- •Підручник
- •Рецензенти:
- •Передмова
- •§ 1. Фонетика
- •Алфавіт
- •§ 2. Вимова голосних і дифтонгів
- •§ 3. Вимова приголосних і буквосполучень
- •§ 4. Довгота і короткість звуків. Наголос
- •Ius romanum
- •§ 5. Граматичні категорії іменника
- •§ 6. Declinatio prima перша відміна
- •§ 7. Відмінювання дієслова esse — бути в теперішньому часі
- •Ius romanum
- •§ 8. Verbum дієслово
- •§ 9. Типи відмінювання дієслів
- •Розподіл дієслів за дієвідмінами
- •§ 10. Основні форми дієслова
- •§ 11. Praesens indicativi activi теперішній час дійсного способу активного стану
- •§ 12. Imperativus наказовий спосіб
- •Ius romanum
- •§ 13. Declinatio secunda друга відміна
- •§ 15. Declinatio tertia третя відміна іменників
- •§ 16. Три типи відмінювання
- •Ius romanum
- •§ 17. Adiectiva declinationis primae et secundae прикметники першої та другої відміни
- •§ 18. Pronomina possessiva присвійні займенники
- •§ 19. Pronomina personalia et pronomen reflexivum особові займенники і зворотний займенник
- •Ius romanum
- •§ 20. Adiectiva declinationis tertiae прикметники третьої відміни
- •§ 21. Participium praesentis activi дієприкметник теперішнього часу активного стану
- •Ius romanum
- •§ 22. Imperfectum indicativi activi минулий недоконаного виду дійсного способу активного стану
- •§ 23. Futurum I (primum) indicativi activi майбутній час (перший) дійсного способу активного стану
- •Ius romanum
- •§ 24. Declinatio quarta четверта відміна іменників
- •§ 25. Declinatio quinta п’ята відміна іменників
- •§ 26. Дієслова ііі дієвідміни на –io
- •De servis romanorum
- •Ius romanum
- •§ 27. Passivum temporum systematis infecti пасивний стан часів системи інфекта
- •Praesens indicativi passivi
- •Imperfectum indicativi passivi
- •Futurum I indicativi passivi
- •§ 28. Infinitivus praesentis passivi неозначена форма теперішнього часу пасивного стану
- •Iulianus l Octavius Cornelius Aemilianus
- •Ius romanum
- •§ 29. Tempora systematis perfecti часи системи перфекта
- •§ 30. Perfectum indicativi activi минулий час доконаного виду дійсного способу активного стану
- •§ 31. Plusquamperfectum
- •Indicativi activi давноминулий час дійсного способу активного стану
- •§ 32. Futurum II (secundum)
- •Mancipatio
- •Ius romanum
- •§ 33. Supinum супін
- •§ 34. Participium дієприкметник
- •§ 35. Passivum temporum systematis perfecti пасивний стан часів системи перфекта
- •Ius romanum
- •§ 36. Pronomina demonstrativa вказівні займенники
- •§ 37. Pronomina determinativa означальні займенники
- •§ 38. Pronomen relativum відносний займенник
- •§ 39. Pronomina interrogate питальні займенники
- •§ 40. Pronomina indefinita неозначені займенники
- •§ 41. Pronomina negativa заперечні займенники
- •§ 42. Adiectiva pronominalia займенникові прикметники
- •Codicillus
- •Ius romanum
- •§ 43. Gradus comparationis adiectivorum ступені порівняння прикметників
- •Iustus, a, um
- •Iust-ior, iust-ius
- •Iust-issim-us, a, um
- •§ 44. Суплетивні ступені порівняння
- •§ 45. Adverbium прислівник
- •§ 46. Gradus comparationis adverbiorum ступені порівняння прислівників
- •Capitis deminutio
- •De effracturis
- •Ius romanum
- •§ 47. Verba anomala неправильні дієслова
- •§ 48. Дієслова, складні з esse
- •§ 49. Дієслово possum, potui, - , posse
- •§ 50. Дієслова volo, nolo, malo у теперішньому часі
- •§ 51. Verba deponentia et semideponentia відкладні і напіввідкладні дієслова
- •§ 52. Verba defectiva недостатні дієслова
- •Зразок відмінювання дієслів:
- •Ius romanum
- •§ 53. Відмінювання числівників
- •§ 54. Numeralia cardinalia et ordinalia кількісні і порядкові числівники
- •Ius romanum
- •§ 55. Infinitivus неозначена форма дієслова
- •Infinitivus praesentis Infnitivus futuriInfinitivus perfecti
- •§ 56. Accusativus cum infinitivo et nominativus
