sniprk1.01-32-2005r

расстояние между двумя ближайшими образующими лицевой поверхности асбестоцементного волнистого листа, имеющими общую касательную.

Шаг элементов конструкций – расстояние между геометрическими осями двух смежных однотипных элементов конструкций (например, шаг стропильных балок или ферм покрытия, балок или ригелей перекрытия, колонн и т. п.).

Шагающий экскаватор – экскаватор,

передвигающийся при помощи опорной плиты и двух боковых лыж.

Шамот – огнеупорная глина или каолин, обожженные до потери пластичности (до спекания).

Шарнир – подвижное соединение деталей, образующее кинематическую вращательную пару и допускающее вращение только вокруг общей оси.

Шарошечное бурение – способ проходки скважин, при котором разрушение породы на забое производится шарошечным долотом, а буровая мелочь удаляется сжатым воздухом, воздушно-водяной смесью, водой или буровыми растворами.

Шатер – архитектурное покрытие в форме высокой 4-х гранной или многогранной пирамиды, (применялось при строительстве церквей и др. зданий).

Шахта для проветривания – защищенное вентиляционной решеткой полое вертикальное пространство на всю высоту здания с горизонтальным сечением не менее 1/30 общей площади всех проветриваемых квартир на этаже. Шахтный ствол – вертикальная или наклонная подземная выработка с постоянной горной крепью, предназначенная для транспортной связи подземных разработок с поверхностью либо для соединения нижних горизонтов с верхними без непосредственного выхода на поверхность.

Швеллер – металлическая балка коробчатого П- образного сечения.

Шелушение – разрушение изделия в виде отслоения от его поверхности тонких пластинок.

Шероховатость дорожного покрытия – качество поверхности дорожного покрытия, характеризуемое его микрогеометрией и обеспечивающее сцепление шин автомобиля с дорожным покрытием.

Шеф-монтаж – техническое руководство монтажом оборудования, осуществляемое предприятием-изготовителем этого оборудования или привлекаемой им специализированной организацией по договору с заказчиком. Стоимость этих работ предусматривается в сметах на строительство.

Шибер – 1) запорное устройство типа задвижки (заслонки), при помощи которого открывается и закрывается канал для движения жидкости или газа; 2) заслонка в дымоходах печей и котельных

СНиП РК 1.01-32-2005

– ортақ жанамасы бар асбестоцементті толқынды табақшаның екі жақын сыртқы беттерінің арақашықтығы.

Құралым элементтерінің қадамы –

құралымның екі аралық біртекті элементтерінің геометриялық осьтері арасындағы арақашықтық (мысалы, итарқалы арқалықтың немесе жабын фермаларының, арқалықтың немесе аражабын беларқаларының, ұстындардың қадамы және т.б.).

Адымдаушы экскаватор – тірек тақтаның және екі бүйіріндегі шаңғы көмегімен қозғалатын экскаватор.

Шамот – қатайғанша күйдірілген (пісірілген) отқа төзімді саз немесе каолин.

Топса – бөлшектердің кинематикалық айналмалы жұбын түзетін және ортақ осьі айналасында айналуына мүмкіндік беретін қозғалмалы қосылысы.

Шарошечті бұрғылау – ұңғымаларды тарту тәсілі, мұнда забойдағы тау жыныстары шарошечті қашаумен бұзылады, ал бұрғылау қалдықтары сығылған ауамен, ауа–су қоспасымен, сумен немесе бұрғылау ерітіндісімен сыртқа шығарылады.

Шатыр – 4-қырлы биік немесе көп қырлы пирамида пішінді сәулеттік жабын (шіркеулер мен басқа ғимараттар салуда қолданылады).

Желдетуге арналған шахта – қабаттағы желдетілетін барлық пәтерлердің жалпы ауданының кемінде 1/30 көлденең қимасы бар ғимараттың биіктігіне негізделген желдету торымен көлденең қорғалған бос кеңістік.

Шахта оқпаны – жерасты жұмыстарын жер бетімен көлікпен байланыстыруға не жер бетіне тікелей шықпайтын жоғарғы горизонтты төменгі горизонттармен жалғастыруға арналған тұрақты тау жынысы бекітпесі бар тік немесе еңіс жерасты кен қазбасы.

Швеллер – П–тәрізді қорап қималы металл арқалық.

Қабыршақтану – бұйым бетінің жұқа тіліктер түрінде қабыршақталып бұзылуы.

Жол жабынының кедір-бұдырлығы –

микрогеометриямен және автомобиль шинасының жол жабынымен ілінісуін қамтамасыз ететіндігімен сипатталатын жол жабыны бетінің сапасы.

Шеф-жинақтау – жабдықты шығарушы кәсіпорын немесе тапсырыс берушімен жасалған шарт бойынша қатыстырылған мамандандырылған ұйым жүзеге асыратын жабдықты жинауға техникалық басшылық ету. Бұл жұмыстардың құны құрылыстың сметасында көрсетіледі.

Сүқпажапқыш – 1) ысырма (қалқалағыш) типтегі жапқыш құрылғы, оның көмегімен сұйықтықтың немесе газдың өткізілуіне арналған канал ашылады және жабылады; 2)

установках, которая служит для регулирования тяги; 3) щит для разделения водотоков различных частей водозаборных сооружений или отключения их от реки, водоема; 4) рабочий орган шиберного насоса.

Ширина настила ступени лестничного полотна эскалатора – расстояние по внешним боковым торцам настила ступени.

Ширина профиля – наибольший размер поперечного сечения профиля между лицевыми поверхностями (наружными поверхностями внешних лицевых стенок).

Ширина прохода штабелирования – минимально допустимое расстояние между соседними штабелями, обеспечивающее выполнение требований безопасности при работе кранаштабелера.

Шифер – кровельный материал, первоначально изготовлявшийся из природных сланцев, а в современных условиях – преимущественно из асбестоцемента.

Шкант – вставной шип для соединения деталей столярных изделий; представляет собой деревянный или пластмассовый цилиндрический стержень, который на концах имеет небольшое заострение (фаску), а на боковой поверхности продольные пазы, или рифли.

Шкив канатоведущий – вращающийся канатный шкив с канавками (канавкой), служащий для привода одного или нескольких ветвей каната за счет сил трения между шкивом и канатом.

Шлакобетон – разновидность легкого бетона, содержащего в качестве заполнителя шлаковую пемзу или топливный шлак.

