10.Мемлекеттік басқарудағы басқарушылық шешім және оның түрлері

Басқару процесi- бұл шешiмдi шығаруды, қабылдауды қабылдаған шешiмнiң орындалуы жөнiндегi жұмыс барысын үйлеструдi, қабылдаған шешімнiң орындалу барысын бақылауды бірiздiлiкпен жүзеге асыру. Басқарушылық шешім–р д/з – барлық деңгейде ұлттық,аймақтық,муниципалдық деңгейлерде қабылдацды,сәйкесінше тиісті мемлекеттік ж/е жергілікті басқару орган–ы шешім қабылдау субъектісі болып табылады. Шешім–де қарастырылған мәселелер басқарылатын объект–ң қажеттілік–і мен мүдде–не сәйкес анықталады.Шешім қабылдау ақпарат алмасу сиқты кезкелген басқару қызметінің құрамдас бөлігі.Шешім қабылдау қажеттігі басқарушының алға қойған мақсатының қалыптасуы мен сол мақсатқа жетуіндегі іс қимылын түгелдей қамтиды.Шешім дегеніміз бұл баламаны(альтернативті) таңдау.Альтернатива-мүмкін болған екі ұйғарымның бірін ғана таңдап алуға мәжбүрлік.Басқарушылық шешімдерді жүйе жүйеге жіктеп, олардың негізгі түрлерін бқле көрсетіп, сипаттауға болады.Басқарушылық шешімдерді жіктеудің елеулі белгілеріне мыналарды жатқызу керек: 1)шешілетін мәселелерді қамту дәрежесі; 2)қабылданған шешімдердің жүзеге асырылуының ұзақтығы; 3)қабылданған шешімдердің ықпал ететін обьектісі; 4)шешімдердің функциялық сипаты.Шешілетін мәселелердің ауқымдылығы жағынан басқарушылық шешімдердің жалпы және жеке түрлері бөлініп көрсетіледі.Жалпы шешімдерге жататындар тұтас алғанда бүкіл шаруашылыққа қатысты шешімдер.Жеке шешімдерге жататындар өндірістің жекелеген жақтарын,қызметкерлердің жекелеген топтарын қамтитын шешімдер.Шешімнің жүзеге асырылу ұзақтығы жөнінен шешімдердің мынандай негізгі түрлерін:ұзақ мерзімді,орта мерзімді, қысқа мерзімді шешімдер деп бөлу керек.Ықпал ету обьектілері жөнінен сыртқы және ішкі шешімдер деп бөлінеді.Функционалдық сипаты жөнінен экономикалық, технологиялық, қаржылық, әкімшілік шешімдер болады.Шешім қабылдау азды көпті ұзақ процесс.Бұл процес бірнеше сатыларды:әзірлік сатысын,негізгі сатыны, қорытынды сатыны қамтиды.Басқарушылық шешім қабылдаудың әзірлік сатысы жағдайға жалпы сипаттама берумен және оны бағалаумен, мақсатты айқындап алу шешім қабылдау үшін қажетті бүкіл ақпараттармен танысу және шешімнің болуы мүмкін варианттарын белгілеу мен байланысты. Басқарушылық шешім қабылдаудың әзірлік сатысы.Негізгі саты шешімдердің түрлі вариантттарын өзара салыстыра отырып, олардың ішінен ең жақсысын таңдап алу және оны құжат түрінде тұжырымдау қажет.Қорытынды саты шешімді орындаушыларға жеткізу жөніндегі жұмыстар; шешімнің орындалуын ұйымдастыру; шешімнің орындалу барысын бақылау және оның қорытындыларын шығару жөніндегі жұмыстарының кешені б.т. Шешім қабылданғанын көрсететін құжаттарға жататындар: бұйрықтар, жарлықтар, қаулылар, нұсқаулар, хаттама.Шешімдерді жүзеге асыру процесінде оларға түзетулер енгізу мына төмендегі себептерге байланысты болуы мүмкін.Шешімді орындауды нашар ұйымдастыру; сыртқы себептерге байланысты, жағдайдағы күрт өзгерістер; шешімнің өзінде кеткен елеулі қателіктер және басқалары.

