sniprk1.01-32-2005r

частей.

Коррозия древесины – разрушение структуры древесины при воздействии агрессивной среды.

Коррозия железобетона – разрушение железобетона в результате коррозии бетона и (или) арматуры.

Коррозия строительного материала –

необратимый процесс ухудшения характеристик и свойств строительного материала в конструкции в результате химического и (или) физикохимического и (или) биологического воздействий или процессов в самом материале.

Коррозия строительного материала под напряжением – коррозия строительного материала в изделии или конструкции, вызываемая одновременным воздействием агрессивной среды и механических напряжений.

Космодром – комплекс сооружений, технических средств, специально оборудованных земельных участков и т.д., предназначенный для приема, хранения, сборки, испытаний, подготовки к пуску и пуска ракета-носителей с космическими аппаратами, иногда также для посадки космических аппаратов, возвращающихся из космоса на Землю.

Косоугольность керамической плитки – разница между прямым и измеренным углом плитки.

Котел – устройство, в котором для получения под давлением пара или горячей воды, потребляемых вне этого устройства, используется теплота, выделяющаяся при сгорании органического топлива, протекании технологического процесса, преобразовании электрической энергии в тепловую, а также теплота отходящих газов.

Котельная – комплекс зданий и сооружений, здания или помещения с котлом (теплогенератором) и вспомогательным технологическим оборудованием, предназначенным для выработки теплоты в целях теплоснабжения.

Котельная установка – совокупность устройств и механизмов для получения водяного пара или горячей воды за счет теплоты сжигаемого топлива.

Котлован – выемка в грунте, предназначенная для устройства оснований и фундаментов зданий и сооружений.

Котлованокопатель – землеройная машина для разработки котлованов под опоры линий связи, электропередачи, контактных сетей, под осветительные мачты и т.д.

Коэффициент естественной освещенности (КЕО) —

отношение естественной освещенности, создаваемой в некоторой точке заданной плоскости внутри помещения светом неба (непосредственным или после отражений), к одновременному значению наружной горизонтальной освещенности, создаваемой светом полностью открытого небосвода; выражается в процентах.

Коэффициент запаса — расчетный коэффициент, учитывающий снижение КЕО и освещенности в

СНиП РК 1.01-32-2005

Ағаштың тоттануы – жеміргіш ортаның әсерінен ағаш құрамының бұзылуы.

Темірбетонның тоттануы – бетон және

(немесе) арматура тоттануының нәтижесінде темірбетонның бұзылуы.

Құрылыс материалының тоттануы –

материалдың өзінде болатын химиялық және (немесе) физика-химиялық және (немесе) биологиялық әсерлер мен процестер нәтижесінде құралымдағы құрылыс материалының сипаттамалары мен қасиеттерінің қайтымсыз төмендеу процесі.

Құрылыс материалының кернелу кезіндегі тоттануы – жеміргіш орта мен механикалық кернеулердің бір уақытта әсер етуінен пайда болатын бұйым немесе құралымдағы құрылыс материалының тоттануы.

Космодром – ғарыш аппаратары бар ракета тасушыларды қабылдау, сақтау, жинау, сынау, ұшуға дайындау және ұшыруға, сондай-ақ кейде ғарыштан жерге оралған ғарыштық аппараттардың қонуына арналған арнайы жабдықталған жер телімдерінің, техникалық құралдардың, имараттардың және т.б. кешені.

Керамикалық тақташа бұрышының қисықтығы – тік бұрыш пен тақташаның өлшенген бұрышының айырмасы.

Қазан – қысым арқылы бұдан тыс қондырғыларда тұтынылатын бу мен ыстық су алу үшін органикалық отынның жануы, технологиялық процестің өтуі, электр энергиясының жылу энергиясына айналуы кезінде бөлінетін жылуды, сондай-ақ шығатын газдың жылуын пайдаланылуға беретін құрылғы.

Қазандық – жылумен жабдықтау мақсатында жылу өндіруге арналған қазан (жылу генераторы) және қосымша технологиялық жабдықтар орнатылған ғимараттар мен имараттардың кешені, ғимарат немесе бөлме.

Қазандық қондырғы – жағылатын отын жылуының есебінен су буы мен ыстық су алуға арналған құрылғылар мен механизмдердің жиынтығы.

Қазаншұңқыр – ғимараттар мен имараттардың негіздері мен іргетастарын орналастыруға арналған жердегі қазба.

Қазаншұңқыр қазушы – байланыс, электр тасымалдау, түйіспе желілердің тіреулерін, жарықтандыру мачталарын және с.с. орнату үшін жер қазғыш машина.

Табиғи жарық еселеуіші (ТЖЕ) – бөлменің

ішіндегі берілген жазықтықтың бір нүктесінде аспан жарығы түсіретін табиғи жарықтың (тікелей немесе түсіргеннен кейінгі) бірмезгілдегі мәніне толық ашық көк аспан жарығымен жасалатын сыртқы көкжиек жарығының қатынасы; пайызбен көрсетіледі.

Сақтық еселеуіші – пайдалану процесінде жарық қуыстарындағы жарық өткізгіш

процессе эксплуатации вследствие загрязнения и старения светопрозрачных заполнений в световых проемах, источников света (ламп) и светильников, а также снижение отражающих свойств поверхностей помещения.

Коэффициент пульсации освещенности — критерий оценки относительной глубины колебаний освещенности в результате изменения во времени светового потока газоразрядных ламп при питании их переменным током.

Коэффициент размягчения – отношение прочности материала, насыщенного водой, и его прочности в сухом состоянии, числовое значение колеблется от 0 до 1.

Коэффициент светового климата — коэффициент,

учитывающий особенности светового климата.

Кран трубопроводный – запорное или регулирующее устройство для перекрытия либо изменения направления потока или напора жидкости (газа) в трубопроводах.

Кран-балка – грузоподъемный кран мостового типа, у которого электроталь передвигается по пролетной ездовой балке, оборудованной концевыми балками с ходовыми тележками.

Кран-укосина – простейший грузоподъемный кран, у которого треугольный кронштейнукосина с блоками закрепляется на колонне, стене и т.п.

Кран-штабелер – грузоподъемный кран со сменным оборудованием, предназначенный для штабелирования грузов. Грузоподъемность до 6 тонн.

Красители органические – химические соединения (главным образом, окрашенные), применяемые для крашения различных материалов.

Краски – однородные суспензии пигментов в пленкообразующих веществах (связующих).

Краскопульт – переносной аппарат для нанесения на поверхность стен, потолков невязких красочных составов при отделочных работах.