- •§ 57. Ablativus absolutus самостійний або незалежний аблатив
- •Interpretatio stricta
- •Ius romanum
- •§ 58. Gerundium герундій
- •Зразок відмінювання герундія
- •§ 59. Gerundivum1 герундив
- •Ius romanum
- •§ 60. Modus coniunctivus умовний спосіб
- •§ 61. Praesens coniunctivi activi теперешній час умовного способу активного стану
- •§ 62. Imperfectum coniunctivi activi минулий час недоконаного виду умовного способу активного стану
- •§ 63. Perfectum coniunctivi activi минулий час доконаного виду умовного способу активного стану
- •§ 64. Plusquamperfectum coniunctivi activi давньоминулий час доконаного виду умовного способу активного стану
- •§ 65. Coniunctivi passivi утворення часів минулий час умовного способу пасивного стану
- •§ 66. Вживання кон’юнктива в незалежних реченнях
- •Gaudeamus
- •Pater noster
- •Ius romanum
- •§ 67. Consecutio temporum послідовність часів
- •Imperativus
- •Imperfectum coniunctiviPlusquamperfectum coniunctivi
- •§ 68. Quaestio obliqua непряме питання
- •De verbis legatorum
- •Ius romanum
- •§ 69. Підрядні речення мети з ut і ne finale
- •§ 70. Підрядні речення причини
- •§ 71. Підрядні речення наслідку
- •§ 72. Підрядні допустові речення
- •§ 73. Підрядні речення обставини часу
- •§ 74. Підрядні речення умови
- •Ius romanum
- •I. Основні функції латинських відмінків
- •Indicativus
- •Coniunctivus
- •Imperativus
- •Infinitivus
- •De iustitia et iure
- •Ius civile et ius gentium
- •De iure et lege
- •De statu hominem
- •De societate
- •De actionibus
- •Divisio hereditatis
- •De mandatis
- •De ritu nuptiarum
- •De furtis
- •De iure personarum
- •De iniuriis
- •De appellationibus
- •De obligationibus
- •De pollicitationibus
- •De testibus
- •Oratio in catilinam
- •Biblia sacra vulgata
- •Exodi caput XX
- •Psalmus I
- •Список скорочень
- •Підручники латинської мови
- •Додаткова
- •Умовн² скорочення
De appellationibus
Appellandi usus quam sit frequens quamque necessarius, nemo est, qui nesciat, quippe cum iniquitatem iudicantium vel imperitiam recorrîgat; licet nonnumquam bene latas sententias in peius reformet, neque enim utîque melius pronuntiat, qui novissîmus sententiam laturus est.
(Ulp.)
172
Ab exsecutore sententiae appellare non licet. Sed ab eo, qui sententiam male interpretari dicîtur, appellare licet, si tamen is interpretandi potestatem habuit, velut praeses provinciae aut procurator Caesâris: ita tamen, ut in causis appellations reddendis hoc solum quaeratur, an iure in erpretatum sit. Idque divus Antonius rescripsit. Alio condemnato is, cui intêrest, appellare potest. Qualis est, qui, per procuratorem expertus, victus est, nec procurator suo nomîne appellet. Item si emptor de proprietate victus est, eo cessante auctor eius appellare poterit; aut si auctor egêrit et victus sit, non est deneganda emptori appellandi facultas.
(Macer)
Cum quidam propter violentiam iudîcis non ipsi, a quo appellavit, dedit libellos, sed publîce proposuisset, divus Severus veniam ei dedit et permisit ei causas appellationis agêre.
(Marcianus)
Illud sciendum est eum, qui provocavit, non debere conviciari ei, a quo appellat: cetêrum oportebit eum plecti.
(Ulp.)
Si expressim sententia contra iuris rigorem data fuêrit, valere non debet: et sine appellatione causa denuo induci potest.
Non iure profertur sententia, si specialîter contra leges vel senatus consultum vel constitutionem fuêrit prolata. Unde si quis ex hac sententia appellavêrit et praescriptione summotus sit, minîme confirmatur ex hac praescriptione sententia. Unde potest causa ab initio agitari.
(Modestinus)
De obligationibus
1.
Obligations aut ex contractu nascuntur aut ex maleficio aut proprio quodam iure ex variis causarum figuris. Obligations ex contractu aut re contrahuntur aut verbis aut consensu.
