45. Эканоміка Беларусі ў 70-я - першай палове 80-х гадоў. Прычыны паступовага запавольвання тэмпаў эканамічнага росту і ўзнікнення цяжкасцей у сацыяльнай сферы.

Нягледзячы на высокія паказчыкі росту прамысл вытворчасці, з першай паловы 70-х гадоў паралельна існавалі і ўзмацняліся негатыўн з’явы – адставанне тэмпаў навук-тэхнічн прагрэсу і ўкаранення ў вытворч-ць яго дасягненняў. Павелічэнне дзярж асігнаванняў на патрэбы сельск гаспадаркі, а таксама выкарыстанне ўласн сродкаў дазволілі калгасам і саўгасам ажыццявіць шырок праграму будаўніцтва вытворчых памяшканняў. Экан-ка Б была часткай агульнагаспадарч комплексу СССР.Вынікам развіцця эканомікі БССР да сяр 80-х г з’явілася стварэнне буйнога тэрытар-галіновага прамыслов комплексу. Ўвесь пасляваенны перыяд, у тым ліку і ў 70-я – першай пал 80-х гг., у рэспубл вялося інтэнсіўнае капітальнае будаўн-ва, нарошчваліся вытворчыя магутнасці.Аднак нельга не лічыцца з тым фактам, што ў эканамічн развіцці і ў першай палове 80-х гг. сталі відавочн негатыўн з’явы. Гэта перш-наперш зніжэнне тэмпаў эканамічнага росту. Не ўдалося забяспечыць у поўнай меры выхад народнай гаспадаркі БССР на якасна новы навук-тэхнічны і арганізац-эканамічны ўзровень. Рэспубліка не дабілася рашучага зруху ў інтэнсіфікацыі вытворчасці. Не адбылося значнага паляпшэння якасці вырабленай прадукцыі. Значна ўскладнілася экалагічн сітуацыя ў выніку бурнага індустр развіцця і недаацэнкі прыродаахоўных мер, недахопаў у ахове здароўя і г.д. Усё гэта выклікала сур’ёзную заклапочанасць у грамадстве. Мацней і мацней раздаваліся галасы аб неабходнасці перамен.З другой пал 70-х гадоў канцэпцыя пабудовы камунізму атрымала працяг у канцэпцыі развітога сацыялістычн грамадства.З сяр 50-х гадоў неаднаразова рабіліся спробы павялічыць ролю Саветаў у кіраванні дзяржавай і грамадствам. Аднак рэальная ўлада знаходзілася ў руках парт камітэтаў. І наогул ўсё грамадска-палітычнае жыццё было строга рэгламентавана і цэнтралізав. Кіруюч сілай бел грамдства з’яўлялася Кампартыя Беларусі. Важную ролю ў паліт структуры і жыцці грамадства ігралі грамадскія арганізацыі – прафсаюзы.Усплеск грамадскай актыўнасці быў звязаны з прыняццем Канстытуцыі СССР 1977 г. і Канстытуцыі БССР 1978 г, якія былі арыентаваны на абарону сац гарантый людзей.

46. Складанасці і супярэчнасці культурнага развіцця Беларусі ў пасляваенны час. Асноўныя дасягненні беларускай мастацкай культуры, адукацыі, навукі ў 1960-я-1980-ягады.

Пасля смерцi I.В.Сталiна 5 сакавiка 1953г. краiна стала вызваляцца ад iдалапаклонства i страху. Важнай прадумовай развіцця культуры з’яўл-цца неабходны адукацыйны ўзровень нас-ва. У пасляваенны перыяд адбылося аднаўленне і далейшае развіццё сіс-мы адукацыі. У 70-я гады была ўведзена ўсеагул сяр адукацыя моладзі. Паспяхова развівалася вышэйшая адукацыя.У 1959 г. было створана Міністэрства вышэйшай і сярэдняй спец адукацыі БССР.За пасляваенныя гады колькасць сярэдніх спец навучальных устаноў значна павялічылася.Высокімі тэмпамі развівалася сетка культурных устаноў – бібліятэк, клубаў, музеяў, тэатраў і кінатэатраў. Паспяхова развівалася навука. Цэнтрам навуковай працы ў рэспубліцы становіцца Акадэмія навук БССР.Быў створаны Інстытут фізікі і матэматыкі, у якім пачалі развівацца новыя навуковыя напрамкі. Арганізаваны ў 1957 г. Інстытут машыназнаўства і аўтаматызацыі перайменаваны пазней.Вучоныя ВНУ прымалі ўдзел у распрацоўцы актуальных тэарэтычных і прыкладных праблем.Беларускія вучоныя праводзілі таксама даследаванні ў галіне біялогіі, хіміі, генетыкі і інш.Дасягненні сусветнага ўзроўню навука Беларусі мае ў матэматыцы, оптыцы і спектраскапіі.