Шлакопортландцемент – цемент, получаемый совместным тонким помолом портландцементного клинкера, доменного гранулированного шлака (20-80% от общей массы) и небольшой добавки (не более 5 %) гипса.

Шлюз в горном деле – аппарат для гравитационного обогащения полезных ископаемых.

Шлюз судоходный – гидротехническое сооружение для перевода судов в реке или канале с одного уровня на другой.

Шлямбур – простейший инструмент в виде короткой стальной трубки с зазубренным рабочим концом.

Шнековое бурение – вращательное бурение, при котором разрушенная порода выносится на поверхность с помощью шнека–стальной непрерывной винтовой лопасти на поверхности бурильной трубы.

Шов – 1) место скрепления деталей машин и сооружений; 2) конструктивный шов – постоянный разрез, отделяющий одну часть сооружения от другой и допускающий некоторое взаимное перемещение этих частей для исключения влияния температурных деформаций, осадки оснований, сейсмических и т.п. воздействий.

СНиП РК 1.01-32-2005

пештердің және жылыту қондырғыларының түтін жүретін бөлігіндегі түтіннің сыртқа сорылуын реттеуге арналған қалқалағыш; 3) су жинайтын имараттардың түрлі бөліктерінің су ағындарын бөлуге арналған қалқа немесе оларды өзеннен, су қоймасынан бөлу; 4) шибер сорғының жұмыс органы.

Эскалатордың баспалдақ тақтасының басқышы төсемінің ені – басқыш төсемінің сыртқы бүйір беттерінің арақашықтығы.

Кескіннің ені – сыртқы беттер (сыртқы қабырғалардың сыртқы беттері) арасындағы кескіннің көлденең қимасының ең үлкен өлшемі.

Штабельдеу өткелінің ені – штабелер-кранның жұмысы кезіндегі қауіпсіздік талаптарының орындалуын қамтамасыз ететін көршілес штабельдер арасындағы рұқсат етілген ең кіші арақашықтық.

Шифер – шатырлық материал, алғашқыда - табиғи сланецтен, ал қазіргі кезде көбінесе, асбестоцементтен жасалады.

Шкант – ағаш бұйымдардың бөлшектерін қосуға арналған шеге; ұштарында кішігірім үшкірленген жиегі (фаска), ал бүйір беттерінде көлденең кертпесі немесе бұдырлары бар ағаштан немесе пластмассадан жасалған цилиндрлік шыбық.

Арқан тартушы шкив – шкив және арқан арасындағы үйкеліс күші есебінен арқанның бір немесе бірнеше тармақтарын тартуға қызмет ететін канавкалары бар айналмалы арқанды шкив.

Қожбетон – құрамында толтырғыш ретінде қожды пемза немесе отын қожы болатын жеңіл бетонның түрі.

Қожпортландцемент – портландцементті клинкерді, түйіршектелген домна қожын бірге жұқалап ұсақтау (жалпы массасының 20-80%) және азғантай гипс (5 % артық емес) қосу арқылы алынатын цемент.

Тау-кен ісіндегі шлюз - пайдалы қазбаларды гравитациялық байытуға арналған аппарат.

Кеме шлюзі - өзендегі немесе каналдағы кемелерді бір деңгейден екінші деңгейге өткізуге арналған гидротехникалық имарат.

Шлямбур – кетіктелген жұмыс ұшы бар қысқа болат түтік түріндегі қарапайым құрал.

Иірлік бұрғылау – айналмалы бұрғылау, мұнда бұзылған тау жыныстары бұрғылау құбыры бетіндегі бұрандалы үздіксіз болат қалақ-иірліктің көмегімен жер бетіне шығарылады.

Жік – 1) машиналар мен имараттардың бөлшектері түйіскен орын; 2) құралымдық жік

– имараттың бір бөлігін екіншісінен бөліп тұратын және температуралық деформацияны, негіздің шөгуін, сейсмикалық және т.б. әсерлерді болдырмау үшін осы бөліктердің өзара кейбір орын ауыстыруына мүмкіндік беретін тұрақты кесік.

Шоссе, шоссейная дорога – дорога с твердым покрытием для движения транспорта.

Шпала – 1) опора, укладываемая под оба рельса поперек железнодорожного пути на балластный слой или бетонное основание; 2) пиломатериал в виде обрезных и необрезных брусьев из древесины хвойных пород деревьев.

Шпатель – ручной строительный инструмент, служащий для нанесения и разравнивания шпатлевки.

Шпатлевка, шпаклевка – пастообразный материал, содержащий пленкообразующие вещества, заполнители.

Шпиль – вертикальное остроконечное завершение зданий в виде вытянутых вверх конуса или пирамиды.

Шпон – тонкие листы древесины, получаемые лущением, строганием или пилением.

Шпонка – 1) крепежная деталь, закладываемая одновременно в тело вала и в паз ступицы шкива, зубчатого колеса или другой детали, надетой на вал, в шпоночном соединении; 2) вкладыш в соединениях деревянных конструкций, работающий на сдвиг (срез) и смятие, препятствует сдвигу одного элемента относительно другого; 3) водонепроницаемая преграда (уплотнение, прокладка) из гидроизоляционного материала в конструктивных швах плотин и других гидротехнических сооружений.

Шпоночное соединение – соединение вала и надетой на него детали с помощью шпонки.

Шпренгельная система – стержневая система строительной конструкции, дополненная элементами (шпренгелями), предназначенная для усиления всей системы, уменьшения изгибающих моментов, обусловленных внеузловым расположением внешней нагрузки, и т.п.

Шпунт – 1) прямоугольный узкий паз на кромке или плоскости доски, бруса, какой-либо детали, в который входит соответствующий ему гребень (шип); 2) получившее распространение в строительной практике обобщенное название деревянных, металлических или железобетонных шпунтовых свай (шпунтин), используемых для образования шпунтовых стенок при строительстве гидротехнических сооружений.

Шпунтовая стенка – сплошная стенка,

образованная забитыми в грунт шпунтовыми сваями, для создания водонепроницаемого ограждения стен котлованов, предохранения от размывания тел плотин, стенок набережных, камер шлюзов, вымывания гидротехнических перемычек и т.п.

Шпур – канал, пробуриваемый в горной породе, бетоне и т.п. для размещения зарядов ВВ при взрывных работах, для установки анкерной крепи, дробления полезного ископаемого, а также для нагнетания воды или цемента в окружающий массив горных пород и для других целей.