11. ҚР-дағы мемлекеттік қызмет жүйесін жетілдірудің бағыттары

«Мемлекеттік қызмет – мем/к орг/ғы мем/к қызметкерлердің мем/к биліктің мақсаттары мен функцияларын жүзеге асыруға бағытталған қызметтік құзыреттерін орындаудағы қызметі. ҚРес/ң Мем/к қызметі қоғамдық процестерді реттеуге, мем/ң біртұтастығын және ҚР азаматтары мүдделерінің іске асырылуын қамтамасыз етуге арналған. Қазіргі таңда мем/т мем/ік қызметкерлердің имиджін көтеру қажеттілігіне қатысты мәселелерге үлкен көңіл бөледі. Қ Р-ң мем/к қызметкерінің оң имиджін қалыптастыру мен нығайту мем/к жүйені дамытудағы басты бағыттардың бірі болып саналады. Мемл/ң алдында тұрған жоғары кәсіби мем/к қызмет пен басқарудың тиімді құрылымын құру ісіндегі міндеттердің іске асырылуына көп жағдайда мем/к қызметкердің кәсібилігі себепші болады. Қ Рес/ң През/ті Н. Назарбаев мем/ті тиімді басқару үшін мем/к қызметші иеленуге тиіс негізгі сапаларды бөліп қарастырды: жоғары моральді жауапкершілік, кәсіби білімдер, оларды тәжірибеде қолдана білу, әділдік, белсенді өмірлік ұстаным. Мем/к қызметтегі әр адам өз қызметінің бар маңыздылығын сезінуі керек және отаншыл болуы тиіс. Мем/к қызметкерлердің оң имиджіне қойылатын негізгі ережелер ҚР Ар-намыс кодексінде анықталған. Онда «мем/к қызмет атқару қоғам мен мем/т тарапынан ерекше сенім білдіру болып табылады және мем/к қызметшілердің адамгершілігіне және моральдық-этикалық бейнесіне жоғары талаптар қояды». Мемлекет бұл бағытта мақсатты жұмыс істеп келеді.Мем/к қызмет жүйесін жетілдіру жемқорлыққа қарсы күреске септігін тигізуге тиіс.Мем/ң страт/лық мақсаты – мем/к басқарушылардың жаңа буынын қалыптастыру. Бұлар кәсіпқой, сауатты, заман көшінен қалмаған, елдің мүддесі үшін адал қызмет ететін, түрлі мүдделермен санасы уланбаған адамдар болуға тиіс. "Біз мем/к қызметтің беделін көтеріп, мемлекеттік аппаратқа дарынды жастарды тартып, оларды тәрбиелеп шығаруға тиіспіз", - деді Н. Назарбаев. ҚР-ғы мем/к қызмет жүйесін жетілдірудің бағыттары келесілер: - Кадрлармен жұмысты жетілдіру: - Құжаттамалық қамтамасыз ету және орындалуын бақылаудың тиімді жүйесін құру;

12.Мемлекеттік басқарудың әлеуметтік тиімділігінің критерийлері

Әлеуметтік тиімділік–қоғамның қандай да бір өнімді қолдану н/е нақты жұмыс түрін атқару барысында,сонымен қатар тиісті материалдық,әлеуметтік ж/е рухани құндылық–ды пайдалануда жалпы оң нәтиже–ге қол жеткізуі.Әлеуметтік тиімділік кез келген еңбектің маңыздылығын,ұтымдылығын,тиімділігін көрсетеді. Егер өнімге кеткен шикізаттық,энергетикалық,басқа да материалдық шығын–ды шегеріп тастасақ,онда адам–ң еңбегі ж/е таланты,білімі,тәжірибесі,біліктілігі,ар–ұяты толығымен әлеуметтік тиімділікте көрініс табады. Әлеуметтік тиімділіктің көлемі қоғамдық құрылымдар мен реттеуіш–ң ұтымдылығын сипаттайды. Әлеуметтік тиімділік жоғары сапа мен қазіргі заманғы технико–технологиялық көрсеткіш–ге негізделген.Онда ғылыми–техникалық революцияның жетістік–і толық көрініс табады.Ол тек басқару субъектілерін,ең алдымен мемлекеттік билік пен жергілікті басқару орган–н ұтымды ұйымдастыру,басқарылатын объект–ге оңтайлы қызмет жасауы,олар/ң белсенділігінің қоғам заңдылық–мен ж/е мүдде–мен сәйкес үйлесуінің нәтижесінде пайда болады.Әлеуметтік тиімділіктің мәні оның тұрақты,өндіруші,прогрессивті болуында,жүзеге асқан қызметтің қолданған нәтижесі ғана емес,с.қ.болашақта дамудың қайнар көзі мен құралына айналып,қоғамдық өмірдің ұдайы өндірісінде берік ж/е тұрақты буыны ретінде көрініс табуында.МБ жайлы жоғарыда айтылғандар онымен атқарылатын іс–әрекеттің барлығы басқарудың әлеуметтік тиімділігімен өлшеніп,бағалануы керек деген қорытынды жасауға мүмкіндік береді.

