5 Экономикалық бөлімі

5.1 Кәсіпорынның жұмысын ұйымдастырудағы орындалатын негізгі есептеу жұмыстары мен бастапқы мәліметтер

Өңделетін бұйымның аты – білік;

Бұйымның материалы – болат 10кп;

Бұйым бірлігіне жұмсалатын материалдың қара салмағы – 5,85 кг;

Өнімнің мөлшері, бағдарламасы –40000 дана;

5.2 Өндірістік үй мен құрылыстар

Бұлардың құнын есептеп шығару үшін төмендегідей көрсеткіштерді анықтап алу керек:

- цехтың жалпы ауданы;

- өндіріс үйдің биіктігі;

- өндіріс үйдің 1 м³ құны.

Цехтың жалпы ауданына өндірістік,көмекші және қызмет пен тұрмыс бөлмелерінің ауданы кіреді.Цехтың өндірістік ауданы S=133 м².

Зауыттың механикалық цехтардағы меншікті аудандары:

1 тоқпақтың меншікті ауданы – S=40м²,бір слесарлық немесе бақылау жұмысының орны 10-15 м²

Sс.б.ж.о.=115=15 м²

Өндіріс ауданына жүретін жол,жүк таситын құралдардың орны,жүріп отыратын жолдар кіреді т.б.

Цехтың биіктігі 10м, ауданы 133 м² деп аламыз. Онда цехтың жалпы өндірістік ауданын цехтың биіктігіне көбейтсек,цехтың көлемі шығады.Өндірістік үйдің 1 м³ құны 800-1000 тенге шамасында болса,онда өндірістік үйдің құны мына формула бойынша есептеледі:

F_қ=A H П, (5.1)

мұндағы F_қ - өндірістік үйдің құны,мың тенгемен

А- цехтың ауданы,м² ;

Н- цехтың биіктігі,м ;

П- өндірістік үйдің м³ бағасы,теңгемен .

Сонымен:

F_қ=A H П=133·10·1000=455000 тг =1330000 тг.

Энергетикалық жабдықтар - бұл жабдықтарға жұмсалатын қаржының мөлшерін өндірістік жабдықтардың алғашқы құнынан 3 пайыз шамасындай алуға болады:

0,03·2530,0=75,9 мың тенге

Аспаптар мен қондырғылар - бұларға жұмсалатын қаржының көлемін өндірістік жабдықтардың құнынан 10 пайыз мөлшеріндей алуға болады:

0,1·2530,0=253,0 мың тенге

Электронды есептеу техникасы - бұларға жұмсалатын қаржының көлемін өндірістік жабдықтардың құнынан 8 пайыздай алу керек:

0,08·2530,0=202,4 мың тенге

Бақылау мен өлшеуіш аспаптары,приборлары және қажет болатын жарақтар - бұлардың құнын өндірістік жабдықтардың құнынан 5 пайыз шамасындай алуға болады:

0,05·2530,0=126,5 мың тенге

Өндірістік және шаруашылық инвентарьлар - өндірістік инвентарьларға мыналар жатады - желдеткіштер,верстактар,стелаждар т.б;шаруашылық инвентарьларға - столдар,шкафтар,оргтехникалар т.б. жатады.Бұларға жұмсалатын шығындардың мөлшерін өндірістік үй мен өндірістік жабдықтардың құнынан 1 пайыз мөлшерінде алуға болады:

0,01·2530,0=25,30 мың теңге;

0,01·23751=237,51 мың теңге;

25,30+237,51=262,81 мың теңге.

Негізгі өндірістік қордың барлық элементтерін есептеп болғаннан кейін 1-кестені толтыру керек.Бұл кестенің қорытындысы жобалап отырған кәсіпорындағы өндірістік негізгі қордың құнын көрсетеді,былайша айтқанда,осы кәсіпорынды ұйымдастыруға қажетті күрделі қаржының,несиенің мөлшерін көрсетеді.

5.1 - кесте - Негізгі өндірістік қор және жылдық амортизациялық жарна

Негізгі өндірістік қордың элементтерінің аталуы

Алғашқы құны,мың тенге

Амортиза-циялық жарнаның мөлшері,%

Жылдық амортизация-лық жарна,мың тенге

5.1 - кестенің жалғасы - Негізгі өндірістік қор және жылдық амортизациялық жарна

Негізгі өндірістік қордың элементтерінің аталуы	Алғашқы құны,мың тенге	Амортиза-циялық жарнаның мөлшері,%	Жылдық амортизация-лық жарна,мың тенге
1 Өндірістік үйлер және құрылыстар	1330	5	266
2 Өндірістік жабдықтар және станоктар	2530	10	253
3 Энергетикалық жабдықтар	75,9	10	7,59
4 Аспаптар мен қондырғылар	253	20	12,65
5 Электронды есептеу техника	202,4	20	10,12
6 Бақылау және өлшеуіш аспаптары	126,5	20	6,325
7 Жүк тасу құралдары	24000	10	2400
8 Өндірістік және шаруашылық инвентарьлар	262,81	12	21,9
Барлығы	∑=1708720		∑=2977,5

Жыл сайын негізгі өндірістік қордың тозуына байланысты амортизациялық жарна арқылы өндіріп отырған өнімнің шығынына өткізіліп отырады,сондықтан кестеде әрбір элементтің амортизациясының нормасы келтірілген.Осы көрсеткіш арқылы әрбір элементтің жылдық амортизациялық жарнасының көлемін есептеу қажет.

Кәсіпорын келіп түскен табысынан амортизациялық жарнасын өзінің банкідегі есеп шотына аударып отырады.Жиналған амортизациялық қаржыдан элементтердің іске жарар мерзімі біткен сайын,сол элементтерді жаңартып отырады.