Краскотерка – установка для измельчения (перетирания) окрасочных материалов с помощью вальцов, жерновов или дисков.

Красные линии — границы улиц, проездов.

Кратность воздухообмена – отношение объема воздуха, подаваемого в помещение или удаляемого из него в течение часа, к объему помещения.

Крен – отклонение от вертикали здания или сооружений.

Крепежные детали – детали для неподвижного соединения элементов машин и конструкций.

Крепь – конструкция, возводимая в подземных выработках для сохранения их заданных размеров и защиты от обрушения и пучения окружающего их грунта.

СНиП РК 1.01-32-2005

толтырғыштардың, жарық көздерінің (шамдардың) және жарықтандырушылардың дастануы және тозуы, сонымен қатар бөлме беттерінің шағылдыру қасиеттерінің төмендеуі салдарынан болатын ТЖЕ төмендеуі мен жарықтанудың төмендеуін есептейтін еселеуіші.

Жарықтың ауытқулық еселеуіші - газ разрядты шамдардың жарық ағынының айнымалы токқа қосылғанда уақыт аралығында өзгеруі нәтижесінде жарықталу тербелісінің салыстырмалы тереңдігін бағалайтын өлшем. Жібу еселеуіші – материалдың су сіңірілгендегі беріктігінің құрғақ күйіндегі беріктігіне қатынасы, сандық мәні 0-ден 1-ге дейін ауытқиды.

Жарықтық климаттың еселеуіші — жарықтық климаттың ерекшеліктерін есепке алатын еселеуіш.

Құбырлық кран – құбырлардағы сұйықтың (газдың) ағынын немесе арынын жабу немесе бағытын өзгертуге арналған жапқыш немесе реттеуші құрылғы.

Арқалық кран – электроталь жүргіш арбалары бар шеткі арқалармен жабдықталған аралық жүргіш арқа бойынша жылжитын көпір түріндегі жүк көтергіш кран.

Қиғаш кран - үшбұрышты қиғаш тіреуіш блоктарымен ұстынға, қабырғаға және т.с.с. бекітілетін қарапайым жүк көтеруші кран.

Қатарлаушы кран – жүктерді қатарлап қоюға арналған жабдықтары ауыстырылатын жүк көтеруші кран. Жүк көтергіштігі 6 тоннаға дейін.

Органикалық бояғыштар – түрлі материалдарды бояуға арналған химиялық қосындылар (негізінен, боялған).

Бояулар – үлдір түзетін заттардағы (байланыстырғыштардағы) пигменттердің біртекті жүзгіндері.

Бояғыш пульт - әрлеу жұмыстары кезінде тұтқыр емес бояуларды қабырғалардың бетіне, төбелерге шашуға арналған тасымалы аппарат.

Сырүгіткіш – білікшелер, диірмен тас, дискілердің көмегімен бояғыш материалдарды ұсатуға (үгітуге) арналған қондырғы.

Қызыл сызықтар – көшелердің, жолдардың шекаралары.

Ауа алмасу еселігі – бір сағат ішінде үй-жайға берілетін немесе одан шығарылатын ауа көлемінің үй-жай көлеміне қатынасы.

Крен – ғимараттардың немесе құрылыстың тіктіктен ауытқуы.

Бекіту бөлшектері – машиналар мен құралымдардың бөлшектерін қозғалмалы емес қосуға арналған бөлшектер.

Тіреуіш – жерасты қазулары кезінде берілген өлшемдерін сақтау және олардың айналасындағы топырақтың сусып және қопсып құлауынан қорғау үшін қойылған құралым.

Кривая обеспеченности (вероятности превышения)

– интегральная кривая, показывающая обеспеченность или вероятность превышения (в процентах или в долях единицы) данной величины среди общей совокупности ряда.

Кривая переходная – кривая переменного радиуса в плане, образующая плавный переход между участками дорог (путей) различной кривизны, в т.ч. между прямыми участками и основной круговой кривой.

Кривая расходов воды – график связи между расходами и уровнями воды для данного сечения водотока.

Кривизна керамической плитки – отклонение лицевой поверхности плитки от плоскости.

Кривизна мульды сдвижения — отношение раз-

ности наклонов двух соседних интервалов мульды к полусумме длин этих интервалов. В точках мульды различают кривизну: в направлении простирания рх; в направлении вкрест простирания в полумульде по падению рy1; в направлении вкрест простирания в полумульде по восстанию ру2; в заданном направлении рλ.

Критическая нагрузка в строительной механике –

нагрузка, при которой происходит потеря устойчивости деформируемой системы.

Кровельная асбестоцементная плитка – плоское асбестоцементное изделие, длина и ширина которого не более 600 mm, а толщина не более 5 mm.

Кровельная сталь, кровельное железо – листы из мягкой низкоуглеродистой стали (толщиной 0,25- 2 мм), предназначенные, главным образом, для устройства кровли зданий, а также для изготовления металлической тары и изделий широкого потребления.

Кровельные материалы – рулонные, мастичные и штучные материалы для устройства кровель, обладающие определенными свойствами: водонепроницаемостью, атмосферо- и морозостойкостью, прочностью, легкостью и др. Кровельные работы – работы по устройству кровель зданий и сооружений из кровельных материалов.

Кровля – верхний элемент покрытия, предохраняющий здание от проникновения атмосферных осадков. Состоит из водоизолирующего слоя и основания (обрешетки, сплошного настила, стяжки), укладываемого по несущим конструкциям, либо по утеплителю (бесчердачных крышах).

Кровля эксплуатируемая – кровля, используемая как по прямому назначению, так и в других эксплуатационных целях (солярий, спортивная площадка, зона отдыха и т.п.).

Кромка асбестоцементного изделия – линия пересечения лицевой поверхности асбестоцементного изделия с одной из смежных поверхностей.

Кронштейн – 1) консольная опорная деталь или конструкция для крепления на вертикальной

СНиП РК 1.01-32-2005

Қамсыздану (асып кету ықтималдығы) қисығы

– берілген шаманың қатардың жалпы жиынтығы арасында қамсыздануын немесе асып кету ықтималдығын (пайызбен немесе бірлік үлесімен) көрсететін интегралдық қисық. Ауысу қисығы – қисықтығы әр түрлі жол телімдері, соның ішінде тура телімдер мен негізгі айналма қисығы арасында жатық ауысу жасайтын жоспардағы радиусы айнымалы радиус қисық.

Су шығынының қисықтығы – су ағымының берілген қимасы үшін су шығыны мен деңгейі байланысының кескіндемесі.

