Математика, теория+расчетные 1 семестр
.pdfa |
a |
a |
... |
a |
|
b |
|
|
|
||||||||
|
11 |
12 |
13 |
|
1n |
|
1 |
|
0 |
a22(1) |
a22(1) |
... an(12) |
|
b2(1) |
|
||
|
0 |
0 |
a(2) |
... |
a(2) |
|
b(2) |
. |
|
|
|
33 |
... |
n3 |
|
2 |
|
... ... |
... |
... |
|
... |
|
|||
|
0 |
0 |
a(k −1) |
... a(k −1) |
|
b(k −1) |
||
|
|
|
n3 |
|
nn |
|
n |
|
Прямой ход закончен. Заметим, что все элементы на главной диа- гонали отличны от нуля. Получили ступенчатую матрицу.
Найти решение системы уравнений можно обратной подстановкой. Для этого из уравнения, соответствующего последней ненулевой строке ступенчатой матрицы, выражаем xn, подставляем его в предпоследнее
уравнение и выражаем xn−1, и т.д.
Рассмотрим алгоритм применения метода Гаусса на простых при- мерах.
x + y =1,
Пример 1. Решить систему
−x − y = 2.
Преобразуем расширенную матрицу системы: |
|
|||||||||||
|
1 1 |
|
|
|
1 C2 +C1 |
~ |
1 1 |
|
1 |
|
||
|
|
|||||||||||
|
−1 −1 |
|
|
|
|
|
|
|
. |
|||
|
|
2 |
|
0 0 |
|
3 |
|
|||||
Отсюда следует, что r( A) =1, r( A| b) = 2 , т.е. исходная система несо- |
||||||||||||
вместна. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример 2. Решить систему x + y =1, |
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
−x − y = −1. |
|
||||||||
Исследуем систему на совместность: |
|
|
|
|
|
|
||||||
|
1 1 |
|
1 C2 +C1 |
1 1 |
|
1 |
||||||
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
~ |
|
|
. |
|||
−1 −1 |
|
−1 |
|
0 0 |
|
0 |
Отсюда следует, что r( A) = r( A | b) =1 – система совместна.
Полученная система содержит одно уравнение с двумя неизвестны- ми. Решение этой системы может быть найдено только в том случае, если мы придадим произвольное действительное значение одному из неиз- вестных. Тогда другое неизвестное можно выразить через первое.
Заметим, что неизвестные, значения которых можно выбирать про- извольно, называют свободными. Число свободных неизвестных опреде- ляется по формуле n − r , где n – число неизвестных в исходной системе,
24
r – ранг матрицы системы (совпадающий с рангом расширенной матри- цы в силу совместности системы).
В данном случае n − r =1. Положим y = C ; тогда x =1 −C . В итоге по- лучаем общее решение системы:
1 |
−C |
, где C |
– произвольная постоянная. |
|
x = |
C |
|
||
|
|
|
|
Придавая постоянной C различные действительные значения, по- лучаем бесконечное множество решений исходной системы.
x − 2 y +3z = 0,
Пример 3. Решить систему
2x + y − z = 0.
Данная система является совместной, т.к. она однородна (все сво- бодные члены равны нулю). Однородная система всегда имеет нулевое
(или тривиальное) решение: x = y = z = 0 .
Преобразуем расширенную матрицу системы:
1 |
−2 3 |
0 C2 −2C1 |
1 |
−2 3 0 |
|
|
1 |
−1 |
|
~ |
. |
2 |
0 |
0 |
5 −7 0 |
||
Имеем r( A) = r(A | b) = 2 – |
система |
совместна. Тогда n − r = 3 − 2 =1 – |
количество свободных неизвестных. Полагая z = C (где C – произвольная постоянная), получим
x − 2 y +3C = 0, |
|
|
5y −7C = 0. |
|
Отсюда x = −C5 , y = 75C . Таким образом, общее решение системы имеет вид
|
−C 5 |
|
|
|
|
7C 5 |
|
, где C |
– произвольная постоянная. |
x = |
|
|||
|
C |
|
|
|
|
|
|
|
Теорема (о числе решений). Пусть для системы m линейных уравнений с n неизвестными выполнено условие совместности, т.е. ранг r матрицы системы равен рангу ее расширенной матрицы. Тогда, если ранг матрицы системы равен числу неизвестных ( r = n ), то система име- ет единственное решение. Если же ранг матрицы системы меньше числа
25
неизвестных ( r < n ), то система имеет бесконечное множество решений, а именно: некоторым n − r неизвестным можно придавать произвольные значения, тогда оставшиеся r неизвестных определятся уже единствен- ным образом.
