1. Тақырыбы: Аралық бақылау.

2. Мақсаты: Теориялық білімдерін қалыптастыру және аутэкология, демэкология, синэкология және биосфера туралы білімдері бойынша бақылау.

3. Оқыту мақсаты:

• Экология бөлімдері: аутэкология, дэмэкология, синэкологияжәне биосфера құрылымы бойынша білімдерін қалыптастыру.

• Нормативтік-құқықтық құжаттармен өз бетімен жұмыс істей алуын дағдыландыру.

4. Өткізу түрі: кеңселік кеңес беру

5. Тақырып бойынша тапсырмалар: ауызша сұрауспециальностей ОМ и

6. Таратылатын материал: тақырып бойынша сұрақтар, тест

7. Әдебиет:

1. Кенесариев Ү.И., Жақашов Н.Ж. Экология және халық денсаулығы, 2003 – 200 б., 25-30 беттер.

2. Қуатбаев А. Экология және қоршаған орта проблемалары: оқу құралы – 2011. – 350 б., 20-28 беттер.

3. Колумбаева С., Білдебаева Р., Шәріпова М. Экология және тұрақты даму: оқу құралы – 2012. – 153 б., 21-29 беттер.

4. Экология: оқу құралы/ C.А. Сергейчик. - Минск: Современная школа, 2010. -400 с., стр. 18-21.

5. Учение об окружающей среде:оқу құралы / Г.К. Ерубаева: Алматы, казак универс 2011.-153б., 5-10 беттер.

8. Бақылау:

Бастапқы білімін ауызша сұрау арқылы (білім құзіреттілігі):

• Экология ғылымы нені зерттейді және оның негізгі міндеттері қандай?

• Қазіргі экологияның ғылым ретіндегі құрылымы қандай?

• Экологияның даму тарихы?

• Б. Коммонердің заңдарына анықтама беру

• Жалпы экология нені зерттейді?

• Қолданбалы экология нені зерттейді?

• Адам экологиясы нені зерттейді?

• Жалпы экологияның бөлімдерін атаңыз?

• Экожүйе және биогеоценоз туралы түсінік.

• Экотоп, биотоп жәнебиоценоз туралы түсінік

• Экология пирамидасы

• 10% ереже немесе энергия пирамидасы заңдылығы.

• Экожүйенің құрылымдық компоненттері.

• Сукцессия түсінігі және оның басты қалыптары.

• Экожүйе динамикасы.

• Көміртек айналымының сұлбасы

• Азот айналымының сұлбасы

• Күкірт және оның қасиеттеріне, оның табиғаттағы айналымына сипаттама беріңіз.

• Фосфор және оның қасиеттеріне, оның табиғаттағы айналымына сипаттама беріңіз.

• Биогеохимиялық принциптер және биогенді миграция.

• Негізгі биогенді элементтердің биогеохимиялық айналымының ерекшеліктері

• Адамның тұрмыс тіршілігі және оның биогенді элементтер айналымына әсері.

• Биосфера түсінігі.Құрамы мен шекаралары.

• В.И.Вернадский бойынша тірі зат туралы түсінік.

• Биосферада тірі заттың таралуы.

• Тұрақты даму концепциясын талдаудағы В.И.Вернадскийдің ноосфера туралы ғылымның негізін қалаушы рөлі ретінде.

• Биосфераның Жердің басқа да қабаттарынан айырмашылығы.

• Биосфераның абиоттық және биоттық бөліктерінің жаһандық экожүйе ретіндегі мағынасы.

Бақылау: тесттік тапсырмамен студенттердің білімін қорытындылап бағалау.

Тесттер:

1. 1) абиоттық факторларға

2) биоттық факторларға не жатады

1. Эдафикалық

2. Топикалық

3. Трофикалық

4. Климаттық

5. Топографиялық

1. 1- АВ 2-СДЕ

2. 1 –СДЕ 2-АВ

3. 1 – АДЕ 2-ВС

4. 1- ВС 2-АДЕ

5. 1-СД 2-АВЕ

2. 1) – экотопқа

2)- биоценозға не жатады

1. Атмосфера

2. Өсімдіктер

3. Топырақ

4. Микроағзалар

5. Жануарлар

1. 1-АВ 2- СДЕ

2. 1-АС 2-ВДЕ

3. 1-АДЕ 2-ВС

4. 1-ВС 2- АДЕ

5. 1- СД 2- АВЕ

3.1) консументтерге

2) продуценттерге не жатады

1. Биоценоз өмір сүруі үшін керегін алатын тірі емес табиғат жиынтығы

2. Басқа ағзаларды органикалық заттармен қамтамасыздаушы ағзалар жиынтығы

3. Басқа топ ағзалармен жиналған қоректік заттармен қоректенетін ағзалар жиынтығы

4. Органикалық қосылыстарды минералды күйге ыдыратушы ағзалар жиынтығы

5. Қарқынды түрде дамып және көбейетін ағзалар жиынтығы

1. 1-А 2-В

2. 1-В 2-Е

3. 1-В 2-С

4. 1-С 2-В

5. 1-Д 2-Е

4. Қандай ағзалар 1) продуценттерге

2) редуценттерге жатады:

1. Автотрофты ағзалар

2. Хлорофильсіз өсімдіктер

3. Жыртқыштар

4. Сапрофагтар

5. Паразиттер

1. 1-А 2-Д

2. 1-В 2-Е

3. 1-В 2-С

4. 1-С 2-В

5. 1-Д 2-Е

5. Қандай ағзалар 1) консументтерге

2) редуценттерге жатады:

1. Автотрофтар

2. Паразиттер

3. Сапрофагтар

4. Жыртқыштар

5. Көк-жасыл өсімдіктер

1. 1-А 2-Д

2. 1-В,Д 2-С

3. 1-В 2-С

4. 1-С 2-В

5. 1-Д 2-Е

6. 1) «Экология» терминін енгізген

2) Биосфера туралы ілімді қалыптастырған

1. И.П. Павлов

2. Л.Пастер

3. В.И. Вернадский

4. В. Сукачев

5. Е.Геккель

1. 1-А 2-Д

2. 1-В 2-Е

3. 1-В 2-С

4. 1 –С 2-В

5. 1-Е 2-С

7. Ғылымға 1) Экология

2) Биогеоценоз терминдерін енгізген:

1. В. Н.Сукачев

2. В.И.Павлов

3. Б.Коммонер

4. Э.Геккель

5. Л.Пастер

1. 1-А 2-Д

2. 1-В 2-Е

3. 1-В 2-С

4. 1-С 2-Д

5. 1-Д 2-А

8. 1) абиоттық факторларға

2) биоттық факторларға нелер жатады:

1. Климаттық

2. Эдафикалық

3. Топикалық қатынас

4. Трофикалық сіңіру

1. 1-А 2-Д

2. 1- А,В 2-Е

3. 1-В 2-С

4. 1-С 2-Д

5. 1-Е 2-С

9. 1) топикалық қатынас

2)трофикалық қатынас түсініктеріне не жатады:

1. тұрғылықты жерін пайдалануға негізделген байланыстар

2. редуценттермен органикалық заттарды ыдыратуы

3. өсімдіктердің синтездеген органикалық заттарын тағам ретінде қолдануы

4. көбеюі

5. пана беретін өсімдіктер мен жануарлар арасындағы байланыс

1. 1-АЕ 2-ВС

2. 1-ВС 2-АЕ

3. 1-ВД 2-СЕ

4. 1-ДС 2-ДЕ

5. 1-Е 2-С

10. Абиоттық факторларға жататындар:

1. Антропогендік

2. Климаттық

3. Трофикалық

4. Эдафикалық

5. Топикалық

1. АВ

2. ВС

3. ВД

4. СД

5. ДЕ

11. Эдафикалық факторларға жататындар:

1. Күннің сәулелі энергиясы

2. Топырақтың физикалық қасиеті

3. Температуралық

4. Топырақтың химиялық қасиеті

5. Сумен байланысты факторлар

12. Экотоптың құрамына кіретіндер:

1. Өсімдіктер

2. Жануарлар

3. Атмосфера

4. Топырақ

5. Микробтар

1. АВ

2. ВС

3. СД

4. ВД

5. ДЕ

13. Автотрофты ағзаларға нелер жатады:

1. Біріншілік продуценттер

2. Консументтер

3. Редуценттер

4. Фототрофты өсімдіктер мен бактериялар

5. Хлорофильсіз өсімдіктер

1. АВ

2. АД

3. СД

4. ВД

5. ДЕ

14. Экологиялық факторлар бөлінеді:

1. Биоттық

2. Физикалық

3. Химиялық

4. Абиоттық

5. Антропогенді

1. АВ

2. ВСЕ

3. АСД

4. АДЕ

5. СДЕ

15. 1) тірі емес табиғатқа

2) тірі табиғатқа жататын биогеоценоз компоненттері қалай аталады

1. Экология

2. Популяция

3. Экотоп

4. Биоценоз

5. Ноотоп

1. 1-А 2-Д

2. 1-С 2-Д

3. 1-В 2-С

4. 1-Е 2-Д

5. 1-Д 2-А

16. Биоттық факторларға жататындар:

1. Эдафикалық арақатынас

2. Топикалық арақатынас

3. Биокинетикалық температура

4. Трофикалық байланыс

5. Адамзат қоғамының өмір сүруімен байланысты әсерлер

АВ

ВС

АД

ВД

ДЕ

17. Редуценттерге нелер жатады:

Полифагтар

Колифагтар

Сапрофагтар

Паразиттер

Өлген органикалық заттармен қоректенетін ағзалар

1. АВ

2. ВС

3. АД

4. СЕ

5. ДЕ

18. Биогеоценоз –бұл тірі ағзалардың күрделі табиғи жиынтығы...

1. Органикалық бірлестікте материалдық-энергетикалық тұрғыда тәуелді болып жүретін

2. Органикалық емес ортада өздігінен өмір сүретін

3. Органикалық емес ортамен бірлестірілетін

4. Органикалық емес ортаға материалдық-энергетикалық тұрғыда тәуелді емес

5. Органикалық емес ортада материалдық-энергетикалық тұрғыда тәуелді болып жүретін

АВ

ВС

АД

СЕ

ДЕ

19. Абиоттық факторларды атаңыз:

1. Демографиялық,химиялық, физикалық процесстер

2. Эдафикалық, демографиялықпроцесстер

3. Эдафикалық, химиялық, физикалық процесстер

4. Топырақтың физико-химиялық құрамы

5. Тірі ағзалардың бір бірімен байланысы

1. АВ

2. ВС

3. СД

4. АЕ

5. СЕ

20. Биоттық факторларды атаңыз:

1. Демографиялық, химиялық, физикалық процесстер

2. Эдафикалық, демографиялықпроцесстер

3. Тірі ағзалардың бір бірімен байланысы

4. Топырақтың физико-химиялық құрамы

5. Жанурлар әлемінің, өсімдіктердің, бактериялардың бір бірімен байланысы

1. АВ

2. ВС

3. СД

4. АЕ