Керамикалық тақташаның қисықтығы –

тақташаның алдыңғы бетінің жазықтықтан ауытқуы.

Ысырылу мульдасының қисықтығы –

мульданың көрші екі интервалының еңкейісінің айырмасының осы интервалдардың жартылай сомасына қатынасы. Мульда нүктелеріндегі мынадай қисықтықтарды ажыратады: жайылу бағытында рх; құлау бойынша жартылай мульдасы жайылу бағытына тік бұрыш жасайтын рy1; тұру бойынша жартылай мульдасы жайылу бағытына тік бұрыш жасайтын ру2; берілген бағыттарλ.

Құрылыс механикасындағы шекті жүктеме –

деформацияланатын жүйенің орнықтылығы жоғалатын жүктеме.

Жабындық асбестоцемент тақташа –

ұзындығы мен ені 600 мм, ал қалыңдығы 5 мм аспайтын жазық асбестоцемент бұйым.

Жабындық болат, жабындық темір – негізінен ғимараттың жабынын жасауға, сондай-ақ металл ыдыс және кең тұтыну бұйымдарын жасауға арналған жұмсақ көміртегі төмен болат табақтар (қалыңдығы 0,25-2 мм).

Жабын материалдары – белгілі қасиеттері: су өткізбеушілік, атмосфераға және аязға төзімділік, беріктік, жеңілдік және т.б. бар жабын жасауға арналған орамадағы, мастикалық және даналық материалдар.

Жабын жұмыстары – жабын материалдардан ғимараттар мен имараттардың жабынын жабу жұмыстары.

Жабын - ғимаратты атмосфералық жауын-ша- шыннан қорғайтын төбежабынның жоғарғы элементі. Көтергіш құралымдар үстіне немесе жылуұстағыштар үстіне (шатырсыз төбелерге) төселетін су оқшаулағыш қабаттан және негізден (торламадан, тұтас төсемеден, тұтастырғыштан) тұрады.

Пайдаланудағы жабын – негізгі арнауына сәйкес, сондай-ақ басқа да мақсаттарда пайдаланылатын жабын (солярий, спорт алаңы, демалыс орны және т.б.).

Асбестоцемент бұйымының жиегі –

асбестоцемент бұйымының алдыңғы бетінің онымен шектес беттерінің бірімен қиылысу сызығы.

Тіреуіш – 1) вертикаль қабырғаға немесе машиналардың немесе құралымдардың шығып

стене или колонне выступающих или выдвинутых в горизонтальном направлении частей машин или сооружений; 2) кронштейн в архитектуре – выступ в стене, обычно профилированный, служит для поддержки балконов, карнизов и пр.

Круглопильный станок –

деревообрабатывающий станок для продольной, поперечной и смешанной распиловки и раскроя бревен и древесных материалов; режущий инструмент – круглая пила.

Крупноблочные конструкции в строительстве –

сборные конструкции из крупноразмерных искусственных или природных камней (блоков).

Крупнопанельные конструкции в строительстве –

конструкции из крупноразмерных плоскостных сборных элементов, изготовляемые на специальных предприятиях и монтируемые на строительной площадке.

Крупнопористый бетон, беспесчаный бетон –

бетон, получаемый из смеси плотного или пористого гравия или щебня, вяжущего и воды.

Крыльцо — наружная пристройка при входе в дом с площадкой и лестницей.

Крыша – верхняя ограждающая конструкция здания. Состоит из несущей части (стропил, ферм, прогонов, панелей и т.д.), передающей нагрузку от снега, ветра и собственного веса крыши на стены или каркас. Крыши подразделяются на чердачные и бесчердачные (совмещенные с верхним перекрытием).

Крышка – деталь, закрывающая корпус изделия.

Крышная котельная – котельная, располагаемая (размещаемая) на покрытии здания непосредственно или на специально устроенном основании над покрытием.

Кряж – сравнительно короткий толстый отрезок ствола дерева, преимущественно лиственных пород, реже – хвойных.

Ксилолит – искусственный строительный материал из смеси магнезиального вяжущего, древесной муки и опилок с добавлением тонкодисперсных минеральных веществ и щелочестойких пигментов.

Кулачок цилиндрового механизма – деталь цилиндрового механизма, служащая для передвижения засова.

Купол – 1) пространственная конструкция выпуклого покрытия зданий и сооружений, перекрывающая круглые, эллиптические или многоугольные в плане помещения; 2) в геологии

– форма залегания слоистых магматических пород, солей и др.

Кювет – боковая сточная канава для отвода поверхностных вод с полотна и откосов выемки дороги.

Лаборатория строительная – учреждение или отдел в составе строительного подразделения, где производятся все необходимые испытания строительных материалов и конструкций.

СНиП РК 1.01-32-2005

тұрған немесе горизонталь бағытта жылжытып шығарылған бөліктеріне бекітуге арналған консольді тірек бөлшек немесе құралым; 2) сәулеттегі кронштейн – қабырғадағы кертеш, әдетте пішінделген, балкондарды, ернеулерді және т.б. ұстап тұруға арналған.

Дөңгелекаралы станок – бөренелер мен ағаш материалдарын ұзынынан, көлденеңінен және аралас аралауға және пішуге арналған ағаш өңдеуші станок; кесуші аспап – дөңгелек ара.

Құрылыстағы ірі блокті құралымдар - ірі жасанды немесе табиғи тастардан (блоктардан) құрастырылатын құрама құралымдар.

Құрылыстағы ірі панельді құралымдар –

арнайы кәсіпорындарда жасалып, құрылыс алаңында орнатылатын ірі жазықтық құрама элементтерден тұратын құралымдар.

Ірі кеуекті бетон, құмсыз бетон – тығыз немесе кеуекті гравий немесе ұсақталған тас, байланыстырушы мен судың қоспасынан жасалынатын бетон.

Кіреберіс – алаңшасы және баспалдағы бар үйге кіре берістегі сыртқы жапсарлас жай. Шатыр - ғимараттың жоғарғы қоршаушы құралымы. Қардың, желдің және төбенің өзінің салмағын қабырғаларға немесе қаңқаға тарататын көтергіш бөліктен (итарқалардан, фермалардан, жүгіртпелерден, панельдерден және т.с.с.) тұрады. Шатырлар шатырлық және шатырсыз (жоғарғы аражабынмен біріктірілген) болып бөлінеді.

Қақпақ – бұйымның тұлғасын жауып тұратын бөлшек.

Төбе қазандығы – ғимараттың төбесінде немесе жабынның үстінде арнайы жасалған негіздің үстінде орналастырылатын қазандық.