Re contrahîtur obligatio mutui datione. Mutui autem datio consistit in his rebus, quae pondêre, numêro mensurave constant, velûti vino, oleo, frumento, pecunia numerata, quas res in hoc damus, ut fiant accipientis, postea alias recepturi eiusdem genêris et qualitatis. Is quoque, cui rem alîquam commodamus, re nobis obligatur, sed is de ea ipsa re, quam acceperit, restituenda tenetur.
Is quoque, apud quem rem alîquam deponîmus, re nobis tenetur; qui et ipse de ea re, quam acceperit, restituenda tenetur,
173
Verbis obligatio contrahîtur ex interrogatione et responsu, cum quid dari fierive nobis stipulemur. Sed aut proprio nomîne quisque obligatur aut alieno. Qui autem alieno nomîne obligatur, fideiussor vocatur. Et plerumque ab eo, quem proprio nomîne obligamus, alios accipîmus, qui eadem obligation teneantur, dum curamus, ut quod in obligationem deduxîmus tutius nobis debeatur.
Consensu fiunt obligations in emptionîbus, venditionîbus, locationîbus conductionîbus, societatîbus mandatis. Ideo autem istis modis consensu dicîmus obligationem contrâhi, quia neque verborum neque scripturae illa proprietas desideratur, sed suffîcit eos, qui negotia gerunt, consentire. Unde inter absentes quoque talia negotia con-trahuntur, velûti per epistûlam vel per nuntium. Item in his contractus alter altêri obligatur de eo, quod altêrum altêri ex bono et aequo praestare oportet.
(Gai.)
Obligationum substantia non in eo consistit, ut alîquod corpus nostrum aut servitutem nostram faciat, sed ut alium nobis obstringat ad dandum alîquid vel faciendum vel praestandum.
Non satis autem est dantis esse nummos et fiêri accipientis, ut obligatio nascatur, sed etiam hoc anîmo dari et accîpi, ut obligatio constitutur. Itâque si quis,pecuniam suam donandi causa dederit mihi, quamquam et donantis fuêrit et mea fiat, tamen non obligabor ei, quia non hoc inter nos actum est. Verborum quoque obligatio constat, si inter contrahentes id agatur; nec enim si per iocum puta vel demonstrandi intellects causa ego tibi dixêro: «spondes?», et tu responderis: «spondeo», nascetur obligatio.
(Paul.)
Ex maleficio nascuntur obligationes, veluti ex furto, ex damno, ex rapina, ex iniuria. Quae omnia unius genêris sunt. Nam hae re tantum consistunt, id est ipso maleficio, cum alioquin ex contractu obligationes non tantum re consistant, sed etiam verbis et consensu.
(Gai.)
Non figura litterarum, sed oratione, quam exprîmunt litterae, obligamur, quatnus placuit non minus valere, quod scriptura, quam quod vocîbus lingua figuratis significaretur.
(Paul.)
Etiam nudus consensus suffîcit obligationi, quamvis verbis hoc exprîmi possit. Sed et nutu solo pleraque consistunt.
(Modestinus)
2.
Obligamur aut re aut verbis aut simul utroque aut consensu aut lege aut iure honorario aut necessitate aut ex peccato.
174
Re obligamur, cum res ipsa intercedit. Verbis, cum praecedit interrogatio et sequîtur congruens responsio. Re et verbis parîter obligamur, cum et res interrogationi intercedit, conscientes in alîquam rem. Ex consensu obligari necessario ex voluntate nostra videmur. Lege obligamur, cum obtemperantes legîbus alîquid secundum praeceptum legis aut contra facîmus. Iure honorario obligamur ex his, quae edicto perpetuo vel magistratu fiêri praecipiuntur vel fiêri prohibentur. Necessitate obligantur, quibus non licet aliud facêre, quam quod praeceptum est; quod evenit in necessario herede. Ex peccato obligamur, cum in facto quaestionis summa consistit.
(Modestinus)
DE CONDICIONIBUS STIPULATIONUM
Si quis ita stipulatus fuêrit: «decem aureos das, si navis venit et Titius consul factus est?» non alias dabîtur, quam si utrumque factum sit. Idem in contrarium: «dare spondes, si nec navis venit nec Titius consul factus sit?» exigendum erit, ut neutrum factum sit. Huic simîlis scriptura est: «si neque navis venit neque Titius consul factus est?» Sufflcit unum factum. Et contra: «dabis, si navis non venit aut Titius consul factus non est?» Sufflcit unum non factum.
(Scaevôla)