МиДМ 3-4,_2014

МОРФОЛОГИЯ ЖӘНЕ ДӘЛЕЛДІ МЕДИЦИНА

Указом президента Республики Казахстан от

анатомия» (1999г.) и

«Оперативтік хирургия мен

8 декабря 2003г. за заслуги перед государством,

топографиялық анатомиядан латын-орыс-қазақша

значительный­ вклад в социально-экономическое

терминдерсөздігі»(2001г.).ИмвпервыевРеспублике

и культурное развитие страны ему присвоено

изданы два учебника на государственном языке в

почетное звание «Қазақстанның еңбек сіңірген

соавторстве с профессором кафедры Идрисовым

қайраткері».

А.А. и доцентом Кайназаровым А.К. «Клиникалық

За большие заслуги в развитие клинической

анатомия» (2009г.) и «Бас және мойынның кли­

(прикладной) анатомии и создание научной

никалық анатомиясы» (2014г.)

школы­

клинических анатомов

профессор

А.А.

В 1994 году успешно защитил кандидатскую

Идрисов награжден Российским орденом «Н.И.

диссертацию на тему: «Состояние центральной

ПИРОГОВА». Имя профессора А. Идрисова вне­

и печеночной­ гемодинамики при оперативной

сено в ЗОЛОТОЙ ФОНД Альманаха КазНМУ

коррекции­ пострезекционной

легочной

гипер­

(1930-2010).

тензии».

Оттиск рук профессора А.А.Идрисова вклю­

В 1999 году Ы.А.Алмабаев зачислен в докто­

чен в памятный ансамбль университета «Аллея

рантуру на кафедру оперативной хирургии и

добрых дел» в знак признания заслуг и выра­

топографической анатомии КазНМУ им. С.Д.

жение благодарности, как символ вложенных­

Асфендиярова и в 2003 году при консультации

усилий, времени, души, жизни в дело воспи­

заведующего кафедрой профессора А.А. Идрисова

тания

и

подготовки студентов КазНМУ

им.

защитил диссертацию на соискание ученой

С.Д.Асфендиярова.

степени­

доктора медицинских наук на

тему:

«Морфофункциональное состояние печени

при

Многие годы под руководством Идрисова А.А.

работали

высококвалифицированные препода­

пульмонэктомии и различных способах коррекции

ватели, опытнейшие доценты А.В. Вагапова, З.Х.

ее последствий». С февраля 2003 года Ы.А. Алма­

Казакова, С.Ш. Сарыпбекова, М.М. Мырзабеков,

баев работает доцентом, с 1 марта 2004 года

Н.Г. Маргунова; ассистенты кандидаты наук Б.Т.

профессором, а с 2013 г заведует данной кафедрой.

Крыгин, Т.В.Успенская, В.П. Ким, А.У. Рыскулбеков,

Он является автором 135 научных работ,

имеет 8

К.Е. Сисабеков (ныне доктор медицинских наук,

авторских свидетельств на изобретение, научные

заведующий кафедрой анатомии человека Южно-

разработки внедрены в лечебные учреждения

Казахстанской

фармацевтической

академии),

Алматы и Актобе.

членом

Совета

Высшей

преподаватели

Жаугашаров М.Ж.,

Мадраимова

Он

является

медицинской школы, членом Научного совета,

З.А., Омарова

С.Т., Айтенова

Н.Д.,

старшие

ла­

боранты Шипилова Е.А., Кильмакаева Н.Г., и

членом

Терминологического

комитета,

предсе­

дателем комитета «Неинфекционные заболевания».

лаборант Кубрак М.Г.

Под руководством Ы.А.Алмабаева выполнены и

По сложившейся традиции профессор Идрисов

защищены 5 кандидатских диссертаций. Круж­

Алим Акрамович пригласил своего ученика

ковцы кафедры, студенты факультета Общей

Алмабаева Ы.А. из г.Актобе (2003 г.) и подготовил

медицины успешно выступают на международных,

его к заведованию кафедрой.

республиканскихивнутривузовскихконференциях.

Профессор, доктор медицинских наук

Профессор, к.м.н. Беклемишева Наталия

Алмабаев Ыдырыс Алмабаевич после окон­

Иннокентьевна. Закончила АГМИ в 1964 г. Рабо­

чания в 1973 году лечебного факультета Актю­

тает в вузе с 1968 г., педагогический стаж 45 лет,

бинского государственного медицинского инсти­

общий стаж – 50 лет. После окончания института

тута и в 1974 г. интернатуры по хирургии работал

Наталия Иннокентьевна хотела стать хирургом.

ассистентом кафедры оперативной хирургии и

Поэтому, будучи студенткой, дежурила в отделении

топографической анатомии. Им в соавторстве

экстренной хирургии. Но отец посоветовал ей

написаны учебно -

методические пособия:

начать врачебную деятельность с участкового

«Опера­ ­тивтік хирургия

және топографиялық

врача, где научат всему.

MORPHOLOGY AND EVIDENCE - BASED MEDICINE

Однако,

пройдя

специализацию,­

Наталия

кафедры анатомии человека Казахского государст­

Иннокентьевна­ все же стала детским хирургом

венного­ медицинского института в г. Алматы.

