sniprk1.01-32-2005r

транспортной машины; 2) тяга в машинах и механизмах – деталь, передающая движение, связывающая отдельные детали или звенья механизма; 3) тяга в топочных и вентиляционных устройствах – разрежение в данном участке трубопровода или канала, вследствие чего возникает (усиливается) движение воздуха или газа; 4) тяга в архитектуре – горизонтальный профилированный выступ (поясок), членящий стены или обрамляющий потолки.

Тяжелый бетон – наиболее распространенные бетоны со средней (по объему) плотностью 18002500 кг/м3 и более, в которых заполнителями служат плотные горные породы и пески.

Тяговый канат – канат для перемещения подвижного состава по рельсовому пути.

Уайт-спирит – прозрачная бесцветная жидкость; представляет собой фракцию бензина, получаемого прямой перегонкой нефти. Является растворителем лаков и красок, в связи с чем уайтспирит часто называют бензином-растворителем.

Убежище – защитное сооружение, в котором в течение определенного времени обеспечиваются условия для укрытия людей с целью защиты от современных средств поражения, воздействий опасных химических и радиоактивных веществ.

Увиолевое стекло – стекло с повышенной прозрачностью, пропускающее ультрафиолетовое излучение с <400 нм.

Углекислая коррозия бетона – коррозия бетона в результате взаимодействия с агрессивной углекислотой, содержащейся в воде.

Углепластики, углеродопласты – пластмассы,

содержащие в качестве упрочняющего наполнителя углеродные волокна.

Угломер – маркшейдерский инструмент для измерения вертикальных и горизонтальных углов и расстояний в маркшейдерских съемках, не требующих высокой точности (напр., при съемке очистного пространства, лав и вспомогательных горных выработок).

Угол наклона эскалатора – угол между наклонной и горизонтальной базами эскалатора.

Угольник – 1) инструмент в виде двух скрепленных под углом 90° планок (металлических, деревянных, пластмассовых); 2) чертежный инструмент, обычно в форме прямоугольного треугольника с двумя другими углами по 45° либо 30° и 60°; 3) короткое фасонное звено, служащее для соединения трубопровода под углом на повороте; называют также тройником.

Угроза пожара (загорания) – ситуация,

сложившаяся на объекте, которая характеризуется вероятностью возникновения пожара, превышающей нормативную.

Удар – совокупность явлений, возникающих при

СНиП РК 1.01-32-2005

қозғалтқышына берілетін күш; 2) машиналар мен механизмдердегі тартым - қозғалысты беретін, механизмнің жеке бөлшектерін немесе буындарын байланыстыратын бөлшек; 3) оттық және желдету құрылғыларындағы тартым - нәтижесінде ауаның немесе газдың қозғалысы пайда болатын (күшейетін) құбырдың немесе каналдың берілген теліміндегі сирету; 4) сәулет өнеріндегі тартым - қабырғаларды бөлшектейтін немесе төбелерді жиектейтін пішінделген горизонталь кертеш (белбеуше).

Ауыр бетон – толтырғыш ретінде тығыз тау жыныстары мен құм пайдаланылатын орташа (көлемі бойынша) тығыздығы 1800-2500 кг/м3 және одан жоғары ең көп тараған бетон түрі.

Тартқыш арқан– рельс жолдарымен жылжымалы құрамды тасымалдауға арналған арқан.

Уайт-спирит – мөлдір түссіз сұйықтық; мұнайды тура айдау арқылы алынатын бензиннің фракциясы ретінде көрінеді. Лактар мен сырларды ерітуші болып табылады, сондықтан уайт-спиритті бензин-еріткіш деп те жиі атайды.

Баспана – қазіргі заманғы зақымдаушы құралдардан, химиялық және радиоактивті заттардың әсерінен қорғауға арналған белгілі бір уақыт аралығында адамдарды жасыру үшін жағдаймен қамтамасыз етілетін қорғау имараты.

Увиолді әйнек – λ<400 нм ультрафиолет сәулесін өткізетін мөлдірлігі жоғары әйнек.

Бетонның көмірқышқыл тоттануы – судың құрамындағы жеміргіш көмір қышқылымен әсерлесудің нәтижесінде болатын бетонның тоттануы.

Көміртегі пластиктер – құрамында беріктендіруші толтырғыш ретінде көміртегі талшықтары бар пластмассалар.

Бұрышөлшегіш – жоғары дәлдікті талап етпейтін маркшейдерлік түсірулерде (мысалы, тазалау кеңістігін, лаваларды және қосымша тау қазбаларын түсіруде) вертикаль және горизонталь бұрыштарды және ара қашықтықтарды өлшеуге арналған маркшейдерлік аспап.

Эскалатордың еңістік бұрышы –

эскалатордың еңіс және көлденең базаларының арасындағы бұрыш.

Бұрыштық – 1) 90° бұрыш жасап біріктірілген екі тақтайша (металл, ағаш, пластмасса) түріндегі аспап; 2) әдетте тік бұрышты, қалған екі бұрышы 45° немесе 30° және 60° үшбұрыш түріндегі сызу аспабы; 3) құбырды бұрылыста бұрыш жасап жалғауға арналған қысқа үлгілік буын, оны үштармақ деп те атайды.

Өрт (жану) қаупі – нысандағы өрттің пайда болуы нормативті ықтималдылығынан асатын ықтималдылықпен сипатталатын қалыптасқан жағдай.

Соққы – екі қатты дене соғылысқанда,

столкновении двух твердых тел, а также при некоторых видах взаимодействия твердого тела с жидкостью или газом.

Ударная волна – распространяющаяся со сверхзвуковой скоростью переходная область в газе, жидкости или твердом теле, в которой происходит скачкообразное увеличение давления, плотности, температуры и скорости движения вещества.

Ударная вязкость – способность материала поглощать механическую энергию в процессе деформации и разрушения под действием ударной нагрузки.

Ударная прочность пластика – способность пластика сопротивляться удару падающего шарика.

Ударно-канатное бурение – способ проходки вертикальных скважин посредством разрушения породы периодическими ударами по забою скважины буровым снарядом массой 0,5 – 3 т.

Ударостойкое стекло – защитное стекло,

выдерживающее многократный удар свободно падающего тела с нормируемыми показателями. Удельная мощность – отношение мощности двигателя к его массе, объему или другому параметру.

Удельная себестоимость изделия – отношение общей себестоимости к 1 кв.м изделия.

Удельная электрическая проводимость –

величина δ, равная отношению плотности тока проводимости в какой-либо точке изотропного проводника к напряженности электрического поля в этой же точке. Удельная электрическая проводимость равна электрической проводимости прямого цилиндрического однородного проводника длиной 1м и площадью поперечного сечения 1м .

