3. Statek morski I warunki uprawiania żeglugi.

Statek morski – jest to każde urządzenie pływające przeznaczone lub używane do żeglugi na morzu i wodach z nim połączonych, a uczęszczanych przez statki morskie.

Charakter prawny statku morskiego:

• statek może być przedmiotem prawa ale nie podmiotem prawa

• statek jest rzeczą ruchomą (choć dla statków wpisanych do rejestru okrętowego odpowiednie zastosowanie znajdą niekiedy przepisy dotyczące nieruchomości)

• statek jest rzeczą złożoną (z kadłubem łączy się w sposób mniej lub bardziej trwały znaczna ilość części składowych (m.in. maszty, kominy, luki, silniki, agregatory itp.), które nie mogą być odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany statku lub operowania statkiem

• statek posiada przynależności (wyposażenie pozostające w faktycznym związku ze statkiem, potrzebne do korzystania zeń zgodnie z przeznaczeniem, tj. instrumenty nawigacyjne, radary, flagi, mapy itp.)

• statek jest rzeczą niepodzielną

• statek jest rzeczą oznaczoną co do tożsamości („przynależność państwowa”; nazwa, port macierzysty, urzędowo poświadczony tonaż, międzynarodowy kod rozpoznawczy)

1. Polska przynależność statku.

Przynależność państwowa statku morskiego jest pojęciem z zakresu międzynarodowego prawa morza i oznacza więź prawną łączącą statek z określonym państwem jako podmiotem prawa międzynarodowego. Nadanie przynależności państwowej ma na celu:

• sprawowanie przez państwo zwierzchnictwa okrętowego, w szczególności jurysdykcji i kontroli nad statkiem

• możliwości określenia właściwych norm obowiązujących załogę statku i odnoszących się do zaistniałych na nim zdarzeń

• objęcie statku ochroną prawną państwa

• określenie odpowiedzialności międzynarodowo-prawnej państwa na statek

Brak przynależności państwowej powoduje uznanie jednostki za statek piracki, który może być zawłaszczony i poddany jurysdykcji przez każde państwo. Zewnętrznym przejawem przynależności państwowej jest podnoszona przez statek bandera określonego państwa.

W wyniku nadanej przynależności państwowej statek morski podlega pełnej kompetencji państwa bandery na obszarach morskich wchodzących w skład jego terytorium. Natomiast na morzu pełnym kompetencje państwa bandery ograniczone są określonymi w normach międzynarodowo-prawnych uprawnieniami państw nadbrzeżnych lub okrętów wojennych, takimi jak np.:

• prawo pościgu

• prawo wizyty i rewizji

• prawo do interwencji

• prawo do zdobyczy

Statek przebywający na akwenach poddanych władztwu obcego państwa nadbrzeżnego podlega jego ustawodawstwu i jurysdykcji w zakresie zależnym od charakteru strefy obszaru morskiego (morskie wody wewnętrzne, morze terytorialne, wyłączna strefa ekonomiczna).

Statek o polskiej przynależności to:

• statek stanowiący polską własność

• statek uważany za stanowiący polską własność

• statek nie stanowiący polskiej własności, który uzyskał czasową polską przynależność

Posiadanie polskiej przynależności przez statek poddaje jednostkę polskiemu zwierzchnictwu okrętowemu. Polska przynależność daje także pierwszeństwo kabotażu, tj. stałego przewozu pasażerów lub ładunku między portami polskimi.

System polskiego prawa morskiego przewiduje możliwość nadania statkowi nie stanowiącemu polskiej własności czasowej polskiej przynależności państwowej oraz zawieszenie polskiej przynależności statku stanowiącego polską własność. Statek nabywa czasową polską przynależność w wyniku wpisu do rejestru okrętowego. Podstawą wpisu jest postanowienie izby morskiej. Uzyskanie czasowej polskiej przynależności zobowiązuje armatora do obsadzenia statku zgodnie z polskimi przepisami i poddanie statku polskim przepisom w zakresie pomiaru, bezpieczeństwa żeglugi, dokumentów statku i ochrony środowiska. Może on także zmienić nazwę statku, jednakże tylko po uzyskaniu zgody właściwych władz państwa stałego rejestru statku oraz jego właściciela i wierzycieli hipotecznych. Statek może utracić czasową polską przynależność w następujących okolicznościach:

• gdy przestanie być spełniany którykolwiek z warunków wymaganych dla uzyskania czasowej przynależności

• upłynie czas, na jaki statek uzyskał czasową przynależność i okres ten nie zostanie przedłużony

• o pozbawienie statku czasowej przynależności wniesie armator statku

• armator statku nie będzie przestrzegał przepisów kodeksu morskiego dotyczących warunków uprawiania żeglugi

• Minister Transportu i Gospodarki Morskiej wyda decyzję o utracie czasowej polskiej przynależności z uwagi na interes państwa, w szczególności interes polskiej gospodarki morskiej

Utrata przez statek czasowej polskiej przynależności następuje z dniem wykreślenia statku z polskiego rejestru okrętowego na podstawie postanowienia izby morskiej.