Tensor-Gotman
.pdfПродолжение таблицы 2 Векторное произведение
№ |
Название формулы |
Векторное выражение |
Тензорное выражение |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
п/п |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
Задание вектора |
a = a1e1 + a2e2 + a3e3 |
a = aiei |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
b = b1e1 +b2e2 +b3e3 |
b = biei |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
2 |
Векторное |
a ×b = c |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
c = a × b = ck e |
k |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
произведение в |
c1 = ε(a2b3 − a3b2 ), |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
= V (aib j − a jbi )= |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
косоугольной |
c2 = ε(a3b1 − a1b3 ), |
ck |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
системе координат |
|
|
|
G (aib j − a jbi ) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
c |
3 |
= ε(a b − a |
2 |
b |
). |
|
|
= |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
2 |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
1 |
(a |
|
|
|
|
|
|
|
|
b )= |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
c k = |
b |
j |
− a |
j |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
V |
i |
|
|
|
|
|
|
|
i |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
1 |
|
(a |
b |
j |
− a |
j |
b |
) |
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
G |
|
i |
|
|
|
|
|
|
i |
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
3 |
Векторное |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
e1 |
e2 |
|
|
e3 |
|
|
a ×b = ε[(a2b3 − a3b2 )e1 + |
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
произведение в |
a ×b = ε |
|
|
a1 |
a2 |
|
a3 |
|
|
+ (a3b1 − a1b3 )e2 + |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
декартовых |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
b1 |
b2 |
|
|
b3 |
|
|
+ (a1b2 − a2b1)e3 ] |
|||||||||||||||||||||||||
|
координатах |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
и символ Леви- |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a × b = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
Чивита |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= aib j (ei × e j ) = εijk aib j ek |
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ck |
= εkij aib j |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
4 |
Свойство 1. (не |
a ×b = −b ×a |
|
|
|
|
|
|
|
εijk aib j ek |
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
коммутативно) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−εijk bi a j ek |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
5 |
Свойство 2.. |
(λ a)×b = λ(a ×b) |
|
|
|
εijk λ aib j ek |
|
= λεijk aib j ek |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(ассоциативность) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
Свойство 3 |
(a + b)×c = a ×c + b ×c |
(a +b)×c = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
.(дистрибутивность) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= εijk aic j ek |
|
+εijk bic j ek |
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
7 |
Свойство 4. Квадрат |
a ×a = 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
εkij ai a j |
= 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
при векторном |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
произведении |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8 |
Векторное |
e1 ×e1 = e2 ×e2 = e3 ×e3 = 0 |
ei ×e j = εijk eie j ek |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
произведение |
e1 ×e2 = e3 , |
e3 ×e1 = e2 , |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
базисных векторов |
e |
2 |
×e |
3 |
= e |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
11 |
Условие |
a || b |
|
a ×b = 0 |
|
ai |
= λ |
или |
|
|
|
a |
|
|
= λb |
|||||||||||||||||||||||||||||
коллинеарности двух |
|
|
|
|
|
i |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
векторов |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
bi |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
i |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
12 |
Векторное |
a ×ei |
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
произведение |
(a1e1 + a2e2 + a3e3 )×ei |
a ×ei |
= εijk ak ek |
×ei |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
вектора на |
a ×e1 = a3e2 − a2e3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
базисный вектор |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
a ×e2 = a1e3 − a3e1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
a ×e3 = a2e1 − a1e2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