Удельное водопотребление – объем воды,

подаваемый потребителю в интервал времени или на единицу продукции.

Удельное электрическое сопротивление –

величина ρ, численно равная 1/ , где – удельная электрическая проводимость.

Удельные энергозатраты – величина,

характеризующая удельные (относительно эффективной рабочей площади поперечного сечения образца) энергозатраты на различные этапы деформирования и разрушения.

Удельный вес – величина , равная отношению сил тяжести dP малого элемента тела объемом dV к этому объему; = dP/ dV=ρg, где ρ – плотность тела, g – ускорение свободного падения.

Удельный объем – величина v, равная отношению объема, занимаемого веществом, к его массе: v=dV/dm=1/ρ, где dm – масса вещества, заключенного в малом объеме dV, ρ – плотность вещества.

Удельный расход вяжущего на единицу проектной прочности – характеристика раствора, определяемая отношением расхода вяжущего (кг/куб.м) к единице нормируемой прочности

СНиП РК 1.01-32-2005

сондай-ақ қатты дененің сұйықтық немесе газбен өзара әсерлесуінің кейбір түрлерінде пайда болатын құбылыстардың жиынтығы.

Соққы толқыны – қысымы, тығыздығы, температурасы және зат қозғалысының жылдамдығы күрт өсетін дыбыс жылдамдығынан жоғары жылдамдықпен тарайтын газдағы, сұйықтықтағы немесе қатты заттағы ауыспалы алап.

Соққылы тұтқырлық – материалдың деформация және соққылы жүктеме әсерінен қирау кезінде механикалық энергияны сіңіру қабілеті.

Пластиктің соққыға беріктігі – пластиктің құлап келе жатқан кішкене шардың соққысына қарсыласу қабілеті.

Соққылы-арқандық бұрғылау –массасы 0,5 – 3 т. бұрғылау снарядымен ұңғыма кенжарын ауық-ауық соққылармен жынысты бұзу арқылы вертикаль ұңғымаларды бұрғылау жолы.

Соққыға төзімді әйнек – нормаланған көрсеткішті еркін құлайтын дененің көп еселі соққысына шыдайтын қорғаушы әйнек.

Меншікті қуат – қозғалтқыштың қуатының оның массасына, көлеміне немесе басқа параметріне қатынасы.

Бұйымның меншікті өзіндік құны – жалпы өзіндік құнның бұйымның 1 шаршы метріне қатынасы.

Меншікті электр өткізгіштік – изотропты өткізгіштің қайсібір нүктесіндегі өткізгіш токтың тығыздығының осы нүктедегі электр өрісінің кернеулігінің қатынасына тең δ шамасы. Меншікті электр өткізгіштігі ұзындығы 1м және көлденең қимасының ауданы 1м түзу цилиндр тәрізді біртекті өткізгіштің электр өткізгіштігіне тең.

Меншікті су тұтыну – уақыт аралығында немесе өнімнің бірлігіне шаққанда тұтынушыға берілетін судың көлемі.

Меншікті электрлік кедергі - ρ шамасы, сандық мөлшері 1/ тең, мұнда – меншікті электрлік өткізгіштік.

Меншікті энергия шығындары –

деформациялау мен қиратудың түрлі кезеңдеріне кететін меншікті (үлгінің көлденең қимасының тиімді жұмыс ауданына қатынасты) энергия шығындарын сипаттайтын шама.

Меншікті салмақ – дененің көлемі dV кішкене бөлшегінің dP ауырлық күшінің осы көлемге қатынасына тең γ шамасы; γ= dP/ dV=ρg, мұнда ρ – дененің тығыздығы, g – еркін құлаудың үдеуі.

Меншікті көлем – заттың алатын көлемінің оның массасына қатынасына тең v шамасы: v=dV/dm=1/ρ, мұнда dm – dV кішкене көлемді заттың массасы, ρ – тығыздығы.

Тұтқыштың жобалық беріктіктің бірлігіне меншікті шығыны – тұтқыш шығынының (кг/т.м) нормаланатын беріктіктің бірлігіне (МПа) қатынасымен анықталатын ерітіндінің

(МПа).

Удельный расход материалов – количество материала, необходимое для изготовления 1 кв.м паркетного изделия.

Удлинение – характеризует пластичность материала, его деформативность.

Удлиненный эскалатор – эскалатор, имеющий в своем составе дополнительную зону.

Узел промышленный – группа предприятий, размещенных на одной территории, с общими коммуникациями, инженерными сооружениями, вспомогательными производствами и хозяйствами, а при соответствующих условиях с кооперированием основных производств.

Узел строительный – сопряжение, соединение между собой строительных конструкций, элементов строительных конструкций и их составных частей.

Узел трубопровода – ограниченная транспортными габаритами часть линии трубопровода, состоящая из нескольких элементов и арматуры, собранных на разъемных или неразъемных соединениях, которая по размерам и конфигурации может быть установлена в проектное положение.

Узкая створка – оконная створка шириной, как правило, до 450 мм, используемая для проветривания помещения.

Узловой метод строительства – организация строительно-монтажных работ с разделением пускового комплекса на взаимоувязанные между собой технологические узлы – конструктивно и технологически обособленные части объекта строительства, техническая готовность которых после завершения строительно-монтажных работ позволяет автономно, независимо от готовности объекта в целом, производить пусконаладочные работы, индивидуальные испытания и комплексное опробование агрегатов, механизмов и устройств.

Узлы морские – временное соединение двух гибких тросов или троса с каким-либо предметом. Свойства узлов – повышение надежности с усилием натяжения троса и устранение зажима петель при снятии нагрузки (это позволяет легко развязать узел).

Уклон местности – тангенс угла наклона линии местности к горизонтальной плоскости в данной точке.

Укрепление (закрепление) грунта – придание грунту, находящемуся в природном состоянии новых физико-механических свойств (повышение прочности, связности, водонепроницаемости) путем специальной обработки с целью повышения несущей способности основания, закрепления стенок котлована и горных выработок, создания противофильтрационных завес и т.д.

Укрепленный грунт – 1) искусственный материал, получаемый преимущественно смешением непосредственно на дороге (с использованием фрез) грунта с цементом или другим неорганическим вяжущим и водой и отвечающий в проектные и промежуточные сроки

СНиП РК 1.01-32-2005

сипаттамасы.

Материалдардың меншікті шығыны – паркет бұйымының 1 шаршы метрін жасауға қажетті материалдың мөлшері.

