8. Η επανάληψη ως σχήμα λόγου. Είδη επανάληψης.

Ένα από τα κριτήρια της ποιητικής λειτουργίας του μηνύματος θεωρείται η επανάληψη (ολική ή μερική) ήχων, σημασιών ή ολόκληρων λέξεων και τα ρητορικά μέσα.

Επίταση (έμφαση) – είναι η επανάληψη ενός εκφραστικού μέσου. Εκδηλώνει συναισθηματική φόρτιση.

α) επανάληψη. Είναι παραλλαγή της παραλληλίας. Έχει συναισθηματική φόρτιση, η οποία γίνεται φανερή στους τυποποιημένους διπλασιασμούς λέξεων της καθημερινής ζωής: ένας – ένας, λίγο- λίγο, άρον – άρον, σιγά- σιγά…..θα ‘ρθει, θα ‘ρθει η μέρα η ποθητή.

Η επανάληψη αποτελεί ένα σχήμα λόγου, το οποίο χρησιμοποιείται από τον παραγωγό λόγου για διάφορους λόγους (ψυχολογικούς, επικοινωνιακούς κ.ά.) και προσδίδει στα εκφωνήματα διάφορες αποχρώσεις (έμφαση, διαβάθμιση, επιμερισμό κτλ.) – π.χ. προσπαθήσατε, ξαναπροσπαθήσατε και (COSMOPOLITAN, Οκτ. 1998) [New Day]

• όλα τα αξεσουάρ για όλα τα κινητά

• Υγεία. Κάτι έπρεπε ν’ αλλάξει. Κάποιος έπρεπε να τολμήσει

• “Δυνατή”... στις αδυναμίες σας!

• Τα παιδιά είναι fan του «Fun Club»

• Κλασσικά σήμερα, κλασσικά αύριο 

Υπάρχει άραγε "ύφος επιχειρηματολογίας"; Το ερώτημα νομιμοποιείται όπως και στην περίπτωση των άλλων γενών λόγου. Η εκτεταμένη έρευνα πάνω στο ύφος κειμένων επιχειρηματολογίας (που, ως γνωστόν, ξεκινά από τον Αριστοτέλη) επισημαίνει γενικά την επίμονη παρουσία ρητορικών ερωτήσεων, ιδιαίτερα στη συνομιλιακή διαπραγμάτευση μιας θέσης, αλλά και σχημάτων λόγου που έχουν σχέση με αλλαγές στη συνήθη σειρά των όρων της πρότασης: τηςεπανεμφάνισης (αυτολεξεί επανάληψη στοιχείων ή δομών), της μερικής επανεμφάνισης (μετατροπή σε άλλη γραμματική κατηγορία στοιχείων που έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί), του παραλληλισμού (επανάληψη μιας δομής αλλά και εμπλουτισμός της με καινούργια στοιχεία), της παράφρασης (επανάληψη ενός περιεχομένου, αλλά απόδοσή του με διαφορετικές εκφράσεις) ή της έλλειψης (επανάληψη μιας δομής και του περιεχομένου της, αλλά με παράλειψη μερικών από τις εκφράσεις της επιφανειακής δομής).

9. Να εξηγήσετε γιατί τα ταυτόσημα στη γλώσσα είναι σπάνιο φαινόμενο. Σε τι διαφέρουν τα συνώνυμα. Να αναφέρετε είδη ζεύγους συνωνύμων.

Σημαντική αρχή της γλώσσας είναι η λειτουργικότητα, δηλαδή η χρησιμότητα της γλώσσας, η οικονομία και η επάρκεια στα γλωσσικά μέσα. Κάθε γλώσσα διαθέτει όσες λέξεις χρειάζεται στη συγκεκριμένη ιστορική στιγμή. Οι λέξεις που πέφτουν σε αχρηστία σταδιακά εξαφανίζονται, ενώ για τις νέες ανάγκες εμφανίζονται τα δάνεια και οι νεολογισμοί.

Τα συνώνυμα δεν είναι ποτέ λέξεις ταυτόσημες. Τα απόλυτα συνώνυμα, δηλαδή τα ταυτόσημα, είναι σπάνιο φαινόμενο στις φυσικές γλώσσες, γιατί κάτι τέτοιο θα ήταν αντίθετο προς την αρχή της οικονομίας. Οι λέξεις που για διδακτικούς κυρίως λόγους χαρακτηρίζουμε ως συνώνυμες: α) εκφράζουν διαφορετικές λεπτές νοηματικές αποχρώσεις, ή β) έχουν διαφορετική χρήση, χρησιμοποιούνται σε διαφορετικά συμφραζόμενα, χρησιμοποιούνται δηλαδή σε διαφορετικά υφολογικά επίπεδα. Αυτό σημαίνει ότι αν δεν προσδίδουν διαφορετική σημασία, προσδίδουν διαφορετικό ύφος, είναι σημαντικές υφολογικά, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη μορφή του μηνύματος.

Πολύ συχνή περίπτωση συνωνύμων είναι τα ζεύγη λαϊκών/λόγιων στοιχείων που χρησιμοποιούνται σε διαφορετικά συμφραζόμενα και σε διαφορετικό υφολογικό επίπεδο, π.χ. στά ζεύγη γλαυκός/γαλάζιος, περιδιαβαίνω/κάνω βόλτα, με λίγα λόγια/βραχέως ειπείν, παραδείγματος χάριν / για παράδειγμα, τα πρώτα μέλη του ζεύγους συνωνύμων είναι λόγια και έχουν ποιητική, λογοτεχνική αξία ή προσδίδουν επισημότητα στο ύφος.

Επίσης συχνά ζεύγη συνωνύμων είναι αυτά ανάμεσα σε μία ελληνική λέξη και ένα δάνειο.