13 |
Модуль векторного |
|
a ×b |
|
= |
|
a |
|
|
|
b |
|
sin α |
|
|
|
|
|
|
|
ai ai |
|
bibi |
|
|
|
|
εkij aib j |
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
произведения |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ai ai bibi |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
111
Продолжение таблицы 2 |
Смешанное произведение |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
№ |
Название формулы |
Векторное выражение |
Тензорное выражение |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
п/п |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
Задание векторов |
a = a1e1 + a2e2 + a3e3 |
a = aiei |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
b = b1e1 + b2e2 + b3e3 |
|
|
|
b = biei |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
c = c1e1 + c2e2 + c3e3 |
|
|
|
c = ciei |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
2 |
Смешанное |
a ×b c = (a,b,c) |
|
|
|
|
a ×b c = aiei ×b je j ck ek |
|
||||||||||||||||
|
произведение |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
Смешанное |
|
a1 |
a2 |
a3 |
|
|
a ×b c = εkij aib j ck |
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
произведение в |
a ×b c = ε |
b1 |
b2 |
b3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
координатах |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
c1 |
c2 |
c3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
Свойство 1. |
a ×b c = c ×a b = b ×c a = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
(циклическая |
εijk aib j ck |
= εijk ci a jbk |
|
= |
|
|
|||||||||||||||||
|
перестановка) |
= −b ×a c = −c ×b a = −a ×c b |
= ε |
ijk |
b c |
j |
a |
k |
= −ε |
|
b a |
j |
c |
k |
= |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
i |
|
|
|
|
ijk i |
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
= −εijk cib j ak = −εijk aic jbk |
||||||||||||||||
5 |
Свойство 2.. |
(λ a)×b c = λ[(a ×b) c] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
(ассоциативность) |
εijk λ aib j ck |
= λεijk aib j ck |
|
||||||||||||||||||||
6 |
Свойство 3 |
(a +b)×c u = |
|
|
|
|
(a + b)×c u = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
.(дистрибутивность) |
= a ×c u + b ×c u |
|
|
|
= ε |
ijk |
a |
c |
j |
u |
k |
+ε |
ijk |
b c |
j |
u |
k |
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
i |
|
|
|
i |
|
|
|
|
|||||||
7 |
Свойство 4. |
b = λa |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Равенство нулю |
|
|
|
|
εijk aiλ a j ck |
= 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
смешанного |
Условие компланарности |
α aiei + β biei +γ ciei = 0 |
|
||||||||||||||||||||
|
произведения |
векторов |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
α a + β b +γ c = 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
когда α ≠ 0, β ≠ 0,.γ ≠ 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8 |
Смешанное |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
произведение |
e1 ×e2 e3 = εijk |
|
|
|
|
ei ×e j ek |
= εijl (el ek ) = |
|
|
||||||||||||||
|
базисных векторов |
|
|
|
|
|
|
= εijk |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
112
Таблица 3 Элементы аналитической геометрии в тензорных выражениях |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
Плоскость |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
№ |
Название формулы |
Векторное выражение |
|
|
|
|
|
|
Тензорное выражение |
||||||||||||||||||||||
п/п |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
Нормаль плоскости |
n = a1e1 + a2e2 + a3e3 |
|
|
|
|
|
|
n = aiei |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
2 |
Текущие точка М и N |
М: x = x e |
|
+ x |
2 |
e |
2 |
+ x |
3 |
e |
3 |
|
|
|
|
x = x |
|
e |
i |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
1 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
i |
|
|
|
|
|
|
|||||||
3 |
Расстояние между |
N: y = y1e1 + y2e2 + y3e3 |
|
|
|
y = yiei |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
MN = y − x = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
MN = y − x = |
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
двумя точками M и N |
|
− x ) 2 |
|
|
|
|
|
|
|
) 2 |
|
|
|
|
|
|
) 2 |
δij ( yi − xi ) ( y j − x j ) |
|
|||||||||||
|
|
|
( y |
+ ( y |
2 |
− x |
2 |
+ ( y |
3 |
− x |
3 |
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
1 |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
4 |
Векторное уравнение |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− xo ) = 0 |
|
|
||||||
|
плоскости |
|
Так как n (r - ro), то их скалярное |
|
n (x |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
z |
n |
произведение равно нулю. Отсюда |