Дөңбек – ағаш діңгегінің салыстырмалы қысқа жуан кесіндісі, негізінен жапырақты ағаштардан, сирегірек қылқан жапырақтылардан жасалады.

Ксилолит – магнезиялық байланыстырушы, ағаш ұны және үгінділері қоспасынан жұқа дисперсті минералды заттар мен сілтіге төзімді пигменттер қосылып жасалатын жасанды құрылыс материалы.

Цилиндрлік механизмнің жұдырықшасы –

ысырманы жылжытуға арналған цилиндрлік механизмнің бөлшегі.

Күмбез – 1) бөлмелердің жайғасымында дөңгелек, эллипті немесе көп бұрышты жабатын, ғимараттар мен имараттардың дөңес жабынды кеңістікті құралымы; 2) геологияда

– қабатты магматикалық жыныстардың, тұздардың және т.б. жату пішіні.

Кювет – жол бетінен және қиябетінен суды ағызуға арналған қаптал ақаба су арығы.

Құрылыс лабораториясы (зертханасы) –

құрылыс материалдары мен құралымдарын қажетті сынақтан өткізетін құрылыс бөлімшесінің құрамындағы мекеме немесе бөлім.

Лавины снежные – сосредоточенное движение снежных масс, падающих или соскальзывающих с горных склонов, в виде сплошного тела (мокрые лавины) или распыленного снега (сухие лавины).

Лаки – растворы пленкообразующих веществ в органических растворителях, применяемые для получения прозрачных защитных и декоративных покрытий или для электроизоляционной пропитки различных материалов, а также для приготовления эмалевых красок, грунтовок, шпатлевок.

Лакокрасочное защитное покрытие – покрытие на поверхности строительного изделия или конструкции из лакокрасочного материала, состоящее из одного или нескольких слоев, адгезионно связанных с защищаемой поверхностью.

Лакокрасочные материалы – составы

(преимущественно жидкие и пастообразные), которые при нанесении тонким слоем на твердую подложку высыхают с образованием твердой пленки – лакокрасочного покрытия.

Лакокрасочные покрытия – покрытия, которые образуются после высыхания (отверждения) лакокрасочных материалов, нанесенных на подготовленную поверхность.

Ламинарное течение – перемещение (течение) жидкости (или газа), характеризующееся отсутствием перемешивания между соседними ее слоями.

Лампа дневного света – люминесцентная лампа, излучение которой по спектральному составу близко к дневному свету.

Лампа накаливания – источник света с излучателем в виде проволоки (нити, спирали) из тугоплавкого металла (обычно вольфрама), накаливаемой электрическим током до температуры 2500-3300 К.

Ландшафтная архитектура – искусство создавать гармоническое сочетание естественного ландшафта с освоенными человеком территориями, населенными пунктами, архитектурными комплексами и сооружениями.

Лафетный пожарный ствол (лафетный ствол) –

поворотный в вертикальной и горизонтальной плоскостях пожарный ствол, монтируемый на опоре.

Лебедка – механизм, тяговое усилие которого передается посредством гибкого элемента (каната, цепи) от приводного барабана. Типы лебедок: барабанная, с канатоведущими шкивами, шпилевая.

Левое замочно-скобяное изделие – изделие,

применяемое для левой двери или окна.

Легкие сплавы – конструкционные материалы на основе легких металлов (алюминия, магния, титана и бериллия), обладающие малой плотностью. Характеризуются высокой удельной прочностью.

Легкий бетон – общее название большой группы бетонов с объемной массой менее 1800 кг/м3. К ней относятся бетоны на пористых заполнителях и ячеистые бетоны.

СНиП РК 1.01-32-2005

Қар көшкіні – тұтас күйінде (ылғал көшкіндер) немесе бытыранды қар күйіндегі (құрғақ көшкіндер) тау бөктерлерінен құлап немесе сырғып түсетін қар массаларының жинақталған қозғалысы.

Лактар – мөлдір қорғаныш және декоративті қабаттар жасау үшін немесе түрлі материалдарға электрлік ажыратушыны сіңдіру үшін, сондай-ақ эмаль сырларды, тегістеушілерді, тығындаушыларды дайындауға қолданылатын қабық жасаушы заттардың органикалық еріткіштердегі ерітіндісі.

Сырлы лак қорғаныш қабаты – қорғанатын бетпен адгезивті байланысқан бір немесе бірнеше қабаттан тұратын құрылыс бұйымының немесе құралымының бетіндегі сырлы лак қабаты.

Сырлы лак материалдары – қатты бетке жұқалап жаққан кезде қатты қабық – сырлы лак қабатын жасап кебетін құрамдар (негізінен сұйық және сықпа түрінде).

Сырлы лак қабаттар – дайындалған бетке жағылған сырлы лак материалдары кепкенде (қатқанда) пайда болатын қабаттар.

Ламинарлық ағыс – көрші қабаттары бірбірімен араласпайтын сұйықтың (немесе газдың) жылжуы (ағысы).

Күндізгі жарық шам - сәулесі спектрлік құрамы бойынша күндізгі жарыққа жақын люминесценттік шам.

Қыздыру шамы – қиын балқитын металдан (әдетте вольфрамнан) жасалған сым (жіп, спираль) түріндегі сәуле таратушысы электр тогымен 2500-3000 К температурасына дейін қыздырылатын жарық көзі.

Ландшафтық сәулет – адамзат игерген аумақтар мен елді мекендерді, сәулеттік кешендер мен имараттарды табиғи ландшафтымен үйлестіру өнері.

Лафеттік өрт сөндіруші оқпан (лафеттік оқпан)

– тірекке орнатылатын вертикаль және горизонталь бағыттарда бұрылатын өрт сөндіруші оқпан.

Жүкарба – тарту күші иілгіш элемент (арқан, шынжыр) арқылы қозғағыш барабаннан берілетін механизм. Жүкарба түрлері: барабанды, арқан жүргізетін шкивтері бар, шпильдік.

Сол жақ құлып-қапсырма – сол жақ есік немесе терезеге қолданылатын бұйым.

Жеңіл қорытпалар – жеңіл металдар

(алюминий, магний, титан және бериллий) негізінде жасалған тығыздығы төмен құралымдық материалдар. Жоғары меншікті беріктігімен сипатталады.

Жеңіл бетон – көлемдік массасы 1800 кг/м3 кем бетондардың үлкен тобының жалпы атауы. Оған кеуекті толтырушылардан жасалған бетондар мен ұялы бетондар жатады.

Ледорез – отдельная конструкция или устройство на плотинах и опорах мостов для защиты их от повреждения льдом во время ледохода и предупреждения образования ледовых заторов.