Ұзару – материалдың илемділігін, оның деформациялануын сипаттайды.

Ұзартылған эскалатор – өзінің құрамында қосымша аймағы бар эскалатор.

Өндірістік торап – бір аймақта орналасқан, қатынастары, инженерлік имараттары, қосалқы өндірістері мен шаруашылықтары ортақ және тиісті жағдай жасалғанда негізгі өндірістері кооперацияланатын кәсіпорындар тобы.

Құрылыс торабы – құрылыс құралымдарын, құрылыс құралымдарының бөлшектерін және олардың құрама бөліктерін түйіндестіру, бірбірімен қосу.

Құбырлардың торабы – ажыратылатын немесе ажыратылмайтын қосылыстармен жиналған бірнеше бөлшектер мен арматурадан тұратын және өлшемдері мен конфигурациясы бойынша жобалық орнына орнатылынатын тасымалдау өлшемдерімен шектелген құбырлар желісінің бөлігі.

Жіңішке жақтау – әдетте ені 450 мм аспайтын бөлмені желдетуге арналған терезенің жақтауы.

Құрылыстың тораптық әдісі – құрылыс-

жинақтау жұмыстарын өзара бір-бірімен байланысты технологиялық тораптарын – құрылыс нысанының құралымдық және техникалық жағынан байланысты бөліктерінің іске қосу кешенін бөлу жолымен ұйымдастыру, құрылыс-жинақтау жұмыстары аяқталғаннан кейін нысанның толық дайындығынан тәуелсіз, автономды түрде іске қосып баптау жұмыстарын, жекеше сынақтарды және агрегаттардың, механизмдер мен құрылғыларды бірге байқап көруге мүмкіндік беретін техникалық дайындығы.

Теңіз тораптары – екі иілмелі арқанды немесе арқан мен басқа бір затты уақытша біріктіру. Түйіннің қасиеті - арқанды күштеп тартқанда сенімділіктің артуы және жүктемені алғанда ілмектің қысымының жойылуы (бұл түйінді оңай шешуге мүмкіндік береді).

Жердің еңісі – жердің еңісінің берілген нүктедегі горизонталь жазықтықпен бұрышының тангенсі.

Топырақты нығайту (бекіту) –негіздің көтергіш қабілеттілігін арттыру, қазаншұңқырлардың және тау қазбаларының қабырғаларын бекіту , сүзілуге қарсы құрылым жасау және т.б. мақсаттарда арнайы өңдеулер арқылы табиғи күйдегі топыраққа жаңа физика-механикалық (беріктік, байланыстылық, су өткізбейтін қасиеттерін арттыру) қасиеттер беру.

Нығайтылған топырақ – 1) негізінен тікелей жол үстінде (фрезаларды қолдана отырып) топырақты цементпен немесе басқа бейорганикалық тұтқышпен және сумен араластыру арқылы алынатын, беріктігі және аязға төзімділігі бойынша сапасының

нормируемым показателям качества по прочности и морозостойкости; 2) искусственная смесь, получаемая смешением на дороге или в смесительных установках грунтов с органическими вяжущими (жидкими битумами и битумными эмульсиями) и активными добавками и без них или с органическими вяжущими совместно с минеральными.

Укрупненные показатели стоимости строительства (УПСС) – сметные нормативные документы, как правило, отраслевого назначения, предназначенные для определения стоимости строительства на стадии технико-экономических обоснований (ТЭО), разрабатываемые на здания

исооружения в целом или виды работ на основании смет к рабочим чертежам типовых и индивидуальных экономичных проектов.

Укрупненные сметные нормы (УСН) – сметные нормативные документы межотраслевого или отраслевого назначения, предназначенные для определения сметной стоимости монтажных работ как по зданиям и сооружениям в целом, так

ипо отдельным конструктивным частям зданий и видам работ, а также на узлы технологических установок.

Укрытие вентиляционное – устройство,

отделяющее место образования вредных выделений от общего объема помещений.

Укрытие населения в средствах коллективной защиты – сбор, размещение и жизнеобеспечение населения в средствах коллективной защиты с целью сохранения жизни и здоровья людей при возникновении чрезвычайных ситуаций.

Улица — территория, предназначенная для движения транспорта и пешеходов, включающая двуполосную проезжую часть, обочины, кюветы и укрепляющие бермы.

Универсальное замочно-скобяное изделие –

изделие, применяемое для левой и правой двери или окна.

Универсальный инструмент в астрономии и геодезии – переносной инструмент, в котором зрительная труба может вращаться вокруг вертикальной и горизонтальной осей.

Унификация – 1) относительное сокращение разнообразия элементов по сравнению с разнообразием систем, в которых они применяются. Унификация конструктивная – приведение конструктивных решений машин, приборов, бытовых изделий, а также их частей, узлов и деталей к минимальному технически обоснованному числу типов. Унификация размеров – приведение размеров деталей, узлов и изделий к некоторому минимуму типоразмеров; 2) выбор оптимального числа разновидностей продукции, процессов и услуг, значений их параметров и размеров; 3) установление целесообразности однотипности объемно-плани- ровочных и конструктивных решений зданий и сооружений, конструкций, деталей оборудования

СНиП РК 1.01-32-2005

нормаланған көрсеткіштеріне жобалық және аралық мерзімдерде сай келетін жасанды материал; 2) жол үстінде немесе араластырушы қондырғыларда топырақты органикалық тұтқыштармен (сұйық битумдармен және битумдық эмульсиялармен), белсенді қоспаларды қосып не қоспай немесе органикалық тұтқыштарды минералды тұтқыштармен бірге араластыру арқылы алынатын жасанды қоспа.

Құрылыс құнының ірілендірілген көрсеткіштері

(ҚҚІК) – типтік экономикалық жобалардың жұмыс сызбаларының негізінде ғимараттар мен имараттарға толығымен немесе жұмыс түрлеріне жасалатын техника-экономикалық негіздеу (ТЭН) кезеңінде құрылыстың құнын анықтауға арналған ереже бойынша, салалық мақсаттағы сметалық нормативтік құжаттар.

Ірілендірілген сметалық нормалар (ІСН) –

жинақтау жұмыстарының ғимараттар және имараттар бойынша толығымен, сонымен қатар ғимараттардың бөлек құралымдық бөліктері мен жұмыстардың түрлері бойынша сондай-ақ, технологиялық қондырғылардың түйіндерінің сметалық құнын анықтауға арналған салааралық немесе салалық мақсаттағы сметалық нормативтік құжаттар.

Желдеткішті жабын – бөлмелердің жалпы көлемін зиянды заттар бөлініп шығатын жеке орындардан бөлектеп тұратын құрылғы.

