя грам-паліт. жыцця, усталявалася галоснасць, узнікла шматпартыйнасць.

Эканамічнае стан. Б. Супярэчнасці ў развіцці грам. ў сяр. 80-х найбольш востра праявіліся ў эканоміцы. Для большасці эканамістаў і частцы палітыкаў неабходнасць перамен была відавочнай. Быу вызначаны НОВЫ накірунак сац.-эканам. развіцця. Першачарговая задача наспеўшай рэф. бачылася ў стварэнні новай цэласнай сіс-мы кіравання. Як вынік рэф. павінен быў адбыцца пераход ад цэнтралізаванай, каманднай сіс-мы да дэмакр., абгрунтаванай на эканам. метадах, на аптымальным спалучэнні планавага цэнтралізаванага кіравання з самакіраваннем нізавых звенняў і прадпрыемстваў. На Б. рэфармаванне адбывалася праз пераход галін народн. гасп. і прадпрыемстваў на самафінансаванне і гасразлік.

На працягу 12-й 5годкі (1986—1990) эканоміка адрознівалася стабільнасцю. Заданне 5годкі выконваліся, расла вытворчасць. Але да канца 80-х стала відавочным, што не зламаўшы старую сіс-му кіравання, дасягнуць рэальных змяненняў будзе немагчыма. Да таго ж на эканоміку Б. значны ўплыў аказала аварыя на Чарн. АЭС. Эканамічная страта ад яе ацэньваецца ў 10 гадавых бюджэтаў Р, не кажучы ўжо пра ўздзеянне на здароўе Нас-цтва. Тым не менш, да 1990 эканамічнае стан. Б. было болып спрыяльным, чым ўвогуле ў СССР.

У 90-я эканамічная сітуацыя рэзка змянілася. Гаспадарка былога СССР пасля яго распаду ператв. ў міжнародную сіс-му, існаванне якой патрабавала новых падыходаў ва ўзаемаадносінах паміж былымі саюзнымі рэсп-мі. Для Б. новы этап эканам. рэформ пачаўся ў верасні 1990 г., калі Вярх. Савет РБ прыняў урадавую праграму пераходу да рын. эканомікі. У далейшым былі прыняты Дзярж. праграма па стабілізацыі эканомікі і сац. ахове нас-цтва, Дзярж. праграма прыватызацыі, шэраг законаў, накіраваных на рэфармаванне эканомікі. Аднак канкрэтнае вырашэнне праблем адбывалася павольна. Працягваўся спад вытворчасці, ўзрастала колькасць беспрацоўных, знешняя запазычанасць дзярж., падаў жыццёвы ўзровень нас-цтва.

Адной з галоўных перашкод на шляху аднаўлення эканомікі стала інфляцыя. Ужо к 1989 яна складала 10 % і з тых часоў няўхільна расце, што вядзе да абясцэньвання разліковых білетаў, уведзеных у 1992 Нац. банкам Б. ў якасці самаст. сродку плацяжу.

№55 Абвяшчэнне і заканад-прававое афармл суверэн. РБ. Асн. тэнд. грам-паліт развіцця.

На стыку 80-х-90-х ў СССР назіраўся выбух нац. рухаў. У кола шматлікіх спрэчак, дыскусій, паліт. рэформаў папалі праблемы забеспяч. сапраўднага дзярж. суверэнітэту. Аднак у разуменне суверэнітэту ў розных рэс-ках укладваўся розны сэнс. Усё залежала ад таго, якія сілы атрымалі большасць на выбарах і прыйшлі да ўлады.