только что открывшейся 11-ой (ныне 1-ой) детской

В 1990 прошла по конкурсу на должность до­

городской больницы.

цента кафедры топографической анатомии и

В 1968 году профессор Александрович Вален­

оперативной хирургии этого же института. На

тина Вячеславовна, возглавлявшая тогда ка­фед­

кафедре топографической анатомии и оперативной

ру топографической анатомии и оперативной

хирургии­ Айман Камаловной была создана учебно-

хирургии, пригласила ее к себе ассистентом.

методическая база обучения предмета на госу­

Наталия Иннокентьевна и по сей день считает

дарственном языке. Жаксылыкова А.К. первой

своими­ лучшими учителями своих родителей и

начала читать лекции и проводить практические

профессора

Александрович

В.В.

Беклемишева

занятия по топографической анатомии и опера­

Н.И. в 1978 защитила кандидатскую диссертацию,

тивной хирургии на государственном языке.

а в 1979 г получила ученое звание доцента. 13 лет

Совместно с соавторами ею было выпущено 4

проработала заместителем декана, а затем в течение

учебно-методических пособия. За эти годы в

3-х лет деканом стоматологического факультета. За

медицинских вузах г. Москвы, Новосибирска, Киева

огромный вклад в организации учебного процесса

она прошла курсы повышения квалификации.

в 2005 году ей присваивается академическое зва­

С 1991 по1996 год Жаксылыкова А.К. работала

ние профессор университета. Имеет награды:

заместителем декана Факультета повышения ква­

«Отличник здравоохранения

СССР», «Отличник

лификации Казахского государственного меди­

здравоохранения КазССР», «Серебряная медаль»

цинского­ института. Одновременно Айман Кама­

университета.

Награждена

юбилейной

медалью

ловна, занимаясь научной работой, в 2010 году

стоматологического

факультета.

Беклемишева

защитила докторскую диссертацию на тему;

Н.И. пользуется заслуженным уважением среди

«Структурная организация печени и регионар­

студенческой­ молодежи и профессорско-препо­

ных лимфатических узлов при кадмиевой инток­

давательского состава.

сикации и коррекции энтеросорбентом». Айман

Камаловна – автор более ста научных работ и 4

инновационных патентов., является участником

многих республиканских, международных научных

конференций и симпозиумов. Жаксылыкова А.К.

активно вовлекает студентов и интернов в научную

работу, создавая и публикуя совмесстные научные

работы. Отвечая на кафедре за НИР, она является

научным руководителем внутривузовского Науч­

Жаксылыкова

но-технического Проекта на 2013-2014 год по теме:

Профессор кафедры,

д.м.н.

«Роль экзосом в транспортировке ионов тяже­

Айман Камаловна после окончания Самарской

лых металлов при экзотоксикозе». За активную

средней школы в Восточно-Казахстанской облас­

деятельность Айман Камаловна была награждена

ти, в 1964 году поступила на лечебный факультет

похвальными грамотами Министерства здраво­

Ереванского государственного медицинско­го­ инс­

охранения­ РК и КазНМУ.

титута. В 1967 году по семейным обстоятельст­

вам была переведенана на 4 курс лечебного фа­

культета

Семипалатинского

государственного

медицинского института, который окончила в

1970 году. В этом же году по направлению посту­

пает в целевую аспирантуру на кафедру анатомии

человека

Харьковского

государственного меди­

цинского­ института. Под руководством известного

морфолога,­ профессора Синельникова Р.Д. в

Старший преподаватель кафедры Ткаченко

1974 году ею была защищена кандидатская дис­

сертация на тему: «Возрастные анатомические

Надежда Львовна закончила Алма-Атинский

особенностидна полости рта». С 1974 по 1987

государственный медицинский институт в 1978

год работала ассистентом, затем доцентом ка­

году. Прошла специализацию по хирургии в 1

федры

анатомии

человека

Семипалатинского

Московском медицинском институте им. Сеченова.

государственного медицинского института. С 1987

После работы в практическом здравоохранении с

по 1990

год

работала

старшим преподавателем

1988 года работает на кафедре.

MORPHOLOGY AND EVIDENCE - BASED MEDICINE

С 2003 года работала старшим лаборантом

Ведущий методологический принцип научного

кафедры нормальной анатомии. В 2007 году пере­

творчества – системный подход, и исследование

велась преподавателем на кафедру клинической

комплекса­

функционально взаимосвязанных

анатомии­ и оперативной хирургии Казахского

орга­нов­ на различных уровнях структурной

Национального­ медицинского университета им.

организации.

С. Д. Асфендиярова­. Активно участвует в научной

Все сотрудники привлечены к научно-иссле­

работе кафедры, автор 15 научных работ и тезисов.

довательской работе, которая выполняется по

программе (2014г.) научных исследований ка­

федр хирургического

профиля

университета:

«Оптимизацияметодовпрофилактики,диагностики

и лечения в хирургии и травматологии», На 2015-

2020гг. разработан проект программы: «Новые

технологии

комплексной

оценки

эффективности

коррекции

морфофункциональных нарушений

внутренних органов при трансплантации печени и

Сейфульдинова Мариям

легких».

