Математика
.pdfОсновные формулы и рисунки |
|
|
|
|
|
Определения |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
и замечания |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
c = |
a |
2 + b |
2 + 2 a b cos(a b). (1) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
4. |
|
|
|
|
|
|
|
|
Разностью |
|
двух векторов |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
и |
|
|
называется третий вектор |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
b |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
− |
|
, |
|
|
сумма |
которого |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
c |
a |
b |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
с |
|
|
вычитаемым |
вектором |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
b |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
дает вектор |
|
|
|
, т.е. |
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
b |
c |
a |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
Рис. 4 |
|
(рис. 4). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
Замечание. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Если на векторах |
|
|
|
и |
|
|
, от- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
b |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ложенных из общей точки О, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
построить |
|
|
параллелограмм, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
то вектор |
|
|
|
, совпадающий |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
OB |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
с одной диагональю паралле- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
лограмма, исходящей из точ- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ки О, равен сумме |
|
|
+ |
|
= |
|
, |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
Рис. 5 |
|
|
a |
b |
c |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
вычисляется а |
вектор |
|
|
|
совпадающий |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Модуль вектора |
|
|
CA, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
d |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
по формуле |
|
|
|
|
|
с |
другой |
диагональю, равен |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
разности |
|
− |
|
= |
|
(рис. 5). |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
d = |
a |
2 |
+ b |
2 |
|
|
|
a |
b |
d |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
− 2 a b cos(a |
b). (2) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6. При умножении вектора a на Полученный вектор b удовскаляр (число) λ получается веклетворяет следующим усло-
виям:
|
= λ |
|
. |
(3) 1) |
|
b |
= |
|
|
λ |
|
|
a |
; |
||
|
|
|
|
|
||||||||||||
b |
a |
|||||||||||||||
|
|
|
|
2) |
вектор |
|
коллинеарен век- |
|||||||||
|
|
|
|
b |
||||||||||||
|
|
|
|
тору |
|
; |
||||||||||
|
|
|
|
a |
61
Основные формулы и рисунки |
|
|
|
|
|
|
|
|
Определения |
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
и замечания |
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
3) |
|
|
|
↑↑ |
|
|
|
, если λ > 0; |
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
b |
a |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
↑↓ |
|
|
, если λ < 0. |
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
b |
a |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
Замечание. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
Поскольку вектор |
|
|
|
|
колли- |
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
b |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
неарен вектору |
|
|
|
|
, в дальней- |
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
a |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
шем условие коллинеарности |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
векторов будем |
записывать |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
в виде |
|
= λ |
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
b |
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Задачи |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
Задача 1. Найти равнодейст- |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
вующую двух сил |
|
|
|
|
|
и |
|
, моду- |
||||||||||||||||||||||||||
|
F1 |
F2 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ли которых равны |
|
|
|
|
= 5, |
|
|
|
= 7 , |
|||||||||||||||||||||||||
|
|
F1 |
|
|
|
F2 |
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
угол между ними θ = 60°. Опреде- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
лить также углы α и β, образуемые |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
равнодействующей с силами |
|
и |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
F1 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
Рис. 6 |
|
|
|
(рис. 6). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
F2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение.
По формуле (1) находим:
R = 52 + 72 + 2 5 7 cos 60° = 25 + 49 + 35 = 109 = 10,44 .
Углы α и β находим из треугольника ABC, пользуясь теоремой синусов (θ = α + β):
|
F1 |
|
= |
|
F2 |
|
= |
|
R |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
||
sin β |
sin α |
sin(180° − θ) |
62
Но sin(180° − θ) = sin θ и тогда
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
F2 sin θ |
|
|
|
7 |
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
≈ 0,581 ; α = 35°30′, |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
sin α = |
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
R |
10,44 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin α |
|
|
5 0,581 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
F1 |
|
|
|
≈ 0,415 ; β = 24°30′. |
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
sin β = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
F2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
Проверка: (α + β = 60°). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
Задача 2. |
Построить вектор |
|
= 2 |
|
− 1,5 |
|
и определить его |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
c |
a |
b |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
модуль, если |
|
|
= 3, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
a |
|
|
b |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
= 4 и a b = 120° . |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
Решение. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
Возьмем |
|
|
|
|
|
|
произвольную |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
точку О и построим векторы |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
= |
|
|
и |
|
|
= |
|
|
, |
|
угол |
между |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
OA |
a |
|
OB |
b |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
которыми 120° (рис. 7). Строим |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
вектор |
|
= 2 |
|
|
и |
|
= 1,5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
OM |
a |
ON |
b |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
(см. п. 6). Строим вектор |
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
NM |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Рис. 7 |
|
= c = 2a − 1,5b (см. п. 4). |
||||||||
|
||||||||
|
|
Определяем длину вектора |
|
c по формуле (2), учитывая, что OM = 2 a = 6, ON = 1,5 b = 6 ,
c = 62 + 62 − 2 6 6 cos120° = 36 + 36 + 36 = 6 3 .