|
i |
i |
|
|
i |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
нормальное уравнение плоскости |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
или |
n (r −ro ) = 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
r |
|
n ( x − xo ) = 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
ro |
y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
Общее уравнение |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
o |
|
|
|
|
плоскости |
|
Ax + By + Cz + D = 0 |
|
|
|
|
|
|
|
Обозначая − ni xi |
= b , |
|||||||||||||||||||
|
Если плоскость |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
получим ai xi |
+b = 0 |
|
||||||||
|
проходит через начало |
Ax + By +Cz = 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ai xi |
|
= 0 |
|
|
|
|
|
|||||||||||
6 |
координат, то D = 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
Уравнение плоскости в |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Разделим ai xi |
|
+b = 0 на −b |
||||||||||
|
«отрезках» |
|
x + y |
+ z |
=1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= − ai |
|
|||
|
( ui наз. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
и обозначим u |
i |
. Тогда |
|||||||||||||
|
тангенциальными |
a |
b |
c |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
b |
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ui xi |
|
=1 |
|
|
|
|
||||||
|
координатами) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
7 |
Нормальное уравнение |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
no = |
|
|
niei |
|
|
|
|
|
|||
плоскости |
|
nor - p = 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ni ni |
|
|
|
|
||||||||||
|
z |
A |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
d |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− xo ) |
|
|
|
|
|
|
|
K |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n (x |
i |
|
= 0 |
|
|
|||||
|
р |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
i |
|
|
|
i |
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ni ni |
|
|
|
|
|
|||||
|
no |
y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ni xi |
|
− p = 0 |
|
|
||||||||
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ni ni |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
8 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
Расстояние от точки до |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ni xi A |
|
|
|
|
|
|||||
плоскости |
|
d = no (rA − p) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
d = |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− p |
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ni ni |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
113 |
Продолжение таблицы 3 |
Прямая в пространстве |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
№ |
Название формулы |
Векторное выражение |
|
|
Тензорное выражение |
||||||||||||||||
п/п |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
Направляющий |
|
s = a1e1 + a2e2 + a3e3 |
|
|
s = aiei |
|
|
|
|
|
||||||||||
|
вектор |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
Текущая точка М и |
М: x = x1e1 + x2e2 + x3e3 |
|
x = xiei |
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
фиксированная |
|
Мо: x = xoe + xoe |
|
+ xoe |
|
x = xoe |
|
|
|
|
|
|||||||||
|
точка Мо |
|
|
2 |
3 |
i |
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
1 |
1 |
2 |
3 |
|
|
|
|
i |
|
|
|
|
|
||||
3 |
Векторное |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
уравнение прямой |
r = ro + s t |
|
|
|
|
|
r = xiei |
ro |
= xioei |
|||||||||||
|
z |
s |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
s = siei |
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
Mo |
M |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
xi = xio + sit |
|
|
|||||||
|
ro |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
4 |
Общие уравнения |
A x + B y |
+C z |
+ D |
= 0 |
|
|
1 |
|
|
|
1o |
) |
|
|
||||||
|
прямой (как линии |
1 |
1 |
1 |
|
1 |
|
|
ni (xi − xi |
|
= 0 |
||||||||||
|
A2 x + B2 y + C2 z + D2 = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
пересечения двух |
0 |
n |
2 |
(x |
i |
− x |
2o ) = 0 |
|||||||||||||
|
плоскостей |
|
|
n1 (x − x1o ) = 0 |
|
|
|
|
|
i |
|
|
i |
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
s = n1 ×n2 = εijk n1i n2j ek |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
n2 |
|
n2 (x − x2o ) = 0 |
|
|
|
|
xko - фиксированная точка |
||||||||||||
|
|
n |
s = n1 ×n2 |
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
P2 |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
прямой. Тогда уравнение |
|||||||||
|
