Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:

Книга по бел.язу

.pdf
Скачиваний:
76
Добавлен:
19.02.2016
Размер:
1.48 Mб
Скачать

УменVе

Уменне

- педагогVческое

- педагагічнае

УмозаключенVе

Вывад

УнVкалVзацVя образованVя

Унікалізацыя адукацыі

УправленVе образованVем

Кіраванне адукацыяй

Управленческая культура

Кіраўніцкая культура вучэбнай

учебного заведенVя

установы

УправленческVй труд

Кіраўніцкая праца

УпражненVе

Практыкаванне

Упрямство

Упартасць

Уровень прVтязанVя

Узровень намераў

Уровень псVхологVческого

Узровень псіхалагічнага

развVтVя

развіцця

Урок

Урок

- традVцVонный

- традыцыйны

Урок-конференцVя

Урок-канферэнцыя

Урок-лекцVя

Урок-лекцыя

УсвоенVе

Засваенне

Устав школ

Статут школы

Установка

Устаноўка

УстойчVвость псVхVческая

Устойлівасць псіхічная

Учебная деятельность

Вучэбная дзейнасць

Учебная задача

Вучэбная задача

Учебная проблема

Вучэбная праблема

Учебная программа

Вучэбная праграма

УчебнVк

Падручнік

Учебно-воспVтательный процесс

Вучэбна-выхаваўчы працэс

Учебное VзданVе

Вучэбнае выданне

Учебное пособVе

Вучэбны дапаможнік

Учебные действVя

Вучэбныя дзеянні

Учебные развVваю! Vе задачV

Вучэбныя развівальныя задачы

Учебный план

Вучэбны план

Учебный базVсный план

Вучэбны базісны план

Учебный предмет

Вучэбны прадмет

Учебный процесс

Вучэбны працэс

УченVе

Навучанне

УчVтель-фасVлVатор

Настаўнік-фасіліятар

УчрежденVя

Установы

- дополнVтельного образованVя

- дадатковай адукацыі

- спецVальные (коррекцVонные)

- спецыяльныя (карэкцыйныя)

образовательные

адукацыйныя

261

иФактор

-бVологVческVй

-соцVальный

-развVтVя

иакторы соцVалVзацVV - макрофакторы - мегафакторы - мезафакторы

- мVкрофакторы

иакультатVвы

иас(ц)VлVтацVя соцVальная

иеномены влVянVя соцVальнопсVхологVческVе

иеральные людV

иVлософVя

-воспVтанVя

-воспVтанVя соцVального

-образованVя

илегматVк

иорма

-органVзацVV воспVтательного процесса

-органVзацVV обученVя

иормVрованVе лVчностV

ирондерство

ирустрацVV

иункцVя

-педагогVческого процесса

-управленVя

-образованVя

и ункцVя адаптVвностV образовательной среды

- мотVвацVонно-стVмулVрую! ая - свободного самоопределенVя

- пропедевтVкореабVлVтацVонная

- коррекцVонно-компенсаторная и ункцVя в образованVV

Характер

—арVзма

и актар

-біялагічны

-сацыяльны

-развіцця

иактары сацыялізацыі - макрафактары - мегафактары - мезафактары - мікрафактары

иакультатывы

иас(ц)ылітацыя сацыяльная

иенамены ўплыву сацыяльнапсіхалагічныя

иеральныя людзі

иіласофія

-выхавання

-выхавання сацыяльнага

-адукацыі

илегматык

иорма

-арганізацыі выхаваўчага працэсу

-арганізацыі навучання и арміраванне асобы и рандэрства и рустрацыі и ункцыя

-педагагічнага працэсу

-кіравання

-адукацыі

иункцыя адаптыўнасці адукацыйнага асяроддзя - матывацыйна-стымулявальная

- вольнага самавызначэння - прапедэўтыкарэабілітацыйная

- карэкцыйна-кампенсаторная

иункцыя ў адукацыі

—арактар

—арызма

262

—олерVк

—ронометраж

ЦельЦ

- воспVтанVя

- образованVя

- педагогVческая

- педагогVческого VсследованVя ЦелеполаганVе педагогVческое Целесообразность педагогVческая