Штабной пожарный автомобиль – пожарный

СНиП РК 1.01-32-2005

Шоссе, шоссе жолы – көлік жүруге арналған қатты жабыны бар жол.

Шпал – 1) бетон негізіне немесе балласты қабаттағы теміржол жолдарының көлденең екі рельсінің астына салынатын тірек; 2) қылқан жапырақты ағаштан жасалған қиылған және қиылмаған білеу түріндегі кесілмелі материал. Қалақша – шпатлевканы жағуға және тегістеуге арналған қол құрылыс құралы.

Шпатлевка, шпаклевка – құрамында үлдір түзетін заттар, толтырғыштары бар пастатәріздес материал.

Шатырұш – ғимараттың сүйірленген конус немесе пирамида түрінде үшкірленіп тік бітуі.

Қабыршақ – жону, сүргілеу немесе аралау арқылы алынатын жұқа ағаш қабаттары. Сына – 1) білікке және шкив күпшегінің ойығына, тісті дөңгелекке немесе білікке кигізілген басқа бөлшекке, қабыршақты қосылыстарға бірмезгілде салынатын бекітпелі бөлшек; 2) ағаш құралымдардың қосылыстарындағы жылжуға (қиылуға) қарсыласатын және мыжылуға арналған қосымша қыстырма; бір элементтің екіншісіне қатысты жылжуына жол бермейді; 3) бөгеттердің және басқа гидротехникалық имараттардың құралымдық жіктеріндегі гидрооқшаулағыш материалдан жасалған су өткізбейтін қалқан (тығындағыш, аратөсем). Буатты қосылыс – біліктің және оған буат арқылы кигізілген бөлшектің қосылған жері. Шпренгельдік жүйе – құрылыс құралымының элементтермен (шпренгельдермен) толықтырылған барлық жүйені күшейтуге, сыртқы жүктеменің және т.б. түйіннен тыс орналасуы салдарына байланысты иілуді төмендетуге арналған шыбықты жүйесі. Шпунт – 1) тақта, білеу, тиісінше адыры (тиек) кіретін қандай да бір бөлшектің жиегіндегі немесе бетіндегі тікбұрышты жіңішке ойық; 2) гидротехникалық имараттарды салу кезінде шпунтты қабырғалар түзу үшін қолданылатын ағаш, металл немесе темірбетон қадалардың (шпунтина) құрылыс тәжірибесінде кеңінен тараған жалпы атауы.

Шпунтты қабырға – қазаншұңқырлардың қабырғаларын су өткізбейтін етіп қаптау, бөгетті, жағалық қабырғаларды, шлюз камераларын су шайып кетуден, гидротехникалық маңдайшаларды шайылудан қорғау және т.т. үшін шпунтты қадаларды топыраққа орнату арқылы түзілген тұтас қабырға.

Шпур – жару жұмыстары кезінде ЖЗ зарядтарын орналастыру үшін анкерлік бекітпелерді орнату, пайдалы қазбаларды ұсату үшін, сондай-ақ айналадағы тау жыныстарына су немесе цемент жіберу үшін және басқа да мақсаттар үшін тау жыныстарына, бетонға және т.с.с. тесілетін канал.

Штабтық өрт автомобилі - өрт сөндіруге

автомобиль для доставки штаба пожаротушения и обеспечения связи между штабом, боевыми подразделениями и центральным пунктом пожарной связи.

Штанга завертки – деталь завертки, служащая для обеспечения плотного закрывания створки окна в двух точках.

Штапик балюстрады – элемент балюстрады, закрывающий зазор между смежными щитами балюстрады.

Штольня – горизонтальная или наклонная подземная горная выработка с непосредственным выходом на земную поверхность.

Штрек - горизонтальная подземная горная выработка, не имеющая непосредственного выхода на поверхность, располагаемая по простиранию наклонно залегающего полезного ископаемого или в любом направлении при горизонтальном залегании.

Штукатурка – отделочный слой, образованный строительным раствором на поверхностях конструкций зданий и сооружений.

Штырь – гладкий цилиндрический стержень с коническим концом, служащий для центровки и направления соединяемых разъемных частей конструкций.

Шум – любой звук, который может вызвать потерю слуха или быть вредным для здоровья или опасным в другом отношении.

Шум аэродинамического происхождения – шум,

возникающий вследствие стационарных или нестационарных процессов в газах (истечение сжатого воздуха или газа из отверстий; пульсация давления при движении потоков воздуха или газа в трубах или при движении в воздухе тел с большими скоростями, горение жидкого и распыленного топлива в форсунках и др.).

Шум гидродинамического происхождения – шум,

возникающий вследствие стационарных и нестационарных процессов в жидкостях (гидравлические удары, турбулентность потока, кавитация и др.).

арналған штабты жеткізуге және штаб, әскери бөлімшелер және өрт байланысының орталық пункті арасында байланысты қамтамасыз ететін өрт автомобилі.

Айналма өзегі – терезе жармасының екі жерінен жақсылап жабылуына арналған айналма бөлшегі.

Тізбек қоршау штапигі – тізбек қоршаудың жапсарлас қалқандары арасындағы саңылауды жабатын тізбек қоршау элементі.

Штольня – жер бетіне тікелей шығатын орны бар көлденең немесе еңіс жерасты тау қазбасы.

Штрек – қиғаштана орналасқан пайдалы қазба бойымен немесе горизонталь орналасқанда кез келген бағытта орналастырылатын жер бетіне тікелей шығуға болмайтын көлденең жерасты тау қазбасы.

Сылақ – ғимараттар мен имараттар құралымдарының бетіндегі құрылыс ерітіндісі негізіндегі әрленген қабат.

Істік – құралымның қосылатын алынбалы бөліктерін орталықтандыру және бағыттауға арналған ұшы конусты тегіс цилиндр шыбық.

Шу – есту қабілетін жоғалтуға ықпал ететін немесе денсаулыққа зиянды немесе кез-келген басқа жағдайда қауіпті болатын әр түрлі дыбыс.

Аэродинамикалық шу – газдардағы тұрақты және тұрақсыз процестер салдарынан пайда болатын шу (тесіктен сығылған ауаның немесе газдың шығуы; құбырлардағы ауа немесе газ ағыны кезіндегі немесе ауада денелердің жоғары жылдамдықпен қозғалуы кезіндегі қысымның соғуы, форсункаларда сұйық немесе шашыратылған отынның жануы).