s |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
прямой |
|
|
|
|
|
|||||
|
|
P1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
k |
= xo |
+ λε |
n1n2 |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
k |
|
|
|
|
ijk i j |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
114
Таблица 4 Механика жидкости в тензорном выражении
№ Механические |
Формула |
Формула в тензорном выражении |
ппвеличины
1 |
Скорость v |
v = |
|
d x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
dx |
i |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
i1 , i2 , i3 - орты |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
υi |
= |
|
|
|
|
|
, |
|
|
v = |
|
|
∑ |
υ |
|
|
i |
|
|
|
=υ |
|
i |
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
d t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
k |
k |
k |
k |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
d t |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
k =1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
3 |
Ускорение |
a = |
|
∂ v |
|
+ (v ) v |
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
k |
= ∂ υ |
k |
+υ |
j |
∂ |
|
j |
υ |
k |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
частицы |
|
|
|
∂t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
o |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
жидкости |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
2 |
Ускорение |
|
|
|
|
& |
|
|
|
&& |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
i |
|
|
|
|
d |
2 |
|
x |
i |
|
|
|
|
|
|
i |
|
|
|
|
|
d x |
k |
|
d x |
l |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
a = v = r |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
a = |
d v |
= r |
a = a |
|
+ a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ Γk l |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
r |
t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
d t |
2 |
|
|
|
|
|
d t d t |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
d t |
&& |
r - радиус – вектор точки, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
В декартовых координатах |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
d r |
|
ar |
- радиальное ускорение, |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
& |
|
|
|
a |
|
|
= ∂ υ |
|
|
+υ |
|
|
∂ |
|
|
|
υ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
v = |
|
= r |
at |
|
|
|
|
|
|
|
k |
|
|
|
|
|
|
o |
|
|
|
|
k |
|
|
|
|
|
|
j |
|
|
|
|
|
j |
|
k |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
d t |
|
- тангенциальное ускорение |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
4 |
Закон Ньютона |
F = mr = ma |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Fk = m ak = m(∂oυk +υ j ∂ jυk ) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
&& |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
5 |
импульсов |
M = ∫∫∫v ρ dV |
|
|
|
|
|
|
|
|
Mi = ∫∫∫ρυi dV |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Теорема |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
f - интенсив - |
∂M |
|
V |
|
d |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
V |
|
|
|
|
|
dυi |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
ность массовых |
= |
|
|
∫∫∫ |
ρ v dV = |
|
|
|
|
∂M |
|
= ∫∫∫ρ |
|
dV = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
сил, p - |
|
∂t |
|
|
|
d t |
|
|
|
|
∂t |
|
|
|
d t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
поверхностные |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
V |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
силы |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
V |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= ∫∫∫ρ fi dV + ∫∫pik nk dS |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
М – количество |
= ∫∫∫ρf dV + ∫∫pn dS |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
движения |
|
|
|
|
|
|
|
V |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
S |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
V |
|
|
|
|
|
S |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
6 |
Закон |
|
R = ∫∫pn dS |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
R = ∫∫pk nk dS |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Архимеда |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
S |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
S |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7 |
Сила, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
=∫∫(pik − ρυiυk )nk dSo |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
действующая |
R =−∫∫[ p n + ρ v (v n)]dSo |
|
|
|
Ri |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
на тело со |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