Ледосброс, ледосбросное сооружение – часть водосливной плотины, через которую производится пропуск (сброс) льда из верхнего бьефа в нижний.

Ленточный конвейер – транспортирующее устройство непрерывного действия, у которого грузонесущим и одновременно тяговым органом служит замкнутая (бесконечная) гибкая лента, которая опирается по всей длине на стационарные роликоопоры.

Леса строительные – временные вспомогательные конструкции для размещения на необходимой высоте рабочих, инструментов, материалов для выполнения строительных и монтажных работ, преимущественно снаружи здания (сооружения).

Лесоматериалы – материалы из древесины, сохранившие ее природную физическую структуру и химический состав.

Лесопильная рама – станок для продольной распиловки бревен и брусьев.

Лестница-палка – ручная пожарная лестница, складываемая сдвиганием тетив за счет повоpoтa ступенек.

Лестница-штурмовка (штурмовка) – ручная пожарная лестница, снабженная крюком для подвешивания на опорной поверхности.

Лестничное полотно эскалатора – грузонесущий элемент эскалатора, состоящий из ступеней, объединенных тяговыми цепями.

Лестнично-лифтовой узел — помещение, пред-

назначенное для размещения вертикальных коммуникаций – лестничной клетки и лифтов. Летние помещения – балконы, лоджии, включаемые в общую площадь квартир (жилищ) с понижающими коэффициентами.

Лётная полоса (ЛП) — часть летного поля аэродрома, включающая взлетно-посадочную полосу и примыкающие к ней спланированные и в отдельных случаях уплотненные, а также укрепленные грунтовые участки, предназначенные для уменьшения риска повреждения воздушных судов, выкатившихся за пределы взлетно-посадочной полосы.

Лётное поле аэродрома — часть аэродрома, на которой расположены одна или несколько летных полос, рулежные дорожки, перроны и площадки специального назначения.

Лещадь – пол (дно) в доменной печи, вагранке и некоторых других шахтных металлургических печах.

Ливнеотвод – сооружение для отвода ливневых вод в систему дождевой канализации.

Ливнеспуск – сооружение на сети полураздельной и общесплавной систем канализации для сброса дождевых вод в водоем.

Лизинг – сдача в пользование на определенный срок доходного имущества с возможным

СНиП РК 1.01-32-2005

Мұз кесуші – бөгеттер мен көпірлердің тіректерін мұз кету кезінде мұзбен зақымдалудан қорғау және мұздың кептелуінің алдын алу үшін оларда орнатылған жеке құралым немесе қондырғы.

Мұз түсіруші, мұз түсіруші имарат – жоғарғы бьефтен төменгі бьефке мұз өткізілетін (түсірілетін) су төккіш бөгеттің бөлігі.

Ленталық конвейер – барлық ұзындығы бойынша стационарлы роликті тіректерге тірелетін, жүк тасушы және бір мезгілде тартушы органы болып тұйықталған иілгіш лента қызмет ететін, үздіксіз жұмыс істейтін тасымалдаушы қондырғы.

Құрылыс мінбесатылары – көбінесе ғимараттың (имараттың) сырт жағында қажетті биіктікте жұмысшыларды, аспаптарды, материалдарды құрылыс және жинақтау жұмыстарын жүргізу үшін орнатылатын уақытша құралымдар.

Ағаш материалдар – табиғи физикалық және химиялық құрамы сақталған ағаш материалдар.

Ағаш кесуші рама – бөренелер мен ағаш келтектерін ұзынынан кесуге арналған станок. Таяқсаты – сатыларын бұру арқылы таяқтары жиналатын өрт сөндіруге арналған қол саты.

Шабуыл сатысы (штурмовка) – тірек бетіне ілуге арналған ілмегі бар өрт сөндіруге арналған қол саты.

Эскалатордың баспалдақ тақтасы – тарту шынжырларымен біріктірілген басқыштардан тұратын эскалатордың жүк тасушы элементі.

Баспалдақты-лифтілі торап – тік коммуника-

циялар – баспалдақ торлары мен лифтілерді орналастыруға арналған бөлме.

Жаздық бөлмелер – пәтерлердің (үйлердің) жалпы ауданына төмендету еселеуіштерімен енгізілетін балкондар, лоджиялар.

Ұшу жолағы (ҰЖ) – аэродромның ұшу алаңының бөлiгi, бұған ұшу-қону жолағы және оның маңайындағы жоспарланған және кейбiр жағдайларда топырағы тығыздалған, сондайақ нығайтылған ұшу-қону жолағынан сырғып шыққан әуе кемелерiнiң зақымдану қатерін төмендетуге арналған алаңдары енеді.

Аэродромның ұшу алаңы – бiр немесе бiрнеше ұшу жолағы, бұрылу жолдары, перрондар және арнайы алаңшалар орналасқан аэродромның бөлiгi.

Лещадь – домна пешінің, вагранканың және тағы басқа шахталық металлургиялық пештердің едені (түбі).

Нөсербұрғыш – нөсер суларын жаңбыр канализациясы жүйесіне ағызып жіберуге арналған имарат.

Нөсерағызғыш – жаңбыр суын су қоймасына ағызуға арналған жартылай бөлінген және жалпы канализация жүйесінде орнатылған имарат.

Лизинг – белгілі бір мерзімге табыс әкелетін мүлікті пайдалануға беру, соңынан жалға

последующим выкупом арендатором арендуемого имущества.

Ликвидация пожара – действия, направленные на окончательное прекращение горения, а также на исключение возможности его повторного возникновения.

Ликвидация чрезвычайной ситуации (ликвидация ЧС) – аварийно-спасательные и другие неотложные работы, проводимые при возникновении чрезвычайных ситуаций и направленные на спасение жизни и сохранение здоровья людей, снижение размеров ущерба окружающей природной среде и материальных потерь, а также на локализацию зон чрезвычайных ситуаций, прекращение действия характерных для них опасных факторов.

Линейка входной площадки – деталь входной площадки, предназначенная для взаимной центровки настила ступени и гребенки.

Линия влияния, инфлюента – график зависимости какой-либо величины в заданном сечении элемента конструкции от положения приложенной к нему единичной силы постоянного направления.

Линия контактная – участок контактной сети, относящийся к одному железнодорожному (трамвайному) пути или направление движения троллейбуса.

Линия «красная» – граница застраиваемого участка, устанавливаемая в проектах детальной планировки и застройки.

Линия электропередачи (ЛЭП) – сооружение из проводов (кабелей) и вспомогательных устройств, предназначенных для передачи электрической энергии.

