20.Ойлаудың қасиеттері мен ерекшеліктерінің айырмашылығын көрсетіңіз.

Əр адамда оның ақыл-қабiлетiне орай өзiндiк ойлау ерекшелiгi болады. Осы

ерекшелiктен əр тұлғаның ақыл сапасы көрiнедi. "Ақыл" түсiнiгiнiң ауқымы "ойлау"

түсiнiгiнен кеңiрек келедi, себебi "ақылдылық" интеллект сияқты тек ойлау қабiлетiненкөрiнбей, басқа да таным процестерiнiң тұтастай желiсiнен байқалады. Кей адамдаройлауда көрнекi-бейнелердi көбiрек пайдаланса, басқалар теориялық тұжырымдардынегiзiне алып, ой жүгiртедi. Ой əрекетiнiң ерекшелiгi сондай-ақ адам көңiл-күйiмен де,оның топтаған бiлiмдерi мен еңбек, тұрмыс тəжiрибесiне де, өзiнде қалыптастырған ойлауəдiстерiне де тəуелдi келедi.Ойлау процесiнiң жеке кезеңдерiн қарастыра отырып, əрқандай ой əрекетiнiңмiндет, мақсат белгiлеу, яғни бастап-қы кезеңдегi ойлаудың жеке, дара ерекшелiгiадамның дербестiгi мен белсендiлiгiнен көрiнетiнiн байқаймыз. Тұлға-ның ойлаудербестiгi оның жаңа мəселелер мен пробле-маларды қоя бiлiп, оларды тың əдiстерменшеше бiлуiнде, ал бұл қабiлет өз кезеңiнде ойлаудың белсендiлiгiмен, яғни кезiккенмiндеттер мен мəселелердi өз бетiнше шешуге ұмтылыс жасап, өзiнше шешiм жолдары

мен құралдарын барластыра алумен байланысты. Ойлаудың мұндай ерекшелiгi, əсiресе,мектеп алды жастағы балаларда көп байқалады, қызығушылығы басым болған 3-4жастағы сəбилер үлкен-дерге "неге олай?", "неге бұлай?" деген сұрақтарды жиi қояды.

Мəселе шешуге орай құбылыстар байланысын (ассо-циация) iздестiрiп, болжам(гипотеза) жасауда ойлау қасиетi-нiң ауқымдығы, яғни қойылған проблеманы тұтастайкөре бiлiп, оған байланысты болмыс сырларын көптен қамтып, өткендi, қазiргi менболашақ жағдайларды штастыра пайда-лана бiлу үлкен мəнге ие. Мұндай адамдардыкөбiне "өрiсi кең" депипаттаймыз.Əрқандай шешiм сындарлы ойға түсiп, жұрттың айтқанын не өз топшылауыңдыжалаң құптай салмай, терең сын талдауына келтiрiп, "оң" не "қарсы" тараптарын таразылағанды талап етедi. Сындарлы ақыл сипаты адамның объек-тив жағдайлар мен өз iс-əрекетiне орынды баға беру қабiлетi-нен, нақты бағыт ұсынып, алға тартылғанболшамдарды жан-жақты өлшестiрiп, оларды тексеру нəтижелерiн объектив бағалайалуынан келiп шығады. Сындарлы ой дамуының негiзi əрбiр тұлғаның терең бiлiмдiлiгiмен тəжiрибесiнде.Шешiм қорытындысын тексеру барысында жəне оның нəтижелерiн практикағаендiруде ойлау икемдiлiгi үлкен маңызға ие. Ой икемдiлiгi əрқандай субъекттiң қандай дамəселе бойынша қатып қалған көрсетпелер мен бұрыннан қалыптасқан əдiстердiңқұрсауында қалып қоймай, жағдай-лар өзгерiсiне орай жылдам да жаңа шешiмдерге келеалуын көрсетедi. Бұрыннан қабылданған ойлау жəне əрекет стерео-типтерiнен(қайталанып тұратын əрекет-өрнек) құтылу өте күрделi, салмақ түсiретiн, қажеттiойластыруды талап ететiн процесс. Бұл адамды ой еркiндiгiне, жаңашыл ойлауға арнайытəрбиелеудi керек етедi.Ойлаудың жеке дара ерекшелiктерiн əңгiмелей отырып, келесi жəйттi естен

шығаруға болмайды: ой толғайтын мидың өзi емес, адам, бiртұтас тұлға. Талай аналық

ойлардың пайдасыз болжам деңгейiнде қалып жатқанының куəсiмiз, сондықтан əрқандайұшқыр ойдың жасампаз, белсендi əрекетпен ұштасқаны, əр адамның өз барындықызметiн пайдалы, өнiмдi еңбек əрекетiне жұмсағаны жөн.