63
§ 3. Действия над векторами, заданными проекциями
Основные формулы и рисунки |
|
|
|
Определения |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
и замечания |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Тройка векторов i, |
|
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
на- |
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
j |
|
k |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
зывается |
координатным |
ба- |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
зисом, если эти векторы |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
удовлетворяют условиям: |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1) вектор i лежит на оси OX, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
вектор |
|
– на оси OY, вектор |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
j |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
– на оси OZ; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
k |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2) каждый из векторов i, |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
j, |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
направлен |
на |
своей |
оси |
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
k |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
Рис. 1 |
|
в положительную сторону; |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
3) векторы i, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
– еди- |
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
j, |
|
k |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ничные, |
т.е. |
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
= 1 |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
i |
|
|
j |
|
|
k |
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(рис. 1). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
= ax i + ay |
|
|
+ az |
|
|
|
|
Каким бы ни был вектор |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
2. |
|
a |
j |
k |
. |
(1) |
a, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
он всегда может быть разло- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
жен по базису |
|
|
|
|
т.е. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
i, j, k, |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
может |
быть |
|
|
|
представлен |
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
в виде (1). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ax , ay , az – |
проекции век- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
тора на |
координатные |
оси |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(координаты вектора). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
3. |
|
|
= ax i + ay |
|
|
+ az |
|
|
|
|
При сложении (вычитании) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
a |
|
j |
k |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
или |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
векторов |
их |
|
одноименные |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
= {ax , ay , az }; |
|
координаты |
складываются |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
a |
|
(вычитаются). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
64
|
Основные формулы и рисунки |
|
|
Определения |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
и замечания |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= bx i + by |
|
|
+ bz |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
b |
j |
k |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
или |
|
{bx ,by ,bz |
}; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
b |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
± |
|
|
|
= (ax ± bx )i + (ay ± by ) |
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
a |
b |
|
j |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ (az ± bz ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
k |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
или |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
± |
|
|
= {ax ± bx ;ay |
± by ;az ± bz }. (2) |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
a |
b |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
4. |
|
|
|
|
|
|
λ |
|
|
= λax i + λay |
|
|
|
+ λaz |
|
|
|
|
При умножении вектора |
на |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
a |
|
j |
k |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
или |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
скаляр координаты вектора |
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
умножаются на этот скаляр. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
λ |
|
|
= {λax ;λay ;λaz }. |
(3) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
|
ay |
|
|
|
|
|
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Следует |
запомнить, |
что |
||||||
5. |
|
a = λb |
x |
= |
|
= |
z |
= λ. |
(4) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
признаком |
коллинеарности |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
bx |
by |
|
|
|
|
|
|
bz |
|
двух векторов |
|
= {ax ,ay ,az } |
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
и |
|
= {bx ,by ,bz } является про- |
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
b |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
порциональность их коорди- |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
нат. |
|
|
|
|
Задачи
Задача 1. Найти сумму и разность векторов
a = 5i − 7 j + 4k, b = 2i + 3 j − 5k .
Решение.
По формуле (2) имеем:
a + b = (5 + 2)i + (− 7 + 3)j + (4 − 5)k = 7i − 4 j − k
65
или
a + b = {7; − 4; − 1};
a − b = (5 − 2)i + (− 7 − 3)j + (4 − (− 5))k = 3i − 10 j + 9k
или
a − b = {3; − 10; 9}.