Преподаватель

Сотрудниками, соискателями и аспирантами

Амангельдиновна в 1998 году окончила КазГМУ

кафедры защищено 10 докторских и свыше 30

им. С.Д.Асфендиярова. С 1998 по 2003 годы ра­

кандидатских диссертаций, опубликовано около

ботала участковым

врачом-педиатором в поселке

1500 научных работ, получено более 10 авторских

Жансугурова Аксуского района Алматинской об­

свидетельств на изобретение. Результаты научных

ласти.С2003годаработалапреподавателемкафедры

исследований докладывались на международных

нормальной анатомии. В 2008 году перевелась на

(США, Индия, Турция), Всесоюзных и стран СНГ

кафедру клинической анатомии и оперативной

(Россия, Белоруссия, Украина, Грузия, Эстония,

хирургии. Активно участвует в научной работе

Киргизстан) конгрессах, съездах, а также на

кафедры, имеет 15 научных работ и тезисов.

республиканских и региональных научных фо­

румах.

МОРФОЛОГИЯ ЖӘНЕ ДӘЛЕЛДІ МЕДИЦИНА

Всех этих недостатков лишены анатомические

Эти вещества дают меловидный налет

на

препараты,

изготовленные

методом

полимерной

поверхности готовых образцов­ после полимери­

бальзамации,которыевкорнеменяюттрадиционные

зации силикона

и ухудшают

внешний вид пре­

представления об анатомии, связанные со страхом,

паратов­. Большинство из этих

консервантов

мо­

разложением

и

эмоциональным

восприятием

гут быть удалены

в 50% этиловом спирте

или

смерти.

промыванием проточной водопроводной водой в

Цель: Описать метод изготовления анатоми­

течение нескольких суток.

ческих препаратов путем полимерной бальзамации,

2. Изготовление учебных анатомических пре­

нетоксичных, не оказывающих вредного действия

паратов

путем

препарирования.

Традиционное

на здоровье профессорско-преподавательского

ручное

изготовление препаратов,по стандартной

состава

и

студентов, облегчающих

обучение,

методике с удалением части

жировой, соедини­

обладающих высокой наглядностью,

длительным

тельной

ткани,

и

выделением

нужных

струк­

сроком эксплуатации.

тур, является сложной работой с использованием

Задачи:

скальпеля и пинцета в умелых руках, требующей

•

Поиск

новых

и

совершенствование

су­

тщательности и аккуратности. На этапе препа­

ществующих­

методов

полимерного баль­

рирования, ёще до начала фиксации, органы и части

замирования;

тела располагают в нужной позиции. Также для

•

Расширение

спектра

применяемых

для

улучшения демонстрационных свойствприменяют

бальзамирования полимерных материалов;

введение в сосудистое русло окрашенного силикона,

•

Обеспечение

учебных

заведений

ана­

эпоксидной смолы или желатина. Перед началом

томическими­

и

биологическими

препа­

дегидрации фиксированные препараты помещают

ратами, создание специальных выставок,

в емкость и промывают холодной водой в течение

анатомических и биологических классов;

1-3 дней.

• Популяризация идеи метода полимерного

бальзамирования.

3. Дегидратация и обезжиривание.

На этих этапах происходит замещение воды

Методы исследования: Изготовление учебных

на промежуточный­ растворитель и растворение­

анатомических

препаратов

путем

полимерной

тканевых липидов. В качестве

обезвоживающе­­

бальзамации, состоит из ряда нижеперечисленных

го агента могут применяться

такие органические­

этапов.

растворители как

одноатомные

и

двухатом­ные­

1. Фиксация биологического материала.

спирты (метанол, этанол), кетоны (ацетон, метил­

Для полимерного

бальзамирования

может

этилкетон) или дегидрант Д-1.

использоваться

как

нефиксированный,

так и

Начинать

дегидратацию

необходимо

при

фиксированный

материал,

но

предварительная

низких­

температурах (-18С),

но

предварительно

фиксация

анатомических

препаратов

является

охлаждать препараты до +4 ОС.

Полые органы,

более предпочтительной, так как фиксирующие

растворы уплотняют ткани и уменьшают усадку

легкие, и камеры сердца необходимо заполнять

анатомических структур в ходе полимерного баль­

холодным дегидрирующим раствором и постоянно

замирования. Фиксатор

инактивирует

тканевые­

перемешивать и взбалтывать раствор в емкостях с

ферменты, что предотвращает разложения тканей

препаратами. В качестве обезжиривающего агента

и не создает препятствий для полимеризации

применяют также ацетон, который хорошо раст­

силикона. Кроме того, фиксация дезинфицирует

воряет тканевые липиды при температуре выше 15

ткани и обеспечивает безопасность работы

пер­

ОС.

