Адамның қоғамдық өмірдегі негізгі реттеушілері

РЕТТЕУІШТЕР

Сыртқы

Ішкі

нақты адамға байланысты емес, сыртқы жағдайлар – құқық, қоғамдық мораль, дәстүр, әлеуметтік мәдениет, объективті әлеуметтік жағдайлар және процессі, объективті табиғи жағдай, прцесстер және ғарыштық әсерлер.

нақты адамға байланысты, этика, құндылықтар, тұлғаның ішкі мәдениеті.

Адамзат құндылықтарының түрлері:

• рухани;

• материалды;

• объективті;

• субъективті.

Адамзат құндылықтарының иерархиясы

• жалпыадамзаттық;

• ұлттық;

• корпоративті;

• жеке.

Жалпы адамзаттық рухани құндылықтар

• махаббат

• гуманизм

• парыз

• әділеттілік

• еркіндік,

• күш көрсетпеу

• бейбітшілік

• өмір

• еңбек,

• этика

• білім

• мәдениет

• теңдік

• бауырластық

• үндестік

• әдемілік

№

Философиялық мектеп немесе философ

Құндылық туралы философиялық тұжырым

1

Буддизм

Құндылық бұл - төрт ақиқат, сегіздік жол, үш асыл.

2

Конфуций

Құндылық бұл – парыз, ол адамның «өзіне қаламағанды өзгеге тілемеуі».

3

Даосизм

Құндылық – бұл әлемдік үйлесімділік пен табиғи жарасымдылықты ұстану.

4

Индуизм

Құндылық бұл – тіршілікке, рух иелері ретінде қатынас

5

Софистер

«Адам барлық заттардың өлшемі ретінде» құндылық болып табылады.

6

Платон

Ардақты құндылықтар бұл – абсолюттік, игілік, адалдық

7

Аристотель

Құндылық бұл – адам парасаты мен әдептілігінің – игілік ұғымын нақты айқындай білуі.

8

Натуралистік психологизм

Құндылықтардың шығу көзін адамның биологиялық және психологиялық қажеттіліктермен байланыстыра отырып, құндылықтарды шындықта байқалатын арнайы айғақтар ретінде эмпирикалық негізде бекітті.

9

Аксиологиялық трансцендентализм (жаңакантшылдықтық бадендік мектебі өкілдері Г. Риккерт, В. Виндельбанд, Э. Ласк.),

Құндылық идеалды, трансцендентальды санамен байланысты болғандықтан, ол адам қажеттілігі мен тілегіне тәуелді емес, идеалды әрқашан шындыққа сүйенуі тиіс. Құндылықтар әлемі адамзат рухани өміріңіз маңызды саласы. Құндылықтар жүйесі – адамның объективті нақтылыққа қатынасы, ал құндылықтар әлемі – бұл нақты тәжірибелік іс-әрекеттің әлемі.

Әлеуметтік философия материяның ұйымдық әлеуметтік формасы ретінде қоғам мәселесін қарастырады.

Әлеуметтік философияның қарастыратын мәселелер шеңбері

• қоғамның пайда болуы;

• қоғамның құрылымы;

• социумның жалпы даму заңдарын әлем құрылымының біртұтас жүйесі ретінде қарастыру;

• қоғамдық санасы мен қоғамдық болмыстың ерекшелігінашу;

• қоғам дамуының болашағы;

• әлеуметтік жүйенің қызметтерінің заңдылығы.