Гидродинамикалық шу – сұйықтарда тұрақты және тұрақсыз процестер салдарынан пайда болатын шу (гидравликалық соққылар, ағын турбуленттігі, кавитация және т.б.).

Шум механического происхождения – шум,

возникающий вследствие вибрации поверхностей машин и оборудования, а также одиночных или периодических ударов в сочленениях деталей, сборочных единиц или конструкций в целом.

Механикалық шу – машиналар және жабдықтар беттерінің дірілі, сондай-ақ бөлшектердің, жинамалы бірліктердің немесе тұтастай құралым қосылыстарының бірліжарымды немесе жүйелі соғылуы салдарынан пайда болатын шу.

включающие щебень природный и полученный специальным дроблением твердых горных пород или искусственных каменных материалов.

Щелевое проветривание – ограниченное проветривание помещения через фиксированный зазор в притворе слегка приоткрытого створчатого элемента (площадь открывания не более 0,02 кв.м). Примечание: щелевое проветривание при откидном способе открывания обеспечивает проникновение воздуха через верхнюю половину створки и может быть приравнено к проветриванию при помощи форточки.

Щелочестойкость керамической плитки –

способность плитки противостоять воздействию заданной щелочи определенной концентрации при определенных условиях без последующего появления дефектов на глазурованной поверхности и (или) разрушения черепка.

Щелочная коррозия бетона – коррозия бетона в результате взаимодействия его со щелочами.

Щербины и зазубрины – мелкие отколы на краях плитки.

Эвакуационное освещение — освещение для эвакуации людей из помещения при аварийном отключении нормального освещения.

Эвакуационный выход – выход непосредственно наружу или в безопасное место.

Эвакуация людей при пожаре – вынужденный процесс движения людей из зоны, где имеется возможность воздействия на них опасных факторов пожара.

Эвакуация населения – комплекс мероприятий по организованному выводу и (или) вывозу населения из зон чрезвычайной ситуации или вероятной чрезвычайной ситуации, а также жизнеобеспечение эвакуированных в районе размещения.

Эквивалентный размер объекта различения —

размер равнояркого круга на равноярком фоне, имеющего такой же пороговый контраст, что и объект различения при данной яркости фона.

Эккер – портативный геодезический инструмент для определения на местности углов, кратных 90 или 45.

Экологическая безопасность – 1) состояние защищенности природной среды и жизненно важных интересов человека от возможного негативного воздействия хозяйственной и иной деятельности, чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера, их последствий; 2) состояние природной среды, обеспечивающее экологический баланс в природе

изащиту окружающей среды и человека от вредного воздействия неблагоприятных факторов, вызванных естественными процессами

иантропогенным воздействием, включая техногенное (промышленность, строительство) и сельскохозяйственное.

Экологическая экспертиза – установление соответствия намечаемой хозяйственной и иной

СНиП РК 1.01-32-2005

материалдарды арнайы ұсақтау арқылы алынған қиыршық тастан тұратын өлшемдері 5-150 мм қатты берік тастың өткір сынықтары.

Саңылау арқылы желдету – аздап ашылған жиекті элементтің жапсарындағы белгілі бір өлшемді тесік арқылы бөлмені желдету (ашу ауданы 0,02 ш.м аспауы керек). Ескерту: шалқасынан ашу кезінде саңылау арқылы желдету жиектің жоғарғы бөлігі арқылы ауаның енуін қамтамасыз етеді және желдеткіш көмегімен желдетуге теңестіріледі.

Керамикалық тақтаның сілтіге төзімділігі –

тақтаның белгілі бір жағдайларда белгілі шоғырлануда берілген сілтінің әсеріне зертасталған бетіне ақау түспей және (немесе) қыштың бүлінбей төзу қабілеті.

Бетонның сілтілік тоттануы – сілтімен өзара әрекеттесу салдарынан болатын бетонның тоттануы.

Кертештер және кертіктер – тақтаның шеттеріндегі ұсақ омыртпалар.

Эвакуациялық жарықтандыру – қалыпты жарықтандырудың апаттық ағытылуы кезінде адамдарды жайлардан шығаруға арналған жарықтандыру.

Эвакуациялық шығу – тікелей сыртқа немесе қауіпсіз жерге шығу.

Адамдарды өрт кезінде эвакуациялау –

адамдарды өрттің қауіпті факторларының ықпал ету мүмкіндігі бар аймақтан шығарудың мәжбүрлі процесі.

Халықты эвакуациялау – халықты төтенше жағдай немесе ықтимал төтенше жағдай аймағынан ұйымдасқан түрде шығару және (немесе) әкету, сондай-ақ орналастыру ауданында эвакуацияланғандардың өмір сүруін қамтамасыз ету жөніндегі ісшаралар кешені.

Айыру нысанының эквиваленттік мөлшері –

берілген ая жарықтығының айыру нысанындағыдай босағалық қарамақарсылығы бар тең жарықты аядағы тең жарықты шеңбердің мөлшері.

Эккер – жергілікті жердегі 90 немесе 45 еселі бұрыштарды анықтауға арналған ықшамды геодезиялық аспап.

Экологиялық қауіпсіздік – 1) табиғи орта мен адамның өмірлік маңызды мүдделерінің шаруашылық және өзге де әрекеттердің, табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың болуы мүмкін жағымсыз ықпалынан, олардың салдарынан қорғалу жағдайы; 2) техногендік (өнеркәсіп, құрылыс) және ауылшаруашылық әсерлерді қоса алғандағы табиғи процестер мен антропогендік ықпалдардан туындайтын қолайсыз факторлардың зиянды әсерінен қоршаған орта мен адамды қорғауды және табиғаттағы экологиялық теңгерімді қамтамасыз ететін табиғи ортаның жағдайы.

Экологиялық сараптама - белгіленген шаруашылық және өзге де қызметтердің

деятельности экологическим требованиям и определение допустимости реализации объекта экологической экспертизы в целях предупреждения возможных неблагоприятных воздействий этой деятельности на окружающую природную среду и связанных с ними социальных, экономических и иных последствий реализации объекта экологической экспертизы.

Экологический мониторинг (мониторинг окружающей среды) - комплексная система наблюдений за состоянием окружающей среды, оценки и прогноза изменений состояния окружающей среды под воздействием природных и антропогенных факторов.