27 ліпеня 1990 г. Вярх. Савет БССР прыняў "Дэклар. аб дзярж. суверэнітэце БССР". Адпаведна Дэклар. Б. -суверэнная дзяржава, якая ўсталявана на аснове ажыццяўл. беларуск. нацыяй яе неад'емнага права на самавызначэнне, дзяржаўнасці бел. мовы, вяршынства народа ў вызначэнні свайго лёсу. Абвяшчэнне суверэнітэту Б., як і суверэнітэту інш. рэспублік СССР, было пошукам новых формаў сувязей паміж імі, спробай пераўтварэння нац.-дзярж. адносін. Неабходнасць захавання сувязей была пацверджана ў ходзе рэферэндуму аб лёсе Саюза ССР у сакавіку 1991. У БССР за захаванне Саюза ССР прагаласавала 82,7 % Нас-цтва.

25.08.1991 Вярх. Савет БССР прыняў пакет рашэнняў аб незалеж, паліт. і эканам. самаст. Б.

19.09.1991 г. на сесіі Вярх. Савета Б. былі зацверджаны назва "РБ.", герб "Пагоня" і бел-чырвона-белы сцяг. Герб "Пагоня"-сімвал усеагульнай барацьбы з іншаземнымі захопнікамі, за выгнанне іх са сваёй зямлі. Бела-чырвона-белы сцяг з'яўляўся вайсковым сцягам беларуск воінаў у сярэднявеччы. Вясной 1995 г. быў праведзены рэферэндум, на якім большасць нас-цтва прагаласавала за другую сімволіку. Адной з прычын называлася тое, што ў час вай-ны нацыяналісты скампраметавалі нац. сімволіку супрацоўніцтвам з немцамі.

8.12.1991 у Белавежскай пушчы кіраўнікі Б., Расіі і Украіны падпісалі пагадненне аб стварэнні СНД.

15 сакавіка 1994 г. была прынята Канст. ў Б. Новая Канст. карэнным чынам адрозніваецца ад папярэдніх. Адпаведна Канст. РБ -унітарная дэмакр дзярж.

У гэтым дакуменце чалавек абвешчаны вышэйшай каштоўнасцю грамадства і дзярж.. Дэмакратыя ажыцц. на аснове разнастайнасці паліт. інстытутаў, ідэалогій і поглядаў. Ідэалогія паліт. партый, рэлігій або інш. гра-мадскіх аб'яднанняў не можа ўстанаўлівацца ў якасці абавязковай для грамадзян.

Канст. замацоўвае асн. прынцыпы арг-цыі дзярж. улады ў Р.. Дзярж. засноўваецца на прынцыпе падзелу ўлад: заканадаўчай, выканаўчай і судовай. Кіраўніком дзярж. з’яўл. прэзідэнт РБ. 10.07.1994 1м прэзідэнтам быў выбраны Лукашэнка.

Парламент - Нац-ны сход РБД з’яўл. прадстаўнічым і заканад. органам РБ. Парламент складаецца з дзвюх палат - Палаты прадстаўнікоў і Савета Р. Склад Палаты прадстаўнікоў - 110 дэпутатаў. Іх выбранне ажыццяўляецца на аснове ўсеагульнага, свабоднага, роўнага, прамога выбарчага права пры тайным галасаванні. Савет Р з’яўл. палатай тэрытарыяльнага прадстаўніцтва.

Выканаўчую ўладу ў РБ ажыццяўляе ўрад - Савет Міністраў РБ - цэнтральны орган дзярж. кіравання. Судовая ўлада ў Р. належыць судам.

24.11.96 адбыўся рэспубл. рэферэндум. Большасць людзей прагаласавала за прыняцце Канст. РБ 1994 са змяненнямі і дапаўненнямі, прапанаванымі Прэзідэнтам Лукашэнкам; за перанос Дня незалежнасці РБ з 27 ліпеня на 3 ліпеня; супраць свабоднага, без абмеж. продажу зямлі і адмены смяротнага пакарання.

19 - 20 кастр. 1996 у Мінску адбыўся 1 Усебеларускі народны сход, які зацвердзіў "Асн. напрамкі сац.-эканам. развіцця РБ на 1996-2000гг". Галоўная мэта -пераадоленне крызіс. з'яў у экан.