стороны |
|
|
|
|
|
|
|
So |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
So |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
жидкости |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
7 |
Уравнение |
∂ ρ |
|
|
+ div ρ v = 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
∂o ρ + ∂ j (ρυ j ) = 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
неразрывности |
∂t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
8 |
Уравнение |
∂v |
+ |
(v ) v = F − |
1 |
|
p |
|
|
|
ρ (∂ υ |
|
|
|
+υ ∂ υ ) = ρ F + ∂ T |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Эйлера |
|
∂t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
o |
|
|
k |
|
|
|
|
|
|
|
|
j |
|
j |
|
|
|
|
k |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
k |
|
l l k |
||||||||||||||||||||||||||
|
движения |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ρ |
|
|
|
|
|
|
|
ρ |
|
∂υ |
i |
|
+ ρυk |
|
|
|
∂υ |
i |
|
|
|
= ρ fi |
− |
|
∂ p |
|
|
, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
жидкости |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∂t |
|
|
|
|
∂ xk |
|
|
|
|
∂xk |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
9 |
Уравнение |
F = U |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∂ |
|
υ |
|
|
|
+ ∂ |
|
|
|
1 |
υ |
|
υ |
|
|
|
|
|
+ 2 |
ε |
|
|
|
w υ |
|
|
= |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
движения в |
∂ v |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
1 |
|
|
|
k |
k |
|
|
|
|
|
j |
|
j |
|
kij |
j |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
2 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
− v ×( × v) = F − |
|
p − |
υ |
|
o |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
i |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
форме |
|
∂t |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
ρ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
Громеки- |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= Fk − ρ ∂k p |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Лэмба |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
10 |
Уравнение |
ρ |
∂v |
+ ρ (v ) v = |
|
|
|
|
|
|
|
|
ρ |
|
∂υi |
|
+ ρυk |
|
|
∂υi |
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Навье - Стокса |
∂t |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∂t |
|
∂ xk |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
= ρ F − p + µ ∆ v |
|
|
|
|
|
|
|
|
= ρ fi − |
|
|
∂ p |
|
|
|
|
+ |
µ |
|
|
|
|
|
|
∂ |
υi |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∂xk |
|
|
|
|
|
∂ xk ∂ xk |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
11 |
вектор |
|
F = ∫∫ρ v (v n)dS |
|
|
|
|
|
|
|
|
Fi |
|
=∫∫ρυiυk nk dS |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Главный |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
массовых сил |
|
|
|
|
S |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
S |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
115
Таблица 5 Дифференциальные операции над скалярными, векторными и тензорными полями
№ |
Название операции |
|
Общее выражение |
|
|
Выражение |
через |
оператор |
||||||||||||||||||||||
п\п |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Гамильтона |
|
|
|
|
|||||
1 |
Градиент |
|
скалярной |
gradϕ = |
|
∂ϕ i + |
∂ϕ j + |
∂ϕ k |
ϕ = ∂ϕ i + |
∂ϕ j + |
∂ϕ k |
|||||||||||||||||||
функции ϕ(x, y, z) |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∂ x |
|
|
∂ y |
∂ z |
|
|
∂ x |
∂ y |
∂ z |
||||||||||||
2 |
Градиент произведения |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
двух |
скалярных |
grad (ϕ ψ ) =ψ gradϕ +ϕ gradψ |
(ϕ ψ ) =ψ ϕ +ϕ ψ |
||||||||||||||||||||||||||
|
функций |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ϕ(x, y, z) и ψ (x, y, z) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
3 |
Градиент |
скалярного |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
произведения |
двух |
grad (a b ) = (b )a + (a )b + |
(a b ) = (b )a + (a )b + |
||||||||||||||||||||||||||
|
векторных функций |
a |
+ b ×rot a + a × rotb |
|
|
+b ×( ×a)+a ×( ×b) |
||||||||||||||||||||||||
|
и b |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∂ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
Градиент тензора Т |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
gradT = T |
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
gradT = ik |
|
|
|
T |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∂ xk |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
5 |
Дивергенция |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
произведения |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
скалярной |
