Ересектердің респираторлық дистресс – синдромы (ердс)

Ересектердің респираторлық дистресс синдромы (шоктық өкпе, ылғалды өкпе) - өкпе капиллярлары қабырғасының өткізгіштігі күшейіп, плазманың, қанның белоктық және клеткалық құрамдарының интерстициальды кеңістіктер мен альвеоларға енуінен туындайтын өкпе шемені. Респираторлық дистресс – синдромының басты белгісі – жедел тыныс жетіспеушілігі.

Этиологиясы және патогенезі. Себептері: жедел ауыр пневмониялар, улы газдармен дем алу, аллергия, күйік ауруы, ауқымды гемотрансфузия, уремия, панкреатит, тамыр іші себінді қан ұю синдромы, героинмен улану, ОНЖ зақымдануы. ЕРДС дамуына жағдай туғызатын факторлар: қосалқы жүрек аурулары, шамадан тыс инфузиялық ем және оттегімен емдеу, гипоальбуминемия.

Көрсетілген факторлардың және комплемент жүйесін белсендіретін, бос радикалдар мен биологиялық белсенді заттардың (кининдер, простагландиндер) бөлінуін тудыратын иммунологиялық механизмдердің әсерінен альвеолярлық – капиллярлық мембрана зақымданып, оның өткізгіштігі күшейеді. Сұйықтық әуелі интерстициальды тінде жиналады (І сатысы – интерстициальды ісіну мен газ алмасуының әр дәрежелі бұзылу сатысы), кейін альвеолаларға өтеді (ІІ сатысы - өкпенің альвеолярлық ісінуі мен тыныс жолдарының сұйықтық және көбікпен толу сатысы). Бұл тыныс жетіспеушілігінің тез күшеюін және өкпе ішілік артерио-венозды анастомоздарда шунттар пайда болуын тудырады. Қанның шунтталуы – РДС-да болатын ауыр гипоксемияның басты себебі.

Клиникасы. ЕРДС-ң клиникалық белгілері зақымданғаннан кейін лезде пайда болады, бірақ көбіне 24-48 сағаттан кейін байқалады. Ең ерте белгілері – үдемелі ентігу, тахипноэ, жайылмалы цианоз. Тыныстауға көмекші бұлшық еттер қатысады. Өкпеде жайыла тараған ұсақ көпіршікті ылғалды сырылдар естіледі. Патологиялық процесс үдей түскенде өкпенің альвеолярлық ісінуі көрініс береді: инспираторлы тұншықпа, бұрқылдаған тыныс, цианоз, малшып терге бату, екі жақтан да әр калибрлі ылғалды сырылдардың естілуі, тыныс энцефалопатиясының белгілері болуы мүмкін. РаО₂ с.б. 60 мм төмен, РаСО₂ нормадан жоғары көтеріледі. Асфиксия қаупі пайда болады. Рентгенологиялық тексергенде екі жақта бұлт тәрізді дақты инфильтраттар көрінеді.

Диагнозын қою және екшеу-іріктеу диагнозы

Диагноз критерийлері:

1. Жедел тыныс жетіспеушілігінің және өкпе шеменінің клиникасы;

2. Альвеолярлық – капиллярлық мембрананың өткізгіштігінің күшеюінің себебі болатын аурулардың болуы;

3. Жүректің сол жақ қарыншасының зақымдану белгілерінің болмауы.

Респираторлық дистресс-синдромын кардиогендік шоктан, тыныс тұншықпасының ұстамасынан ажырата білу керек.

Кардиогендік шок. ЕРДС-да бұрын болған жүрек аурулары жөнінде анамнез болмайды, жүрек кеңімеген (оның ішінде рентгенологиялық тексергенде де), ЭКГ айқын өзгерістер (қарыншалар гипертрофиясы, миокард инфарктісінің немесе басқа түйінді және жайылмалы өзгерістердің белгілері, жүрек ырғағы мен өткізгіштігінің бұзылу белгілері) табылмайды. Өкпе – капиллярлық қысым, орталық веналық қысым көтерілмеген, мойын веналарының ісінуі болмайды. Кардиогендік өкпе шеменінен айырмашылығы артериялық қан қысымы көтерілмеген немесе түсіп кетпеген. Кардиогендік өкпе шеменінің басты және ең жиі себебі миокард инфарктісі. Сондықтан кардиогендік өкпе шеменінде миокард инфарктісінің белгілері болады.

Тыныс тұншықпасының ұстамасында немесе ұстама күйде тынысты сыртқа шығару кезінде жайылмалы, жоғары тембрлі құрғақ сырылдар естіледі, сонымен қатар өкпе эмфиземасының айқын белгілері анықталады. Әдетте анамнезде аурудың қазіргі белгілеріне ұқсас ұстама болғаны жөнінде мәлімет болады.

Клиникалық диагнозды тұжырымдау. Дистресс – синдромының диагнозы басты аурудан кейін, оның асқынуы ретінде қойылады.

Диагноз тұжырымдаудың мысалы: Сол жақ өкпенің төменгі бөлігінің абсцессі. Сепсис. Ересектердегі респираторлық дистресс – синдромы. Жедел тыныс жетіспеушілігі.

Емі. ЕРДС емінің басты принциптері: 1) негізгі патологиялық процесті тиісті еммен мезгілінде емдеу;

2) организмнің оксигенациясын жақсарту;

3) альвеолярлық – капиллярлық мембрананың өткізгіштігін азайту.

рО₂ с.б. 60-80 мм деңгейінде ұстап, гипоксияны түзеуге болады, бұл оттегімен 90% қанығуды және жүректен айдалатын қанның қалыпты деңгейінде тіндердің оттегіне қажеттілігін қамтамасыз етеді. Бастапқы сатыда, гиперкапниясыз гипоксемия бар жағдайда (рО₂ с.б. 60 мм), оттегін мұрын катетері немесе маска арқылы берген жеткілікті.

Тиімділік болмаған жағдайда немесе гиперкапниямен қатар гипоксемия бар кезде, трахея арқылы интубация жасап, өкпені жасанды желдендіреді; сұйықтықтың альвеоларға өтуіне қарсылық жасау үшін тыныс шығарудың аяғында оң мәнді қысым болғаны жөн.

Метаболизмдік (сүтқышқылды) ацидоз дамыған жағдайда, сақтықты сақтай отырып, натрий бикорбанаты ертіндісінің көмегімен сілтілікті көбейтуге тырысады.

Альвеолярлық – капиллярлық мембрананың өткізгіштігін азайту мақсатында глюкокорти-коидтардың жоғарғы дозасы және антигистаминдік препараттар қолданылады.

Өкпе капиллярларындағы қысымды төменгі деңгейде ұстау үшін (бірақ оның деңгейі жүректен айдайтын қанның көлемін, диурезді және қан қысымын бір деңгейде ұстап тұратындай болуы керек) сақтықпен шеттік вазодилататорлар мен несеп жүргізетін дәрілер қолданылады.