Линолеум – полимерный рулонный материал для покрытия полов.

Листовые конструкции – конструкции из листового металла.

Лифт – стационарный подъемник прерывного действия с вертикальным движением кабины или платформы по жестким направляющим, установленным в огражденной шахте.

Лифтовой холл — помещение перед входами в лифты.

Лицевая планка – деталь врезного замочноскобяного изделия, служащая для направления засова и крепления этого изделия к двери или окну.

Лицевая поверхность асбестоцементного изделия

– поверхность асбестоцементного изделия, не имеющая отпечатков технического сукна или сетки.

Лицевая поверхность керамической плитки –

поверхность плитки, видимая после ее укладки на стену или пол.

Лицензия – специальное разрешение (право) на осуществление юридическим или физическим лицом того или иного вида деятельности либо тех или иных правомочий, выдаваемое уполномоченным на то органом или лицом с соблюдением требуемых формальностей и на определенный срок.

Ловитель – устройство на тележке вагона для захвата клещами рельса при обрыве тягового

СНиП РК 1.01-32-2005

алынатын мүлікті жалгердің сатып алуы мүмкін.

Өртті сөндіру – жануды біржола тоқтатуға, сондай-ақ оның қайта пайда болуын болдырмауға бағытталған әрекеттер.

Төтенше жағдайды жою (ТЖ жою) – төтенше жағдай пайда болу кезінде адамдардың өмірін құтқару және денсаулығын сақтап қалуға, қоршаған табиғи ортаға келтірілетін зиян мен материалдық шығындардың мөлшерін азайтуға, сонымен қатар төтенше жағдай аумақтарын оқшаулауға, оның қауіпті факторларының әсерін тоқтатуға бағытталған құтқару жүмыстары және тағы басқа шұғыл жұмыстар.

Кіру алаңшасының сызғышы – басқыш төсемі мен жалды өзара түзетуге арналған кіру алаңшасының бөлшегі.

Әсер ету сызығы, инфлюента – құралым элементінің берілген қиылысында қандай да бір шаманың оған салынған тұрақты бағытталған бірлік күштен тәуелділігінің кескіндемесі.

Түйісу сызығы – бір теміржолына (трамвай) жататын түйісу торабының бөлігі немесе троллейбус қозғалысының бағыты.

«Қызыл» сызық – егжей-тегжейлі жайғастыру және салу жобаларында белгіленетін құрылыс жүргізілетін аумақ шегі.

Электр тасымалдау желісі (ЭТЖ) – сымдардан

(кабельдерден) және қосымша қондырғылардан тұратын электр энергиясын тасымалдауға арналған имараттар.

Линолеум – еденге төсеуге арналған орамадағы полимер материал.

Табақ құралымдар – табақ металдан жасалған құралымдар.

Лифт – кабинасы немесе платформасы қоршалған шахтада қатты бағыттаушылар бойынша вертикал қозғалыстағы тоқтап жүретін стационарлы көтергіш.

Лифт холы – лифтке кіретін есік алдындағы бөлме.

Бет жұқа тақтайшасы - ысырманы бағыттауға және есікке немесе терезеге бекітуге арналған ойып салынатын құлып-қапсырманың бөлшегі.

Асбестоцемент бұйымының үстіңгі беті -

асбестоцемент бұйымының техникалық кенебі немесе тордың ізі жоқ беті.

Керамикалық (қыш) тақташаның үстіңгі беті

– тақташаның қабырғаға немесе еденге жапсырғаннан кейін көрініп тұратын беті. Лицензия - өкілетті орган немесе тұлғаның талап етілген формалдылықтарды сақтай отырып, белгілі бір мерзімге заңды немесе жеке тұлғаға қызмет түрінің бірін жүзеге асыруға немесе кейбір құқықтарды беретін арнайы рұқсат (құқық).

Ұстағыш – вагон арбасының тарту арқаны үзілген кезде рельске тістеуікпен ілінуге

каната.

Лоджия — перекрытое и огражденное в плане с трех сторон помещение, открытое во внешнее пространство, служащее для отдыха в летнее время и солнцезащиты.

Ложок – наибольшая боковая поверхность кирпича или какого-либо другого изделия, расположенная перпендикулярно основанию кирпичной кладки.

Локализация пожара – действия, направленные на предотвращение возможности дальнейшего распространения горения и создание условий для его успешной ликвидации имеющимися силами и средствами.

Локальный мониторинг компонентов окружающей среды – система наблюдений и контроля за состоянием и изменением природных и техногенных условий при инженерных изысканиях для строительства объектов.

Лонжерон – основной силовой элемент конструкций многих инженерных сооружений и машин. Выполняются в виде балки, обычно коробчатого или двутаврового сечения, усиленной в местах, воспринимающей наибольшие нагрузки.

Лопатка в архитектуре – вертикальный выступ на стене здания, не имеющий базы и капители, одно из основных средств ритмичного членения стены.

Лотковый спуск – простейшее транспортное устройство в виде наклонной плоскости с бортами, по которой штучные и сыпучие грузы перемещаются под действием собственной силы тяжести.

Лоток – 1) водовод незамкнутого поперечного сечения с безнапорным движением жидкости; 2) простое транспортное приспособление в виде наклонной плоскости с бортами, по которой груз перемещается под действием силы тяжести.

Лучистое отопление – вид отопления, при котором большая часть тепла в помещение передается лучеиспусканием и частично конвекцией.

Люк – отверстие в сооружении, корпусе агрегата, машины, палубе судна, фюзеляже самолета и т.п., обеспечивающее доступ внутрь них для монтажа, обслуживания, грузовых операций, прохода людей, освещения, вентиляции и др. целей.

Люминесцентная лампа – газоразрядный источник света низкого давления, в котором ультрафиолетовое излучение разряда (обычно дугового) преобразуется с помощью люминофоров в видимое излучение.

Люнет в архитектуре – арочный проем в своде или стене здания, ограниченный снизу горизонтально.

Люфт-клозет — внутридомовая теплая уборная с подземным выгребом, в который фекалии поступают через сточную (фановую) трубу, вентиляция осуществляется через специальный люфт-канал, примыкающий к обогревательным устройствам, а выгребной люк располагается снаружи.

СНиП РК 1.01-32-2005

арналған құрылғысы.

Лоджия – жазғы уақытта демалуға және күн көзінен қорғануға арналған, жайғасымында үш жағынан қоршалып жабылған сыртқы кеңістікке ашық бөлме.

