1-блок.

1.Сапаға жетудің проблемалары. Сапа- тұтынушының барлық талаптарын максимал дәл анықтау және қанағаттандыру. Сапаға жетудің сатылары мен проблемаларын және оның талаптарын Деминг, Крозби, Джуран, Тагуди т.б көптеген жапон және ағылшын ғалымдары зерттеген болатын. Мысалы, сапаға жетудің өндірістік проблемаларына:

1. Жүйенің теориясы: кез келген өндірістік прцесті өте көп компоненттерден тұратын күрделі жүйе ретінде қарастыру:

• Барлық компоненттер ұмтылатын стратегиялық мақсатқа сәйкес болуы керек

• Жұмыскер жүйенің жұмысын толық түсінуі керек

• Проблемаларды уақытысында шешу керек. Жүйенің бір компонентке әсері ол екінші компонентке кері әсер етуі мүмкін.

2. Психологиялық теория. Кез келген өндірістің компоненті адам. Сондықтан адамдарға психологиялық көмек көрсету.

3. Білім теориясы. Өндірістегі барлық шешімдерді нақты фактілерге сүйеніп қабылдау керек. Ақпараттарды талдау, басқарудағы жүйелердің өзгерістерін жүйеге қалай әсер ететіндігін түсіндіру.

4. Жұмысшыларды үйретудің жоспарны жасау қажет.

5. Ауытқу теориясы. Белгіленген диапазонда план бойынша тауарлар жасау керек. Бірдей детальдар жасау мүмкін емес, сондықтан кез келген өндірісте белгілі межеден аспаса сапалы өнім болады. Кез келген жұмыскер ауытқу теориясын білуі керек.

Сапаны эффективтілігін басқарудың негізгі және бастапқы жағдайлары:

1. кез келген өнімнің нақты қолданылуы

2. өнімді стау және қызмет көрсету бағасы.

2. Өнімнің және қызмет көрсетудің сапасы

Сапа – объектіні  белгіленген немесе болжамалы қажеттілікті қамтамасыз етуге сәйкес көрсеткіштер жиынтығы (ИСО 8402). Сапа деген ұғым үш элементті қамтиды: объект, қажеттілік және көрсеткіштер. Осыған байланысты сапаның мәнін толық түсіну үшін осы элементтерді талдау керек. Өнім сапасы – өнімнің сатып алушының белгілі бір қажеттерін қанағаттандыруға жарамдылығын сипаттайтын сапалық қасиеттерінің жиынтығы және тиімділігінің өлшемі. Объект ретінде іс-қимылдар немесе процесс, өнім, қызмет көрсету, мекеме, жүйе мен жеке тұлға немесе осылардың сан қилы қиыстырулары болуы мүмкін. Өнім - процестің немесе көрсетілген қызметтің нәтижесі. Процесс - өнімнің өмірлік циклінің процестерін қоса алғанда, қандай да бір тапсырылған нәтижеге жету жөніндегі өзара байланысты және дәйекті іс-қимылдар (жұмыстар) жиынтығы. Көрсетілетін қызмет - беруші мен тұтынушының тікелей өзара іс-қимылының және берушінің тұтынушы қажеттіліктерін қанағаттандыру жөніндегі ішкі қызметінің қорытындылары. Өнімнің сапалық қасиеттері өнімнің өндірістік және тұтынушылық қасиеттері болып бөлінеді. Өнімнің өндірістік қасиеттері оны әзірлеу барысында қалыптасады және оған өнімді дайындау сатысында қол жеткізіледі. Өнімнің тұтынушылық қасиеттері тұтынушылардың нақты сұранымын қанағаттандыруға бағытталған. Қолданыстағы стандарт талаптарына сай келетін өнім тұтынуға жарамды деп есептеледі. Осы талаптарға сай келмейтін өнім сапасыз өнімге жатқызылады. Жоғары сапалы өнімде жақсартылған немесе жаңа тұтынушылық қасиеттер болуға тиіс және өнімділік, беріктік, төзімділік, материал сыйымдылығы, энергия сыйымдылығы, шикізат шығыны жөнінен орташа көрсеткішпен салыстырғанда елеулі сапалық және сандық көрсеткіштерге ие болуға тиіс. Өнім сапасына қойылатын талаптарды тұтынушылар (тапсырыс берушілер), сарапшылар, дайындаушылар, сондай-ақ мемлекеттік органдар қалыптастырады және тиісті нормативтік-техникалық құжаттар мен шарттарда баянды етіледі. Қолданыстағы заңдар тұтынушылардың мүдделерін көздей отырып, қоғамдық өндіріске қатысушылардың ғылыми-техникалық, өндірістік, құрылыс, ауыл шаруашылық өнімдерінің, көлік, жабдықтау, сауда, т.б. қызмет түрлерінің сапасын қамтамасыз етумен байланысты міндеттерін айқындап, заң жүзінде бекітеді.

3. Сапа басқару эволюциясы. Сапа басқару эволюциясының дамуын 1900- 1980жылдар аралығында көрсетуге болады. 1900ж- әрбір жеке адам үшін сапа басқару кезеңі болып табылады, яғни бұл кезде адамдардың әрқайсысының пайдаланған заттарымен ғана оны бағалау мүмкін болды. 1920ж- шағын, кішігірім цехтардың пайда болуымен сол жердегі жұмысшылар мен өндіріс деңгейімен, яғни өндірілетін тауарлар тек өндіріс ішінде бақыланды. 1930ж- бастап өндірістегі тауарларды сатуға шығару кезінде бақылана бастады, яғни өндірістен кейінгі оны пайдалану, тұтыну кезіндегі сапаны бағалау пайда болды. 1960ж- бастап өндірістен шыққан тауарларды пайдалану, тұтыну мүмкіндігіне байланысты статистика жүргізіле бастады, 1980ж- бастап сапаны комплексті бағалау пайда болды. Осылайша сапа басқарудың жаңа кезеңі пайда болды. Комплексті басқару дегеніміз өнімнің, көрсетілетін қызметтің күрделілігіне байланысты оны кешенді түрде басқару.