|
функции |
div(ϕ a ) = a gradϕ +ϕ d iva |
(ϕ a ) = a ϕ +ϕ a |
|||||||||||||||||||||||||
|
ϕ(x, y, z) на |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
векторную функцию а |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
Дивергенция |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
векторного |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
произведения |
двух |
div(a ×b ) = (b rota) − (a rotb) |
(a×b ) = b ( ×a) −a ( ×b) |
||||||||||||||||||||||||||
|
векторных функций |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
a и b |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7 |
Дивергенция |
|
|
(divT ) = ∂Tik |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
тензорного поля Т |
|
|
|
i |
|
∂ xk |
|
|
|
|
|
divT = T |
|
|
|
|
|||||||||||||
8 |
Ротор |
произведения |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
скалярной |
|
функции |
rot(ϕ a) = gradϕ ×a +ϕ rot a |
×(ϕ a) = ϕ ×a +ϕ ×a |
|||||||||||||||||||||||||
|
ϕ(x, y, z) на вектор - |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
функцию а |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9 |
Ротор |
векторного |
rot (a×b) = |
|
|
|
|
|
|
|
×(a×b) = |
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
произведения |
двух |
= (b )a - (a )b + adiv b - b div a |
= (b )a - (a )b + a( b) - b ( a) |
||||||||||||||||||||||||||
|
векторных функций |
a |
||||||||||||||||||||||||||||
|
и b |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
10 |
Ротор ротора вектора а |
×( ×a) = ( a) - 2a |
×( ×a) = ( a) - ∆a |
|||||||||||||||||||||||||||
11 |
Производная |
|
(a )b |
= |
|
a |
|
|
|
∂b |
|
|
|
(a )b = |
1 |
[ (a b)− |
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
векторов a и b по |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∂ao |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
направлению |
|
(a )a = |
|
1 |
a2 |
−a ×( ×a) |
− ×(a ×b)− b ×( ×a)− |
||||||||||||||||||||||
|
вектора a |
|
|
|
|
− a ×( ×b)− b ( a)+ a ( b)] |
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
12 |
Производная |
|
|
|
dT |
= s grad T = |
|
|
|
|
|
|
dT |
= s T = |
|
|
|
|
||||||||||||
|
тензорного |
поля |
по |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
d s |
|
|
|
|
|
|
d s |
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
направлению s |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
= (s i m ) |
∂Tik |
= sm |
∂Tik |
|
|
= (s i m ) |
∂Tik |
= sm |
∂Tik |
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
∂xm |
|
|
∂xm |
∂xm |
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
∂xm |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
13 |
Лапласьян |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∆(ϕ ψ ) = |
|
|
|
|
||||||
|
произведения |
двух |
∆(ϕ ψ ) = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
скалярных функций |
|
=ψ ∆ϕ +ϕ ∆ψ + 2gradϕ gradψ |
=ψ ∆ϕ +ϕ ∆ψ + 2 ϕ ψ |
||||||||||||||||||||||||||
|
ϕ и ψ |
|
|
|
116
Таблица 6 Характеристики полей в разных системах координат
1 |
Производная вектора |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
скорости в декартовых |
d v |
|
∂ v |
|
∂ v |
|
|
|
|
|
|
∂ v |
|
|
|
∂ v |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
координатах (ускорение) |
|
= |
∂t |
+ |
∂ x |
υx |
+ |
∂ y υy + ∂ z υz |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
d t |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
2 |
Производная вектора |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∂ v υ |
|
|
|
|
|
|||
|
скорости в цилиндрических |
d v |
= |
∂ v |
+ |
∂ v |
υ |
r |
+ |
1 ∂ v |
|
υ |
+ |
z |
|
|
|||||||||||||||||||||
|
координатах (ускорение) |
d t |
|
∂t |
|
∂r |
|
|
|
|
r |
|
|
|
∂α |
|
α |
|
|
∂ z |
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
3 |
Производная вектора |
d v |
= |
∂ v |
+ |
∂ v |
υ |
r |
+ |
1 ∂ v |
|
υ |
+ |
|
|
1 |
|
∂ v υ |
|
||||||||||||||||||
|
скорости в сферических |
d t |
|
∂t |
|
∂r |
|
|
|
|
r |
|
|
∂α |
|
α |
|
|
r sinθ |
∂θ |
θ |
|
|||||||||||||||
|
координатах (ускорение) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
Градиент потенциала в |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
декартовых координатах |
ϕ = gradϕ = |
∂ϕ |
i + |
∂ϕ |
|
j + |
|
∂ϕ |
k |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
∂ x |
|
|
|
|
∂ y |
|
|
|
∂ z |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
5 |
Градиент потенциала в |
ϕ = gradϕ = ∂ϕ er |
+ 1 ∂ϕ eα + ∂ϕ e z |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
цилиндрических координатах |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∂r |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∂ z |