З 1959г. уводзiцца абавязковая 8-гадовая адукацыя.Ствараюцца сярэднiя школы з вытворчым навучаннем, адкрываюцца школы-iнтэрнаты для дзяцей сiрот. Працавалi школы рабочай i сельскай моладзi. Перабудова iшла i у ПТВ. У пачатку 60-х гадоу з'явiлiся гарадскiя i сельскiя ПТВ. Пашыралася i удасканальвалася база ВНУ, дзе вялiкую ролю адыгрывау БДУ,у якiм вучылiся 10 тыс. студэнтау.Але галоуным не дастаткам у дзейнасцi народнай адукацыi была непрыкрытая русiфiкацыя усiх звенняу школы, тэхнiкума, ВНУ.

У 50-ыя гады выйшла "Гiсторыя Беларускай ССР", "Гiсторыя Полацка", "Гiсторыя Мiнска" i iншыя працы.

Ужо гэты невялiкi пералiк гаворыць аб тым, што "адлiга" станоуча сказалася на развiццi народнай адукацыi i навукi.Але ужо у 60-ыя гады пачынаецца працэс дэбеларусiзацыi культуры.Ва умовах унiтарнай савецкай дзяржавы навука i культура БССР фармiравалiся як частка агульнадзяржаунай навукi i культуры. Найбольш адчувальным вынiкам гэтага для бел культуры было амаль поунае выцясненне бел мовы.

Асноўныя дасягненні беларускай мастацкай культуры, адукацыі, навукі ў 1960-я- 1980-ягады.

У канцы 1950 г. у БССР была адноулена даваеная сетка агульнаадукац школ. Потым адбылося далейшае пашырэнне сяр адукацыi. Iх колькасць павялiч у 2 разы. У 70-я гг. была уведзена усеагул сяр адукацыя моладзi. Паспяхова развiвалася вышэйшая адукацыя. У 1959г. было створана Мiнiстэрства вышэйшай i сярэдняй спецыяльнай адукацыi БССР. Аднак у сферах вышэйшай i сярэдняй адукацыi пераважау экстэнсiуны шлях развiцця. Рост выпуску спецыялiстау незауседы суправаджауся неабходным павелiчэннем якасцi iх падрыхтоукi. Адукацыя усе больш губляла нац рысы i у сяр 80-х гг. амаль поунасцю страцiла свае нац аблiчча. Найбольш трагiчна сiтуацыя склалася з бел мовай. Паспяхов развiвалася навука. Цэнтрам навуковай працы становiцца АН БССР.

Аднак гуманiтарныя навукi у найболшай ступенi залежалi ад грамадска-палiта жыцця, былi вельмi палiтызаванымi i iдэалагiзаванымi. З 1953 г. у бел лiтаратуры намецiлiся новыя тэндэнцыi, звязаныя з актывiзацыяй грамадскага жыцця. Пачауся працэс преаадолення апiсальнасцi, заглыблення ва унутраны свет герояу, у сутнасць канфлiктау пасляваеннй эпохi. Разгарнулiся дыскусii аб месцы пiсьменнiка у жыццi грамадства, аб неабходнасцi перагляду усталяваных у лiтаратуры канцэпцый бесканфлiктнасцi (творы I.Шамякiна, У.Караткевiча, В.Быкава i iнш.). Паспяхова развiвалася беларуская паэзiя (А.Куляшоу, П.Броука, Н.Гiлевiч i iнш.).

Канец 60-х -- 70-я гг. былi вельмi пленнымi для бел драматургii («Зацюканы апостал» А.Макаенка)

Нац рэжысура iгнаравала iх п’есы, а бел тэатрам па-ранейшаму не хапала новых арыгiнальн п’ес.

У 60-я гг. пачалася адлiга i у выяуленчым мастацтве. Бел мастакi: Л.Шамялеу, А.Кiшчанка, М.Савiцкi i iнш. Пачынае развiвацца буйнапанэльн домабудаванне, але арх-ру перасталi разглядаць як галiну духо к-ры, над ей устанавiуся жорсткi дыктат будаунiч вытворчасцi. I толькi у 70--80-я гг. на аснове iндустрыяльнай базы буйнапанэльнага будавання былi створаны новыя жылыя раены з высокiмi кампазiцыйна-мастацкiмi якасцямi.