Ложок (бүйір) – кірпіштің қалану табанына тік орналасқан кірпіштің немесе басқа бір бұйымның ең үлкен бүйір беті.

Өртті оқшаулау – жанудың одан әрі таралуына жол бермеу үшін және бар күштермен, құралдармен оны сөндіру үшін жағдай жасауға бағытталған әрекеттер.

Қоршаған ортаның құрамдас бөліктерінің жергілікті мониторингі – нысандарды салу үшін инженерлік ізденістер жүргізген кезде табиғи және техногендік жағдайлардың қалпы мен өзгерістерін бақылау және тексеру жүйесі. Лонжерон – көптеген инженерлік имараттар мен машиналардың негізгі күш элементі. Әдетте қимасы қорапты немесе двутавр болып келетін сырғауыл түріндегі ең көп күш түсетін жерлері күшейтіліп жасалады.

Сәулеттегі жауырындық – ғимараттың қабырғасындағы негізі және капителі жоқ вертикаль кертеш, қабырғаны ритмикалық мүшелеудің негізгі құралдарының бірі.

Науалық еңіс - дана және сусымалы жүктер өз ауырлық күші әсерінен қозғалатын жиектері бар көлбеу жазықтық түріндегі қарапайым тасымалдау құрылғысы.

Науа – 1) тұйықталмаған көлденең қималы, сұйық тегеурінсіз жылжитын суағар, 2) жүктер өз ауырлық күші әсерінен қозғалатын жиектері бар көлбеу жазықтық түріндегі қарапайым тасымалдау құралы.

Сәулелік жылыту – бөлмеге жылудың көп бөлігі сәуле шығару арқылы және біраз бөлігі конвекция арқылы берілетін жылыту түрі.

Люк (қақпақ) - жинақтау, қызмет көрсету, жүк тиеу операцияларын жүргізуге, адамдардың өтуіне, жарық беруге, ауаны желдетуге және т.б. мүмкіндік беретін имараттағы және агрегаттың, машинаның, кеме палубасының, ұшақтың фюзеляжындағы және т.б. тұлғасындағы саңылау.

Люминесценттік шам – разрядтың ультрафиолетті сәулесі (әдетте доғалық) люминофорлар көмегімен көрінетін сәулеге өзгертілетін төмен қысымды газ разрядты жарық көзі.

Сәулеттегі люнет – ғимараттың тоғыспасы немесе қабырғасындағы астынан горизонталды шектелген дарбазалық ойық.

Люфт-клозет – үй ішіндегі жерасты шұңқыры бар жылы әжетхана , онда дәрет ағымдық (фандық) құбыр арқылы барады, желдету жылыту қондырғыларының жанындағы арнайы люфт-канал арқылы жүзеге асады, шұңқырдың қақпағы сырт жақта орналасады.

Магистраль – 1) главное направление, основная линия путей сообщения; 2) широкая улица большого города с интенсивным транспортным движением; 3) главный кабель в телеграфной и телефонной сети, линия электропередач; 4) главная труба в канализационной, водопроводной сети или сети теплоснабжения.

Магистраль заземления (зануления) –

заземляющий (нулевой защитный) проводник с двумя или более ответвлениями.

Магнезиальная коррозия бетона – коррозия бетона в результате взаимодействия цементного камня с растворами магнезиальных солей.

Магнитное поле – одна из форм электромагнитного поля; силовое поле, основным отличительным свойством которого является то, что оно воздействует только на движущиеся электрические заряды (в т.ч. на проводники с током), а также на частицы и тела, обладающие магнитным моментом.

Майолика – керамические обожженные изделия из естественно окрашенных глин, покрытые глухой оловянной, стронциевой или прозрачной свинцовой глазурью.

Макет – воспроизведение проектируемого объекта (изделия, здания) в условных материалах в натуральном, уменьшенном или увеличенном масштабе относительно реальных размеров.

Максимальная эксплуатационная нагрузка эскалатора – наибольшая возможная нагрузка от пассажиров на 1 м длины от лестничного полотна эскалатора.

Малое напряжение - номинальное напряжение не более 42 В, применяемое в целях уменьшения опасности поражения электрическим током.

Малярные работы – нанесение окрасочных составов на стены помещений, внешние поверхности конструкций зданий и сооружений с использованием пигментов и жидких связующих на водной и неводной основе, а также вспомогательных смесей.

Манипулятор – 1) устройство, обычно в виде многозвенного механизма с захватным приспособлением на конце (рабочий орган), имитирующий движение руки человека; 2) манипулятор в горном деле – основной механизм буровой каретки, предназначенный для перемещения в призабойном пространстве автоподатчика с перфоратором (бурильной машины); 3) телеграфный ключ, применяемый при телеграфировании кодом Морзе.

Мансарда – чердачное помещение под крутой (часто с изломом) крыши, используемое обычно для жилья и в хозяйственных целях.

Мансардный этаж садового дома (мансарда) —

этаж для размещения помещений внутри свободного чердачного пространства.

Марка материалов – условный показатель, назначаемый обычно по основной эксплутационной характеристике или по главному свойству материала (например, число, соответствующее прочности материала на сжатие,

СНиП РК 1.01-32-2005

Магистраль – 1) қатынас жолдарының басты бағыты, негізгі желісі; 2) қарқынды көлік қозғалысы бар үлкен қаланың кең көшесі; 3) телеграф және телефон желілеріндегі басты кабель, электр тасымалдау желісі; 4) канализация, сумен және жылумен жабдықтау желілеріндегі басты құбыр.

Жерлендіру (нөлдендіру) магистралі – екі немесе одан көп тармақтары бар жерлендіргіш (нөлдік қорғаныш) сым.

Бетонның магнезиалдық тоттануы – цемент тасының магнезиалдық тұздар ерітінділерімен өзара әрекеттесуі нәтижесінде бетонның тоттануы.

Магниттік өріс – электромагниттік өріс түрлерінің бірі; негізгі айрықша қасиеті тек қозғалыстағы электр зарядтарына (соның ішінде, тогы бар сымдарға), сондай-ақ магниттік моментке ие бөлшектер мен денелерге әсер ететін күштік өріс.

Көркемқыш - тығыз қалайы, стронцийлі және қорғасын зертаспен жабындалған табиғи бояулы қыштан күйдіріп жасалған керамикалық бұйымдар.

Макет – жобаланған нысанның (бұйымдардың, ғимараттың) нақты көлеміне қатысты шартты материалдардан натуралды, кішірейтілген немесе үлкейтілген масштабпен жаңғыртылуы.

