17.2 Өнер эстетикалық мәдениеттің құралымында

Жалпы мектептердің оқу жоспарында мынадай оқыту көзделген – әдебиет, бейнелеу өнері және музыкалық өнер. Әрбір көрсетілген тәртіптер, оқушының эстетикалық тәрбиелеу мүмкіндіктермен ие. Әдебиет жеке сапаларды, әдеби туындылармен белгілі нысанға келтіреді, музыкалық өнер- музыкалық істермен, эстетикалық тәрбиенің бастапқы бөлігі- ол көркем тәрбие. Оқушының эстетикалық тәрбиесі тек қана оқу сабақтарымен шектелмейді. Өнер мұражайларына экскурсия өткізу керек, көрікті сурешілермен кездестіру ұйымдастыру, оқушылардың үздік туындының көшірме кескіндемесімен, таныстырылымын ұйымдастыру. Суретші конкурсын ұйымдастыру, оқушылардың ішінен үздік қатысушылардың марапаттарымен. Эмоциялық шабытың камтамассыз ету өте маңызды, конкурсқа қатысушылардың ғана емес, басқа да қатысушылардың. Оқушылардың өзімдік жұмыстарында, суреттің эстетикалық деңгеиінің көтермелеуінің сәтті әлементтерін көре білуі тиіс. Осындай тіл табу, оқушының көркем өнердің өзгешілігің кейінде білуге қызығушылығын артырады. Бұның бәрі оқушының көркем тәрбиесін арттыруына көзделген эстетикалық тәрбиенің бөлімі болып салалады.

Көркем тәрбиенің астында адамның тәрбиелі және оның даму қабілеттілігін түсіну, және өнер туындылар дұрыс бағалау, оның көркін қабылдау, құралымдағы және көркем туындылардың даму қажеттілігі және де зейінің дамуы.

Көркем тәрбие, көркем біліммен тығыз байланыста, яғни ол оқушылардың ақпаратты теориялармен және өнер тарихымен, мақсатты ұйым таныстырушысы болып саналады, олардың білікті анализында білікті өнер туындыларменде. Көркем тәрбие эстетикалық білімді эстетикалық имандылыққа және эстетикалық істерге, айналдыруы, келтіруі және тамашаландыруы тиіс.

Көркем тәрбие тұлғаның эстетикалық кажеттілігін –органикалық, ішкі және тереңгі қажеттіліктерің айналдыруын шешеді. Ол өнер қажеттіліктердің оның түсінушілігін қамтамасыз етеді, көркем шығармашылығында белсен қатысады. Көркем тәрбие әрбір оқушыны кәсіби суретшіге айналдыру мақсатын қоймайды, бұл айқын.

Көркем тәрбиенің мақсаты нақты ол – сұлулыққа деген талпынысын, эстетикалық көркем туындының түсінуін және рахаттануын, осы талпыныстардың бәрін тұлғанын қажеттілігіне айналдыру, осы кқркем тәрбиенің басты мақсаты.

17.3. Қоршаған орта және эстетикалық мәдениет

Тұлғаның эстетикалық мәдениеті қоршаған орта арқылы қалыптасады.Ата-анасы мен ұстаздарының эстетикалық көзқарастары,мектеп өмірінің қаншалықты эстетикаға сай келуі,осының барлығы оқушының эстетикалық талғамдарының қалыптасуына алып келеді.Баланы жастайынан оны қоршаған орта мен табиғаттың әдемілігін,әсемдігін көре білуге үйрету керек.Сұлулық бала өмірінің,оның басқа адамдармен арақатынасының маңызды бір бөлігі болуы тиіс.Ерте кезден бала тек қамқор,ақкөңіл адамдармен араласуы керек,қарым-қатынастың осындай түріне баланы үйрету керек.

Тұрмыстық эстетика өте маңызды орын алады,соның ішінде үй мен сынып интерьері,тұрмыстық заттар,жиһаздың жағдайы т.б.Үй мен мектепті сәндеуге мейлінше баланы қатыстыра білу керек.Оқушыны сурет салуға,қолөнерге баулып,оның әр жетістіктеріне қуанып отыру керек.

Оқушының эстетикалық мәдениетінің қалыптасуында табиғаттың алар орны ерекше.Түрлі экскурсиялар кезінде оқушының табиғаттың эстетикасы мен гармониясы,оның жанды және жансыз компоненттері туралы көзқарастарының іргесі қалыптасады.Мұндай экскурсияларды жылдың әр мезгілінде жүргізіп отыру керек.Сонымен қатар,оқушыларға туған табиғаты туралы түрлі рефераттар мен докладтар орындауды тапсырып,тірі табиғатқа арналған фотоконкурстар мен киноленталарды көрсетіп отыру керек.

Табиғатқа деген махаббат ақын-жазушылардың,композитор,суретшілерінің шығармалары арқылы беріледі.Оның бәрі баланың әдебиеттегі,музыка мен сурет өнеріндегі эстетикалық талғамның қалыптасуына алып келеді.Демек,табиғатты тамашалаумен қатар оны суреттеу де баланың эстетикалық әлемін қалыптастырады.

Қорыта келгенде,баланы қоршаған табиғат пен адамдардың арақатынасы баланың эстетикалық мәдениетінің құрады.