Экология – наука об отношениях растительных и животных организмов и образуемых ими сообществ между собой и с окружающей средой.

Экран – устройство с поверхностью, поглощающей, преобразующей или отражающей излучения различных видов энергии, для использования этих излучений или защиты от их действия.

Экран плотины – противофильтрационное устройство из маловодопроницаемых материалов, располагаемое по верхнему откосу земляных, каменно-земляных или каменнонабросных плотин.

Эксплуатационная скорость эскалатора –

номинальная скорость эскалатора при работе от

provision) – положение, которое содержит характеристики соответствия продукции своему назначению, связанные с поведением этой продукции при ее использовании (эксплуатационные характеристики).

Эксплуатационные показатели – совокупность технических, объемно-планировочных, санитарно-гигиенических, экономических и эстетических характеристик здания, обуславливающих его эксплуатационные качества.

Эксплуатационные показатели здания –

совокупность технических, объемнопланировочных, санитарно-гигиенических, экономических и эстетических характеристик здания, обуславливающих его эксплуатационные качества.

Эксплуатация – стадия жизненного цикла объекта, на которой реализуется, поддерживается и восстанавливается его качество (работоспособное состояние).

Эксплуатация здания или сооружения –

использование здания или сооружения по функциональному назначению с проведением необходимых мероприятий по сохранению состояния конструкций, при котором они способны выполнять заданные функции с параметрами, установленными требованиями технической документации.

Экстренная медицинская помощь в чрезвычайной

СНиП РК 1.01-32-2005

экологиялық талаптарға сәйкестігін белгілеу және бұл қызметтің қоршаған табиғи ортаға келтіретін қолайсыз жағдайларының алдын алу мақсатында экологиялық сараптама нысанын іске асыру және экологиялық сараптама нысанының мүмкіндігін және олармен байланысты әлеуметтік, экономикалық және өзге де себептерді анықтау.

Экологиялық мониторинг (қоршаған орта мониторингі) – қоршаған ортаның жағдайын бақылау, табиғи және антропогендік факторлардың әсерінен қоршаған орта жағдайының өзгерістерін бағалау және болжаудың кешендік жүйесі.

Экология - өсімдіктер мен жануарлардың және олармен жасалған қоғамдастықтардың өзара және қоршаған ортаның арасындағы қатынастары туралы ғылым.

Экран – энергияның әр түрінің сәулеленулерін жұтқыш, түрлендіргіш және шағылдырғыш, бұл сәулеленулерді пайдалануға немесе олардың әрекетінен қорғауға арналған құрылғы.

Бөгет экраны – топырақ, тасты-топырақты немесе тасты тартып тасталған бөгеттердің жоғарғы еңісінің бойында орнатылған су өткізгіштігі аз материалдардан жасалған сүзілуге қарсы құрылғы.

Эскалатордың пайдалану жылдамдығы –

эскалатордың негізгі жетектен максимальды пайдалану жүктемесімен белгіленген режим бойынша жұмыс істеген кезіндегі нақты жылдамдығы.

Пайдалану ережесі (Performance provision) –

өнiмнiң, оның пайдаланылу кезіндегі тәртiбiне байланысты өз мақсатына бұл өнім сәйкестiгiнің сипаттамаларынан (пайдалану сипаттамалары) тұратын ереже.

Пайдалану көрсеткiштерi – ғимараттың пайдалану сапасын білдіретін техникалық, көлемдiк-жайғасымдау, санитарлықгигиеналық, экономикалық және эстетикалық сипаттамаларының жиынтығы.

Ғимараттың пайдалану көрсеткiштерi -

ғимараттың пайдалану сапасын білдіретін техникалық, көлемдiк-жайғасымдау, санитарлық-гигиеналық, экономикалық және эстетикалық сипаттамаларының жиынтығы.

Пайдалану – нысанның өмірлік циклының сапасы (жұмысқа қабілеттілік жағдайы) іске асырылатын, қолдау көрсетілетін және қалпына келтірілетін сатысы.

Ғимаратты немесе имаратты пайдалану –

ғимаратты немесе имаратты құрылымдардың техникалық құжаттама талаптарымен белгіленген параметрлер бойынша берілген қызметтерді орындауға қабілеттілігін сақтау жөніндегі қажетті іс-шаралардың қызметтік мақсатта жүргізілуін пайдалану.

Төтенше жағдайлар кезіндегі шұғыл

ситуации (экстренная медпомощь в ЧС) – комплекс экстренных лечебно-диагностических, санитарно-эпидемиологических, лечебноэвакуационных и лечебных мероприятий, осуществляемых в кратчайшие сроки при угрожающих жизни и здоровью пораженных состояниях, травмах и внезапных заболеваниях людей в зоне чрезвычайной ситуации.

Экстренное реагирование на чрезвычайную ситуацию (экстренное реагирование на ЧС) – осуществление взаимосвязанных действий органов руководства и повседневного управления ЧС по незамедлительному получению информации о факте возникновения чрезвычайной ситуации, своевременному оповещению об этом населения и заинтересованных организаций, а также уточнению и анализу обстановки, принятию решений и организации действий сил и средств ликвидации чрезвычайных ситуаций.

Экструзия – способ изготовления профилированных изделий большой длины из пластмасс и резин; заключается в непрерывном выдавливании размягченного материала через отверстие определенного сечения.

Эксцентрик замка – деталь замка, служащая для преобразования вращательного движения ручки замка в возвратно-поступательное движение засова-защелки.

Эластичные материалы и изделия – материалы и изделия, обладающие упругими свойствами, способные восстанавливать первоначальную форму после снятия нагрузки.

Электрическая станция, электростанция –

предприятие (или электроустановка), вырабатывающее электрическую энергию, а в отдельных случаях и тепловую, путем преобразования других видов энергии.

Электрический способ световой маскировки -

заключается в централизованном отключении электроосвещения всего объекта или его части.

Электрическое замыкание на землю – случайное электрическое соединение токоведущей части непосредственно с землей или нетоковедущими проводящими конструкциями, или предметами, не изолированными от земли.

Электрическое замыкание на корпус – случайное электрическое соединение токоведущей части с металлическими нетоковедущими частями электроустановки.

Электрическое разделение сети – разделение электрической сети на отдельные электрически не связанные между собой участки с помощью разделяющего трансформатора.

Электробезопасность – система организационных и технических мероприятий и средств, обеспечивающих защиту людей от вредного и опасного воздействия электрического тока, электрической дуги, электромагнитного поля и статического электричества.