13. ҚР мемлекеттік қызметті ұйымдастыру

14. Мемлекеттік қызмет түрлері мекемелердің кәсіпкерлерге және халыққа, сондай-ақ бір-біріне көрсететін қызметтері салалық ерекшеліктерімен, масштабымен (көп еңбектілігімен), құндылығымен және басқа да ерекшеліктерімен айырмашылығы бар. Көрсетілетін қызметтердің толық тізбесін жасау үшін басында мүдделі тұтынушыларға әрбір жеке мемлекеттік орган көрсететін мемлекеттік қызметтерге «түгендеу» жүзеге асырылуы қажет. Кейін белгілі бір белгілеріне сәйкес сыныбы бойынша әртүрлі түрдегі объектілердің бөлуін көрсететін олардың сыныптауы жүзеге асырылады. Мемлекеттік органдар, мемлекеттік мекемелер мен мемлекеттік кәсіпорындар қызметін қамтамасыз етуге бағытталған қолданыстағы бюджеттік бағдарламалар халыққа, заңды тұлғаларға, сондай-ақ мемлекеттік органдардың бір біріне мемлекеттік қызметтер көрсетуге қайта бағдарланады. Мемлекеттік қызметтер тәртіп ретінде ақысыз немесе мемлекеттік органдармен реттелетін баға бойынша негізінен білім беру, денсаулық сақтау, халықты әлеуметтік қорғау, сондай-ақ мемлекеттік органдардың бір біріне қызметтер көрсетуге байланысты салаларда ұсынылады (мысалы, статистикалық ақпараттар беру, мемлекеттік қызметкерлердің біліктілігін арттыру, құжаттарды тіркеу және басқалар). Мемлекеттік қызметтің ұйымдастырылуының кейбір параметрлерін бөлуге болады атап айтқанда: – мемлекеттік қызметті ұсынушы субъект (атқарушы билік органдары, мемлекеттік мекемелер, өзгеде ұйымдар); – мемлекеттік қызметтерді көрсету объектілері (азаматтар мен ұйымдар); – қызметтерді төлеу тәсілі (ақысыз немесе мемлекеттік органмен реттелетін баға бойынша); – қызметтер көрсетудің мүмкін болатын аясы (білім беру, денсаулық сақтау, әлеуметтік қорғау және басқалар). Мемлекеттік қызметтерді жеткізушілері өздерінің құзыреттері мен фнукционалдық міндеттері шегінде белгілі бір қызметтердің түрлерін беруге мемлекеттік тапсырысты орындаушы мемлекеттік органдар, мекемелер, немесе ұйымдар болып табылады. Мем/к қыз/ң негізгі функциялары мыналар: - мемлекеттік саясатты айқындауға және іске асыруға және іске асыруға жәрдемдесетін шешімдер қабылдау; - қабылданған шешімдердің орындалу барысын бақылау;

16. Мемлекеттік басқару мен жергілікті өзін-өзі басқару органдарының өкілеттіктері:шетел тәжірибесі мен Қазақстан