Метод Гаусса-Жордана решения линейных систем Метод Гаусса-Жордана отличается от метода Гаусса тем, что при
выполнении вычислений прямого хода на каждом k-м шаге делим k-е уравнение на a(k−1)kk≠ 0 и исключаем из каждого столбца все элементы кроме ведущего, который равен единице.
Тогда в конце прямого хода имеем
|
1 |
0 |
0 ... |
0 |
|
b1(*) |
|
|
|||||||
|
0 |
1 |
0 .. |
0 |
|
b(*) |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
... .. |
... |
.. |
|
. |
|
||
|
0 |
0 |
0 ... |
1 |
|
|
|
|
|
b(*) |
|||||
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
и очевидно, что последний столбец содержит решение системы.
Расчетные задания
Задача 1. Проверить невырожденность системы линейных урав- нений и решить их тремя способами: по формулам Крамера, матричным методом, методом Гаусса.
|
2 x1 + 3 x 2 − x 3 = 5 , |
|
x1 + 3 x 2 − x3 = −1, |
||
1.1. |
|
3 x1 − x 2 + x 3 = 4 , |
1.2. |
|
x1 − x 2 + 5 x3 = 9 , |
|
|
||||
|
|
x1 + x 2 + x 3 = 6 . |
|
|
2 x1 + x 2 − 2 x3 = 3 . |
|
|
|
|
||
|
4 x1 + x2 − x3 = 6 , |
|
x1 − 2 x2 + x3 = 4 , |
||
1.3. |
|
|
1.4. |
|
2 x1 − x2 − 3 x3 = 5, . |
x1 − x2 + 2 x3 = −3, |
|
||||
|
|
2 x1 − 7 x2 + x3 = 0 . |
|
|
|
|
|
|
x1 + 3 x2 − x3 = −1 . |
||
|
|
x1 + x2 − x3 = −2 , |
|
3 x1 − 3 x 2 + 4 x 3 = 7 , . |
|
1.5. |
|
2 x1 + 4 x2 + 3 x3 = 3, |
1.6. |
|
x1 + x 2 − 5 x 3 = − 6 , |
|
|
||||
|
|
3 x1 − 2 x2 + 5 x3 = 1 3 . |
|
|
2 x1 − x 2 + x 3 = 2 . |
|
|
|
|
26
|
x1 + x 2 − x3 = 6 , |
||
1.7. |
|
2 x1 + 3 x 2 − 4 x3 = 21 , |
|
|
|||
|
|
7 x1 − x 2 − 3 x3 = 6 . |
|
|
|
||
|
4 x1 + 2 x 2 − x3 = 0 , |
||
1.9. |
|
x1 + 2 x 2 |
+ x 3 = 1, |
|
|||
|
|
x 2 − x 3 |
= −3 . |
|
|
||
|
|
2 x1 − x 2 + 5 x3 = 4 , |
|
1.11. |
|
5 x1 + 2 x 2 |
+ 1 3 x3 = 2 , |
|
|||
|
|
3 x1 − x 2 + 5 x3 = 0 . |
|
|
|
||
|
|
x1 + 2 x 2 + 3 x 3 = 1, |
|
1.13. |
|
5 x1 + 8 x 2 − x 3 = 7 , |
|
|
|||
|
|
2 x1 − 3 x 2 + 2 x 3 = 9 . |
|
|
|
||
|
|
3 x1 + x 2 + x3 = 8 , |
|
1.15. |
|
x1 + 2 x 2 |
− x3 = 2 , |
|
|||
|
|
2 x1 − 3 x 2 + 2 x3 = 2 . |
|
|
|
||
|
|
x1 + 5 x 2 + x3 = 0 , |
|
1.17. |
|
2 x1 − 4 x 2 |
− 3 x3 = −1 , |
|
|||
|
|
3 x1 + 4 x 2 + 2 x3 = 8 . |
|
|
|
||
|
3 x1 + 2 x 2 + 5 x 3 = − 1 0 , |
||
1.19. |
|
2 x1 + 5 x 2 − 3 x 3 = 6 , |
|
|
|||
|
|
x1 + 3 x 2 − 6 x 3 = 1 2 . |
|
|
|
||
|
|
x1 + 2 x2 + x3 = 8 , |
|
|
|
3 x1 − 2 x 2 |
− 3 x3 = −5 , |
1.21. |
|||
|
|
3 x1 − 4 x 2 + 5 x3 = 1 0 . |
|
|
|
|
|
4 x |
+ 2 x |
2 |
|
− x |
3 |
|
= 0, |
||||||
1.8. |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
