14. Χρηστικά ύφη και τι λογοτεχνικό ύφος.

Ομοιότητες:Όπως και τα χρηστικά της δημόσιας ζωής, έχουν στερεοτυπική δομή, είναι αντικειμενικά, δεν εκφράζουν συναισθηματισμό, είναι αντικειμενικά, έχουν εκφραστική ακρίβεια.

Διαφορές: έχουν απλό καθημερινό λεξιλόγιο, απλή παρατακτική σύνταξη

Συνταγή.

Συγκεκριμένη, στερεοτυπική δομή : υλικά (συστατικά ) και εκτέλεση.

Ορολογία της μαγειρικής και της γαστρονομίας.

Αγγελία: περιληπτικό ύφος, πληροφοριακό, περιγραφικό. Παθητική σύνταξη ( ζητείται, πωλείται, ενοικιάζεται……), ελλειπτικές προτάσεις, πολλές αντιστροφές στη δομή της πρότασης προκειμένου να δοθεί έμφαση στη βασική πληροφορία.

Ανακοίνωση: σύντομη, περιγραφική. Απαραίτητες πληροφορίες σε μια ανακοίνωση: γεγονός,

τόπος και χρόνος διεξαγωγής του, πομπός, δέκτης του μηνύματος.

Πρόσκληση. Όπως η ανακοίνωση. Απαραίτητες πληροφορίες:. Ποιος, τι, πού, πότε, γιατί. Υπάρχει η επίσημη πρόσκληση και η πρόσκληση στην καθημερινή, ιδιωτική ζωή ( επίσημο ή φιλικό ύφος αντίστοιχα). / Προσκλητήριο ( γάμου ή βάφτισης).

Ταξιδιωτικός οδηγός

Ύφος αντικειμενικό ( δεν εκφράζει ο συγγραφέας την προσωπική του άποψη)

Περιγραφικό, σύντομο ύφος, με σκοπό την αντικειμενική περιγραφή και την πληροφόρηση.

Ομοιότητες με δημοσιογραφικό ύφος ( οδοιπορικό, αφιέρωμα, αποστολή ), το οποίο όμως είναι πιο αναλυτικό και γλαφυρό (λογοτεχνίζων)

Επιστολή

	προσφώνηση	αποφώνηση
Φιλική	Αγαπητέ /ή Αγαπημένε /η μου Μαρία μου Καλή μου…. Και αυτοσχεδιασμοί	Με αγάπη (πολλά) φιλιά σε φιλώ Και αυτοσχεδιασμοί
επίσημη	Αγαπητέ/ ή Αξιότιμε /η Σεβαστέ/ή (σε μεγαλύτερους) Σεβασμιώτατε (σε ιερείς) Μεγαλειώτατε (σε βασιλιά)	Με φιλικούς χαιρετισμούς Με εκτίμηση Με σεβασμό Με τιμή Με τη δέουσα/ προσήκουσα τιμή

Διαφήμιση

σχήματα λόγου

Λογοπαίγνια (παιχνίδι με τη διπλή σημασία των λέξεων, την κυριολεξία και τη μεταφορά)

σλόγκαν,

κύκλος, επανάληψη, παραλληλία,

μεταφορά, υπερβολή

το ύφος του Τύπου ( δημοσιογραφικό)

οι εφημερίδες παίζουν σημαντικό ρόλο στη σημερινή κοινωνία ως μέσα επικοινωνίας.

Υπάρχουν πολλά είδη δημοσιογραφικού λόγου, με διαφορετικά υφολογικά χαρακτηριστικά

( είδηση, ρεπορτάζ, συνέντευξη, άρθρο-σχόλιο, οδοιπορικό, χρονογράφημα…….)

ο λόγος του τύπου χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένο επικοινωνιακό σκοπό, την πληροφόρηση και την ενημέρωση του αναγνώστη.

Tο λογοτεχνικό / ποιητικό ύφος

• Εξυπηρετεί σκοπούς αισθητικούς. Τέχνη. Ψυχαγωγία.

• Ατομικό (προσωπικό), ελεύθερο, αυτοσχέδιο. Χωρίς προκαθορισμένη και στερεοτυπική δομή.

