4. Ақылы қызмет көрсету шарты.

Ақылы қызмет көрсету шарты – ол азаматтық құқықтағы шарттардың жаңа түрі, оған ҚР АК- 33 Тарауы арналған. Ақылы қызмет көрсету шарттарына: байланыс қызметін көрсету, медициналық қызмет көрсету, ветеринарлық, аудиторлық, кеңестік, жарнамалық, ақпараттық, білім беру қызметтерін көрсету, туристік қызмет көрсету және т.б. жатады. Бұл шарттардың анықтамасы АК 683 бабында берілген. Ақылы қызмет көрсету шарты бойынша, орындаушы, тапсырушының тапсырмасы бойынша қызмет көрсетуге, яғни белгілі бір әрекеттер жасауға немесе белгілі бір қызметті жүзеге асыруға міндеттенеді, ал тапсырушы оның ақысын төлеуге міндеттенеді. Кеңес құқығында аталған қызметтер үшін ақы алу, заңсыз пайда табу болып танылған және мемлекеттің қолдауын таппаған. Заңи қолдауды бұл қызметтер жаңа экономикалық қатынастарға көшкен кезде және ҚР АК Ерекше бөлімін қабылдағаннан кейін тапқан. Реттеу ерекшеліктеріне байланысты, занда, бұл шарттар мердігерлік және қызмет көрсету шарттарының арасына орналастырылған.

Орындаушының міндеті - тапсырманы (егер шартта өзгеше көзделмесе) өзі орындауы қажет. Тапсырушының негізгі міндеті - шартта белгіленген тәртіп пен мерзімде қызмет ақысын төлеу болады. Шарт нысаны жазбаша да ауызша да болуы мүмкін. Егер ол ҚР АК 33 Тарауының және ақылы қызмет көрсету шартының нақтылы түрінің ерекшеліктеріне қарама қайшы келмейтін болса, бұл шарттарға мердігерлік және тұрмыстық мердігерлік шарттарының жалпы ережелері қолданылады,.

Бақылау сұрақтары:

- Тасымалдау шарты және оның түрлері.

• Көлік экспедициясы шарты.

• Заем және факторинг шарты.

• Ақылы қызмет көрсету шарты.

Әдебиеттер тізімі: Жұмыс бағдарламасында келесі номерлерде берілген: 1, 2,

3, 4, 5, 6, 7, 8.

6 Тақырып: Сақтандыру мен сақтаудан

туындайтын міндеттемелер.

ДӘРІС МАҚСАТЫ:

- студенттерді сақтандыру және сақтау шартының анықтамасы,сипаттамасы, нысаны және мазмұнымен таныстыру;

- студенттерде сақтандыру және сақтау шарттарының түрлері жөніндегі біліктілерін қалыптастыру.

СҰРАҚТАР:

1. Сақтандыру шартының анықтамасы, сипаттамасы, нысаны,

элементтері мен мазмұны. Сақтандыру түрлері.

2. Сақтау шарты және оның түрлері.

1. Сақтандыру шартының анықтамасы, сипаттамасы, нысаны,

элементтері мен мазмұны. Сақтандыру түрлері.

Сақтандыру міндеттемелері сақтандыру шартынан және оның түрлерінен туындайды. Азаматтық кодекспен коса, бұл құқықтық қатынастар, қазырғы кезде, «Сақтандыру қызметі туралы» ҚР Заңымен және заңға тәуелді актілермен реттеледі. Сақтандыру шарты бойынша бірінші жақ (сақтанушы) сақтандыру төлемдерін төлеуге міндеттенеді, ал екінші жақ (сақтандырушы) сақтандыру оқиғасы басталысымен, сақтанушыға немесе шарт оның пайдасына жасалған өзге тұлғаға, яғни пайда көрушіге, шартпен белгіленген сома мөлшерінде сақтандыру өтемін төлеуге міндеттенеді (ҚР АК 803 б.). Сонымен, сақтандыру міндеттемесіне сақтанушы мен сақтандырушыдан басқа - пайда көруші мен сақтандырылған тұлға да қатысады. Олар сақтанушының өзі немесе үшінші жақ болуы мүмкін. Бул жағдайда сақтандыру шарты үшінші жақ пайдасына жасалған болады. Сақтандыру түрлері: ерікті және міндетті, жеке және мүліктік, жинақтаушы және жинақтаушы емес болады. Сақтандыру объектісі занды тұлғаның немесе азаматтың кез келген сақтандыру мүддесі болады (мүлікі, өмірі, ден саулығы, белгілі бір оқиға – белгілі бір жасқа толуы, некеге отыруы; жауапкершілігі, қауіпіп-қатері және т. б.). Тақырыпты толық меңгеру үшін сақтандыру құқығының негізгі ұғымдары мен элементтерін білген жөн болады: сақтандыру төлемі, сақтандыру оқиғасы, сақтандыру өтемі, сақтандыру сомасы, сақтандыру, қайта сақтандыру, аннуитенттік сақтандыру және т. б.

Сақтанушы мен пайда көруші кез келген жеке немесе заңды тұлға болуы мүмкін, ал сақтандырушы – тек сақтандыру қызметінің әр түрімен айналысуға арнайы лицензия алған заңды тұлғалар бола алады. Олардың фирмалық атауларында «сақтандыру» деген сөз болуы қажет. Сақтандыру шартының нысаны жазбаша жай болады және сақтандыру полисын берумен рәсімделеді. Сақтандырушының міндеті - сақтандыру оқиғасы болған жағдайда шарт пен немесе заңмен көзделген мөлшерде, мерзімде және тәртіппен сақтандыру өтемін төлеу; сақтанушыға (сақтандырылған тұлғаға) сақтандыру оқиғасы болған кезде оның залалдарын азайтуға кетірген шығындарын өтеп беру, сақтандыру құпиясын қамтамасыз ету (ҚР АК 828 б.) болып танылады. Сақтанушының міндеттері ҚР АК- 831 бабында көзделген: шартта көзделген тәртіппен, мөлшерде және мерзімде сақтандыру төлемдерін төлеу; сақтандырушыны сақтандыру қаупінің жағдайы жөнінде мәліметтендіру; сақтандырушыны сақтандыру оқиғасы болғаны жөнінде ескерту; сақтандыру оқиғасы келтіретін залалдарын азайтуға қажетті шаралар қолдану; сақтандыру оқиғасы болуна кінәлі тұлғаға қойылатын талаптың, сақтандырушыға ауысуын қамтамасыз ету (АК 840 б.) және т.б. Сақтандыру оқиғасы болуына кінәлі болған тұлғаға қойылатын талаптардың сақтандырушыға ауысуы - субронация деп аталады. Азаматтар мен заңды тұлғалар өз мүліктері мен мүліктік мүдделерін екі жақты негізде, қажетті құралдарды екі жақты сақтандыру қоғамдарында біріктіру арқылы сақтандыруы мүмкін (ҚР АК 845 б.).