x1 |
+ 2 x2 |
|
+ x3 |
= 1, |
||||||||||
|
|
x2 − x3 = −3. |
|||||||||||||
|
|
||||||||||||||
|
x1 + 2 x2 + 3 x3 = 6, |
||||||||||||||
1.10. |
|
2 x1 |
+ 3 x2 |
|
− x3 |
|
= 4, |
||||||||
|
|
|
|||||||||||||
|
|
3 x1 + x2 − 4 x3 = 0 . |
|||||||||||||
|
|
||||||||||||||
|
2 x1 − 3 x2 + 5 x3 = 1 1 . |
||||||||||||||
1.12. |
|
3 x1 |
− x2 |
|
|
+ 5 x3 |
= 1 6 , |
||||||||
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x1 + 2 x2 − 4 x3 = −7 . |
||||||||||||||
|
|
|
x2 + 3 x3 = −6 , |
||||||||||||
1.14. |
|
x1 |
− 2 x2 − x3 |
= 5, |
|||||||||||
|
|||||||||||||||
|
|
3 x1 + 4 x2 − 2 x3 = 1 3 . |
|||||||||||||
|
|
||||||||||||||
|
|
2 x |
+ 3 x |
2 |
− x |
3 |
|
= 4, |
|||||||
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
1.16. |
x1 |
+ 2 x2 |
|
+ 2 x3 |
= 5, |
||||||||||
|
|
3 x + 4 x |
2 |
− 5 x |
3 |
= 2. |
|||||||||
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
2 x1 − x2 |
= −1, |
||||||||||||
1.18. |
|
|
|
|
|
|
− x3 |
= −2 , |
|||||||
x1 − 2 x2 |
|||||||||||||||
|
|
x2 + x3 = −2. |
|
||||||||||||
|
|
|
|||||||||||||
|
|
2 x |
+ x |
2 |
− x |
3 |
= 0, |
||||||||
1.20. |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
3 x2 |
+ 4 x3 = −6, |
|||||||||||||
|
|
|
x |
1 |
+ x |
2 |
= 1. |
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
2 x1 − 3 x 2 − x3 = −6 , |
||||||||||||||
1.22. |
|
3 x1 |
+ 4 x 2 + 3 x3 = −5 , |
||||||||||||
|
|||||||||||||||
|
|
x1 + x 2 . + x3 = −2 . |
|||||||||||||
|
|
27
|
|
|
|
|
2 x1 − x 2 = 0 , |
|
4 x1 − x2 − 3 x3 = 1, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
1.23. |
|
|
|
+ 2 x 2 |
|
− x3 |
= −2 , |
1.24. |
|
3 x1 + 6 x2 |
|
|
+ 2 x3 = 4, |
|||||||||||||||||||||||||||
x1 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
x 2 . + x3 = −5 . |
|
|
2 x1 + 4 x2 . + x3 = 4. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
3x |
|
+ 4 x |
2 |
+ 2 x |
3 |
|
= 8, |
|
|
x − x |
2 |
|
− 3x |
|
=13, |
|||||||||||||||||||||||
1.25. |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
||||||||
2 x |
|
− 4 x |
2 |
|
− 3x |
3 |
|
= −1, |
1.26. |
2x + x |
2 |
− x |
|
|
|
= 0, |
||||||||||||||||||||||||
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|||||||||
|
x1 + 5x2 . + x3 |
|
= 0. |
|
3x |
− 2x |
|
|
|
+ |
4x |
|
|
|
= −15. |
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
||
|
5x1 + 8x2 − x3 = 7, |
|
|
2 x 2 − x 3 = 2 , |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1.27. |
2 x |
− 3x |
2 |
|
+ 2 x |