ЦенностV соцVальные Ценностно-орVентацVонное едVнство группы Ценностные орVентацVV ЦеремонVя

ХастьЧбазVсного учебного плана

- VнварVантная

Херта лVчностV

Хесть профессVональная педагогVческая

Хувство

- эстетVческое

ШагШпрограммы Школа

-братская

-воскресная

-демократVческая

-как культурно-образовательное пространство

-как развVваю! ая сVстема

-как функцVонVрую! ая сVстема

-малокомплектная

-русская нацVональная

-труда

-учёбы

Школы-комуны

—алерык

—ранаметраж

Мэта

-выхавання

-адукацыі

-педагагічная

-педагагічнага даследавання Мэтаспадзяванне педагагічнае Мэтазгоднасць педагагічная

Каштоўнасці сацыяльныя Каштоўнасна-арыентацыйнае адзінства групы Каштоўнасныя арыентацыі Цырымонія

Хастка базіснага вучэбнага плана - інварыянтная

Рыса асобы Гонар прафесійны педагагічны

Пачуццё - эстэтычнае

Крок праграмы Школа

-брацкая

-нядзельная

-дэмакратычная

-як культурна-адукацыйная прастора

-як развівальная сістэма

-як функцыянальная сістэма

-малакамплектная

-руская нацыянальная

-працы

-навучання

Школы-камуны

263

Школьная сVстема - Мангеймская

Школьный компонент учебного

плана

ЭврVстVка педагогVческая ЭврVстVческая форма обученVя ЭгоVзм

ЭгоцентрVзм ЭдукологVя Vнфосферная ЭкскурсVя

ЭксперVмент

-естественный

-лабораторный

-педагогVческVй

-преобразую! Vй

-формVрую! Vй ЭкспрессVя ЭкстерVорVзацVя ЭкстраполяцVя

ЭмоцVональная направленность лVчностV

ЭмоцVональное зараженVе ЭмпатVя

ЭпатVровать ЭпVстологVя

ЭрудVцVя педагогVческая ЭтVка педагогVческая ЭтнопедагогVка

Эффект

-ЗейгарнVк

-«Ореола»

ЭффектVвность педагогVческая ЭффектVвность урока

r

венологVя эврVстVческая

r

Ю

Нґ СЕи

ЯЯ

Я-концепцVя Я-сооб! енVе Я ученVка

Школьная сістэма - Мангеймская

Школьны кампанент вучэбнага плана

Эўрыстыка педагагічная Эўрыстычная форма навучання Эгаізм Эгацэнтрызм

Эдукалогія інфасферная Экскурсія Эксперымент

-натуральны

-лабараторны

-педагагічны

-пераўтваральны

-фарміравальны

Экспрэсія

Экстэрыярызацыя

Экстрапаляцыя Эмацыянальная накіраванасць асобы Эмацыянальнае напружанне Эмпатыя Эпатаваць Эпісталогія

Эрудыцыя педагагічная Этыка педагагічная Этнапедагогіка Эфект

-Зейгарнік

-«Арэола»

Эфектыўнасць педагагічная Эфектыўнасць урока

r веналогія эўрыстычная r НІСЭи

Я

Я-канцэпцыя Я-паведамленне Я вучня

264

РЭКАМЕНДАВАНАЯ Л²ТАРАТУРА

Àñíî¢íàÿ

1.Сучасная беларуская мова: вучэб. дапам. / Л.М.Грыгор’ева Ёіінш.[; падагул.рэд. Л.М.Грыгор’евай. – Мінск:Выш.шк., 2006. – 559 с.

2.Беларуская мова: сцісла і даступна: дапам. для старшакласнікаў і абітурыентаў / У.Г.Будай, А.М.Калюта, А.В.Лаўрэненка.– Мінск: Элайда, 1997.–160 с

3.Курс беларускай мовы / Л.І. Сямешка Ёі інш.[. – Мінск: Універсітэцкае, 1996. – 375 с.

4.Практыкум па беларускай мове / пад агул. рэд. Г.М.Мала-

жай. – Мінск: Выш. шк., 1994. – 349 с.