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
r |
|
∂α |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
Градиент потенциала в |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
сферических координатах |
ϕ = gradϕ = ∂ϕ e |
r |
+ |
1 |
|
∂ϕ |
e |
α |
+ |
|
|
1 |
|
∂ϕ e |
θ |
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
∂r |
|
|
|
|
|
|
|
|
r ∂α |
|
|
|
|
r sinθ ∂θ |
|||||||||||||||
7 |
Градиент вектора в |
grad v a = |
∂a |
|
|
|
|
∂a |
|
∂a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
декартовых координатах |
∂ x υx + |
|
|
υy |
+ ∂ z υz |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
∂ y |
|
|
|
|
|
|
|
8Градиент вектора в цилиндрических координатах
|
H r =1, Hϕ =r |
|
, H z = 1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
z |
|
|
|
grad v a = |
∂a |
υr + |
1 ∂a |
υα + |
∂a |
υz |
||
|
|
|
М |
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
∂r |
r |
|
∂α |
∂ z |
|||||
|
x |
α |
r |
y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9Градиент вектора в сферических координатах
H r =1, Hθ =r , |
Hϕ = r sinθ. |
|
|
∂a |
|
|
|
1 ∂a |
|
|
1 ∂a |
|
||||||
z |
|
grad |
v |
a = |
υ |
r |
+ |
υ |
+ |
υ |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
∂r |
r ∂α |
r sinθ ∂θ |
||||||||||||||||
θ r |
|
|
|
|
|
|
α |
θ |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x α |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117
Продолжение таблицы 6 Дивергенция и ротор векторного поля
№ Наименование |
Обозначение или формула |
||||||||
10 Дивергенция вектора |
div v = |
∂υx |
+ |
∂υ |
y |
+ |
∂υz |
|
|
скорости в декартовых |
|
|
|||||||
∂ x |
∂ y |
∂ z |
|||||||
координатах |
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
11Дивергенция вектора скорости в цилиндрических координатах
|
z |
|
|
|
1 |
|
∂(rυr ) |
|
1 |
|
∂υα |
|
∂υz |
|
|
М |
|
div v = |
|
+ |
|
+ |
|||||
|
|
|
|
r |
|
∂r |
r |
|
∂α |
∂ z |
|||
x |
α |
r |
y |
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, H z = 1. |
|
|
|
|
|
|
||||||
H r =1, Hϕ =r |
|
|
|
|
|
|
12Дивергенция вектора скорости в сферических координатах
|
H r =1, |
Hθ |
=r , |
Hϕ = r sinθ. |
|
1 ∂(r 2υ |
|
r |
) |
|
|
|
|
|
1 ∂(sinθυ |
) |
|
|
1 |
∂υ |
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
div v = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
θ |
+ |
|
|
|
α |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
r 2 |
∂r |
|
r sinθ |
|
∂θ |
|
|
|
r sinθ |
∂α |
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
z |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
θ r |
M |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
α |
y |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
13 |
Ротор вектора скорости в |
|
i |
|
j |
|
|
|
k |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
декартовых координатах |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
∂ |
|
|
∂ |
|
|
|
|
|
∂ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
rot v = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
H x =1, H y =1, H z = 1. |
∂ x |
|
∂ y ∂ z |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
υx |
|
υy |
|
|
|
|
υz |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
14 |
Ротор вектора скорости в |
|
|
1 |
er |
|
|
|
eα |
|
|
|
|
|
1 |
e z |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
цилиндрических координатах |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
r |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
r |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
H r =1, |
Hϕ =r , |
H z = 1. |
rot v = |
|
|
|
∂ |
|
|
|
|
|
|
∂ |
|
|
|
|
|
∂ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
∂r |
|
|
|
∂α |
|
|
|
∂ z |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
υr |
|
|
r υα |
|
|
|
υz |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
15 |
Ротор вектора скорости в |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
сферических координатах |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
e |
r |
|
1 |
e |
|
1 e |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
θ |
|
|
|
|
α |
|
|
|
|
|||||||||||||
|
H r =1, |
Hθ |
=r , |
Hϕ = r sinθ. |
|
|
r 2 sinθ |
|
|
|
|
|
r sinθ |
|
|
r |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
rot v = |
|
|
|
|
|
|
∂ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∂ |
|
|
|
∂ |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∂r |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∂θ |
|
|
∂α |
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
υr |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
r υθ |
|
υα r sinθ |
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
118