3 |
|
= 9, |
1.28. |
|
3 x |
1 |
|
− |
|
4 x |
|
2 |
= |
|
− 2 |
|||||||||||||||||||
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
x + 2 x |
. + 3x |
3 |
|
=1. |
|
|
2 x |
1 |
+ |
|
|
|
x |
3 |
= 6 |
||||||||||||||||||||||||
|
|
1 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
4 x |
1 |
+ 2 x |
2 |
− |
|
|
x |
3 |
= 1 2 , |
|
|
−x |
+ 4 x |
2 |
|
+ 2 x |
3 |
= 12, |
||||||||||||||||||||
1.29. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1.30. |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
x1 |
+ 2 x 2 |
+ x3 |
= 7 , |
|
x1 + x2 |
|
|
+ 2 x3 |
|
= 7, |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
x 2 − x3 = −1 . |
|
|
|
−x1 + x3 = −1. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Задача 2. Исследовать систему и в случае совместности решить ее. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
6 x 1 + 2 x 2 − x 3 = 1 , |
|
2 x1 + 3 x2 + 4 x3 = 1, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
2.1. |
|
x 1 − |
|
|
|
2 x 2 |
|
|
+ |
2 x 3 = 3 , |
2.2. |
|
x1 − 2 x2 |
|
|
+ x3 |
|
|
= −3, |
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
− 4 x 1 − 6 x 2 + 5 x 3 = 5 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
5 x1 − 3 x2 + 7 x3 = 2 . |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
4 x 1 − 2 x 2 − x 3 = 1, |
|
|
x1 − 2 x 2 + x 3 = 6 , |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
2.3. |
|
x 1 |
+ |
|
x 2 |
|
+ 3 x 3 = 3 , |
2.4. |
|
2 x1 + x 2 − x 3 = 2 , |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 x1 + 4 x 2 − 3 x 3 = − 2 . |
|||||||||||||||||
|
x 1 − 5 x 2 . − 10 x 3 = 0 . |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
x 1 + x 2 + 2 x 3 = − 3 , |
|
x 1 + x 2 − x 3 = 2 , |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2.5. |
|
− |
|
|
x 1 |
+ 5 x 2 |
|
|
− |
x 3 = 2 , |
2.6. |
|
3 x 1 |
|
− 3 x 2 |
+ 2 x 3 = 5 , |
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
2 x 1 + 2 x 2 + 4 x 3 = − 6 . |
|
|
9 x 1 − 3 x 2 + x 3 = 16 . |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
x 1 − x 2 − 3 x 3 = 2 , |
|
2 x1 + 3 x2 − 4 x3 = 1,. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
2.7. |
|
− 2 x 1 |
|
+ x 2 |
|
|
+ 5 x 3 = 3 , |
2.8. |
|
|
− 5 x1 |
|
|
+ x2 |
|
= 1, |
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
− 7 x 1 + 5 x 2 + 19 x 3 = 0 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
− 3 x1 + 4 x2 − 4 x3 = 2 . |
28
|
|
− x 1 + x 2 − 3 x 3 = 1, |
2.9. |
|
