3. Негізсіз баюдан туындайтын міндеттемелер.

Негізсіз баюдан туындайтын міндеттемелер, меншік құқығын қорғауға бағытталған. Оның жалпы ережесі АК 953 бабында келтірілген. Заңдармен немесе мәмілемен белгіленген негіздерсіз, мүлікті басқа тұлғаның (жәбірленушінің) есебінен иеленіп алған немесе жинаған тұлға (сатып алушы), оған негізсіз алған немесе сақтаған мүлкін қайтаруға міндетті болады. Міндеттеменің жақтары: сатып алушы және жәбірленуші деп аталады. Негізсіз баю, мүлікті сатып алушының өзінің әрекеттерінен, жәбірленушінің немесе ушінші жақтардың әрекеттерінен пайда болуы мүмкін және бір оқиғаның нәтижесінде пайда болуы мүмкін. Негізсіз баюдын заты болатын мүлік, сол түрінде жәбірленушіге қайтарылуы тиіс (ҚР АК 955 б.). Егер алғанды заттай қайтару мүмкіншілігі болмаса, сатып алушы жәбірленушіге ол мүліктің сатып алу кезіндегі нақтылы құнын және егер мүлік дереу қайтарылмаған болса, мүліктің құнының кейінде төмендеуне байланысты, оның шеккен шығындарын, өтеп беруге міндетті болады (АК 956 б.). Негізсіз баюдан туындайтын міндеттемелердің объектілері - тектік белгілерімен анықталған заттар болады. Егер заттар жеке белгіленген болса, онда виндикациялық талап қойылады. Негізсіз баюдан туындайтын міндеттемелердің ерекшелігі - мүлікті алған кезде сатып алушы оны сатып алуы негізсіз екенін білмеуі тиіс. Егер мүлікті алған немесе сақтаған тұлғаның кінәсі анықталса, онда оған қарсы деликттік міндеттемелер жөніндегі ережелер қолданылады.

Бұл қаралатын құқық қатынасы заттық емес міндеттемелік болғандықтан, мүлікті заттай қайтару дегеніміз, нақтылы сол мүлікті емес, сол түрдегі және сападағы басқа мүлікті немесе оның ақшалай құнын қайтару болып танылады. Жәбірленушінің кінәсі бұл жерде ескерілмейді. Негізсіз баюдан туындайтын міндеттемелердің негіздері келесі болады: төленетін сомадан асатын соманы төлеу, шынымен жоқ бірақта бар деп ойлайтын міндетті орындау. Оның мысалы: тиісті бір өтемді өндіріп алу жөніндегі сот шешімін жою.

Негізсіз баюдан алған немесе сақтаған мүлікті, немесе оның құнын қайтару кезінде, сатып алушы жәбірленушіден мүлікті сақтауға ұстауға келтірген шығындарын өтеүді талап етуге құқылы болады. Егер сатып алушы мүлікті әдейі ұстап отырған болса, онда ол шығындарын өтеуді талап ету құқығынан айрылады. Кей бір жағдайларда негізсіз баюдан алынған мүлік қайтарылмайтын болады.

Бақылау сұрақтары:

- Зиян келтіруден туындайтын міндеттемелер ұғымы мен

сипатаммасы.

- Зиян келтіруден туындайтын жауаптылық түрлері. Адам өмірі мен

денсаулығына келтірілген зиянды өтеу.

• Моральдық зиян ұғымы.

• Негізсіз баюдан туындайтын міндеттемелер.

Әдебиеттер тізімі: Жұмыс бағдарламасында келесі номерлерде берілген: 2, 3,

4, 5, 8, 9, 10, 12, 14.

11 Тақырып: интеллектуалды (зияткерлік)

МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫ 4 сағат

ДӘРІС МАҚСАТЫ:

- студенттерді интеллектуалдық меншік құқығының анықтамасы, сипаттамасы, нысаны және мазмұнымен таныстыру;

- студенттерде интеллектуалдық меншік құқығының түрлері жөніндегі біліктілерін қалыптастыру.

СҰРАҚТАР:

1. Интеллектуалдық меншік құқығының объектілері мен субъектілері.

2. Интеллектуалдық меншік құқығының түрлері. Авторлық құқық