№56 Асн тэндэнцыі сац-экан развіцця РБ.

Асаблівасці: 1) у цэнтры беларуск. мадэлі сац.-эканам. развіцця знаходзіцца Чалавек з яго інтарэсамі, памкненнямі, жаданнем жыць у свабоднай, дэмакр. і квітнеючай краіне. Дзяржава для народа клапоціцца і будзе клапаціцца аб росце заработнай платы, пенсій, стыпендый і інш. выплат насельніцтву, аб паляпшэнні жыллёвых умоў, умоў працы і адпачынку, каб чалавек адчуваў сябе камфортна, ганарыўся тым, што ён жыве і працуе ў РБ. 2) новае кіраўніцтва дзярж. ўзяло на ўзбраенне сац. мадэль рыначнай эканомікі. Дзяржава праводзіць моцную і эфектыўную эканамічную і сацыяльную палітыку, абараняе інтарэсы ўсіх класаў і пластоў нас-цтва(састарэлыя, інваліды, шматдзетныя сем' і, студэнты). Гэта забяспечвае сац. стабільнасць у грам-ве. 3) улічваючы вопыт краін з развітай рыначнай інфраструктурай, РБ. стала на шлях дзярж. рэгулявання эканомікі. Правядзенне дзярж. палітыкі забяспечвае павышэнне эфектыўнасці эканомікі, абарону інтарэсаў айчынных таваравытворцаў, узмацнення інфляцыі, развіцця крымінальных структур. 4)прыватызацыя праводзіцца пры ўдзеле і пад кантролем дзярж., у інтарэсах умацавання яе магутнасці і павышэння дабрабыту народа. 5) народ і дзяржава адмовіліся ад куплі-продажу зямель сельскагаспадарчага прызначэння, ад дэмантажу буйной калгасна-саўгаснай вытворчасці і замены яе сялянскай гаспадаркай. Калгас, саўгас, сялянская гаспадарка маюць роўныя правы і магчымасці існавання, калі яны эфектыўна гаспадараць на зямлі. 6) РБ. адкрыта для эканам. супрацоўніцтва з усімі краінамі свету. Яна прыцягвае ў народную гаспадарку капіталы айчынных і замежных інвестараў.

Галоўным вынікам сац.-эканам. развіцця РБ у 1994 - 2006 гг. з'яўлялася тое, што ў краіне была створана і дзейнічала аптымальная сац.-эканамічная сіс-ма, заснаваная на паступовым, эвалюцыйным шляху эканам. пераўтварэнняў. Краіна захавала і прымножыла багацце, створанае працай усяго народа, не прадала за бясцэнак зямлю, заводы і фабрыкі, не залезла ў доўг да замежных крэдытораў. Забяспечаны высокія тэмпы эканам. росту. Захаваны і паглыблены сацыяльныя гарантыі для людзей -жыллё, пенсіі, бясплатныя за кошт бюджэту адукацыя і лячэнне. Сёння РБ. - стабільная, паспяховая, цывілізаваная краіна з моцнай эканомікай, развітымі навукай і культурай, адной з лепшых у свеце сіс-май адукацыі. Моцная дзяржаўная ўлада, моцная сац. палітыка і апора на народ - сакрэт поспехаў РБ.

№57 Геапаліт. стан. РБ.

РБ геополит. относится к наиболее динамично развивающемуся региону Центр. и Вост. Европы.

Любое гос-во в своем развит. учитывает природно-климат. и экон. потенциал, способный сформировать особый уклад жизни того или иного общества.

Географ. среда созд. условия для пространствен. существования гос-ва, политика же заставляет его динамично развиваться.

Бесспорно, географ. положение страны играет важную роль в ее эконом. и соц. развитии, однако политический потенциал определяет стратегию ее внутр. и внешн. развит., ее силу и значение на междунар. арене. Таким образом, взаимодействие природных, соц и полит. факторов формируют геополит. картину гос-ва.

