11.1. Лекция. Инфляция және оның түрлері

1. Инфляция мәні және түрлері

2. Инфляцияның әлеуметтік-экономикалық салдары

1. Инфляцияның мәні - ол тауарлар мен көрсетілген қызметтердің бағасының өсуі және тауар тапшылығы мен қызмет сапасының төмендеуі салдарынан ақшаның құнсыздануы, оның сатып алуы мүмкіндігінің құлдырауы. Инфляция - қоғамдық ұдайы өндірістегі диспропорцияның көрінісі . Ол мемелекеттің табысы мен шығынның үйлеспеуі салдарынап кездесетін кез келген экономикалық формацияға тән құбылыс. Инфляция ұлттық табысты экономиканың салалары арасында, коммерциялық құрылымдар, халықтың топтары мен мемлекеттің және шаруашылық субъектілері арасында қайта бөлуге тірейді.

«Инфляция» - желбуаз көтерілу, icy деген мағынаны білдіретін латын сөзі. Шындығында да, қауырт жағдайларда (мысалы, соғыс, революция және кездейсоқ жағдайларда экономиканы дамыту үшін) мемлекеттік шығындарды қағаз ақша шығарумен қарсыландыру ақша айналымының күрт «көтеріліп», қағаз ақшаның құнсыздануына әкеп соқтырады. Ақшаның құнсыздануы - ақша айналысы арналарының тауар айналымы қажеттерінен артық мөлшерде толуы. Мұның өзі ақша өлшемінің құнсыздануын туғызып, тиісінше бағаның өсуіне апарып соқтырады.

Жеке тауарлар бағасының қандай болмасын өзгеруі инфляция болып табылмайды. Инфляцияға қарама-қарсы процесс- дефляция, баға мен шығыяндардың жалпы төмендеуі. Бағаның өсуінің бәсеңдеуі дезинфляция деп аталады.

Пайдалануға ұсынылатын әдебиеттер:

1. Әкімбеков С., Баймухаметова А.С., Жанайдарова У.А. Экономикалық теория. Оқу құралы. – Астана; 2002. – 464 б.

2. Экономическая теория: учебное пособие / В.М. Соколинский, В.Е. Корольков; под ред. А.Г.Грязновой и М. Соколинского. - 2-ое издание. - М.: КНОРУС, 2006. - 464 с.

3. Жаналинов Б.Н. Инфляция и антиинфляционная политика в Казахстане. Алматы, 2006

12. Лекция. Ұлттық шаруашылықтың экономикалық өсуі. Несиенің мәні. Банктік қызмет.

1. Несие мәні

2. Банктік жүйе

3. Экономикалық даму және экономикалық өсу

Несие (кредит) сөзбе-сөз аудармада сенім (credo - сенемін) деген түсінік береді. Бұны белгілі бір капиталдың басқа бір кәсіпорындағы солардың айналымы деп және сол кәсіпорынмен келісім деп түсінуге болады. Несиелік келісім – бұл төлемі мезгілінен кешіктірілген сатып алу-сату болып табылады.

Несиенің, несиелік қатынастардың, несиелік механизмнің негізінде несиелік жүйе - банктер пайда болады. Банк ақша ресурстарын тартып, оларды орналастырумен айналысатын экономикалық институт. Банктер активтік және пассивтік операциялар жүргізеді. Пассивтік операциялар арқылы банк ақша ресурстарын тартып жинақтайды, ал активтік операциялар арқылы соларды орналастырады.

Банктік жүйе дегеніміз - банктардың, несие-қаржылық операциялар мен қатынастардың жиынтығы. Банк – шаруашылық қызмет субъетілерін, азаматтарды несилендірумен, халық шаруашылығын кассалық, есеп айырысумен, валюталық және басқа да банктік операциялар жасаумен айналысатын мекеме.

Экономикалық даму және экономикалық өсу

Экономикалық өсу – белгілі-бір уақыт аралығында тауар мен қызметтер көлемінің өсуі. Экономикалық өсуге барлық елдер ұмтылады. Оның динамикасына қарай ұлттықэконмиканың дамын, халықтың өмір деңгейінің жақсаруын көруге болады. Экономикалық өсу 2 көрсеткіш арқылы бағаланады.

1. ВНП жалпы өсуіне

2. адам басына ВНП өсуі

Экономикалық өсуді былай есептеу тек сандық көрсеткішті көрсетеді, ал бұдан басқа экономикалық өсудің сапалық жағын да білдіретін факторлар бар. Олар: * сұраныс;

• ұсыныс;

• бөлу;

Экстенсивті экономикалық өсу – қосымша ресурстарды пайдаланудың арқасында болатын эколномикалық өсу.

Интенсивті экономикалық өсу – жаңартылған өндіріс факторлары мен технологияларды пайдаланудың арқасында, яғни олардың қарқынды жұмыс атқару барысында экономикалық өсу. Интенсивті экономикалық өсу халықтың тұрмысының көтерілуіне әсер етеді.

Пайдалануға ұсынылатын әдебиеттер:

1. Ильясов А.А. Денежно-кредитная политика. Алматы, 2007

2. Экономическая теория: учебное пособие / В.М. Соколинский, В.Е. Корольков; под ред. А.Г.Грязновой и М. Соколинского. - 2-ое издание. - М.: КНОРУС, 2006. - 464 с.

3. Қазақстан республикасының «Банк және банктік қызмет» туралы заңы.