Математика
.pdfЗадачи
Задача 1. Найти скалярное произведение векторов 3a − 2b
и 5 |
|
− 6 |
|
, если |
|
= 4, |
|
|
|
= 6, |
|
|
|
= |
π . |
a |
b |
a |
|
b |
|
a |
|
b |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
Решение. |
|||||||||||||
|
|
|
|||||||||||||
|
|
Имеем |
|
(3a − 2b)(5a − 6b)= 15a2 −10ab − 18ab + 12b2 = = 15a2 − 28ab + 12b2
(используем свойства скалярного произведения – формулы (5), (6), (7)). По формулам (2) и (9), получаем:
|
|
2 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
a |
= |
a |
|
= 16, |
|
b |
= |
b |
|
= 36, ab = |
a |
b |
|
cos a |
b = 4 6 |
|
|
= 12 , |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
(3 |
|
− 2 |
|
|
)(5 |
|
− 6 |
|
|
)= 15 16 − 28 12 + 12 36 = 336. |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
b |
a |
b |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
Задача 2. |
Даны точки A(0; 3; − 5), |
B(1; − 2; 3)иС(−3; 2;1) . |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Вычислить (3 |
|
+ |
|
|
)(2 |
|
− 4 |
|
|
). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
AB |
CB |
BC |
BA |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
Решение. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
Найдем координаты векторов |
|
|
, |
|
|
: |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
AB |
CB |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= {1; − 5; 8}, |
|
= {4; − 4; + 2}. |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
AB |
CB |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
противоположен вектору |
|
, |
|
следовательно, |
|
= |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
BA |
|
AB |
|
BA |
= {− 1; 5; − 8}. Аналогично BC = {− 4; 4; − 2}.
(3AB + CB)= {7; − 19; 26}; (2BC − 4BA)= {− 4; − 12; 28}.
По формуле (10) найдем:
(3AB + CB)(2BC − 4BA)= 7 (− 4)+ (− 19)(− 12)+ 26 28 =
= −28 + 228 + 728 = 928 .
71
|
|
Задача 3. |
При каком |
m векторы |
a |
= mi + |
j |
и |
b |
= |
||||||||||
= 3i − 3 |
|
+ 4 |
|
перпендикулярны? |
|
|
|
|
|
|
||||||||||
j |
k |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
Решение. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
Находим |
скалярное |
произведение |
|
этих |
|
векторов |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
то |
|
|
т.е. |
||||||||||
|
ab = 3m − 3. Поскольку a b, |
ab = 0. Отсюда 3m − 3 = 0, |
||||||||||||||||||
m = 1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
Задача 4. |
Вычислить |
угол, образованный |
векторами |
a = {1; − 5; 4} и b = {− 3; 2; 7}.
Решение.
Используя формулу (11'), получаем
cos ϕ = |
1 (− 3)− 5 2 + 4 7 |
|
= − 3 − 10 + 28 = |
15 |
, |
|||||||||||
12 + (− 5)2 + 42 (− 3)2 + 22 + 72 |
42 |
62 |
2 651 |
|
||||||||||||
|
ϕ = arccos |
15 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
2 |
651 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Задача 5. |
Даны векторы |
|
= 2i + 2 |
|
+ |
|
и |
|
= 6i + 3 |
|
+ |
|
|
|
||
a |
j |
k |
b |
j |
2k . |
Найти прa b и прb a .
Решение.
Используя формулу (13), получаем:
пр |
|
|
b = ab = 2 6 + 2 3 + 1 2 = 12 + 6 + 2 = 20 , |
||||||
a |
|||||||||
|
a |
|
4 + 4 + 1 |
3 |
3 |
||||
|
|
|
|
||||||
|
|
|
пр |
b |
a = ab |
= 2 6 + 2 3 + 1 2 |
= 20 . |
|
|
|
|
|
|
b |
36 + 9 + 4 |
7 |
|
||
|
|
|
|
|
|
72
Задача 6. Дан вектор a = 2i + 5 j + k. Найти его проекцию
на ось u, составляющую с координатными осями равные острые углы.
Решение.
Поскольку ось u составляет с координатными осями равные острые углы, т.е. α = β = γ, то cos α = cosβ = cos γ.