Электрод – конструктивный элемент электронного, ионного или электротехнического прибора или технологической установки,

СНиП РК 1.01-32-2005

медициналық көмек (ТЖ шұғыл медициналық көмек) – төтенше жағдайлар аймағында адамдардың өмірі мен денсаулығына қауіп төнген жағдайда, жарақаттанғанда және кенет сырқаттанғанда қысқа мерзімде көрсетілетін шұғыл емдеу-диагностикалық, санитарлықэпидемиологиялық, емдеу-эвакуациялық және емдеу іс шараларының кешені.

Төтенше жағдайға шұғыл бейімделу (ТЖ шұғыл бейімделу) –ТЖ басшылығы мен күнделікті басқару органдарының төтенше жағдайдың туу фактісі туралы ақпаратты дереу алуы, бұл туралы халық пен мүдделі ұйымдарға деркезінде хабарлау, сондай-ақ жағдайды нақтылау және талдау, шешімдер қабылдау және төтенше жағдайларды жою күштері мен жабдықтарын ұйымдастыру жөніндегі өзара байланысты іс-әрекеттерді жүзеге асыру.

Экструзия – пластмасса мен резеңкеден жасалған ұзындығы үлкен кескінделген бұйымдарды дайындау тәсілі; жұмсартылған материалды белгілі қиылысу тесігі арқылы үзіліссіз сығымдалудан тұрады.

Құлып эксцентригі – құлып тұтқасының айналмалы қозғалысын ысырма-тиектің ілгерілі-кейінді қозғалысқа келтіру үшін қызмет ететін құлып бөлшегі.

Эластикалық материалдар мен бұйымдар –

жүктемені алғаннан кейін алғашқы пішінін қалпына келтіруге қабілетті, серпімді қасиеттерге ие материалдар мен бұйымдар.

Электр станциясы, электростанция – электр энергиясын, ал кейбір жағдайларда энергияның басқа түрлері арқылы жылу энергиясын шығаратын кәсіпорын (немесе электр қондырғы).

Жарықты бүркемелеудің электрлі тәсілі -

барлық нысанды немесе оның бөлігін электрмен жарықтандырудан орталықтандырылған түрде ажыратылудан тұрады.

Жерге электрдің тұйықталуы – ток өткізуші бөліктің тікелей жермен немесе ток өткізуші емес өткізгіш құралымдармен, немесе жерден оқшауланған заттармен кенеттен электрлік қосылысқа ие болуы.

Корпустың электрлік тұйықталуы – ток өткізуші бөліктің электр қондырғының ток өткізуші емес металл бөліктерімен кенеттен электрлік қосылысқа ие болуы.

Желінің электрлік бөлінуі – электр желісінің бөлгіш трансформатордың көмегі арқылы өзара байланысы жоқ жеке электрлі учаскелерге бөлінуі.

Электр қауіпсіздігі – адамдарды электр тогының, электр доғасының, электр магнит өрісінің және статикалық электрдің зиянды және қауіпті әсерінен қорғауды қамтамасыз ететін ұйымдастыру және техникалық ісшаралар мен жабдықтардың жүйесі.

Электрод – белгіленген пішіндегі өткізгіш түрінде болатын электронды, ионды немесе электротехникалық құралдың немесе

представляющий собой проводник определенной формы, посредством которого участок электрической цепи, приходящийся на рабочую среду, соединяется с остальной частью этой цепи, образуемой проводами.

Электрозащитные средства – переносимые и перевозимые изделия, служащие для защиты людей, работающих с электроустановками, от поражения электрическим током, от воздействия электрической дуги и электромагнитного поля.

Электротравма – травма, вызванная воздействием электрического тока или электрической дуги.

Электротравматизм – явление,

характеризующееся совокупностью электротравм.

Элемент – составная часть чего-нибудь, архитектурный, технический или механический компонент участка, здания или помещения, например, рабочее место, место отдыха, душ, телефонная кабина, дверь, управляющее устройство, ручка, поручень и т.п.

Элемент конструкции кабины – составная часть конструкции кабины (стены, стеновые панели, потолок, пол, дверь, передаточный узел) и ее соединения, обеспечивающие требования по защите кабины. В качестве элементов конструкции могут быть использованы стены, потолок, пол и перекрытия здания при соответствии этих строительных элементов условиям защищенности.

Элемент здания (сооружения) конструктивный –

конструкция, составляющая здание или сооружение (фундамент, стена, покрытие, лестница и т.д.).

Элемент конструкции – составная часть сборной или монолитной конструкции (балка, колонна, связи между колоннами и т.д.).

Элемент строительной конструкции – составная часть строительной конструкции (ростверк, панель стены, плита перекрытия, марш лестничный, звено воздуховода, кольцо колодца, арматурный каркас монолитной железобетонной конструкции и т.д.).

Элемент схемы – составная часть схемы, которая выполняет определенную функцию в изделии и не может быть разделена на части, имеющие самостоятельное назначение и собственные условные графические и буквенно-цифровые обозначения (резистор, контакт реле, труба, насос, муфта и т.п.).

Элемент трубный – часть трубного узла, состоящая из двух-трех деталей, соединенных на сварке или резьбе (труба с фланцем, труба с отводом, труба с тройником, отвод с фланцем, тройник с задвижкой, отвод с задвижкой, отвод с переходом, труба с двумя фланцами, труба с фланцем и отводом и др.).

Элементарная проба – часть точечной пробы заданного размера и формы, используемая для определения отдельного показателя.

Элементарный квадрат мозаичного паркета –

СНиП РК 1.01-32-2005

технологиялық қондырғының электр тізбегі бөлігінің жұмыс ортасына келетін, ал осы тізбектің қалған бөлігімен жасалған сым арқылы жалғанатын құралымдық элемент.

Электрқорғаныш жабдықтары – электр қондырғыларымен жұмыс істейтін адамдардың электр тогымен жарақаттануынан, электр доғасы мен электрмагнитті өріс әсерінен қорғау үшін қызмет ететін тасымалданатын және тасылатын бұйымдар.

Электр жарақаты – электр тогының немесе электр доғасының әсерінен туындайтын жарақат.

Электрмен жарақаттанушылық – электр жарақаттарының жиынтығымен сипатталатын құбылыс.