Халықты ұжымдық қорғау құралдарында жасыру – төтенше жағдайлар пайда болған жағдайда адамдардың өмірі мен денсаулықтарын сақтап қалу мақсатында халықты ұжымдық қорғау құралдарында жинау, орналастыру және тіршілігін қамтамасыз ету.

Көше – көлік пен жаяу адамдардың жүруіне арналған аумақ, ол екі қатарлы жол, жолдың жиегі, кюветтер және нығайтушы бермалардан тұрады.

Әмбебап құлыптық-қапсырмалық бұйым – сол және оң есік немесе терезеге қолданылатын бұйым.

Астрономия мен геодезиядағы әмбебап аспап –

көру түтігі вертикаль және горизонталь ось арқылы айнала алатын тасымалданатын аспап.

Бірыңғайлау – 1) қолданатын жүйелердің түрлерімен салыстырғанда бөлшектердің түрлерін салыстырмалы түрде азайту. Құралымдық бірыңғайлау – машиналардың, аспаптардың, тұрмыстық бұйымдардың және олардың бөліктерінің, түйіндерінің және бөлшектерінің құралымдық шешімдерін минималды техникалық жағынан негізделген типтер санына келтіру. Өлшемдерді бірыңғайлау – бөлшектердің, түйіндердің және бұйымдардың өлшемдерін бір типтік өлшемдердің ең аз санына келтіру; 2) өнімдердің, процестердің және қызмет түрлерінің, олардың параметрлері мен өлшемдері мәндерінің оңтайлы санын таңдау; 3) типтік өлшемдер санын азайту және

с целью сокращения типоразмеров и обеспечения взаимозаменяемости изделий.

Уплотнение – деталь, устройство, предотвращающие или уменьшающие утечку жидкостей, паров или газов через зазоры между деталями машин и сооружений, а также защищающие детали, узлы машин или помещения от проникновения пыли, грязи, влаги.

Уплотнение грунтов – эффективный способ повышения прочности и понижения водонепроницаемости нескальных грунтов.

Уполномоченный государственный орган по делам архитектуры, градостроительства и строительства

– республиканский государственный орган, осуществляющий руководство в сфере государственного управления архитектурной, градостроительной и строительной деятельностью, а также предусмотренные законодательством межотраслевую координацию и иные специальные исполнительные функции.

Упор – монтажное приспособление, ограничивающее положение элемента конструкций в одном или в двух направлениях (продольном и поперечном) по одному из пределов поля допуска.

Управление в технике – целенаправленное изменение (или поддержание) состояния или параметров технического объекта в соответствии с имеющимся алгоритмом функционирования.

Упрочнение – повышение сопротивляемости материала или заготовки разрушению или остаточной деформации.

Упругая линия в сопротивлении материалов –

условное название кривой, форму которой принимает ось стержня (балки) при изгибе.

Упругие волны – упругие возмущения (деформации), распространяющиеся в твердой, жидкой и газообразной средах.

Упругости теория – раздел механики сплошных сред, рассматривающий деформацию упругих тел под действием внешних сил, изменения температуры и других причин; научная основа для расчетов на прочность частей машин и сооружений.

Упругость – свойство тела деформироваться под влиянием нагрузок и воздействий, связанных с возникновением внутренних сил, и полностью восстанавливать свою первоначальную форму и объем (твердые тела) либо только объем (жидкие и газообразные тела) после прекращения действия нагрузок и воздействий, вызывающих деформацию тела.

Уровень – прибор для проверки горизонтальности плоскостей или для измерения малых углов наклона.

Уровень обеспечения пожарной безопасности -

количественная оценка предотвращенного

СНиП РК 1.01-32-2005

бұйымдардың өзара алмасуын қамтамасыз ету мақсатында ғимараттар мен имараттардың, құралымдардың, жабдықтар бөлшектерінің көлемдік-жайғасымдық және құралымдық шешімдерінің бір типтілігінің мақсаттылығын анықтау.

Нығыздау – машиналар мен құрылыс бөлшектерінің арасындағы саңылаулар арқылы сұйықтықтардың, булардың немесе газдардың ағып кетуінің алдын алатын немесе оны азайтатын, сондай-ақ машиналардың бөлшектерін, түйіндерін немесе бөлмелерді шаң, кір, ылғал кіруден қорғайтын бөлшек, құрылғы.

Топырақтарды нығыздау – жартасты емес топырақтардың беріктігін жоғарылату мен су өткізгіштігін төмендетудің тиімді тәсілі.

Сәулет, қала құрылысы және құрылыс iстерi жөнiндегi өкiлеттi мемлекеттiк орган – мем-

лекеттiк басқару саласында сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметiн басқаратын, сондай-ақ заңдарда көзделген салааралық үйлестiрудi және өзге де арнаулы атқарушы қызметтерді жүзеге асыратын республикалық мемлекеттiк орган.

Таяныш – дәлдік шегінің біреуі бойынша бір немесе екі бағытта (бойлық және көлденең) құралым бөлшегінің орнын шектейтін жинақтау құралы.

Техникадағы басқару – техникалық нысанның жағдайын немесе параметрлерін бар қызмет алгоритміне сәйкес мақсатты өзгерту (немесе ұстап тұру).

Беріктендіру – материал немесе дайындаманың қирау мен қалдық деформацияға кедергісін жоғарылату.

Материалдар кедергісіндегі серпімді сызық -

шыбықтың (арқалықтың) осьі иілген кезде пішінін қабылдайтын қисықтың шартты атауы.

Серпімді толқындар – қатты, сұйық және газ тәрізді орталарда тарайтын серпімді ұйытқулар (деформациялар).

Серпімділік теориясы – сыртқы күштердің әсерінен, температураның өзгеруінен және басқа да себептерден болатын серпімді денелердің деформациясын қарастыратын тұтас орталар механикасының бөлімі; машиналар мен имараттардың бөліктерін беріктікке есептеудің ғылыми негізі.

Серпімділік – ішкі күштің пайда болуына байланысты жүктеме мен әсердің ықпалынан деформацияланатын дене қасиеті және дене деформациясын тудыратын жүктеме мен әсердің ықпалы тоқтатылғаннан кейін өзінің алғашқы формасы мен көлемін (қатты дене) не тек көлемін (сұйық және газ тәрізді денелер) толық қалпына келтіруі.

Деңгей – жазықтықтардың горизонтальдығын тексеруге немесе кіші еңістерді өлшеуге арналған аспап.

Өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету деңгейі – өрт болған жағдайда шығын болдырмаудың

ущерба при возможном пожаре.