этапе

сонала. Консервация

трупного

материала

про­

4. Импрегнация силиконом. На этом

в органах и тканях происходит замещение проме­

изводится,

такими фиксирующими

растворами

как: формалин, спирт, карболовая кислота, соле­

жуточного растворителя на жидкую силиконовую

вые растворы. Но чаще всего в нашей практике для

композицию. Процесс проводится в вакуумной

фиксации используют 3-5% растворы формалина­ в

камере при постепенно сжимающемся давлении

сочетании с этиловым спиртом.

и при температуре от 15-20 0С. Процесс импрег­

нации основан на разнице давления паров

про­

Для получения наилучшего результата при

полимерном

бальзамировании

и изготовлении

межуточного растворителя и полимерной компо­

более­ гибких

и эластичных

образцов используют

зиции.

слабые растворы формалина

и уменьшают время

5. Полимеризация. Проводят полимеризацию

фиксации. Не рекомендуется

применять для фик­

после окончания импрегнации. На этом этапе в

сации­

консервирующие

смеси,содержащие

вяз­

органах и тканях под действием температуры и

кие жидкости и дубильные вещества (глицерин,

полимеризующего агента происходит отверждение

этиленгликоль, фенол, танин).

силиконовой композиции.

MORPHOLOGY AND EVIDENCE - BASED MEDICINE

До

завершения

полимеризации

препараты

Кейс-деңгейлік деп

аталған әдістің «Отаны»

устанавливаются в нужном положении.

Америка Құрама Штаты, Гарвард Университетінің

Вывод: Таким образом, выше перечисленные

бизнес мектебі. Кейс әдісінің пайда болуы мен

обстоятельства

определяют

большое

будущее

дамуының

мәдени

негізі

«прецедент»

немесе

технологии полимерного бальзамирования, и его

«жағдай» принципі болып табылады. Кейс әдісі

широкое внедрение в учебный процесс,а

шынайы оқиғалар негізіндегі академиялық тео­

силиконовые

пластинаты

будут

идельными

рияныкөрсетугемүмкіндікбереді.Олстуденттердің

препаратами для выставления в анатомических

пәнді оқуына қызықтырады. Білім мен дағды

музеях и для практических занятий студентов.

жинақтарын белсенді қабылдауға, әртүрлі жағдаят­

И, наконец, добиться того, чтобы анатомия,

тарды түсіндіретін ақпаратты өңдеуге және

талдауға ықпал етеді [1]. «Олар бір түсінікпен

перестанет

быть

наукой,

которая дурно пахнет

мәселені шығармашылықпен шешу жағдайды,

и вызывает отрицательные эмоции, а станет

талдау қасиетін қалыптастыру мен шешімін қабыл­

дисциплиной, способной доставлять эстетическое

даумен сипатталады». Кейс деңгейлік әдісі келесі

наслаждение от изучения сложного строения

дағдыларды қалыптастырады:

человеческого организма.

•

Аналитикалық дағдылар. Оларға мына­

Литература:

ларды жатқызуға болады. Мағлұматтарды ақпарат­

1.

VonHAGENSG., TiedmanK., KrizW. Thecurrent-

тан ажырата алу қасиетін,жіктеу,нақты және нақты

potentialofPlastination. Anat. EmbryoI. – 1987, Bd. 175.-

емес ақпаратты ажырату, талдау, оны табу және

S.411-421.

ұсыну, ақпарат қалдықтарын және оларды қалпына

2.. Гайворонский И.В., Кузьмина И.Н., Старчик

келтіре білу. Анық және логикалық ойлай білу.

Д.А., Тихонова Л.П., Ничипорук Г.И. Современные

Әсіресебұлақпаратжоғарғысападаболмағанкезде

аспекты преподавания нормальной анатомии в Военно-

маңызды.

медицинской

академии

// Морфология,

2000, т. 117,

•

Тәжірибелікдағдылар.Нақтыжағдайлармен

вып.3. – С..34-35

салыстырғанда төмен кейсте көрсетілген мәселенің

3.

Аубакиров А.Б.,

Мауль Я.Я.,

Хамидулин

қиындық

деңгейі тәжірибеде экономикалық тео­

Б.С., Куминов Л.А. Полимерное бальзамирование –

рияларды­

, әдістерді, принциптерді пайдалану дағ­

инновационная технология в морфологии. Материалы

Республиканской

научно-практической конференции.

дыларын қалыптастыруға негіз болады.

«Инновационные технологии в образовании»

- Алматы,

•

Шығармашылық дағдылар. Ережеге сай

2008.– С.39-40

Кейс-жағдаяттар бір логикамен шешілмейді.Логи­

4. Аубакиров А.Б., Хамидулин Б.С. Опыт

калық жолмен табылмайтын альтернативті шешім­

изготовления

анатомических

препаратов

методом

дердің туындауында шығармашылық дағдылардың

полимерного бальзамирования в Казахстане. Материалы

маңызы зор.

международной научно-практической конференции

•

Коммуникативті

дағдылар Оның

ішінде

руководителей анатомических кафедр и институтов

мыналарды бөліп қарастыруға болады: пікірталас

ВузовСНГиВосточнойЕвропы,посвященной75-летию

жүргізе алуы, кіші

топтағы

студенттердің

көзқа­

УО ВГМУ. –Витебск, 2009. –

С.15-16

расымен қарсыластарын сендіре білу. Көрнекі-

құралдардыжәнебасқадамедиақұралдардыпайда­

лану,топқаену,өзкөзқарасынқорғау,оппоненттерді

сендіру, қысқа әрі нақты есеп құру.

ГИСТОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫНДА

•

Әлеуметтік

дағдылар.

Кейс-деңгейлерін

талқылауда айқындалған әлеуметтік дағдылар қа­

ГИСТОЛОГИЯ-1 ПӘНІН «КЕЙС-СТАДИ»

лыптасады­

: адамзат іс-әрекетін бағалау, тыңдай

ӘДІСІМЕН ОҚЫТУДЫҢ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ

білу, пікірталасты қолдау немесе қарама-қарсы

Аяпова Ж.О., Юй Р.И., Есполаева А.Р.

пікірді аргументтеу, өзіне-өзі есеп беру.

•

Өзін-өзі талдау.

Пікірталастағы келіспеу­

С.Ж.Асфендияров атындағы ҚазҰМУ, Алматы

шілік

өзгелердің және

өзіндік

меншікті

пікірді

қаласы, Қазақстан

жете түсінуге және талдауға ықпал етеді. Туын­

ҚазҰМУ-дің

гистология

кафедрасында жаңа

даған моралдық және этикалық мәселелер, олар­

дың

шешімдерінің

әлеуметтік

дағдыларының

модульдік оқыту жүйесі іске асқаннан бастап,

қалыптасуын талап етеді. Кейс-деңгейлік әдісінің

кафедра ұжымы

оқу-әдістемелік материалдарды

өзгеше ерекшелігі нақты өмір фактілері негізінде

қайта өңдеп, тәжірибелік сабақтарға жаңа тал­

мәселелік

жағдаяттар

тудыру болып табылады.

пыныстар мен дағдыларды енгізуге ұмтыла

Осылайша, медициналық білім беруде нақты және

бастаған.Соныңбірі-Кейсдеңгейінде(стади)оқыту

әдісі.

ойластырылған сырқатнама, анамнез, клиникалық

ақпараттар т.б. пайдаланады[2-3].

діктері кез-келген кейс деңгейі оқытушыға оны оқу

лелерді шешуге үйретеді. Кейс деңгейлік әдісін

үрдісініңәртүрлікезеңдеріндеқолдануғамүмкіндік

қолдануда жалпы жұмыс технологиясы құрылады:

береді: оқу деңгейінде, оқу нәтижесін тексеру

Сабақ басталғанға дейін оқытушы:

деңгейінде.

• тақырыптар бойынша кейсті таңдау;

Соңғы уақыттары кейс-деңгейін тек ғана

• негізгі және көмекші материалды анықтау;

студенттердің оқуында ғана емес, сонымен қатар

• іс-шара жоспарын құрастыру;

емтихандарда оқу нәтижесін тексеруде қолдану

Студенттердің міндеті-кейсті және ұсыныл­

барыншатанымалболуда.Студенттеркейс-деңгейін

ған әдебиеттер тізімін алу және сабаққа дайын­

емтихан уақытында да ұсынуға болады, бірақ

далу. Кейске ұсынылған тақырыптардан бұрын сту­

онда ол берілген шектеулі уақытта үлгеретіндей

денттер ұсынылған әдебиеттермен таныса оты­рып,

қысқа әрі жеңіл болуы керек. Оқу үрдісінде кейс

реферативті жұмыстар жасайды. (баяндамалар­ ,

деңгейін қолдану көбінесе екі әдіске негізделеді.

рефераттар, презентациялар)

Оның біріншісі дәстүрлі Гарвард әдісінің атына

Сабақ кезінде оқытушы:

ие-ашық пікірталас. Альтернативті әдіс студенттер

• кейске алдын-ала талқылауды ұйымдастыру;

жағдаятқа жүйелі ауызша баға жасайтын және

• топты кіші топтарға бөледі, әр топқа спикер

берілген кейс-деңгейге талдау, өз шешімдері және

сайлану;

алғышарттарын алға тартатын жеке немесе топтық

• кейсті талқылауды басқару;

сұрау-жауаппен байланысты әдіс болып табылады.

Жалпы топтағы студенттер:

Бұл әдіс оқушының бақылауды іске асыруын

•

сұрақ қою;

жеңілдетеді,сонымен қатар, кейбір студенттерге

•

шешім нұсқаларын ұсыну;

өздерінің оқу күштерін нықтауға негіз болады[4-5].

•

шешім қабылдау;

(әдіс студенттерде әр сабақта бір-екі реттен

• сабақ туралы жазбаша есеп құрастыру;

сұралады.)

Мысалы: «Асқазан, ішек» ауруларында тілдің

Әдісстуденттердіңкоммуникативтідағдыларын

үстін ақ қақ басады. Бұл нені білдіреді. Дәм сезілу

дамытады, өз ойларын нақты жеткізуге үйретеді.

бұзылады ма?Жоқ па? Бұзылса себебі неде?