Жер/ті ө.ө. басқару халық тікелей жүзеге асыратын, сондай-ақ мәслихаттар және басқа да жерг/ті ө.ө. басқару орг/ы арқылы жүзеге асырылатын, айқындалған тәртіпте жерг/ті маңызы бар мәселелерді өзінің жауапкершілігімен дербес шешуге бағытталған қызмет. Жер/ті мем/к басқару Қ Р заңдық актілерінде белгіленген құзіреті шегінде тиісті аумақта мем/к саясатты жүргізу, оны дамыту мақсатында жерг/ті өкілетті және атқарушы орг/р жүзеге асыратын, сондай-ақ олардың тиісті аумақтағы істің жай-күйіне жауапты болып табылатын қызметі.Олардың өк/рі: -Қаржы-эк/қ қызмет саласындағы өк/тер. Бұл жер/ті бюджетті қабылдау, акцияларды шығару немесе сатып алумен байланысты әлеуметтік және эк/қ жобаларға қатысумен байланысты қызмет болып табылады. Ақшасыз ешқандай жұмыс жүрмейді, қалған өкілеттіктер де ақша қаражаттарымен байланысты өк/терге тәуелді болады. -Қоғамдық тәртіпті қорғау саласындағы өк/р. Шет елдерде жерг/ті орг/р құрамында патрульді және күзет қызметі болады. Жерг/і атқарушы орг/ң басшысы әдетте, полиция қызм/ң басшысы қыз/тін атқарады. Мыс, Франциядағы префект – тек әкімшілік басшы ғана емес, сонымен қатар, жер/ті бас полицей болып табылады. Жер/ті атқарушы орг/ң басшылары мұнда алғашқы тергеу, күдіктілерді іздестіру, т.б. қызметтерді атқарады. Полицейлік қызметті иелене отырып, олар полицейлік қызм/ді арнайы қызметке жалдайды. - Муниципалдық орг/ң коммуналдық қызмет, тер/ны көркейту және қоршаған ортаны қорғау саласындағы қызметі. Мұнда жатқызылатын қызметтер: транспорт саласы, жергілікті жол салу, қалалардың санитарлық жағдайы, қоршаған ортаны қорғау, судың және ауаның ластануына жол бермеу саласындағы заңдардың сақталуын қадағалау, сумен қамтамасыз ету, канализация мәселелері, жарықтандыру, қоқысты тазалау. Бұл қызметтер жерг/ті орг/р қызм/ң негізгілері және қала тұрғындары үшін ең қажетті қызмет түрлері болып табылады. – Әлеу/к сферадағы өк/р. Нег. аталатын қызметтер: қарттар, мүгедектер және халықтың кедей бөлігіне арналған тегін асханалар, арнайы қарауды қажет ететін адамдар үшін үйлер, қарттар үйі сияқты көмектер. Сонымен қатар әлеуметтік салада мун/дық емханалар, перзентханалар, мун/дық кітапханалар, бала бақшалар, спорт алаңдары, халықтық білім беру қызметтері болады. Мемл/к басқару орг/ң өк/рі: Мем/тік орг/р жергілікті өзін-өзі бас/ң дамуы үшін қажетті құқ/қ, ұйымдық және материалды-қар/қ жағдайларды қалып/ды, сон. қатар жер/ті халықтың жер/і ө.ө. бас/ды жүзеге асыруға құқығын қам/з етеді. Жер/і өзін-өзі басқару орг/ң заңмен бекітілген шеңберде дербестігіне кепілдеме береді. Заңмен бекітілген ережеден басқа жағдайларда мем/к басқару органдары жерг/і өзін-өзі басқару орг/ы қызметіне араласа алмайды.Мем/т өз меншігінің бір бөлігін жерг/і атқарушы және өкілетті органдар меншігіне, уақыт өте келе жергілікті өзін-өзі басқару орг/ы меншігіне беруі тиіс. Сон. қатар, әртүрлі тер/да ортақ мүдделерді іске асырушы ұйымдар, қорлар және ассоциациялардың қызметін қолдауы керек. Жер/і деңгейде жер/і өзін-өзі басқару персоналы мен басшыларын оқытуды жүргізетін орталықтар ұйымдастыру. Тер/ның эк/қ дамуын теңестіретін тиімді механизмді құру.