x 1 + 4 x 3 = 3 , |
|
|
− 3 x 1 + x 2 − 11 x 3 = − 5 . |
|
|
|
|
x1 + 2 x2 + x3 = 1, |
|
2.11. |
|
2 x1 + 5 x2 − x3 = 4, |
|
||
|
|
− x2 + 3 x3 = −2 . |
|
|
|
|
− x1 + 10 x 2 − 2 x 3 = 7 , |
|
2.13. |
|
2 x1 + x 2 − 5 x 3 = 3, |
|
||
|
|
|
|
12 x1 − 15 x 2 − 21 x 3 = 1 . |
|
|
|
2 x1 + 3 x 2 − 4 x 3 = 1, |
2.15. |
|
− 5 x1 + x 2 = 1, |
|
||
|
|
− 4 x1 + 11 x 2 − 12 х3 = 5 . |
|
|
|
|
|
3 x1 + 2 x 2 + 4 x 3 = 1, |
2.17. |
|
− 2 x1 + x 2 + х3 = − 3 , |
|
||
|
|
− 3 x1 + 5 x 2 + 7 х3 = 2 . |
|
|
|
|
|
x1 − 2 x2 + x3 = 6, |
2.19. |
|
− x1 + x2 + 2 x3 = 2, |
|
||
|
|
− 3 x1 + 4 x2 + 3 x3 = −2. |
|
|
|
|
|
x 1 + 2 x 2 + 5 x 3 = 3 , |
2.21. |
5 x 1 + x 2 − 7 х 3 = 1 , |
|
|
|
− 11 x 1 − 4 x 2 + 9 х 3 = − |
|
|
|
|
|
x 1 − x 2 − 3 x 3 = 4 , |
2.23. |
2 x 1 − 2 x 2 − 6 х3 = 1 , |
|
|
|
3 x 1 − 3 x 2 − 9 х3 = − 2 , |
|
|
|
|
x 1 |
+ 3 x 2 |
= 1 , |
|
2.10. |
|
2 x 1 + 6 x 2 + |
x 3 = 1 , |
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
x 1 + 5 x 2 − 4 x 3 = 2 . |
|
|||
|
x 1 + 5 x 2 − 4 x 3 = − 3 , |
|
|||
2.12. |
|
x 2 |
+ 3 x 3 |
= 2 , |
|
|
|
||||
|
|
x 1 + 7 x 2 + 2 x 3 = 1 . |
|
||
|
|
|
|||
|
|
x 1 − x 2 + 3 x 3 = 2 , |
|
||
2.14. |
|
− x 1 + |
x 2 − 3 x 3 = 0 , |
|
|
|
|
||||
|
|
7 x 1 + 5 x 2 = 0 . |
|
||
|
|
|
|||
|
|
2 x1 + 3 x 2 − x3 = 2 , |
|
||
2.16. |
|
− 4 x1 − 5 x 2 + x3 = −3, |
|
||
|
|
||||
|
|
− 2 x1 − x 2 − x3 = 0 . |
|
||
|
|
|
|||
|
|
x1 + 6 x 2 + x 3 = 1, |
|
||
2.18. |
|
3 x1 + x 2 − x 3 = − 2 , |
|
||
|
|
||||
|
|
7 x1 + 8 x 2 − x 3 = − 3 . |
|
||
|
|
|
|||
|
x 1 − 5 x 2 − 10 x 3 = 0 , |
|
|||
2.20. |
|
x 1 + |
x 2 + 3 х3 = 3 , |
|
|
|
|
||||
|
|
4 x 1 − 2 x 2 − х3 = 1 . |
|
||
|
|
|
|||
|
|
x 1 − x 2 + x 3 = 2 , |
|
||
2.22. |
3 x 1 + |
2 x 2 |
− 3 x 3 = |
5 , |
|
5 . |
|
9 x 1 + x 2 − 3 x 3 = 16 . |
|||
|
|||||
|
|
x 1 + 2 x 2 − 7 x 3 = − 2 , |
|||
2.24. |
|
− x 1 |
− 2 x 2 |
+ 3 х 3 = |
4 , |
|
|||||
|
|
− 2 x 1 − 4 x 2 + 2 х 3 = 10 |
|||
|
|
29
|
|
3 x 1 + 2 x 2 − 3 x 3 = − 1 |
|
|
x 1 + 3 x 2 = 2 , |
|
2.25. |
|
x 1 + |
x 2 + 7 х 3 = 2 , |
2.26. |
|
x 1 + 6 x 2 + x 3 = − 5 , |
|
|
|||||
|
|
− 8 x 1 − 5 x 2 + 16 х 3 = |
|
|
2 x 1 + 9 x 2 + x 3 = − 3 . |
|
|
|
|
|
|||
|
3 x1 + 2 x 2 − 4 x 3 = 1, |
|
|
3 x 1 + x 2 + x 3 = 4 , |
||
2.27. |
|
x1 − 5 x 2 = 1, |
2.28. |
|
2 x 1 − x 2 − 2 x 3 = 1 , |
|
|
|
|||||
|
|
4 x1 − 3 x 2 − 4 х3 = 2 . |
|
|
|
|
|
|
|
x 1 + 2 x 2 + 3 x 3 = 3 . |
|||
|
|
7 x 1 + 5 x 2 = 0 , |
|
|
x1 + 2 x 2 + 3 x 3 = 1, |
|
2.29. |
|
− x 1 + x 2 |
− 3 x 3 = 0 , |