Уровень пожарной опасности – количественная оценка возможного ущерба от пожара.

Уровень токсичности материалов – предельно допустимое количество вредных химических веществ, выделяемое материалами в окружающую среду.

Уровень ударного шума – средний уровень звукового давления в рассматриваемой полосе частот в помещении низкого уровня под перекрытием, подвергающимся воздействию стандартной ударной машины.

Уровнемер – прибор для измерения или контроля уровня жидкости в баках, резервуарах, водоемах, в также сыпучих веществ в бункерах, хранилищах и т.п.

Усадебный жилой дом – одноквартирный дом с приквартирным участком, постройками для подсобного хозяйства.

Усадебный участок – земельный участок, отведенный для размещения (строительства) индивидуального жилого дома, а также хозяйственнобытовых строений, объектов малого предпринимательства и озеленения.

Усадка – уменьшение линейных размеров и объема материалов вследствие потери ими влаги, уплотнения, затвердевания и других процессов.

Усадка раствора – уменьшение линейных размеров и объема затвердевшего строительного раствора вследствие потери им влаги, уплотнения, затвердевания и др. процессов.

Усадка цемента - уменьшение линейных размеров цементного камня при твердении.

Усиление конструкций зданий и сооружений –

повышение несущей способности конструкций существующих зданий и сооружений или их отдельных частей.

Усиленная изоляция – улучшенная рабочая изоляция, обеспечивающая такую же степень защиты от поражения электрическим током, как и двойная изоляция.

Усилия – внутренние силы, возникающие в поперечном сечении элемента конструкций от внешних нагрузок и воздействий (продольная и поперечная силы, изгибающий и крутящий моменты).

Ускорение – векторная величина a, характеризующая быстроту изменения с течением времени вектора v скорости точки по его численному значению и направлению: a – dv/dt.

Ускорение свободного падения – ускорение,

сообщаемое свободной материальной точке силой тяжести.

Ускоренные коррозионные испытания –

лабораторные коррозионные испытания, проводимые по специальной методике с целью быстрого получения необходимых и достаточных результатов.

Условия труда – совокупность факторов

СНиП РК 1.01-32-2005

сандық өлшемі.

Өрт қаупінің деңгейі - өрт болған жағдайда ықтимал шығынның сандық өлшемі.

Материалдардың улылығының деңгейі –

материалдар арқылы қоршаған ортаға шығарылатын зиянды химиялық заттардың шекті рұқсат етілетін мөлшері.

Соққылы шудың деңгейі – стандартты соққылы машинаның әсерін қабылдайтын аражабынның астындағы төмен деңгейлі бөлмедегі қарастырылатын жиіліктер белдігіндегі дыбыс қысымының орташа деңгейі.

Деңгей өлшеуіш – бактардағы,

резервуарлардағы, су қоймаларындағы сұйықтықтың, сондай-ақ бункерлердегі, қоймаларағы және т.с.с. үгітілмелі заттардың деңгейін өлшеуге және бақылауға арналған аспап.

Аулалы тұрғын үй – қасында жер телімі, қосалқы шаруашылыққа арналған құрылыстары бар бір пәтерлі үй.

Үй-жайлық телім – жеке тұрғын үйді, сондайақ шаруашылық-тұрмыстық құрылыстарды, шағын кәсіпкерлік нысандарын орналастыруға (құрылысын салуға) және көгалдандыруға арналған жер телімі.

Шөгу – ылғалдығының азаюы, тығыздануы, қатаюы және басқа да процестердің салдарынан материалдардың сызықтық өлшемдері мен көлемінің кемуі.

Ерітіндінің шөгуі - ылғалдығының азаюы, тығыздануы, қатаюы және басқа да процестердің салдарынан қатып қалған құрылыстық ерітіндінің сызықтық өлшемдері мен көлемінің кемуі.

Цементтің шөгуі – цемент қатқан кезде оның сызықтық өлшемдерінің кемуі.

Ғимараттар мен имараттардың құралымдарын күшейту – бар ғимараттар мен имараттардың немесе олардың жеке бөліктері құралымдарының көтергіш қабілетін жоғарылату.

Күшейтілген оқшаулама – электр тогымен зақымданудан қос оқшаулау сияқты қорғау дәрежесін қамтамасыз ететін жақсартылған жұмыс оқшауламасы.

Күштер – құралым бөлшегінің көлденең қимасында сыртқы жүктемелер мен әсерлердің (бойлық және көлденең күштердің, июші және бұраушы моменттердің) салдарынан пайда болатын ішкі күштер.

Үдеу – нүктенің v жылдамдық векторының уақыт аралығында сандық мәні мен бағытының өзгеруін сипаттайтын a векторлық өлшемі: a – dv/dt.

Еркін құлау үдеуі – еркін материалдық нүктеге ауырлық күші беретін үдеу.

Үдетілген тоттану сынақтары – қажетті және жеткілікті нәтижелер алу мақсатында арнайы әдістеме бойынша жүргізілетін зертханалық тоттану сынақтары.

Еңбек жағдайлары – адамның жұмысқа

производственной среды и трудового процесса, оказывающих влияние на работоспособность и здоровье человека.

Условная рабочая поверхность — условно принятая горизонтальная поверхность, расположенная на высоте 0,8 м от пола.

Условное наименование изделия – дополнение к наименованию изделия в виде условного обозначения для характеристики отличия исполнения или группы исполнений изделия от других изделий аналогичного назначения.

Услуги по монтажу (ремонту, техническому обслуживанию) средств обеспечения пожарной безопасности зданий (сооружений) – услуги исполнителя по монтажу (ремонту, техническому обслуживанию) оборудования, приборов и коммуникаций, систем противопожарной защиты зданий (сооружений).

Усталость материалов – изменение механических и физических свойств материала в результате действия многократных знакопеременных (цикличных) или однозначных, нередко вибрирующих нагрузок, приводящее к его прогрессирующему разрушению.

Установившийся режим, установившееся движение – состояние динамической системы после окончания переходного процесса.

Установка дренчерная – установка автоматического пожаротушения, состоящая из сети труб со специальными насадкамиразбрызгивателями (дренчерами), и предназначенная для одновременного пожаротушения по всей расчетной площади помещения, а также для создания водяных завес.

Установка объемного пожаротушения –

установка пожаротушения для создания среды, не поддерживающей горение в защищаемом объеме.

Установка парового пожаротушения – установка пожаротушения, в которой в качестве огнетушащего вещества используют водяной пар.

Установка поверхностного пожаротушения –

установка пожаротушения, воздействующая на горящую поверхность в защищаемой зоне.