Б. по своему географ. положению находится в средине Европы. РБ граничит с пятью гос-ми: РФ, Украиной, Польшей, Литвой и Латвией.

Б.-внутриконтинентальная страна, одна из 37 стран мира, которые не имеют прямого выхода к морю. Однако этот недостаток компенсируется развитой внутрирегиональной речной системой и возможностью использования морских портов соседних гос-в. Границы с соседними гос-ми проходят в основном по равнинной местности, что способствует созданию удобных транспортных магистралей.

РБ не явл. единственным транзитным коридором между Россией и Европой и по этой причине любая попытка получить дополнительную прибыль за счет увеличения транзитных сборов способна привести к смещению основных транспортных потоков на террит. стран Балтии и Украины. Это касается и российских энергоносителей, малейшее удорожание транзита которых по нашей террит. способно привести к осложнениям в отношениях не только с Росс., но и с потребителями росс-х энергоносителей в Прибалт и Европе.

Немаловажен для Р. и демографический фактор. Значительное уменьшение общего уровня рождаемости и старение нас-я могут впоследствии стать причиной нехватки трудовых ресурсов и обусловить необходимость привлечения их извне.

Россия- основной экон, торговый и стратег. партнер Б. Она представляет собой главный рынок сбыта для бел. пром-ти и сельск хоз-ва, явл. главным поставщиком необх. стране энергоресурсов. В свою очередь, Б. значительно усиливает геополит. положение Росс., обеспечивая ей прямой доступ к границам европейских гос-в. Транспортный коридор по террит. Р. обесп. доступ росс. сырья на европ. рынки. Общие корни стимулируют развит. бел-росс интеграции.

Обретенная в 1991 г. полит. самост. Р. Б. предоставила возможность расширить векторы внешнеполит. отнош. И если в первой половине 1990-х геополит. позиционирование Б. происходило в условиях обретения суверенитета и политической независимости, то начиная со второй половины 1990-х гг. страна все активнее стала претендовать на более весомую геополит. роль на постсоветском пространстве.

С начала нового тысячелетия в Р. начала разрабатываться стратегия нац. возрождения. С этого периода Б. начинает позиционироваться как отдельный геополитический субъект, обладающий собственной внешнеполитической волей и позицией, самостоятельно определяющий внутреннюю и внешнюю политику. Началось активное формирование государственной идеологии, основанной на консолидации общества вокруг национальной идеи возрождения.

Учитывая складывающееся геополит. положение, Б. пытается искать поддержку у новых стран-партнеров с целью выхода на новые рынки сбыта своей товарной продукции и получения инвестиций (Китай, Индия, Иран). Эти гос-ва не вмешиваются во внутренние дела Р. и способны увеличивать взаимный товарооборот.

№58 Духоўнае і культурнае жыцце бел. народа на мяжы 20-21 ст.

У агульнаадукацыйных школах уведзены курс асноў інфарматыкі, створаны спецыялізаваныя сярэднія навучальныя ўстановы - ліцэі і гімназіі. Яны павінны былі забяспечыць больш дасканалую падрыхтоўку вучняў па выбраных галінах ведаў. На розных узроўнях праводзіліся прадметныя алімпіяды па фізіцы, матэматыцы і інш. дысц. Пераможцы рэспубліканскага этапу мелі права паступаць у вышэйшыя навучальныя ўстановы без іспытаў па дысцыпліне алімпіяды.

У 90-я у РБ пачала праводзіцца рэформа агульнаадукацыйнай школы, звязаная з пераходам на 12-гадовы тэрмін навучання ў СШ.

У прафесіянальна-тэхнічных вучылішчах разам з атрыманнем агульнай сярэдняй адукацыі навучэнцы праходзілі падрыхтоўку па 420 прафесіях.