2.30. |
|
− 2 x1 − 4 x 2 − x 3 = − 2 , |
|
|
|||||
|
|
x 1 + x 2 + 3 x 3 = 2 . |
|
|
− x1 − 2 x 2 + 2 x 3 = − 1 . |
|
|
|
|
|
Методические указания
Задача 1. Проверить невырожденность системы линейных урав- нений и решить по формулам Крамера.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−1 2 0 |
|
|
|
|
|
||||||||
Решение. Запишем матрицу системы |
А= |
3 |
|
|
1 1 . Проверяем |
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−2 −1 0 |
|
|
|
|
|
||||||||
невырожденность системы. Для этого вычисляем определитель |
матри- |
|||||||||||||||||||||||||||||
цы А разложением по третьему столбцу: |
= |
|
−1 |
2 |
0 |
|
=1(−1) |
|
−1 |
2 |
=−5≠0. |
|||||||||||||||||||
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
3 |
1 |
1 |
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−2 −1 0 |
|
|
|
|
|
|
−2 |
−1 |
|
|
|
|
|||
По правилу Крамера система имеет |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
единственное решение, которое |
|||||||||||||||||||||||||||||
находится по формулам: |
х1 = 1 , |
х2 = |
2 , |
|
|
х3 |
= |
3 . |
Определители i |
|||||||||||||||||||||
получаются из определителя системы |
заменой i-го столбца столбцом |
|||||||||||||||||||||||||||||
свободных членов |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
8 |
2 |
0 |
|
|
|
|
− 1 8 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− 1 |
2 |
|
8 |
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
1 = |
|
2 |
1 |
1 |
|
= 10 , |
2 = |
|
3 |
2 1 |
|
= −15 , |
|
3 = |
|
3 |
1 |
|
2 |
|
= −25 . |
|||||||||
|
|
1 − 1 0 |
|
|
|
|
− 2 1 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− 2 − 1 1 |
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
30 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Находим решение: х1 |
= |
10 |
|
=−2, |
х2 |
= |
−15 |
=3, |
х3 |
= |
−25 |
=5. |
|
−5 |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
−5 |
|
|
−5 |
||||
|
Ответ: х1= –2, х2=3, х3=5. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
Задача 2. Исследовать систему и в случае совместности решить ее. |
||||||||||||
|
3 x 1 + 2 x 2 − x 3 = 1; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 1 + 3 x 2 + 2 x 3 = 5 ; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 x 1 + 8 x 2 + 3 x 3 = 11 ; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 1 + x 2 = 1 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение. Используя теорему Кронекера-Капелли, проверим со- вместность системы.