Установка пожарной сигнализации –

совокупность технических средств, установленных па защищаемом объекте для обнаружения пожара, обработки, представления в заданном виде извещения о пожаре на этом объекте, и (или) выдачи команд на включение автоматических установок пожаротушения.

Установка пожаротушения – совокупность стационарных технических средств для тушения пожара за счет выпуска огнетушащего вещества.

Установка СО2 пожаротушения – установка пожаротушения, в которой в качестве огнетушащего вещества используется двуокись углерода.

Установка спринклерная – установка автоматического пожаротушения, состоящая из сети постоянно наполненных водой труб со специальными водоразбрызгивающими насадками (спринклерами) и предназначенная для местного тушения и локализации очага пожара в помещении.

СНиП РК 1.01-32-2005

қабілеттілігі мен денсаулығына әсерін тигізетін өндірістік орта мен еңбек процесі факторларының жиынтығы.

Шартты жұмыс беті – еденнен 0,8 м биіктікте орналасқан шартты қабылданған горизонталь бет.

Бұйымның шартты атауы – бұйымның орындалуының немесе орындалу топтарының сол мақсатқа арналған басқа бұйымдардан өзгешелігін сипаттауға арналған шартты белгі түріндегі бұйымның атауына толықтыру.

Ғимараттардың (имараттардың) өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету құралдарын орнату (жөндеу, техникалық қызмет көрсету)

қызметтері – ғимараттардың (имараттардың) өрттен қорғау аспаптары мен қатынастарын, жүйелерін орнату (жөндеу, техникалық қызмет көрсету) бойынша атқарушының қызметі.

Материалдардың қажуы – материалдың үдемелі қирауына әкелетін көп еселі таңбасы өзгергіш (циклді) немесе бір таңбалы, әдетте дірілдеуші жүктемелер әсері нәтижесінде материалдың механикалық және физикалық қасиеттерінің өзгеруі.

Орныққан режим, орныққан қозғалыс – ауыспалы процесс аяқталғаннан кейінгі динамикалық жүйенің жағдайы.

Дренчерлік қондырғы – арнайы саптау-

шашыратқышы (дренчер) бар құбыр жүйесінен тұратын автоматтық өрт сөндіру қондырғысы, және бөлменің барлық есептік ауданын бір уақытта өрт сөндіруге, сондай-ақ су перделерін жасауға арналған.

Көлемді өрт сөндіру қондырғысы –

қорғалатын көлемде жануды қолдамайтын орта жасауға арналған өрт сөндіру қондырғысы.

Бумен өрт сөндіру қондырғысы - өрт сөндіргіш зат ретінде судың буы пайдаланылатын өрт сөндіруші қондырғы.

Беттік өрт сөндіруші қондырғы – қорғалатын аумақта жанып жатқан бетке әсер ететін өрт сөндіруші қондырғы.

Өрт дабылы қондырғысы - өрттің пайда болуын анықтауға, нысандағы өрт туралы хабарды өңдеуге, белгіленген түрде ұсынуға және (немесе) автоматтандырылған өрт сөндіру қондырғыларын қосуға команда беруге арналған қорғалатын нысанда орнатылған техникалық құралдардың жиынтығы.

Өрт сөндіру қондырғысы - өрт сөндіруші затты шығару есебінен өртті сөндіруге арналған тұрақты техникалық құралдардың жиынтығы.

СО2 өрт сөндіруші қондырғысы - өрт сөндіруші зат ретінде оттегінің қос тотығы пайдаланылатын өрт сөндіруші қондырғы.

Су шашатын түтікті қондырғы – арнайы су шашыратқышты саптаулары бар (спринклерлері) үнемі су болатын құбыр жүйесінен тұратын және бөлмедегі өрт ошағын сөндіру және оқшаулауға арналған автоматтық өрт сөндіру кондырғысы.

Установка флотационная – установка для выделения из сточных вод тонкодисперсионных твердых или эмульгированных жидких механических примесей путем прилипания их к поверхности воздушных пузырьков.

Установка хладонового пожаротушения –

установка пожаротушения, в которой в качестве огнетушащего вещества используют составы на основе галоидированных углеводородов.

Устой – 1) конструкция, сопрягающая бетонную или железобетонную плотину с берегом (устой береговой), либо плотиной из грунтовых материалов (устой сопрягающий); 2) крайняя опора мостового сооружения, сопрягающая его с земляным полотном дороги.

Устойчивое пламенное горение – 1) горение,

продолжающееся до очередного воздействия на образец пламени от источника зажигания; 2) непрерывное пламенное горение материала не менее 5 с.

Устойчивость зданий (сооружения) – способность здания (сооружения) противостоять усилиям, стремящимся вывести его из исходного состояния статического или динамического равновесия.

Устойчивость крана – способность крана противодействовать опрокидывающим моментам.

Устойчивость объекта при пожаре – свойство объекта предотвращать воздействие на людей и материальные ценности опасных факторов пожара и их вторичных проявлений.

Устойчивость основания – способность основания сооружения противостоять выпиранию грунта из-под подошвы фундамента под действием нагрузок, передаваемых сооружением на основание.

Устойчивость природных систем к воздействию –

способность природных систем сохранять свою структуру и функциональные свойства при естественно-природном и антропогенном воздействии.

Устройство – совокупность элементов, представляющих единую конструкцию (многоконтактное реле, набор транзисторов, плата, блок, шкаф, механизм, разделительная панель и т.п.). Устройство может не иметь в изделии определенного функционального назначения.

Уступы – сосредоточенные деформации земной поверхности, проявляющиеся в образовании трещин со сдвигом пород. Уступы возникают как следствие относительных разрывных перемещений смежных участков по напластованию, поверхностям разрывных нарушений, осевым поверхностям складок и т.п. Различают прямые и обратные уступы. У прямого уступа участок у края трещины, расположенной ближе к точке максимального оседания, оседает больше, чем расположенный дальше от этой точки; у обратного уступа – наоборот.

Устье поручня – устройство, расположенное в месте перехода поручня с рабочей на нерабочую ветвь.

Участок трубопровода – часть технологического

СНиП РК 1.01-32-2005

Флотациялық қондырғы – ақаба сулардан жұқа дисперсиялық қатты немесе эмульсия түріндегі сұйық механикалық қоспаларды ауа көбіктерінің бетіне жапсырып алу жолымен бөліп алуға арналған қондырғы.

Хладондық өрт сөндіру қондырғысы - өрт сөндіруші зат ретінде галоидтендірілген көмір сутегі негізіндегі заттар пайдаланылатын өрт сөндіру қондырғысы.