Задача 2. Проверить коллинеарность векторов c1 = 2a − 3b
и c2 = −6a + 9b, где a = {1; −1; 3}, b = {2;1; −1}. Установить, ка-
кой из них длиннее другого, во сколько раз, как они направлены: в одну или противоположные стороны.
Решение.
По формулам (2), (3) находим векторы c1 и c2 в коорди-
натной форме: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
2 |
|
= {2; − 2; 6}, 3 |
|
|
|
= {6; 3; − 3}, |
|
|
= {− 4; − 5; 9}, |
||||||||||
|
|
|
a |
b |
c1 |
|||||||||||||||||
|
|
|
− 6 |
|
= {− 6; |
6; − 18}, 9 |
|
= {18; 9; − 9}, |
|
= {12; 15; − 27}. |
||||||||||||
|
|
|
a |
b |
c2 |
|||||||||||||||||
|
|
|
= λ |
|
, т.к. − 4 = − 5 = |
9 |
|
|
, λ = − |
1 |
(формула (4)). |
|||||||||||
c1 |
c2 |
|
|
|||||||||||||||||||
− 27 |
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
12 |
15 |
3 |
|
|
|
|
|
Вектор c2 длиннее вектора c1 в три раза. Векторы c1 и c2 направлены в противоположные стороны (c1 ↑↓ c2 ), т.к. λ < 0.
В разных задачах механики и физики мы встречаемся с операцией умножения вектора на вектор. Однако в отличие от чисел, когда результат произведения всегда есть снова число, при умножении векторов результат может быть как числом, так и вектором. Соответственно этому рассматривают два вида умножения векторов: скалярное и векторное.
66
§ 4. Скалярное произведение двух векторов
|
|
Основные формулы и рисунки |
|
Определения |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
и замечания |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
1. Обозначение скалярного произведения: |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( |
|
|
, |
|
). |
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
b |
ab, |
a |
b |
(1) |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos ϕ. |
(2) |
Скалярным произ- |
||||||||||||||||||||
|
|
a |
b |
|
a |
|
|
b |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ведением |
двух |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
векторов |
называ- |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ется число, равное |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
произведению мо- |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
дулей этих векто- |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ров |
на |
косинус |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
угла между ними. |
|||
3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Скалярное произ- |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ведение двух век- |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
торов равно моду- |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
лю одного из них, |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
умноженному |
на |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
проекцию на него |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
другого (рис. 1). |
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Следует |
запом- |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Рис. 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
нить, что в ре- |
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
зультате скалярно- |
|||
|
|
|
|
ab = |
b |
пр |
|
|
|
|
a |
= |
a |
пр |
|
|
b . |
(3) |
го умножения двух |
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
b |
|
a |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
векторов |
получа- |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ется число, скаляр, |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
а не новый вектор. |
|||
4. |
|
|
если ϕ – острый угол; |
|
Следует |
запом- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ab > 0, |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
если ϕ – тупой угол; |
|
|
|
нить, что знак ска- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ab < 0, |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
лярного |
произве- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
если |
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
ab = 0, |
a |
b |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(4) |
дения |
зависит |
от |
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
угла |
между век- |
67
|
Основные формулы и рисунки |
|
|
|
Определения |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
и замечания |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
торами. |
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Замечание. В ча- |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
стности, |
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ab = 0 , |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
если |
|
|
= 0 |
|
|
или |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= 0. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
b |
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
Свойства скалярного произведения |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
b |
= |
|
b |
|
|
a |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
(5) |
Переместитель- |
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(λ |
|
|
|
|
) |
|
|
|
= λ( |
|
|
|
|
|
|
|
|
). |
|
|
|
|
|
ный закон (5). |
|
|||||||||||||||||||||||||||
6. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(6) |
Сочетательный |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
a |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
b |
b |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
a |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
)= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
закон (6). |
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Распределитель- |
||||||||||||||||||||||||||||
7. |
a |
c |
ab + ac . |
|
(7) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
b |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ный закон (7). |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
= λ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Если векторы кол- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
8. |
|
|
|
a |
|
b |
ab = ± |
a |
|
b |
. |
(8) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
линеарны, то |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
α = 0° |
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
или α = 180°, |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 = |
|
|
|
|
|
2 . |
|
а cosα = ±1 (8). |
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
или |
|
|
|
|
|
|
|
Скалярный квадрат |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
9. |
|
|
aa = |
a |
|
|
|
a |
|
a |
|
(9) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
вектора равенквад- |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ратуегомодуля(9). |
|||||||||
10. Пусть заданы два вектора: |
|
|
Скалярное |
произ- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= ax i + ay |