Бірақ ашық пікір таласта қатысушылардың ұйым­

Саусақ, алақан және бас терісінің эпителийі

дастырылуы мен бақылануы біршама қиын. Еркін

көп қабатты мүйізделген. Бұл эпителийлерінің

пікірталаста оқытушы көп жағдайда басында

ерекшеліктері­

бар ма?Жоқ па?

мынандай сұрақтар қоюы мүмкін: «Қалай ойлай­

Тінкультурасынаналынғанжасушалардыеккен

сыздар, бұл жердегі негізгі мәселе қандай?» Содан

кезде бірінші флаконда-көп қабатты мүйізделген

соң қарама-қарсы аргументтерді және олардың

эпителийдің базальды қабаты, екіншісінде жыл­

түсіндірмелерін тыңдап, пікірталасты жүргізеді,

тыр қабаттағы жасушалары орналасқан. Қай

бірақ жекелеген қатысушы немесе топ кейс

флакондағы­

жасушалардың пролиферияциялық

деңгейінің жазбаша талдауының соңын, мазмұнын

(көбею) қабілеті байқалады? т.б.

күтпейді.Студенттербұлпікірталасжауабынбірден

«Кейсті»пайдаланудың шектеулері:оқудыңбұл

ауызшанемесе кейін жазбаша жауап беруі мүмкін.

әдісікөпуақыттыталапетеді,осығанбайланысты­

бұл

Кейс-деңгейінің тапсырмаларымен немесе­ жат­

әдісті ауқымды аудиторияларда қолдана алмаймыз.

тығуларыменұқсастығыкөп,бірақоларпринциптік

«Гистология-1» пәнінің тақырыптарын модульдік

өзгеше ерекшеліктерге де ие: студенттерге толық

жүйемен өткізу барысында «Кейс-деңгейлік»

тәжірибелік дағдыларға ие болуына көмектеседі,

әдісі өте тиімді, бірақ адам эмбриологиясы және

күрделі де құрылымдық мәселелерді шешуге

ұрықтық дамудың ерекшеліктері өте күрделі,әрі

үйретеді.

ауқымды тақырыптарға жатады, әрі студенттерге

МОРФОЛОГИЯ ЖӘНЕ ДӘЛЕЛДІ МЕДИЦИНА

талабын

қанағаттандыруға қабілетті

медицина

ынтасын, шығармашылығын, әлеуметтік-кәсіби

жоғарғыоқуорындарынбітірушітүлектердідаярлау

белсенділігін­

арттырады. Білім беру барысында

сапасына

қойылатын талаптардың

ұдайы

өсуін

қойылғанмақсатқажетубойынша жұмысжоспары,

анықтайды. Медицина жоғарғы оқу орындарын

ақпараттық-дидактикалық банксі және әдістемелік

бітіруші­

түлектерді сапасынның өсуі

денсаулық

ұсыныстары бар модульдік жүйе студент үшін

сақтаудың барлық салаларының, және оның тә­

оқу бағдарламасының

жекелеген

бөлімдерін

жірибелік, сонымен қатар ғылыми бөліктерінің әрі

игеруде дәстүрлік жүйеге қарағанда өз бетімен

қарай дамуына міндетті шарты болып табылады.

жұмыс істеу мүмкіншілігін анықтайды. Демек,

Медицина мектебінде оқытудың әрдайым жоғары

дәстүрлік жүйеге қарағанда, модульдік білім беруде

сапада болуына ғылымды, білім беруді және

студенттің өздігінен білім алуының қалыптасуы

инновациялық қызметті біріктіру арқылы ғана

дәрежесі жоғары. Сонымен қатар, модульдік білім

қамтамасыз ету арқылы қол жеткіземіз. Қазақстан

беруде студенттің өз жұмысы туралы оқытушыдан

Республикасындағы медицина жоғарғы мектебінің

және басқа студенттерден көмек, кеңес және сын-

қазіргідамукезеңі–даярлаумазмұныныңқұрлымын

баға алу мүмкіндігі әрқашан да бар, бұл адамның

және озық білім беруге көшуді есепке ала отырып

жеке қасиетін, атап айтқанда ұжымдық, бірлесіп

оны сапалы түрде жаңартудан тұратын білім беру

істеу дағдыларын алуға мүмкіншілік жасайды.

парадигмасынауыстыруменсипатталады. Сонымен

Бұның бәрі модульдік технологияны қолданудың

қатар медициналық және фармацевтикалық білім

болашағы зор екенін және дәстүрлі білім беру мен

беруді қайта құрудың жаңа тұжырымдамасы

жаңашылдықтың арасындағы бірізділікті сақтай

клиникалық даярлыққа бағытталған,

оның

көп

отырып, оны «Жалпы медицина» мамандығы

қырлы және көп модальды сипатына студенттерді

бойынша білім беру үдерісінде іске асыруға түрткі

төменгі курстардан бастап даярлауға ерекше көңіл

болады.

бөледі.