Тіреу – 1) бетон немесе темірбетон бөгетті жағалаумен (жағалық тіреу) немесе топырақтан жасалған бөгетпен (түйіндестіруші тіреу) түйіндестіріп тұратын құралым; 2) көпірді жолдың топырақ төсемімен түйіндестіріп тұратын шеткі тірегі.

Тұрақты жалындап жану – 1) тұтану көзінен шыққан жалынның үлгіге кезекті рет әсер етуіне дейін жалғасатын жану; 2) материалдың 5 с. кем емес уақыт тоқтаусыз жалындап жануы.

Ғимараттардың (имараттардың) орнықтылығы

– ғимараттың (имараттың) оны алғашқы статикалық немесе динамикалық тепе-теңдік жағдайынан шығаруға ұмтылатын күштерге қарсы тұру қабілеті.

Кранның орнықтылығы – кранның төңкеруші моменттерге қарсы тұру қабілеті.

Нысанның өрт кезіндегі орнықтылығы –

нысанның өрт пен олардың екіншілік қауіпті факторларының адамдар мен материалдық құндылықтарға әсерінің алдын алу қабілеті.

Негіздің орнықтылығы – имарат арқылы негізге берілетін жүктемелер әсерінен топырақтың іргетас табанынан шығып кетуіне имарат негізінің қарсы тұру қабілеті.

Табиғи жүйелердің әсерлерге орнықтылығы –

табиғи жүйелердің табиғи және антропогенді әсерлер кезінде өзінің құрылымы мен қызметтік қасиеттерін сақтау қабілеті.

Құрылғы – біртұтас құралым құрайтын бөлшектердің жиынтығы (көп түйіспелі реле, транзисторлар жиынтығы, плата, блок, шкаф, механизм, бөлуші панель және т.с.с.). Құрылғы бұйымдарда белгілі бір қызметті атқармауы да мүмкін.

Ойықтар - жыныстар ығысып жарықтар пайда болуымен сипатталатын жер қыртысының топталған деформациялары. Ойықтар іргелес телімдердің қабаттасу, жарылыс бұзылыстарының беті, қатпарлардың осьтік беттері және т.с.с. бойынша салыстырмалы жарылу жылжулары салдарынан пайда болады. Ойықтар тура және теріс болады. Тура ойықтың максималды шөгу нүктесіне жақын орналасқан жарықтың шетіндегі телім осы нүктеден алысырақ орналасқан телімнен гөрі көбірек шөгеді, ал теріс ойықта - керісінше.

Тұтқаның қосылысы – тұтқаның жұмыс тармағынан жұмыс емес тармағына өту орнында орналасқан құрылғы.

Құбыр бөлігі – қысымы мен температурасы

трубопровода из одного материала, по которому транспортируют вещество с одним давлением и температурой. При определении участка трубопровода в его границах для одного условного прохода должна быть обеспечена идентичность марок арматуры, фланцев, отводов, тройников и переходов.

Ущерб от пожара – жертвы пожара и материальные потepи, непосредственно связанные с пожаром.

Фактическая изоляция воздушного шума –

десятикратный десятичный логарифм отношения звуковой мощности, падающей на испытываемый образец, к полной звуковой мощности, переданной в помещении низкого уровня, в том числе и по обходным путям.

Фактическая отметка – существующая высота точки относительно исходного уровня.

Фактическая плотность бетона в партии –

среднее значение плотности бетона в партии, определяемое по результатам испытаний контрольных образцов или радиоизотопным методом непосредственно в конструкции.

Фактическая прочность бетона в партии –

среднее значение прочности бетона в партии, определенное по результатам испытаний контрольных образцов или неразрушающими методами непосредственно в конструкции.

Фактическая прочность раствора – прочность затвердевшего строительного раствора, определяемая по результатам испытания контрольных образцов или образцов, взятых непосредственно из конструкций.

Фактический приведенный уровень ударного шума

– приведенный уровень звукового давления под перекрытием, определяемый с учетом косвенной передачи звука.

Факторы опасности – показатели и параметры, характеризующие возможность возникновения опасных природных воздействий и интенсивность их проявления.

Фанера – листовой древесный материал, получаемый склеиванием трех или более листов лущеного шпона (с взаимно перпендикулярным расположением волокон древесины в смежных листах).

Фаолит – пластмасса на основе фенолоформальдегидной смолы и кислостойкого наполнителя – асбеста, графита, талька.

Фартук балюстрады – нижняя вертикальная часть балюстрады, расположенная вдоль трассы лестничного полотна на уровне ступеней, предназначенная для регулирования зазора между ступенью и балюстрадой.

Фарфор – плотный керамический материал, а также изделия из него.

Фарфоровый камень – тонкозернистая горная порода.

Фасад – внешняя (лицевая) сторона сооружения (здания).

Фасадная керамика – керамические изделия, получаемые из глин.

СНиП РК 1.01-32-2005

бір зат тасымалданатын, бір материалдан жасалған технологиялық құбырлардың бөлігі. Құбырлардың телімін анықтаған кезде оның шекараларында бір шартты өтуге арматуралардың, фланецтердің, бұрғыштардың, үштармақтардың және өтпелердің маркаларының ұқсастығы қамтамасыз етілуі қажет.

Өрттен болған шығын - өртпен тікелей байланысты өрттің құрбандары және материалдық шығындар.

Ауа шуының нақты оқшаулануы – сыналатын үлгінің үстіне құлайтын дыбыстық қуаттың төмен деңгейлі бөлмеде берілген толық дыбыс қуатына (соның ішінде айналмалы жолдар бойынша) қатынасының он еселік ондық логарифмі.

Нақты белгі – нүктенің алғашқы деңгейге қатынасты биіктігі.

Партиядағы бетонның нақты тығыздығы -

бақылау үлгілерін сынау немесе радиоизотопты әдіспен құралымның өзін сынау нәтижелері бойынша анықталатын партиядағы бетон тығыздығының орташа мәні.

Партиядағы бетонның нақты беріктігі –

бақылау үлгілерін сынау немесе қиратпайтын әдістермен құралымның өзін сынау нәтижелері бойынша анықталған партиядағы бетон беріктігінің орташа мәні.

Ерітіндінің нақты беріктігі – бақылау үлгілерін сынау немесе тікелей құралымның өзінен алынған үлгілерді сынау нәтижелері бойынша анықталатын қатып қалған құрылыс ерітіндісінің беріктігі.

Соққылы шудың нақты келтірілген деңгейі –

дыбыстың жанама берілуі есепке алынып анықталатын аражабынның астындағы дыбыс қысымының келтірілген деңгейі.