Но |
cos2 α + cos2 β + cos2 γ = 1 , и, |
т.к. в этой |
сумме все |
|||||
слагаемые |
между |
собой равны, |
3cos2 α = 1; |
cos2 α = |
1 |
; |
||
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
cosα = |
1 , |
тогда |
cosα = cosβ = cos γ = 1 |
(знак |
плюс перед |
|||
|
3 |
|
|
3 |
|
|
|
|
корнем взят потому, что по условию углы α, β, γ – острые, значит, косинусы их положительны). Поскольку по условию x = 2,
|
y = 5, |
z = 1, по формуле (14) получаем прu a = 2 1 + 5 |
1 + |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
3 |
+ 1 1 |
= 8 . |
|
|
|
|
|
|
|
||
3 |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
Задача 7. |
Вычислить, какую работу производит |
сила |
||||||
|
|
= {3; − 2; − 5}, |
когда точка ее приложения, двигаясь прямоли- |
|||||||
|
F |
|||||||||
нейно, |
перемещается из положения |
M1(2; − 3; 5) |
в положение |
|||||||
|
M 2 (3; − 2; −1). |
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
Решение. |
|
|
|
= {1; 1; − 6}. |
|
|
|
|
|
|
Находим |
|
= |
|
Тогда по |
формуле |
(15) |
||
|
|
S |
M1M 2 |
A = F S = 3 1 + (−2) (1) + (−5) (−6) = 3 − 2 + 30 = 31 (ед. раб.).
73
§ 5. Векторное произведение двух векторов
Основные формулы и рисунки |
Определения и замечания |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Три некомпланарных век- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
тора |
|
|
, |
|
|
|
и |
|
|
|
, приведен- |
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
b |
c |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ные к общему началу, взя- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
тые в указанном порядке, |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
образуют |
правую |
тройку, |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
если с конца третьего век- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
тора |
|
кратчайший поворот |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
c |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
от |
|
первого вектора |
|
|
|
|
|
|
ко |
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Рис. 1 |
Рис. 2 |
второму |
|
виден совер- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
b |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
шающимся против часовой |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
стрелки (рис. 1), и левую, |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
если по часовой (рис. 2). |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
2. |
Обозначение векторного произ- |
Следует |
запомнить, |
что |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ведения: |
|
в |
|
|
результате |
|
|
|
векторного |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
× |
|
|
|
= |
|
|
|
|
(1) |
произведения |
|
двух |
|
векто- |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
a |
b |
c |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
или |
|
ров получается вектор. |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
[ |
|
|
|
|
|
|
]= |
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
a |
b |
c |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
3. |
|
|
|
|
× |
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
, если: |
|
Векторным произведением |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
a |
b |
c |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
вектора |
a |
|
на вектор |
b |
|
на- |
||||||||||||||||||||||||||
1. |
|
|
c |
|
|
|
|
|
= |
a × b |
= |
a |
b |
sin ϕ ; |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
зывается |
такой вектор |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
c |
||||||||||||||||||||||||||||||||
2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
|
; |
(2) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
c |
a |
|
c |
b |
(рис. 1), который: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
3. |
|
( |
|
, |
|
, |
|
) – правая тройка. |
1) имеет |
модуль, |
равный |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
a |
b |
c |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin ϕ, где ϕ – угол меж- |
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
|
b |
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ду векторами |
|
|
и |
|
; |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
b |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2) перпендикулярен к плос- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
кости векторов |
|
и |
|
; |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
b |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3) направлен |
|
так, |
|
чтобы |
74
Основные формулы и рисунки |
Определения и замечания |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
тройка векторов ( |
|
, |
|
, |
|
) |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
b |
c |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
была правой. |
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Свойства векторного |
произведения |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
× |
|
|
b |
|
= −( |
b |
× |
a |
). |
|
|
|
|
|
(3) |
Следует запомнить, что |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
от |
перестановки |
множите- |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
лей |
|
векторное |
произведе- |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ние меняет направление на |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
противоположное, сохраняя |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(λ |
|
|
)× |
|
= λ( |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
модуль. |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
× |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(4) |
Сочетательное свойство по |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
b |
a |
b |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
отношению к скалярному |
|||||||||||
и a × (λb)= λ(a × b). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
множителю. |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
× ( |
|
|
+ |
|
|
)= |
|
|
|
× |
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
× |
|
. |
|
(5) |
Распределительное свойст- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
a |
b |
c |
a |
b |
a |
c |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
во. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
7. |
|
|
|
× |
|
|
|
|
= 0 , если |
|
|
|
|
= 0, либо |
|
= 0, |
Замечание: в частности, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
a |
b |
a |
b |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
либо |
|
|
|
|
= λ |
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(6) |
|
a |
× |
a |
= 0. |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
a |
b |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
8. Если |
|
|
|
= ax i + ay |
|
|
|
|
|
|
+ az |
|
|
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
a |
|
j |
k |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= bx i + by |
|
+ bz |
|
|
, то |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
b |
j |
k |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
i |
|
|
|
|
|
|
|
j |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
k |
|
|
|
|
|
|
|
|
Определитель раскрывается |
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a × b = |
ax |
|
|
|
|
ay |
|
|
|
|
az |
= |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
по элементам первой стро- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
bx |
|
|
|
|
by |
|
|
|
|
|
|
bz |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ки. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
a |
y |
|
|
|
|
|
|
|
a |
z |
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
x |
|
|
|
a |
z |
|
|
|
|
a |
x |
a |
y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, − |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
by |
|
|
|
|
|
|
|
bz |
|
bx |
|
|
|
bz |
|
|
bx |
by |
|
. (7) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
75
Основные формулы и рисунки Определения и замечания
Приложение векторного произведения
кгеометрии и механике
9.Нахождение площади параллелограмма и треугольника.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Согласно определению век- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
торного |
произведения |
век- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
торов |
|
|
|
|
|
и |
|
|
: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
Рис. 3 |
|
a |
b |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin ϕ , |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a × b |
= |
|
a |
b |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
Sпараллелограмма = |
|
|
× |
|
, |
(8) |
т.е. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
a |
b |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sпараллелограмма = |
|
= |
|
× |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
c |
a |
b |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
S∆ = |
|
a × b |
. |
(9) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
2 |
|
(рис. 3). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
10. Момент силы |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пусть точка А твердого те- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
= |
|
× |
|
. |
|
ла неподвижно закреплена, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
М |
АВ |
F |
(10) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
а в точке B (рис. 4) прило- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
жена сила |
|
|
|
|
|
|
|
|
При |
этом |
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
F . |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
возникает |
вращающий |
|
мо- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
мент, |
численно |
равный |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin ϕ |
– |
площади |
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
AB |
|
|
F |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
параллелограмма, |
постро- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
енного |
на |
|
|
|
векторах |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
AB |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
и |
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
F |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Вектор |
|
× |
|
представля- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
AB |
F |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ет собой момент |
силы |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
Рис. 4 |
|
F |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
относительно точки А. |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
76
Задачи
Задача 1. Раскрыть скобки и упростить выражение
(2a + b)× (c − a)+ (b + c)× (a + b).
Решение.
Используя свойства векторного произведения (формулы
(4), (5), получаем
(2a + b)× (c − a)+ (b + c)× (a + b)= 2(a × c)+ (b × c)− 2(a × a)−
− (b× a)+ (b× a)+ (c × a)+ (b× b)+ (c × b)= a × c,
т.к. a × a = 0, b × b = 0, b × c = −(c × b), c × a = −(a × c).
Задача 2. Найти площадь параллелограмма, построенного на векторах a = m + 2n и b = 2m + n , где m, n – единичные векторы, образующие угол 30°.
Решение.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
( |
|
|
|
|
+ 2 |
|
|
|
)× (2 |
|
|
|
+ |
|
|
|
) |
. |
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
Sпараллелограмма = |
|
|
|
|
|
× |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
a |
b |
m |
n |
m |
n |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
( |
|
|
|
+ |
2 |
|
)× |
|
(2 |
|
|
|
|
+ |
|
|
|
)= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
m |
n |
|
m |
n |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
= 2( |
|
|
× |
|
|
|
|
)+ 4( |
|
|
× |
|
|
|
)+ ( |
|
|
× |
|
|
)+ 2( |
|
|
× |
|
)= 3( |
|
|
× |
|
), |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
m |
m |
n |
m |
m |
n |
n |
n |
n |
m |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
т.к. |
|
|
× |
|
|
= 0, |
|
|
× |
|
= 0, |
|
× |
|
= −( |
|
× |
|
); |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
m |
m |
n |
n |
m |
n |
n |
m |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
a × b |
= |
3(n × m) |
= 3 |
n |
|
m |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
; |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
sin n |
m = 3 1 1 sin 30° = 1,5 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sпараллелограмма |
= 1,5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Задача 3. Найти векторное |
|
|
|
|
|
|
произведение векторов |
a = 2i + 3 j + 5k и b = i + 2 j + k .
77
Решение.