Элемент – қандай да бір заттың құрамдас бөлігі, телімнің, ғимараттың немесе бөлменің сәулеттік, техникалық немесе механикалық құраушысы, мысалы, жұмыс орны, демалыс орны, жуыну бөлмесі, телефон кабинасы, есік, басқару құрылғысы, сап, тұтқа және т.б.

Кабина құралымының элементі – кабина құралымының құрамдас бөлігі (қабырғалар, қабырғалық панелдер, төбе, еден, есік, берілу желісі) және оның кабинаны қорғау жөніндегі талаптарды қамтамасыз ететін қосылыстары. Құралымның элементтері ретінде құрылыс элементтерінің қорғаныш шарттарына сәйкес келетін қабырғалар, төбе, еден және ғимараттың жабыны пайдаланылуы мүмкін.

Ғимараттың (имараттың) құралымдық элементі

– ғимаратты немесе имаратты құрайтын құралым (іргетас, қабырға, төбежабын, баспалдақ және т.б.).

Құралым элементі – тұтас немесе құрастырмалы құралымның (арқалық, ұстын, ұстындар арасындағы байланыстардың және т.б.) құрамдас бөлігі.

Құрылыс құралымының элементі – құрылыс құралымының (топтама, қабырға панелдері, аражабын тақтасы, баспалдақ белдеуі, ауа арнасының буыны, құдық, тұтасқұйма темірбетонды құралымның арматуралы қаңқасының сақинасы және т.б.) құрамдас бөлігі.

Сұлбаның элементі – бұйымдарда белгілі қызмет атқаратын және бөліктерге бөлінуі мүмкін емес, дербес мақсаты мен жеке шартты кескіндемелік және әріптік-сандық белгілері бар сұлбаның құрамдас бөлігі (резистор,түйісу релесі, құбыр, сорғы, жалғастырғыш және т.б.).

Құбыр элементі – пісіру немесе бұрау арқылы қосылған екі-үш бөлшектен тұратын құбыр желісінің бөлігі (фланцты құбыр, бұру құбыры, үштікті құбыр, фланцты бұру, ысырмалы үштік, ысырмалы бұру, тасымалды бұру, қос фланцты құбыр, фланцты бұру құбыры және т.б.).

Қарапайым сынама – жеке көрсеткішті анықтау үшін берілген мөлшерде және пішінде қолданылатын нүктелік сынаманың бөлігі.

Таскесте паркетінің қарапайым шаршысы –

набор планок одинаковой длины и ширины, уложенных кромка к кромке и образующих квадрат.

Элементы здания – конструкции и технические устройства, составляющие здание, предназначенные для выполнения заданных функций.

Элементы трубопровода – патрубки (трубы),

отводы, переходы, тройники, фланцы, компенсаторы, отключающая, регулирующая, предохранительная арматура, опоры, прокладки

икрепежные изделия, устройства, устанавливаемые на трубопроводах для контроля

иуправления, конденсационные и другие детали и устройства.

Эмалевые краски – суспензии высокодисперсных пигментов в лаках.

Эмаль – 1) прочное стеклообразное покрытие, наносимое на поверхность изделия из чугуна, стали, алюминия, сплавов легких металлов электрохимическим способом; 2) суспензии высокодисперсных пигментов или их смесей с наполнителями в лаках.

Эмульсионные краски, воднодисперсные краски, водноэмульсионные краски, латексные краски –

суспензии пигментов и наполнителей в синтетических латексах, а также в водных эмульсиях алкидных или эпоксидных смол, битумов и др.

Энергетика – топливно-энергетический комплекс страны; охватывает энергетические ресурсы, получение, преобразование, передачу и использование различных видов энергии.

Энерговооруженность труда – показатель уровня механизации, определяемый отношением суммарной мощности установленных двигателей к среднесписочному числу рабочих, занятых на СМР.

Энергоемкость изготовления изделия – затраты электроэнергии на 1 кв.м изделия.

Энергоемкость удельная – отношение расхода электроэнергии на технологические операции по подготовке изделия к трудоемкости изготовления.

Энергосбережение – реализация правовых, организационных, научных, производственных, технических и экономических мер, направленных на эффективное использование энергетических ресурсов и на вовлечение в хозяйственный оборот возобновляемых источников энергии.

Эпюра скоростей течения – график изменения осредненных скоростей по глубине или ширине потока.

Эркер – выходящая из плоскости фасада часть отапливаемого помещения, частично или полностью остекленная, улучшающая его освещенность и инсоляцию.

Эрлифт – устройство, аналогичное газлифту, но с использованием сжатого воздуха, применяемое для подъема жидкости или гидросмеси из

СНиП РК 1.01-32-2005

жиегі жиегімен жапсарластырылып шаршы құрайтын ені мен ұзындығы бірдей жұқа тақтайшалар жиынтығы.

Ғимарат элементтері - ғимаратты құрау үшін берiлген қызметтерді орындауға арналған құралымдар мен техникалық құрылғылар.

Құбыр элементтері – құбыршалар (құбырлар), бұрмалар, өткелдер, үштіктер, фланцтер, компенсаторлар, ажыратқыш, реттеуші және сақтандырғыш арматура, тіреулер, аратөсемдер мен бекіту бұйымдары, құбырларда бақылау және басқару үшін орнатылған құрылғылар, конденсациялық және өзге де бөлшектер мен құрылғылар.

Эмаль бояулар - лактардағы жоғары дисперсиялы пигменттердің жүзгіндері. Эмаль – 1) шойыннан, болаттан, алюминийден, жеңіл металдар құймасынан жасалған бұйымдардың бетіне электр химиялық тәсілмен жағылған шыны тәрізді берік жабын; 2) лактардағы жоғары диперсиялы пигменттердің немесе олардың қоспаларының жүзгіндері.

Эмульсиялық бояулар, судисперсиялық бояулар, суэмульсиялық бояулар, латексті бояулар – синтетикалық латекстердегі, сондай-ақ су эмульсияларындағы, алкидті немесе эпоксидті шайырлардағы, битумдардағы пигменттер мен толтырғыштардың жүзгіндері.

Энергетика – елдің жылу-энергетикалық кешені; энергетикалық ресурстарды, түрлі энергиялардың алынуын, жасалуын, берілуін және пайдаланылуын қамтиды.

Еңбектің энергиямен жарақтануы –

орнатылған қозғалтқыштар қуаттары қосындысының ҚЖЖ-нда жұмыс істейтін жұмысшылардың орташа тізімдік санына қатынасымен анықталатын тетік деңгейінің көрсеткіші.