Қауіптілік факторлары – қауіпті табиғаттық әсерлердің туындау мүмкіндігін және олардың қарқынының көріністерін сипаттайтын көрсеткіштер мен белгілер.

Жұқа тақтай – сыдыра жыртылған шпонның үш немесе одан көп табақтарын жабыстыру арқылы (көршілес табақтар ағаштарының талшықтарын өзара перпендикуляр орналастырып) алынатын ағаш табақ материал.

Фаолит – фенол-формальдегидті шайыр және қышқылға төзімді толтырушы – асбест, графит, опа негізіндегі пластмасса.

Тізбек қоршау алжапқышы – басқыш пен тізбек қоршау арасындағы саңылауды реттеуге арналған, басқыштар деңгейінде баспалдақ тақтасы трассасының бойымен орналасқан тізбек қоршаудың төменгі вертикаль бөлігі.

Фарфор – тығыз керамикалық материал, сондай-ақ одан жасалған бұйымдар.

Фарфор тас – ұсақ түйіршікті тау жынысы.

Қасбет - имараттың (ғимараттың) сыртқы (алдыңғы) жағы.

Қасбеттік қыш - саздан жасалатын қыш бұйымдар.

Фахверк – каркас (остов) ограждающей конструкции здания, состоящий обычно из стоек и ригелей, в некоторых случаях и раскосов, промежутки между которыми заполнены камнем или кирпичом.

Фашина – туго стянутая связка хвороста в форме цилиндра диаметром 20-25 см.

Фаянс – плотный керамический материал, а также изделия из него.

Феноло-формальдегидные смолы, фенольные смолы – синтетические смолы, продукты поликонденсации фенола с формальдегидом; вязкие жидкости и твердые вещества.

Фенопласты – пластмассы на основе фенолоформальдегидных смол.

Ферма – стержневая несущая конструкция покрытия здания, пролетного строения моста, гидротехнических и других сооружений.

Фермовоз – специализированный полуприцеп для перевозки железобетонных ферм длиной 18 – 30м, устанавливаемых в специальной кассете в вертикальном или наклонном положении.

Фиал – в готической архитектуре декоративное венчание пинаклей, щипцов, контрфорсов в виде пирамиды, фигурного шпиля.

Фибра – листовой материал, изготовляемый пропиткой непроклееной тряпичной бумаги (несколько слоев) концентрированным раствором хлорида цинка.

Фибрилляционный ток – электрический ток,

вызывающий при прохождении через организм фибрилляцию сердца.

Физический износ здания (элемента) – величина,

характеризующая степень ухудшения технических и связанных с ними других эксплуатационных показателей здания (элемента) на определенный момент времени.

Физический износ здания (сооружения, оборудования, коммуникаций, объектов жилищнокоммунального назначения, элемента) – 1)

показатель, характеризующий изменение технического состояния здания (сооружения, оборудования, коммуникаций, объектов жилищно-коммунального назначения) по сравнению с первоначальным состоянием; 2) величина, характеризующая степень ухудшения технических и связанных с ними других эксплуатационных показателей здания (элемента) на определенный момент времени.

Фильтр – устройство или сооружение для фильтрования неоднородных систем (смесей), в результате чего происходит их разделение (очищение), осветление, сгущение.

Фильтр для очистки воды – сооружение,

предназначенное для удаления из воды взвешенных веществ фильтрованием.

Фильтр для очистки сточных вод – сооружение,

предназначенное для удаления из сточных вод взвешенных загрязняющих веществ,

СНиП РК 1.01-32-2005

Кереге тірек (фахверк) - беларқалардан және тіректерден, кейбір кездерде аралары таспен және кірпішпен толтырылған қиғыш тіректерден тұратын, ғимараттың құрылымын қоршайтын каркас (қаңқа).

Фашина – диаметрі(баскермесі) 20-25 см. цилиндр пішініндегі қатты тартылған таяқша байлам.

Фаянс - тығыз қыш зат және одан жасалған бұйымдар.

Фенол-формальдегидті шайырлар, фенолды шайырлар - синтездік шайырлар, фенолмен формальдегидті поликонденсациялағаннан шыққан өнім; тұтқырлық сұйықтықтар және қатты заттар.

Фенопласттар - фенол-формальдегидті шайырлар негізіндегі пластмассалар.

Ферма - ғимарат төбежабынының шыбықты көтергіш құралымы, көпірдің аралық құрылымы, гидротехникалық және басқа да имараттар.

Ферматартқыш - арнайы кассетте тік немесе қиғаш түрде орнатылған ұзындығы 18-30 м. темірбетон фермаларды жылжытуға арналған мамандандырылған жарты тіркеме.

Фиал – готикалық сәулеттегі өрнекті тәждейтін пирамида, мәнерлі сүмбі түріндегі пинаклдер, қысқыштар, контрфорстар.

Фибра - цинк хлоридтің концентрацияланған ерітіндісімен сіндірілген желімденбеген маталық қағаздан (бірнеше қабат) жасалатын табақты материалдар.

Фибрилляциялық ток – организмнен өткен кезде жүректің фибрилляциясын шақыратын электр тогы.

Ғимараттың (элементiнiң) физикалық тозуы –

белгiлi уақыт аралығында ғимараттың (элементiнiң) техникалық және оған байланысты басқа да пайдалану көрсеткiштерiнiң нашарлау дәрежесін сипаттайтын шама.

Ғимараттың (имараттың, жабдықтың, коммуникациялардың, тұрмыстықкоммуналдық мақсаттарға арналған нысандардың, элементтің) физикалық тозуы –

1) бірінші (жаңа кезіндегі күйімен)күйімен салыстырғанда ғимараттың (имараттың, жабдықтың, коммуникациялардың, тұрмыстық-коммуналдық мақсаттарға арналған нысандардың) техникалық күйінің өзгеруін сипаттайтын көрсеткіш; 2) белгілі уақыт аралығында ғимараттың (элементтің) техникалық және оған байланысты басқа да пайдалану көрсеткіштерінің нашарлау деңгейін сипаттайтын шама.

Сүзгі – біртекті емес жүйелерді (қоспаларды) сүзетін құрылғы немесе имарат, соның нәтижесінде олар бөлінеді (тазартылады), ағартылады, қоюланады.

Суды тазартуға арналған сүзгі – жүзгін заттарды судан сүзіп алуға арналған имарат.

Ақаба суларды тазартуға арналған сүзгі –

сүзгіш материалдан өтетін кірлендіретін жүзгін заттарды ақаба сулардан алуға арналған