МЖМБС-2006 ж. сәйкес интернатурада клини­

Осы ойды іске асыру – біріктіріп оқыту қағи­

калық пәндерді өту жоғарыда аталған оқытудың

даттарынанегізделгенинновациялықтехнологияны

модульдік тәсілін қолдануға негізделеді. Модульдік

оқу үдерісіне енгізген жағдайда

ғана мүмкін,

технологияның тәжірибелік және ғылыми маңызы:

бұл іс оқу кезеңінде мамандардың медициналық

бұл жерде білім берудегі жаңа тәсілдер мен

жалпы мәдениетін жоғарлатып, және оларда кәсіби

құрастырылған сабақтар дәстүрінің үйлесімі; ол

мәселелерді шешуге заманауи ғылыми тұрғыда

педагогикалық теория мен практикадан алынған

келуге тұрарлық жоғарғы деңгейде ойлауды қалып­

көптеген

тәжірибенің

біріктірілуі;

оның ішінде

тастыруға мүмкіндік береді. Бұл қағидат негізгі оқу

бағдарламалық білім беру, дамып келе жатқан

объектісі – адам ағзасынның жүйелі талдануына

білім беру теориясы және т.б.; психологиядан

негізделген және білім алуда модульдік тәсіл

рефлексивтік тәсіл қолданылады; студентерді те­

қолдану арқылы оның көп қырлылығын ашу.

рең күйзелістен құтылуына мүмкіндік береді,

Модульдік технологиямен оқытудың мақсат­

себебі ұдайы рефлексия оқытушыға оқу үдерісінің

тарының

бірі – икемділікті қамтамасыз ету,

жайы туралы ақпарат береді; модульдік технология

жеке тұлғаның талаптарына және оның негізгі

кезіндебілімалушыоқумазмұнынөзісүйенеді,бұл

даярлығының деңгейіне бейімделу, студенттердің

материалды саналы түрде және терең меңгеруге

ойлауын, жадына сақтауын, шығармашылық бейім­

әкеледі.

ділігін және қабілетін дамыту үшін жағдай жасау.

Қорыта айтқанда, интернатурадағы модульдік

Осыған байланысты, модульдік технологияға

білім берудің басқалардан айырмашылығы: білім

көшу сабақ беруші оқытушыға деген талапты да

берудің мазмұны аяқталған дербес кешендермен

күшейтеді. Модульдік оқыту кезінде оқытушы

(модульдер) ұсынылады; білім алушыға арналған

ақпарат беруші және бақылаушы міндетімен қатар

дидактикалық мақсат тұжырымдалады және онда

кеңес беруші және үйлестіруші міндетін де қоса

оқылатын материалдың көлемі мен түрі ғана

атқарады, бұл ретте оқытушы педагогикалық

көрсетіліпқоймай,оныигерудеңгейідекөрсетіледі;

үдерістегіөзініңжетекшірөлінсақтайды.Модульдік

студентпеноқытушыныңқарым-қатынасжасаутүрі

оқыту студенттердің оқып-білу белсенділігіне

де өзгереді, тең дәрежеде араласу басымдылыққа

ынталандырудағы және кәсіптік ғылыми білімді,

ие болады; студент модульмен жұмыс істеу ба­

біліктілікті және дағдыны игеру бойынша олардың

рысында­

оқу-танымдық жұмысының нақты

танымдық қызметтерін ұйымдастырудағы маңыз­

мақсатын өз бетінше анықтайды және оларды іске

дылығымен ерекшеленеді. Модульдік білім беруге

асыру әдістерін үйренеді: өз бетінше жоспарлау,

көшу оқу үдерісіндегі өздік жұмыстың маңызы

ұйымдастыру, өзін-өзі бақылау және өз-өзіне

мен оның салыстырмалы салмағын артыру, және

сындық баға беру артады.

болашақ мамандардың өздігімен жұмыс жасауды,

MORPHOLOGY AND EVIDENCE - BASED MEDICINE

Қазақстанның

медицина

жоғарғы мектебінде

Бірінші

блокқа екінші

курста

оқытылатын

қолданылатын Оқу жоспарының үлгісі

(модель)