Вычисляем методом окаймляющих миноров ранг матрицы системы
|
3 |
2 |
−1 |
|
|
|
3 |
2 |
|
А= |
1 |
|
||
|
8 |
3 |
. |
|
|
5 |
|
||
|
1 |
1 |
0 |
|
Среди миноров 2-го порядка есть отличные от нуля, например
M 2 |
= |
3 |
2 |
|
= |
7 ≠ |
0 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
1 |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Все окаймляющие миноры 3-го порядка |
|
3 |
2 |
−1 |
|
|
|
3 |
2 |
−1 |
|
рав- |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
1 |
3 |
2 |
|
, |
|
1 |
3 |
2 |
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
8 |
3 |
|
|
|
1 |
1 |
0 |
|
|
ны нулю. Следовательно, ранг матрицы А: R( |
A) = 2 . |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
Тем же методом вычисляем ранг расширенной матрицы |
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
3 |
|
2 |
− |
1 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
1 |
|
3 |
2 |
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
А = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
5 |
|
8 |
3 |
11 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
1 |
|
1 |
0 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
31
Получаем, что R( A) = 2 . Поскольку, R( A) = R( A) = k = 2 , то система
совместна. Число неизвестных n = 3 > k, поэтому система имеет бесчис- ленное множество решений.
Находим общее решение системы.
В качестве базисного минора можно взять любой минор порядка
k=2, отличный от нуля, например, М = |
3 |
2 |
. В этом случае базисными |
|
1 |
3 |
|
неизвестными окажутся х1 и х2 , а х3 – свободное неизвестное. Решить систему – это значит выразить х1 и х2 через х3.
Записываем укороченную систему, равносильную данной:
3 х |
1 + 2 х |
2 − х3 = 1, |
|
|
3х1 + 2 х2 =1 − х3 , |
|
|
|
х1 + 3х2 = 5 − 2х3 , |
||||
|
х1 |
+ 3 х2 |
+ 2 х3 = 5 . |
|
||
|
|
|
х3 = с, |
|||
|
|
|
|
|
|
где с – любое действительное число.
Полученную систему решаем по правилу Крамера:
=|М|=7, |
1 |
= |
|
1 + х3 |
2 |
|
=7х |
−7, |
2 |
= |
|
3 |
1 + х3 |
|
= −7х +14. |
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
5 |
−2х2 |
3 |
|
3 |
|
|
|
1 |
5 −2х3 |
|
3 |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Отсюда |
х1 = 1 =х3 −1, х2 = 2 =−х3 +2, |
х3 =с R. |
|
||
|
|
|
с − 1 |
|
|
Ответ: |
общее решение системы |
|
− с + 2 |
|
, с R . |
Х = |
|
||||
|
|
|
с |
|
|
|
|
|
|
|
II. Векторы
Теория
1. Операции над векторами
Определение. Вектором AB будем называть направленный отре- зок, имеющий начало в точке А и конец в точке В. Вектор часто обозна-
чают одной буквой, например, a .
32
Определение. Модулем или длиной вектора а= AB называют
b
|
|
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
c |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
S = a +b + c |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
S |
|
|
|
|
Рис. 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
длину отрезка АВ и обозначают символом | |
|
|
|
|
|
|
| ≡ | |
|
| ≡ а. |
|
|||||||||||||||||||||||
AB |
а |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Если |
вектор |
|
|
= |
|
|
|
|
задан |
|
своими |
координатами, то |
есть |
||||||||||||||||||
а |
|
АB |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
= (ax , ay , az ) , где ax |
= xb |
− xa , ay = yb − ya , az = zb |
− za , |
(xa , ya , za ),(xb , yb , zb ) – |
|||||||||||||||||||||||||||
a |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
координаты |
точек |
А |
|
и |
В, |
|
то |
|
|
|
|
|
= |
|
|
ax2 + ay2 + az2 |
или |
||||||||||||||||
|
a |
|
|
|
|
|АВ|= (xb − xa )2 + ( yb − ya )2 + (zb − za )2 .
Определение. Суммой векторов а, b , с будем называть вектор S , начало которого совпадает с началом первого вектора, а конец совпадает с концом последнего вектора, при условии, что начало последующего вектора совпадает с концом предыдущего (рис. 1).
Для сложения двух векторов можно воспользоваться «правилом па- раллелограмма»: суммой двух векторов a и b называется третий вектор c , имеющий общее начало с векторами а и b и совпадающий с диагона-
а
c
c = a +b
b Рис. 2
лью параллелограмма, построенного на этих векторах (рис. 2). Операция сложения векторов обладает свойствами:
1)a +b = b + a ;
2)a + (b + c) = (a +b) + c ;
3)a + 0 = a ;
33