5.Сучасная беларуская мова: и анетыка. и аналогія. Арфаэпія. Арфаграфія. Лексіка. Лексікалогія. и разеалогія. – Мінск: Выш. шк., 1998. – 334 с.

6.и едоров, А.В. Основы об! ей теорVV перевода / А.В.и ёдо-

ров. – М.: Просве! енVе, 1969. – 336 с.

7.r рэвіч, А.К. Стылістыка беларускай мовы: Вучэб. дапам. – 2-е выд., перапрац. і дап. / А.К.r рэвіч. – Мінск: Выш. шк., 1992. – 288 с.

Дадатковая

1.Абабурка, М.В. Параўнальная граматыка беларускай і рускай моў / М.В.Абабурка. – Мінск: Выш. шк., 1992. – 224 с.

2.Антанюк, Л.А. Беларуская навуковая тэрміналогія / Л.А.Антанюк. – Мінск: Навука і тэхніка, 1987. – 240 с.

3.Беларуская мова: Цяжкія пытанні фанетыкі, арфаграфіі, граматыкі / пад рэд. А.І.Падлужнага. – Мінск, 1987. – 234 с.

4.Беларуская мова: Энцыклапедыя / пад рэд. А.Я.Міхневіча. –

Мінск: БелЭН, 1994. –655 с.

5.БордовVч, А.М. СопоставVтельный курс русского V белорусскогоязыков / А.М.БордовVч, А.А.ГVруцкVй, Л.В.Хернышова. – МVнск: Універсітэцкае, 1999. – 223 с.

6.Бурак, Л.І. Даведнік па пунктуацыі беларускай мовы / Л.І.Бу-

рак. – Мінск, 1980. – 208 с.

7.ГVруцкVй, А.А. Белорусско-русскVй художественный бVлVнг-

вVзм / А.А.ГVруцкVй. – М., 1987. – 148 с.

8.ДанVленко, В.П. Русская термVнологVя: Опыт лVнгвVстVческого опVсанVя / В.П.ДанVленко. – М.: Наука, 1977. – 246 с.

265

9.КонюшкевVч, М.ґ . СVнтаксVс блVзкородственных языков: тождество, сходство, разлVчVя / М.ґ .КонюшкевVч. – МVнск: Высш.

шк., 1989. – 157 с.

10.Каўрус, А.А. Дакумент па-беларуску / А.А.Каўрус. – Мінск:

Беларусь, 1994. – 160 с.

11. Красн ей, В.П . Аб с³н о н ³м ах, дублетах ³варыян тах утэрм ³н а-

ло г³³ В.П .Красн ей Весн ³к /БД. Уер. С. 4 1––5. 4 9

1.

4 Ó. 25-2¹.

12. Красн ей, В.П . 7 екато рыя в³ды сем ан тыНн ай дэрывацы ³ ч

беларуск³м тэрм ³н ачтварэн н ³ 20-х 4 ¢ аН . п0-х гг.

Â.Ï

.Красн ей

Âåñí ³ê / ÁÄ. Óåð. Ñ. 4 1––0. 4 9 1. 4 Ó. 2142Ñ.

 

 

1п . Красн ей, В.П . П о 3 ук³ ¢рын цы ¢ач ³ 3 ляхо ч рас¢рацо чк³ беларускай н ацы ян алшн ай тэрм ³н ало г³³ н а ¢аН атку ьь стаго ддХя В.П .Красн ей зэрм ³н алаг³Н н ы бТ летэн ш. 4 ю ³н ск, 1––¹ . 4 Вы ¢.1. 4 У. М415.

1С. Кратко ем ето д8Н еско е¢о со б8е¢о раХрабо тке8 у¢о рядо Н е- н 8Т н ауН н о -техн 8Н еско й терм 8н о ло г88. 4 ю .и 7 аука, 1–¹ –. 4 12Сс.

15. :а¢ко чская, А.ю . УуН асн ая беларуская батан ³Н н ая тэрм ³- н ало г³яим ан аграЛ³я А.ю .: а¢ко чская. 4 фро дн аифрБД, 200¹ . 4 1ГГ с.

1Г. : екс³кало г³я суН асн ай беларускай л³таратурн ай м о вы ¢ад рэд. А.Я./ ахан шко ва. 4 ю ³н ски7 авука ³ тэхн ³ка, 1––С. 4 СГп с.