Эскалатордың максимальды пайдалану жүктемесі – эскалатордың баспалдақ тақтасының 1 м ұзындығына жолаушылардан түсуі мүмкін ең үлкен жүктеме.

Шағын кернеу – электр тогымен жарақаттану қаупін азайту мақсатында қолданылатын 42 В аспайтын номиналдық кернеу.

Сырлау жұмыстары – бояу құрамдарын бөлмелердің қабырғаларына, ғимараттар мен имараттар құралымдарының ішкі бетіне сулы және сусыз негіздердегі пигменттер мен сұйық байланыстырғыштарды, сондай-ақ көмекші қоспаларды қолдану арқылы жағу.

Манипулятор – 1) ұшында адам қолының қозғалысын елестететін қармағыш құралжабдығы бар, әдетте көпбуынды тетік түріндегі құрылғы; 2) кен жұмысындағы манипулятор – забой жанындағы кеңістіктегі автоілгерілеткішті (бұрғылау машинасының) перфораторымен алмастыруға арналған бұрғы арбасының негізгі тетігі; 3) Морзе кодымен телеграфтау кезінде қолданылатын телеграф кілті.

Мансарда - әдетте тұрғынжай және шаруашылық мақсаттар үшін қолданылатын төбе астындағы шатыржай.

Бақша үйінің мансардалық қабаты (мансарда)

– бос шатырасты кеңістігінде бөлмелер орналастыруға арналған қабат.

Материалдардың маркасы - әдетте материалдың негізгі пайдалану сипатамасы немесе басты қасиеті бойынша (мысалы, материалдың сығымдалғандағы беріктігіне, қаттылығына сәйкес келетін сан) немесе басты

по твердости) или по комплексу главнейших свойств.

Марка строительных материалов – показатель,

устанавливаемый техническими нормами по основной эксплуатационной характеристике или по комплексу главных свойств материалов.

Маркетинг – деятельность, направленная на удовлотворение спроса потребителей в товарах и услугах.

Маркировка – буквы, цифры, надписи, условные знаки на продукции, ее частях, ярлыках, упаковке.

Маскировочное освещение — освещение, наружное и внутреннее, общее или местное, не отключаемое в режиме полного затемнения.

Масляные краски – суспензии пигментов (или их смесей) и наполнители в олифах.

Масляные лаки – растворы высыхающих и полувысыхающих растительных масел, олиф и природных смол в органических растворителях.

Масса – одна из основных физических характеристик материи, являющаяся мерой ее инерционных и гравитационных свойств.

Массообмен – самопроизвольный необратимый перенос массы какого-либо компонента в пространстве с неоднородным полем химического потенциала этого компонента.

Мастики – применяемые в строительстве материалы в виде пластической смеси органического вяжущего вещества с добавками, обычно с тонкомолотыми наполнителями.

Материалы, изделия и конструкции привозные –

привозная продукция промышленности, применяемая в строительстве.

Материалы, изделия и конструкции местные –

продукция местной промышленности, применяемая в строительстве.

Мачта – сооружение из опирающегося на фундамент вертикального ствола и поддерживающих его наклонных оттяжек, закрепленных в анкерных устройствах.

Машинное помещение эскалатора – помещение,

расположенное под полом верхнего вестибюля, предназначенное для расположения электропривода тоннельного эскалатора, подъемно-транспортного оборудования, а также вспомогательных помещений для обеспечения технического обслуживания эскалатора.

Маяк – сооружение с источником света, служащее навигационным ориентиром для судов.

Медицинское средство индивидуальной защиты

(МСИЗ) – медицинский препарат или изделие, предназначенное для предотвращения или ослабления воздействия на человека поражающих факторов источника чрезвычайной ситуации.

Межгосударственные нормативы (межгосударственные нормативные документы) в области архитектуры, градостроительства и строительства

СНиП РК 1.01-32-2005

қасиеттер кешені бойынша тағайындалатын шартты көрсеткіш.

Құрылыс материалдарының маркасы – негізгі пайдалану сипаттамасы бойынша немесе материалдардың басты қасиеттерінің кешені бойынша техникалық нормалар арқылы белгіленетін көрсеткіш.

Маркетинг – тауарлар мен қызмет жөніндегі тұтынушылардың сұраныстарын қанағаттандыруға бағытталған қызмет.

Таңбалау - өнімде, оның бөліктерінде, жазба қағаздарында, орауларда болатын әріптер, цифрлар, жазулар мен шартты белгілер.

Бүркеме жарықтандыру – толық қараңғылау кезінде ағытылмайтын сыртқы және ішкі, ортақ немесе жергілікті жарықтандыру.

Майлы бояулар – пигменттердің (немесе олардың қоспаларының) жүзгіндері және олифтердегі толтырғыштар.

Майлы лактар – органикалық еріткіштердегі кепкен және жартылай кепкен өсімдік майларының, олифтердің және табиғи шайырлардың ерітінділері.

Масса – инерциялық және гравитациялық қасиеттердің өлшемі болып табылатын материяның негізгі физикалық сипаттамаларының бірі.

Масса алмасу – қандай да бір компонент массасының осы компоненттің химиялық әлеуетінің біртекті емес өрісі бар кеңістіктегі өз бетінше тұрақты тасымалдануы.

Мастикалар - әдетте ұсақталған толтырғыштары бар қоспалармен органикалық тұтқыр заттың пластикалық қоспасы түрінде құрылыста қолданылатын материалдар.

Тасымал материалдар, бұйымдар және құралымдар – құрылыста қолданылатын тасымал өнеркәсіп өнімі.

Жергілікті материалдар, бұйымдар және құралымдар – құрылыста қолданылатын жергілікті өнеркәсіп өнімі.

Діңгек – іргетасқа тіреліп, кере тартылған анкерлік құрылғылармен бекітілген, тартпалармен тік ұсталған оқпаннан жасалған имарат.

Эскалатордың машина бөлмесі – тоннельдік эскалатордың электржетегін, көтерутасымалдау жабдықтарын, сондай-ақ эскалаторға техникалық қызмет көрсетуді қамтамасыз ететін көмекші бөлмелерді орналастыруға арналған жоғарғы вестибюль еденінің астында орналасқан бөлме.

Шамшырақ – кемелерге навигациялық бағыт беру үшін қызмет ететін жарық көзі бар имарат.

Жеке қорғаныш медициналық жабдығы

(ЖҚМЖ) – төтенше жағдайлар көзінің зиянды факторларының адамға тигізер әсерінің алдын алуға немесе әлсіздендіруге арналған медициналық препарат немесе бұйым.

Сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекетаралық нормативтер (мемлекетаралық нормативтiк құжаттар) -