1. Pojęcie prawa morskiego.

PRAWO MORSKIE – jest to ogół norm prawnych regulujących stosunki społeczne i gospodarcze powstające w żegludze morskiej.

1. Prawo morskie, jego geneza I cechy charakterystyczne.

Prawo morskie – ogół zasad i norm prawnych regulujących stosunki prawne w zakresie żeglugi morskiej. Stanowi główny przedmiot Kodeksu Morskiego z 1961 roku, jest gałęzią prawa kompleksowego dzieląc się na:

• morskie prawo cywilne (określające m.in. zagadnienia własności statku, przewozu osób i ładunku, zobowiązania umowne i pozaumowne)

• morskie prawo pracy (ustalające prawa i obowiązki załóg statków)

• morskie prawo administracyjne (obejmujące m.in. organizację, kompetencję i formy działania administracji morskiej)

• morskie prawo karne (dotyczące w szczególności określonych przestępstw przeciwko bezpieczeństwu żeglugi morskiej)

• morskie prawo międzynarodowe (prywatne – zawierające niektóre normy kolizyjne oraz publiczne – jako międzynarodowe prawo morza)

Cechy charakterystyczne:

• internacjonalizm (międzynarodowy charakter stosunków prawnomorskich – z punktu widzenia powiązań międzynarodowych poprzez powszechnie akceptowane wzorce międzynarodowe, ujmowane w formie międzynarodowych umów)

• partykularyzm (specyfika środowiska morskiego – ingerencja państwa z punktu widzenia interesów narodowych)

• uniwersalizm (w prawie morskim znajdujemy coraz więcej cech właściwych „lądowemu” prawu cywilnemu, administracyjnemu, pracy itd.)

Geneza:

Prawo morskie jest prawem starym – zapoczątkowane zostało poprzez pojedyncze przepisy sumeryjskie zamieszczone w Kodeksie Hammurabiego, trwa nieprzerwanie, warunkowany dziś, tak jak przed laty, głównie przeobrażeniami stosunków politycznych i gospodarczych oraz rozwojem techniki i organizacji użytkowania morza.

2. Źródła prawa morskiego:

Prawo morskie powstaje przez:

• stanowienie norm prawnych przez organa państwa do tego powołane (prawo stanowione) poprzez ustawy, dekrety, rozporządzenia, konwencje

• tworzenie prawa w drodze praktyki poprzez zwyczaje, gdy są wystarczająco jasno określone i nie są sprzeczne z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa (prawo zwyczajowe). Zwyczaj stosuje się, gdy brak jest szczegółowego uregulowania danego zagadnienia w umowie lub w ustawie, i są pisane przez samorządy gospodarcze, np. dotyczące zwyczajów obowiązujących w polskich portach morskich.

• tworzenie prawa w drodze praktyki poprzez wyrok lub postanowienie sądu, uznane za autorytatywny wzór dla rozstrzygnięcia analogicznych stanów faktycznych (prawo precedensowe)

1. nowelizacja kodeksu morskiego

Kodeks morski z dnia 1 grudnia 1961 r. to podstawowy trzon przepisów wewnętrznego polskiego prawa morskiego. Nowelizacja Kodeksu morskiego miała miejsce w roku 1977, 1986 i w 1991r.

2. nowe ustawodawstwo morskie

Nowe ustawodawstwo morskie to nowe projekty ustaw o izbach morskich oraz ustawy o bezpieczeństwie morskim. Możliwa jest także ustawowa regulacja zakresu i zasad prowadzenia działalności w zakresie gospodarki morskiej przez państwo, tj. określenie struktur organizacyjnych i instrumentów prawnych umożliwiających oddziaływanie państwa na pożądany z punktu widzenia jego interesów rozwój żeglugi, usług morskich i rybołówstwa.

3. metoda inkorporacji konwencji międzynarodowych do prawa wewnętrznego

Metoda inkorporacji ma na celu zapewnienie całkowitej zgodności ratyfikowanej konwencji do prawa wewnętrznego i pozwala uniknąć dualizmu unormowań krajowych i międzynarodowych. Praktyka państw jest w tym zakresie wyraźnie zróżnicowana i obejmuje między innymi nadawanie przepisom konwencji mocy obowiązującego prawa, wprowadzanie przepisów konwencyjnych bezpośrednio do obowiązującego ustawodawstwa, dostosowywanie prawa krajowego do rozwiązań konwencyjnych i wiele innych działań z zakresu techniki legislacyjnej.

4. zasada priorytetu umowy międzynarodowej

Prawo morskie stanowi o zasadzie pierwszeństwa postanowień umowy międzynarodowej przed przepisami Kodeksu morskiego. Proklamuje ją art. 1 § 1a Kodeksu morskiego stanowiąc, że przepisów tej ustawy nie stosuje się, jeżeli umowa międzynarodowa, której Rzeczypospolita Polska jest stroną postanawia inaczej.