По формуле (7) имеем
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
× |
|
= |
i |
|
|
j |
|
|
k |
|
= i |
|
3 5 |
|
− |
|
|
|
2 5 |
|
+ |
|
|
2 3 |
|
= −7i + 3 |
|
+ |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
2 3 5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
a |
b |
j |
k |
j |
k |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
1 |
2 |
1 |
|
|
|
|
|
2 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= −7i + 3 |
|
|
|
+ |
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
× |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
b |
j |
k |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Задача 4. Найти площадь треугольника, координаты вер- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
шин которого известны: A (–2; 1; 2), B (3; –3; 4), C (1; 0; 9). |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Решение. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Рассмотрим |
|
векторы |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
AB |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
и |
|
|
|
|
|
|
|
. Площадь треугольника ABC |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
AC |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
есть половина площади параллело- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
грамма, построенного на векторах |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
и |
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
AB |
AC |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
× |
|
|
|
|
|
, S∆ |
= |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
× |
|
|
|
. |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
Sпараллелограмма |
AB |
AC |
AB |
AC |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
Найдем проекции векторов |
|
|
и |
|
|
|
на координатные |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
AB |
AC |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
оси: |
|
|
|
|
|
|
|
|
= {5; − 4; 2}, |
|
|
|
|
|
|
= {3; − 1; 7}. |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
AB |
AC |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
По формулам (7) для векторного произведения векторов |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
найдем, что |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
i |
|
|
|
|
j |
|
|
|
|
k |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
× |
|
|
|
|
= |
5 − 4 2 |
= −26i − 29 |
|
+ 7 |
|
, |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
AB |
AC |
j |
k |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
− 1 |
7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
× |
|
|
|
= |
(− 26)2 + (− 29)2 + 72 |
= |
|
1566 , |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
AB |
AC |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
S∆ABC = 1 AB × AC = 1 |
1566, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
78
S∆ABC ≈ 19,787 кв. ед.
Задача 5. Дана сила F = {3; 4; − 2} и точка ее приложения
A (2; –1; 3). Найти момент силы относительно начала координат и углы, составляемые им с координатными осями.
Решение.
Момент силы относительно начала координат равен векторному произведению радиуса – вектора точки А приложения
силы на силу F, т. е. M0 = r × F.
Проекции радиуса – вектора точки А на координатные оси равны координатам точки А, r = 2i − j + 3k.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Проекции X, Y, Z силы F на координатные оси нам также |
||||||||||||||||||||||||||||||
известны из условия задачи: |
x = 3, y = 4, z = −2 |
и тогда форму- |
|||||||||||||||||||||||||||||
ла (10) дает |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
i |
|
j |
|
k |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
= |
|
× |
|
= |
2 − 1 3 |
= −10i + 13 |
|
|
+ 11 |
|
. |
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
M0 |
r |
F |
|
j |
k |
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
4 |
|
− 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
Отсюда M x = −10, |
M y = 13, |
M z = 11 |
и модуль момента |
|||||||||||||||||||||||||||
|
= |
M x2 + M y2 + M z2 = |
(−10)2 + 132 + 112 , |
|
|
= 390 , |
|
|
≈ |
||||||||||||||||||||||
M0 |
M0 |
|
M 0 |
||||||||||||||||||||||||||||
≈ 19,748. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
Направляющие |
косинусы вектора |
|
|
равны: |
cosα = |
|||||||||||||||||||||||||
|
M0 |
||||||||||||||||||||||||||||||
= − |
10 |
|
≈ −0,506 , |
cosβ = |
|
13 |
|
≈ 0,658 , |
cos γ = |
|
11 |
≈ |
|||||||||||||||||||
19,748 |
19,748 |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
19,748 |
|
||||||||||||
≈ 0,557, |
а углы, составляемые моментом силы с координатными |
||||||||||||||||||||||||||||||
осями, следующие: α = 120°24′ , β = 48°51′ , γ = 56°9′. |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Проверка: должно быть |
|
cos2 α + cos2 β + cos2 γ = 1. |
У нас |
|||||||||||||||||||||||||||
cos2 α + cos2 β + cos2 γ = 0,999. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
79
§ 6. Смешанное произведение трех векторов
|
|
Основные формулы и рисунки |
|
|
|
|
|
|
|
Определения |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
и замечания |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
1. Обозначение смешанного |
произве- |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
дения |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
abc . |
(1) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
2. |
|
|
|
|
|
|
|
= ( |
|
× |
|
) |
|
|
. |
|
|
(2) |
Смешанным |
произве- |
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
abc |
a |
b |
c |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
дением |
трех |
векторов |
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
|
|
, |
|
называется |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
|
b |
c |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
число, равное вектор- |
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ному |
|
произведению |
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
× |
|
, |
|
умноженному |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
b |
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
скалярно на вектор |
|
. |
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
c |
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Следует |
|
|
|
запомнить, |
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
что в результате сме- |
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
шанного |
|
произведения |
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
трех векторов |
получа- |
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ется число. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Тройка векторов |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
3. |
|
|
|
|
|
|
abc > 0 , |
(3) |
a, |
b, |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
abc < 0 . |
(4) |
|
|
– правая. |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
c |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Тройка векторов |
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a, |
b, |
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
– левая. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
c |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
– ком- |
Следует |
|
|
|
запомнить, |
|||||||||||||||
4. |
|
abc = 0 векторы |
a |
, |
b |
, |
c |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
планарные. |
(5) |
что для того, чтобы три |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
вектора |
были |
компла- |
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
нарны, |
необходимо |
|
и |
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
достаточно, |
чтобы |
их |
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
смешанное |
произведе- |
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ние было равно нулю. |
80