1¹ . : óð8ÿ, À.6. ßÕûê 8 ñî Õí àí 8å

¢î ä ðåä. Ð.Á.üî ì ñêî é. 4 6î ñ-

òî â í Á.èÅåí 8êñ, 1––Ì . 4 Ñ1à ñ.

 

 

1М . : я3 Н ын ская, В.А. / еларуская м о ва. з эрм ³н алаг³Н н ая лекс³-

êà Â.À.: ÿ3 Í ûí ñêàÿ. 4 þ ³í ñêè6Ô²

/ ÁÄ, 2001. 4 25Ã ñ.

1–. ю ар3 эчская, В.В. / еларуская м о ва. П раЛес³йн ая лекс³каи

¢рактыкум

В.В.ю ар3 эчская. 4 фро дн а, 200п . 4 1п 1 с.

20. ю ар3 эчская, В.В. / еларуская м о ва. П раЛес³йн ая лекс³ка ч

ñ³í òàêñ³Í í ûì

³ стыл³стыН н ым ас¢ектах В.В.ю ар3 эчская. 4 фро д-

í à, 2000. 4 11Ã ñ.

 

 

21. П адлужн ы, А.Ф. ю о ваХн ачН ая ¢раблем атыка ч беларускай

н авуко ва-тэхн ³Н н ай тэрм ³н ало г³³

Весц³ А7 / еларус³. Уер.

ãóì àí Øòàð. í àâóê. 4 þ ³í ñê, 1––¹ . 4 9

2. 4 Ó. 11Ã-12¹ .

22. 6àãî é3 à, ô.Ï . Ï ðî áëåì û

¢ерево да с бл8Хко ро дствен н ых

яХыко в. 4 ю 8н скиiХд-во / фД 8м .В.i

. : åí 8í à, 1–Ì 0. 4 1Ì Ñ ñ.

2п . Утан кев³Н , А.А. Уем ан тыН н аеасваен н елекс³к³грэка-лац³н - скага ¢ахо джан н я ч суН асн ай беларускай м о ве / еларуская м о ва. 4 Вы ¢. 5. 4 ю ³н ск, 1–¹ ¹ . 4 У. 2¹ -п С.

2С. Уу¢еран ская, А.В. И бО ая терм 8н о ло г8яиВо ¢ро сы тео р88 А.В.Уу¢еран ская, 7 .В.П о до лшская, 7 .В.Вас8лшева. 4 ю .и7 аука, 1–М –. 4 2СГ с.

266

25. Шчэрбін, В.К. Беларуская тэрміналогія і тэрмінаграфія даваеннай пары / В.К.Шчэрбін // Весці АН Беларусі. Сер. гуманbтар.

навук. – Мінск, 1994. – + 3. – С.112-121.

Ñëî¢í³ê³

1.Арашонкава, Г.У. Слоўнік цяжкасцей беларускай мовы / Г.У.Арашонкава, В.П.Лемцюгова. – Мінск, 1987. – 210 с.

2.Беларуская навуковая тэрмінолёгія: Тэрмінолёгія лёгікі і псіхолёгіі. – Мінск: Выд. Бел. акад. навук, 1923. – 63 с.

3.Беларусь: энцыклапедычны даведнік. – Мінск: БелЭН, 1995. –

800 с.

4.Булыка А.М. Слоўнік іншамоўных слоў. – Мінск: Нар. асве-

та, 1993. – 398 с.

5.Васілец, Т.У. Руска-беларускі слоўнік па псіхалогіі / Т.У.Васілец, Я.Л.Каламінскі, Р.А.Макарэвіч. – Мінск,1991. – 50 с.

6.ДефектологVя: Словарь-справочнVк / под ред. Б.П.Пузанова. – М.: Новая школа, 1996. – 80 с.

7.КоджаспVрова, А.r . ПедагогVческVй словарь: для студ. высш. V сред. пед. учеб. заведенVй / А.r .КоджаспVрова, r .А.КоджаспVров. – М.: ґ здательскVй центр «АкадемVя», 2000. – 176 с.