• Με σχήματα λόγου.

πεζογραφία (πρόζα, πεζός λόγος)

αφηγηματικό είδος : μυθιστόρημα, διήγημα.

Δεν υπακούει σε αυστηρούς κανόνες.

Αφήγηση και διάλογος. ( Μερικές φορές ο διάλογος μπορεί να δίνεται μόνο σε πλάγιο λόγο ).

Ιστορία, υπόθεση με αρχή μέση και τέλος, δράση,

Ήρωες: κεντρικό πρόσωπο, πρωτεύοντα και δευτερεύοντα πρόσωπα

Αφηγηματικός χρόνος: αναδρομή ( flash back: αναδρομή στο παρελθόν) και πρόληψη ( αναφορά στο μέλλον)

Το παραμύθι

• Μαγικό

• Διδακτικό

• Παραμύθι-αίνιγμα

Ως κειμενικό είδος, το μαγικό παραμύθι παρουσιάζει τα ίδια χαρακτηριστικά σε όλους τους πολιτισμούς ( διαπολιτισμικό)

• Είναι φανταστικό,

• Σχήματα λόγου: υπερβολές, αλληγορίες επαναλήψεις, κύκλος, παρομοιώσεις.

• παρουσιάζει συγκεκριμένη δομή (βλ. λειτουργίες του Propp),

• αρχίζει και τελειώνει με στερεότυπο τρόπο, διαφορετικό ίσως από πολιτισμό σε πολιτισμό ( πώς αρχίζουν και πώς τελειώνουν τα παραμύθια στη χώρα σας;)

• συγκεκριμένη θεματική (μοτίβα),

• ο χώρος και ο χρόνος είναι ακαθόριστα,

• τα πρόσωπα δεν έχουν ονόματα αλλά συχνά καλούνται με κάποια ιδιότητά τους (η πεντάμορφη)

• είναι προϊόν της προφορικής παράδοσης γι αυτό και

• η γλώσσα του παρουσιάζει τα γνωρίσματα του προφορικού λόγου: επικράτηση του διαλόγου, σταθερή επανάληψη του παρενθετικού ΄λέει’, κάποιες συντακτικές ανακολουθίες, συντακτικά σχήματα όπως το ασύνδετο και το κατά το νοούμενο, επιφωνήματα, επαναλήψεις, παρεμβολές κατά τις οποίες γίνεται διάλογος μεταξύ αφηγητή και ακροατή ( γεγονός που θυμίζει ότι πρόκειται για επικοινωνιακή περίσταση), επιτονισμός, δραματοποίηση της αφήγησης(15’).

• Η γλώσσα του παρουσιάζει πολλά ιδιωματικά και διαλεκτικά στοιχεία⁸.

• Έχει πολλούς συμβολισμούς κι αλληγορίες ( π.χ. ο αριθμός 3 και τα πολλαπλάσιά του)

Διδακτικό παραμύθι.

Κατάγεται από αρχαίες ιστορίες, όπως οι μύθοι του Αισώπου.

Συνήθως πρωταγωνιστούν ζώα. Συμβολικά, αναφέρονται στον άνθρωπο και τις σχέσεις του.

Τελειώνουν με ένα επιμύθιο, το οποίο είναι δίδαγμα ηθικού περιεχομένου ( ο λαγός και η χελώνα. Διδάσκει ότι όποιος βιάζεται σκοντάφτει)

ποίηση ( έμμετρος λόγος)

Η πιο ελεύθερη, αυτοσχέδια, ευφάνταστη, πέρα από κανόνες, μορφή λόγου (κειμένου)

στην παραδοσιακή ποίηση, απαραίτητη η ομοιοκαταληξία (ρίμα) και το μέτρο.

Στη σύγχρονη ποίηση συνηθίζεται ο ελεύθερος στίχος.

Είναι το κειμενικό είδος με τις περισσότερες μεταφορές.

Μεταφορές και συνειρμοί , όχι απαραίτητα λογικοί.

Και άλλα σχήματα λόγου: παρομοίωση, παραλληλία, επανάληψη, παρήχηση, κύκλος, υπερβατό.

Αλληγορίες, συμβολισμοί

Κόμικς: κείμενο και εικόνα