Сярэднія спецыяльныя навуч. ўстановы Частка тэхнікумаў была пераўтворана ў каледжы, дзе адначасова ажыццяўлялася падрыхтоўка спецыялістаў сярэдняй кваліфікацыі і спецыялістаў павышанага ўзроўню. Апошнія мелі магчымасць паступіць адразу на ІІІ курс вышэйшай навучальнай установы.

У вышэйшых навучальных установах былі створаны новыя спецыяльнасці, звязаныя з навукова-тэхнічным прагрэсам - па робататэхніцы, электроннаму прыборабудаванню, новых хімічных тэхналогіях, біятэхналогіях і інш. Пашыралася падрыхтоўка спецыялістаў у галіне эканомікі, права, сац.й работы.

Асаблівасцю развіцця сіс-мы адукацыі РБ у 90-я гг. стала дзейнасць недзярж. навучальных устаноў, якія існуюць разам з дзярж. ўстановамі. Навучанне ў іх ажыццяўляецца на платнай аснове. Гэтыя навучальныя ўстановы атрымліваюць ад дзярж. ліцэнзію на правядзенне вучэбнай дзейнасці. Каб забяспечыць існуючы ў краіне стандарт адукацыі сіс-матычна праводзіцца атэстацыя ўсіх навучальных устаноў, у тым ліку і недзярж..

Бел. вучоныя ажыццяўляюць шэраг важных даследаванняў практычна ва ўсіх галінах ведаў. Паступова аднаўляюцца страчаныя раней сувязі з вучонымі Расіі і краін былога СССР, ажыццяўляюцца кантакты з навук. супольнасцю замежных краін. Развіццё навукі павінна забяспечыць устойлівае сац.-эканам. развіццё РБ, павышэнне ўзроўню жыцця Нас-цтва.

Літ-ра. Змены ў сац.-эканам. і грамад-паліт жыцці Б. знайшлі адлюстраванне ў літ-ры.

Палітыка галоснасці і дэмакратызацыі жыцця спрыяла з'яўленню твораў, прысвечаных праблеме паліт. рэпрэсій. Былі апублікаваны аповесці-успаміны Грахоўскага,. Аляхновіча і інш. Тэму рэпрэсій узнімае ў сваіх творах Быкаў. Беларусы атрымалі магчымасць пазнаёміцца з творамі беларуск пісьменнікаў-эмігрантаў, якія да гэтага не публікаваліся ў Б..

Аварыя на Чарноб. АЭС і яе наступствы з'явіліся важнай тэмай мастацк. літаратуры. Шамякін стварыў раман "Злая зорка", дзе спрабаваў асэнсаваць значэнне гэтай катастрофы. Шэраг пісьменнікаў развіваюць Чарнобыльскую тэму ў сваёй творчасці.

Тэатр, музыка. У 90-я узніклі новыя прафесіянальныя і аматарскія драм. тэатры. Галоўную ролю ў тэатр. маст-ве адыгрывалі прафес. дзярж. калектывы. На высокім узроўні працавалі Нац. акадэм. тэатр ім Купалы, Дзярж. акадэм. тэатр ім Коласа ў Віцебску, Нац. акадэм. тэатр оперы, Нац акадэм тэатр балета и др.

Аснову рэпертуару бел. тэатраў складае драматургія бел. аўтараў, руская і замежная класіка. Сучас Бел. драматургія адлюстравала цікавасць да гістарычнай тэматыкі, фальклорных сюжэтаў.

Музыка У цэнтры канцэртнай дзейнасці сёння знах. Бел. дзярж. філармонія і абласныя філармоніі. РБ мае высокапрафесіянальныя калектывы: Акадэмічны хор Нац. тэлерадыёкампаніі, Дзяржаўны акадэмічны сімфанічны аркестр, харэаграфічны ансамбль "Харошкі" і інш. Шырокую папулярнасць у Б. і за яе межамі набыў Дзяржаўны канцэртны аркестр РБ пад кіраўніцтвам Фінберга. Значнае месца ў музычным жыцці краіны займаюць лепшыя ўзоры эстраднай песеннай творчасці. Б., Расія, і Украіна з 1992 у Віцебску штогод сумесна праводзяць свята песні "Славянскі базар".