8.ОсновныетермVны псVхологVV // Немов Р.С. ПсVхологVя:: учеб. для студентов высш.пед.учеб.заведенVй: В 3 кн. – М.: ВЛАДОС,1995.

9.ПедагогVческая энцVклопедVя. В 4 т. – М.: Просве! енVе,

1965.

10.ПсVхологVческVй словарь / под ред. В.В.Давыдова ЁV др.[.

М.: ПедагогVка, 1983. – 448 с.

11.ПсVхологVя: Словарь / под об! . ред. А.В.Петровского, М.Г.Ярошевского. – М.: ПолVтVздат, 1990. – 494 с.

12.Русско-белорусскVй словарь. В 2 т. – Мінск: БелЭН, 1982.

13.Слоўнік беларускай мовы: Арфаграфія. Арфаэпія. Акцэнтуацыя. Словазмяненне. – Мінск, 1987.

14.Статут Вялікага княства Літоўскага 1588: Тэксты. Даведкі. Каментарыі. – Мінск: БСЭ, 1989. – 573 с.

15.Сцяцко, П.У. Слоўнbк лbнвbстычных тэрмbнаў / П.У.Сцяцко, М.и .Гулbцкb, Л.А.Антанюк. – Мінск: Выш. шк.,1990. – 222 с.

16.Тлумачальны слоўнік беларускай мовы. У 5 т. – Мінск:

БелЭН, 1977-1984.

17.Беларуская савецкая энцыклапедыя. У 12 т. – Мінск: Галоўная рэдакцыя БелСЭ, 1969 – 1975. – Т. 1–12.

267

СП²С УМО¡НЫХ СКАРАЧЭННЯ¡

А.П. – А.Пысін Ад. – В.Адамчык

Багд. – М.Багдановіч БелСЭ – Беларуская савецкая энцыклапедыя: У 12 т. – Мн.: Галоў-

ная рэдакцыя БелСЭ, 1969–1975. – Т. 1–12.

БелЭН – Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. – Мн.: БелЭН, 1996– 2004.

Бяд. – З.Бядуля В.Г. – В.Габрук В.Д. – В.Дубінка Гіл. – Н.Гілевіч Гл. – П.Глебка

Грабчыкаў (рбс) – ГрабчVков С.М. Русско-белорусскVй словарь. – МVнск: Нар. асвета, 1990. – 224 с.

Грах. – С.Грахоўскі Дал. – Г.Далідовіч

ДэфСД – ДефектологVя: Словарь-справочнVк / Под ред. Б.П.Пузанова. – М.: Новая школа, 1996. – 80 с.

ДэфСД – ДефектологVя: Словарь-справочнVк / Под ред. Б.П.Пузанова. – М.: Новая школа, 1996.

Ермал. – Я.Ермаловіч Зв. – газета «Звязда» І.Ж. – І.Жарнасек І.К. – І.Капыловіч І.М. – І.Мележ І.Н. – І.Навуменка К. – А.Куляшоў

Каратк. – У.Караткевіч Кудр. – А.Кудравец Л. – А.Лойка

Лагапедыя – ЛогопедVя: Учеб. для студ. дефектол. фак. педвузов / Под ред. Л.С.Волковой, С.Н.Шаховской. – М.: ГуманVт. Vзд. центр ВЛАДОС, 1999. – 680 с.

Лыньк. – М.Лынькоў М.Л. – М.Лобан М.Т. – М.Танк Мас. – А.Масарэнка Міс. – П.Місько

Мысл. – В.Мыслівец

268

Нем. – Р.С.Немаў

Немаў – Немов, Р.С. ПсVхологVя: Учеб. для студ. высш. пед. уч. заведенVй: Кн. 2: ПсVхологVя образованVя / Р.С.Немов. – М.: ВЛА-

ДОС, 1998. – 608с.

Нов. – І.Новікаў

П.С. – ПсVхологVческVй словарь / Под ред. В.В.Давыдова, А.В.Запорожца, Б.и .Ломова ЁV др.[ – М.: ПедагогVка, 1983. – 448 с. Панч. – П.Панчанка

ПС – КоджаспVрова, А.r . ПедагогVческVй словарь: Для студ. высш. V сред. пед. учеб. заведенVй / А.r .КоджаспVрова, r .А.КоджаспVров – М.: ґ здательскVй центр «АкадемVя», 2000. – 176 с.