|
+ az |
|
, |
|
ведение |
двух |
век- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
a |
j |
k |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
торов, |
|
|
заданных |
||||||
|
|
|
|
|
b = bx i + by |
j + bz k , |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
своими |
координа- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
+ a |
|
|
|
|
+ a b . |
|
тами, |
равно сумме |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ab = a b |
b |
y |
(10) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
x |
|
|
|
y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
z |
z |
|
произведений |
од- |
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ноименных |
|
коор- |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
динат |
этих |
векто- |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ров. |
|
|
|
|
|
|
|
68
Основные формулы и рисунки |
Определения |
|
и замечания |
||
|
||
Приложения скалярного произведения |
11. Угол между векторами: |
|
|
|
|
Замечание. |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Если cos ϕ > 0, |
||||||||||||||||
|
|
|
cosϕ = |
|
|
|
|
a |
b |
или |
|
|
|
(11) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
угол ϕ – острый, |
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
a |
|
b |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos ϕ < 0, |
||||||||||
в координатной форме |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
угол ϕ – тупой. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
axbx + ayby + azbz |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
cos ϕ = |
|
|
|
|
|
|
. (11') |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
2 + a |
2 + a |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
a |
x |
|
|
|
b 2 |
+ b |
2 |
+ b |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
y |
|
|
|
|
|
z |
|
|
|
|
x |
|
y |
z |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
12. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= 0 |
|
|
(12) |
Векторы |
|
перпен- |
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
a |
a |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
b |
b |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
или axbx + ayby |
+ azbz |
= 0 . |
|
|
|
|
|
дикулярны |
тогда |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
и только |
тогда, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
когда |
скалярное |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
произведение этих |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
векторов |
равно |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
нулю. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Нахождение |
|
про- |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ab |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
13. |
|
|
|
|
|
|
пр a = |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
b |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
b |
|
|
|
|
|
екции вектора a |
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
или |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
на направление, за- |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
данное |
вектором |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
a = axbx + ayby + azbz . |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
пр |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
b |
|
(13) |
b . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
b 2 |
+ b |
|
|
2 + b 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y |
z |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
14. |
прu |
|
|
= x cos α + y cosβ + z cos γ . (14) |
Проекция произ- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
S |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
вольного вектора |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= {x, y, z} на ка- |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
S |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
кую-нибудь ось u |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
определяется фор- |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
мулой прu |
|
= |
|
|
|
, |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
S |
S |
e |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
– единичный |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
e |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
вектор, направ- |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
69
Основные формулы и рисунки |
|
|
|
|
Определения |
||||||||||||||
|
|
|
|
и замечания |
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
ленный по оси u |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
(рис. 2). |
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
Замечание. |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
Если даны углы α, |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
β, γ, которые ось u |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
составляет с коор- |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
динатными осями, |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
то |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
e |
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
= {cosα, cosβ, cos γ} |
|||||||||||||
Рис. 2 |
|
и для вычисления |
|||||||||||||||||
|
проекции |
вектора |
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
на ось u служит |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
S |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
формула (14). |
|
|
|
|
|
||||||||
15. |
|
|
|
|
|
Если |
вектор |
|
|
= |
|||||||||
|
|
|
|
|
S |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
изображает |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
AB |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
перемещение |
|
ма- |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
териальной точки |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
под действием по- |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
стоянной силы |
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
F |
|||||||||||||
Рис. 3 |
|
(рис. 3), то работа |
|||||||||||||||||
|
постоянной |
силы |
|||||||||||||||||
Работа силы: |
|
при |
прямолиней- |
||||||||||||||||
|
ном перемещении |
||||||||||||||||||
A = |
|
|
|
. |
(15) |
ее точки |
прило- |
||||||||||||
F |
S |
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
жения равна |
ска- |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
лярному |
произве- |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
дению вектора си- |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
лы на вектор пере- |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
мещения. |
|
|
|
|
|
|
70