Выяўленчае мастацтва і архітэктура. Важныя змены адбыліся і ў тэматыцы твораў выяўл. маст. Частка мастакоў звяртаецца да вельмі папулярнай сёння экалагічнай тэматыкі, перш за ўсё Чарноб катастрофы.

манумент мастацтва Характэрнай прыметай часу сталі помнікі ў гонар воінаў-інтэрнацыяналістаў. У 1996 г. у Мінску адкрыты помнік воінам, якія загінулі ў Афганістане, вядомы як "Востраў слёз". Помнікі і мемарыяльныя дошкі ў памяць воінаў-афганцаў устаноўлены ў Оршы, Рэчыцы, Баранавічах. Зварот да гістарычнай тэматыкі наглядаецца ў беларуск. скульптуры. Так, былі ўстаноўлены помнікі Кірылу Тураўскаму ў Тураве, Францыску Скарыне ў Лідзе і ў Празе, Рагнедзе і Ізяславу ў Заслаўі, Ефрасінні Полацкай ў Мінску і ў Рэчыцы. Шэраг помнікаў прысвечаны дзеячам беларуск. навукі і культ. больш позніх часоў.

Сучасная Бел. архітэктура. Новыя тэндэнцыі выразна адчуваюцца ў спартыўных збудаваннях, вакзалах, банкаўскіх комплексах і нават у жыллёвай архітэктуры. Да найбольш цікавых пабудоў можна аднесці аўтавакзал "Маскоўскі", новы чыгуначны вакзал у Мінску, лядовыя палацы. У апошнія гады ўзводзіцца шмат культавых пабудоў розных канфесій.

Адной з важных задач палітыкі дзярж. ў галіне культ. з'яўляецца захаванне помнікаў айчыннай гіст. і культ.. У апошнія гады ў Р. праводзіцца мэтанакіраваная работа не толькі па вяртанню гісторыка-культурнай спадчыны, але і па рэстаўрацыі помнікаў гіст. і культ. Б.. Вялікія рэстаўрацыйныя работы праводзіліся ў Мірскім замку. Надзвычайную каштоўнасць для Б. мае Полацкі гісторыка-культурны запаведнік. Праводзілася рэстаўрацыя помнікаў архітэктуры на Навагрудчыне, Лідскага замка, Барысаглебскай (Каложскай) царквы і Старога Замка ў Гродне, Благавешчанскай царквы ў Віцебску, гістарычнай забудовы старажытнабеларуск гарадоў. У Мінску на плошчы Свабоды быў адноўлены будынак ратушы.

Фіз. культ. і спорт. Заняткі моладзі і ўсяго Нас-цтва фізічнай культурай і масавым спортам разглядаюцца ў РБ у якасці аднаго са сродкаў умацавання здароўя нацыі, фарміравання здаровага ладу жыцця. Забеспячэнню даступнасці для ўсіх катэгорый Нас-цтва займацца фізічнай культурай і масавым спортам садзейнічае функцыянаванне ў краіне стадыёнаў, плавальнага басейна, спартыўных залаў, міні-басейнаў у дзіцячых дашкольных установах. Да паслуг народа таксама палацы спорту, тэніса, лядовыя палацы.

Фізічнае выхаванне дашкольнікаў, навучэнцаў і студэнтаў ажыццяўляецца ў час правядзення вучэбных заняткаў па фізічнай культ..

На прамысловых і сельскагаспадарчых прадпрыемствах, у арг-цыях створаны калектывы і клубы фізічнай культ.. Нас-цтва краіны займаецца фізічнай культурай па месцы вучобы, працы і жыхарства ў спартыўных секцыях, аздараўленчых групах, клубах і фізкультурна-аздараўленчых цэнтрах.