«Анатомия-2»,«Гистология-2»және«Физиология

Мемлекеттік­

білім беру стандартына сәйкес құрыл­

- 2» пәндерін кіргізу қажет. Бірінші блокты бітірген

ған, бұл үлгіде түлектің біліктілік мінездемесімен

соң, студенттер көрсетілген пәндер бойынша бірік­

анықталатын, білім алудағы соңғы мақсатына

тірілген емтихан тапсырулары керек. Ал тек содан

жету көзделген. Мемлекеттік білім беру стандарты

кейін ғана студенттер жүйелі түрде қалған бес

біздің еліміздегі білім беру кеңістігінің бірлігін

пәнді, яғни екінші блокқа кіретін-«Патологиялық

қамтамасыз етеді, және білім берудің мазмұндық

физиология - 2», «Патологиялық анатомия - 2»,

құрамын және тұтастай өзгермеушілігін

сақтауға

«Фармако­ логия­

-

2»,

«Кескінді

диагностика»,

міндеттейді. Әрине, оқу жоспарын құрудың

«Ішкі аурулар пропедевтикасын» оқуға кірісе

басқа да үлгісі сияқты білім берудің

біріктірілген

алады. Сонымен қоса жалпы және жеке модульдер

жүйесіндедеөзкемшіліктеріменартықшылықтары

мен модульдік бірліктердің

номенклатураларын

бар. Аталған білім беру технологиясының күмәнсіз

анықтап,олардыстуденттердіңалдыналадайындық

құндылықтарына

Қазақстан Республикасының

деңгейлерінебейімдейотырып,біріктірілгенТиптік

ЖОО-ларында «Жалпы медицина» мамандығы

бағдарламалар мазмұнын қайта қарау қажет. Екінші

бойынша 3 курс студенттеріне 2009 жылдан бас­

блокты аяқтағаннан кейін студенттер алдымен

тап қолданыла бастаған тұжырымдамалық және

патофизиология, патанатомия және фармакология,

маңызды үлгі жатады, ең алдымен базалық

содан кейін – кескінді диагностика және ішкі

кафедраларданбастап,ішкіауруларпропедевтикасы

ауруларпропедевтикасыбойыншабіріккенемтихан

кафедрасымен аяқтай отырып, барлық сегіз жүйе

тапсырады.

бойынша

білім

алудың

бірізділігі

жатады. Бұл

Осылайша, негізгі мақсат ғылыми білімді сіңі­

рудің тиімді нәтижесі және болашақ мамандардың

бір жағынан

студенттерге

клиникалық

ойлау

кәсіби

шеберлігі

мен

жеке

қасиеті

қалыптасуы

қабілетінің негізін

қалыптастыруға, білімдерінің

болып

табылатын

модульдік

білім

медициналық

нақты көлемін анықтауға мүмкіндік берсе, екінші

ЖОО-ларда білім беруді жетілдірудің тиімді тәсілі

жағынан оқытушының студентке әр пән бойынша

тереңірек дайындалуына мүмкіншілік жасау мақ­

ретінде қарауға болады. Модульдік технологияны

енгізу арқылы білім беру үдерістерін қайта құру

сатында ақпаратың көп болуына байланысты

– медициналық ЖОО-лардың басқа да білім беру

артық ақпараты азайтуға негізделген. Одан басқа

студентпен оқытушы арасындағы қарым-қатынас

мекемелерімен, ғылыми-зерттеу институттарымен

түрі өзгерді де, қатынасу

тең дәрежеге

жетті.

және тәжірибелік денсаулық сақтау мекемелерімен

неғұрлым тығыз бірігуіне жағдай туғызады.

Осылайша жаңа білім беру технологиясы жеке,

ұжымдық оқыту басымдылығын біріктіреді және

Әдебиеттер тізімі:

сонымен қатар, ол өз бетімен оқуды бақылауға

1.

Литвинова

Т.Н. Интегративно-модульное обу­

және бағытталған тұжырымдаманы жүзеге асыруға

чение общей химии студентов медицинского вуза //

мүмкіндік жасайды[5, 6].

Успехи современного естествознания. – 2004. – № 3 –

Сонымен бірге, интернатурадағы модульдік

стр. 71-73

жүйе бойынша жасалған жұмыстың 2 жылдық

2. Юцявичене П.А.Теория и практика модульного

тәжірибесіне сүйенсек, біріктірілген оқуда бірнеше

обучения. Кауна, 1989, 271с.

шешілмеген мәселелер де кездесті.

3.

Данильсон

Т.С.,

Румбешта Е.А. Модульно-

деятельностный подход в обучении физике. Вестник

Біріншіден – анатомия, гистология және

Томского государственного педагогического универ­

физиология кафедраларынан

ағзаның сегіз жүйе­

ситета, №10, 2010, С 35-38.

сі бойынша алған «жартылай»

білімдері бар

4. Педагогика: Большая современная энцикло­

студенттерге тұтас ағза жөнінде жеткілікті мәлімет

педия. Минск: «Современнное слово», 2005, 720с.

бермейді, сондықтан біріктіріліп өткізілетін келесі

5.

Итоговый

документ

международной научной

пәндерді сапалы игеруге қиындық туғызады.

конференции «Опыт международного сотрудничества

российских

университетов:

Боллонский

процесс и

Сондай-ақ ағзаның анатомиялық-физиологиялық

концепция модернизации

образования,

Екатеринбург,

ерекшеліктерін,

оның ішінде

балалар ағзасының

2003г.

ерекшеліктерін білмеу, студенттердің болашақ

дәрігерлікқызметіндеіргеліпәндердіңқаншалықты

THE FIRST EXPERIENCE OFSTATE OBLIGATORY

маңызды екенін толық түсінуіне мүмкіндік

STANDARD OF EDUCATION – 2006 IN INTERN-

бермейді.

SHIP: STATUS, PROBLEMSAND PROSPECTS

Біз

біріктірілген

курстарға

кіретін

сегіз

A.Balmukhanova, G.Toilybayeva, E.Kulebayeva,

пәнге модульдық және пәнаралық тұрғыдан келу

K.Khabdin, V.Balmukhanov, L.Dauletova

ұстанымынсақтайотырып,оныоқытудыекіблокқа

бөлу – бұл мәселенің шешімін табудың ең ұтымды

Kazakh National Medical University named after S.D.

жолы деп ойлаймыз.

Asfendiyarov