Пташ. – І.Пташнікаў

РБС-93 – Русско-белорусскVй словарь: В 3 т. /АН БеларусV, ґ н-т языкозн. Vм.Я.Коласа. – 4-е Vзд., Vспр. V доп. – МVнск: Белорус. сов. энцVклопедVя Vм. П.БровкV, 1993. – Т.1–3.

Рогаў – Рогов, Е.ґ . Настольная кнVга практVческого псVхолога в образованVV: Учебное пособVе / Е.ґ .Рогов. – М.: ВЛАДОС, 1996. – 529 с.

Сацыяльная педагогіка – МудрVк, А.В. СоцVальная педагогVка: Учеб. для студ. пед. вузов / Под ред. В.А.СластенVна. – М.: ґ здательскVй центр «АкадемVя», 1999. – 184 с.

Сач. – Б.Сачанка Сіп. – Я.Сіпакоў Стр. – М.Стральцоў

СЦБМ – Арашонкава, Г.У. Слоўнік цяжкасцей беларускай мовы / Г.У.Арашонкава, В.П.Лемцюгова. – Мінск, 1987. – 210 с. ТСБЛМ-96 – Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы / Пад рэд. М.Р.Судніка, М.Н.Крыўко. – Мінск: Бел. энцыклапедыя ім. П.Броўкі, 1996. – 784 с.

ТСБМ – Тлумачальны слоўнік беларускай мовы: У 5 т. – Мінск:

Бел СЭ, 1977-1984. – Т. 1–5. —.Ж. – —.Жычка

—адк. – Т. —адкевіч Ц.Г. – Ц.Гартны Шах. – У.Шахавец

269

ЗМЕСТ

 

Прадмова...................................................................................................

3

Уводзіны....................................................................................................

4

~1. Беларуская мова – нацыянальная мова

4

беларускага народа......................................................................

~2. Гістарычныя этапы фарміравання і развіцця

5

беларускай мовы..........................................................................

~3. Месца беларускай мовы сярод іншых славянскіх моў......

12

~4. и ормы беларускай нацыянальнай мовы............................

15

4.1. Беларуская літаратурная мова і яе нормы...........

15

4.2. Дыялектная мова....................................................

17

~5. Моўная сітуацыя на Беларусі...............................................

19

Раздзел 1. Мова і маўленне.....................................................................

31

~1. Сутнасць мовы......................................................................

31

~2. и ункцыі мовы.......................................................................

32

~3. Мова і іншыя сродкі камунікацыі.......................................

34

~4. Маўленчая дзейнасць. Суадносіны паміж мовай і

35

маўленнем.................................................................................

Раздзел 2. Лексіка беларускай мовы паводле сфер

50

яе выкарыстання......................................................................................

~1. Лексіка агульнаўжывальная.................................................

50

~2. Лексіка абмежаванага выкарыстання..................................

51

2.1. Дыялектная лексіка................................................

51

2.2. Спецыяльная лексіка..............................................

53

2.2.1 Тэрміны, наменклатурныя назвы,

54

прафесіяналізмы.....................................................

2.2.2 Узаемадзеянне паміж спецыяльнымі

55

і агульнаўжывальнымі словамі.............................

2.3. Жаргонная і аргатыўная лексіка............................

56

Раздзел 3. Беларуская навуковая тэрміналогія......................................

67

~1. Прадмет і задачы беларускай навуковай тэрміналогіі,

67

яе месца ў сістэме беларускай мовы.........................................

~2. Гісторыя развіцця беларускай навуковай тэрміналогіі.....

69

~3. Лексіка-семантычная характарыстыка тэрміналогіі.........

74

3.1.Сістэмнасць тэрмінаў.............................................

74

3.2. Адназначнасць........................................................

78

3.3. Сінанімія, дублетнасць, варыянтнасць.................

79

3.4. Аманімія..................................................................

80

3.5. Антанімія................................................................

82

~4. Структурная характарыстыка тэрмінаў

83

і асноўныя спосабы іх утварэння.............................................

270