Бұйым жасаудың энергия сыйымдылығы – 1

шаршы метр бұйымға жұмсалатын электр энергиясының шығыны.

Меншікті энергия сыйымдылығы – электр энергиясы шығынының еңбек сыйымдылығын әзірлеу бұйымдарын дайындау жөніндегі технологиялық операцияларға қатынасы.

Энергияны сақтау – энергетикалық ресурстарды тиімді пайдалануға және жаңартылған энергия көздерін шаруашылық айналымға тартуға бағытталған құқықтық, ұйымдастыру, ғылыми, өндірістік, техникалық және экономикалық шараларды іске асыру.

Ағыс жылдамдығының эпюрасы – ағынның тереңдігі немесе ені бойынша орташаландырылған жылдамдықтарының өзгеру кестесі.

Эркер – қасбеттің жазықтығынан сыртқа шығарылған жылытылатын бөлменің, оның жарықтануы мен инсоляциясын жақсартатын, ішінара немесе толық шыныланған бөлігі.

Эрлифт – газлифтіге ұқсас, бірақ қысылған ауаны пайдалана отырып, бұрғылау ұңғымаларынан сұйықтар мен

буровых скважин на поверхность.

Эскалатор – подъемно-транспортное устройство с замкнутым контуром лестничного полотна для транспортирования людей с одного уровня на другой.

Эскалаторный тоннель – сооружение,

предназначенное для размещения наклонного участка эскалатора.

Эскиз в технике – предварительное графическое изображение предмета, плана здания, схемы и т.п.

Эскизный проект – совокупность конструкторских документов, которые должны содержать принципиальные конструктивные решения, дающие общее представление об устройстве и принципе работы изделия, а также данные, определяющие назначение, основные параметры и габаритные размеры разрабатываемого изделия. Эскизный проект после согласования и утверждения в установленном порядке служит основанием для разработки технического проекта или рабочей конструкторской документации.

Эскизный чертеж общего вида нетипового изделия

– документ, определяющий исходную конструкцию нетипового изделия, содержащий упрощенное изображение, основные параметры и технические требования к изделию в объеме исходных данных (задания), необходимых для разработки конструкторской документации.

Эстакада – надземное (надводное) открытое протяженное сооружение, состоящее из ряда опор и пролетного строения и предназначенное для пропуска транспортных средств, прокладки различных коммуникаций, для погрузоразгрузочных работ и т.д.

Эстакада железнодорожная сливоналивная –

сооружение у специальных железнодорожных путей, оборудованное сливоналивными устройствами, обеспечивающее выполнение операций по сливу нефти и нефтепродуктов из железнодорожных цистерн или их наливу.

Этаж – часть здания, ограниченная по высоте полом и перекрытием или полом и покрытием.

Этаж мансардный – этаж с жилыми и/или нежилыми помещениями, размещаемый внутри чердачного пространства, фасад которого полностью или частично образован поверхностью (поверхностями) наклонной или ломанной крыши, при этом линия пересечения плоскости крыши и фасада должна быть на высоте не более 1,5 метра от уровня пола мансардного этажа.

Этаж надземный – этаж с отметкой пола помещений не ниже планировочной отметки земли.

Этаж первый – нижний надземный этаж дома.

Этаж подвальный (подвал) – этаж с отметкой пола ниже планировочной отметки земли более чем на половину высоты расположенных в нем

СНиП РК 1.01-32-2005

гидроқоспаларды жер бетіне көтеру үшін қолданылатын құрылғы.

Эскалатор – тұйық контурлы баспалдақ тақталы, адамдарды бір деңгейден келесі деңгейге тасымалдауға арналған көтергішкөліктік құрылғы.

Эскалаторлық тоннель – эскалатордың көлбеу бөлігін орналастыруға арналған имарат.

Техникадағы эскиз – заттың, ғимарат жоспарының, сұлбаның және т.б. алдын ала кескінделіп бейнеленуі.

Эскиздік жоба – бұйымдардың құрылғысы мен жұмыс істеу принциптері туралы жалпы мәлімет беретін, сондай-ақ әзірленетін бұйымның мақсатын, негізгі белгілері мен нақты өлшемдерін анықтайтын деректерден, принципті құралымдық шешімдерден тұруға тиісті құралымдық құжаттардың жиынтығы. Эскиздік жоба белгіленген тәртіпте келісіліп, бекітілгеннен кейін техникалық жобаны немесе құралымдық жұмыс құжаттамасын әзірлеу үшін негіздеме ретінде қызмет етеді.

Типтік емес бұйымның жалпы түрінің эскиздік сызбасы – типтік емес бұйымның бастапқы құралымын анықтайтын, бастапқы деректер (тапсырмалар) көлемінде бұйымға қойылатын жеңілдетілген бейнелеулерден, негізгі параметрлерден және құралымдық құжаттаманы әзірлеуге қажетті техникалық талаптардан тұратын құжат.

Эстакада – көліктік құралдарды өткізу, әр түрлі коммуникацияларды төсеу, тиеу-түсіру жұмыстары үшін және т.б. арналған тіреулер қатары мен аралық құрылымнан тұратын ашық созылған жер үсті (су үсті) имараты.

Теміржол құю-құйып алу эстакадасы –

арнайы теміржол қатынастарындағы құюқұйып алу құрылғыларымен жабдықталған, теміржол шанаштарынан мұнай мен мұнай өнімдерін құйып алу немесе құю жөніндегі операциялардың орындалуын қамтамасыз ететін имарат.

Қабат – биіктігі бойынша ғимараттың еден және аражабынмен немесе еден және жабынмен шектелетін бөлігі.

Мансардалы қабат (мансарда) – шатырлы кеңістіктегі, қасбеті көлбеу және тік құлама төбенің бетінде (беттерінде) толық және ішінара салынған қабат, бұл жағдайда шатыр мен қасбет жазықтықтарының қиысу сызығы мансардалық қабат едені деңгейінен 1,5 м-ден аспайтындай жоғары биікте болуға тиіс.

Жерүсті қабаты – бөлменің еден белгісі жайғасымдағы жер белгісінен төмен болмайтын қабат.

Бірінші қабат - үйдің жер үстіндегі төменгі қабаты.

Жертөле қабаты (жертөле) – еден белгісі жердің жайғасым белгісінен онда орналасқан жайлардың биіктігінің жартысына қарағанда