Асқазан рагының клиникалық белгілері

Асқазан рагындағы белгілер көптеген басқа ауруларда да кездеседі. Асқазан рагына жеке, тек өзіне тән белгілер болмайды. Бұлардың бәрі ісіктің ең алғашқы кезеңдерінде анықталмай, ауру асқынғанда ғана таза көрініс береді.

Ауырсыну сезімі – жиі кездесетін белгі. Бұл белгі ісік ауруына тән болса да, кейде қабаттасып келген ауруларға байланысты (көрші мүшелерді зақымдаса) келеді. Еш уақытта ісік алғашқы өсу сатыларында ауырсыну сезімін туғызбайды. Тек, кейде көп мөлшерде қабылдаған тамақтан кейін, іш толып, сыздап ауырады да, ол біраздан кейін өзінше басылып қалады. Бұған ауру адам көңілін де, ойын да бөлмейді, сөйтіп ісіктің асқынуына мүмкіншілік туғызады.

Ісік өсе келе өніп-өседі, көлемін ұлғайтады, бұл кезде тікелей белгілер шыға бастайды. Ауру адам дәрігерге келгенде іштің жоғарғы жағындағы ауырсыну сезімі тиянақты орын алғанын, біртіндеп сыздап ауыратынына шағымданады. Бұл ауырсыну сезімі тамақпен байланыстылығын жоғалтып, тамақ ішсе де, ішпесе де ауырсыну сезімі кетпейді. Ал енді ісік көрші сау мүшелерге көшкенде, онда ауырсыну сезімі жанға қатты батып, науқастың мазасын алады. Кейде ісік түйінінің орналасқан жері жүрекке жақын бөлігінде болса (кардийде), онда ауырсыну сезімі жүрекке беріліп, стенокардия ауруына ұқсап кетеді. Асқазан рагында ауырсыну сезімі төс астында болады.

Ауырсыну сезімі біртіндеп ұлғаяды, егер көрші сау тіндер, ұлпалар, мүшелер қосымша зақымданса. Егер ісік асқазан шеңберінен шықса, онда ауырсыну сезімі жауырынға, арқаға, төске, сол жақ қолға берілуі мүмкін. Кейде ауырсыну сезімі өз бетінше кетеді де, қайтадан одан бетер үдей түседі. Ал ісік ойық жараға айналса, онда ауырсыну сезімі тамақтан кейін ұлғаяды да, науқасты қатты мазалайды.

Дәрігерді күдіктендіретін нәрсе – ол асқазанның өзінен-өзі толып, «ісініп» тұруы, кекірік кернеп тек алғашқыда ауа шығып, кейіннен сасық иістің қосылуы. Құсық сирек кездеседі, ал оның тұрақты болуы – асқазанның антральды бөлігіндегі қуыстың тарылғанын көрсететін белгі.

Асқазан ауруларындағы тағы басқа белгілер, атап айтқанда «жүрек қыжылдау», «жүрек айнып, лоқсу», «кекіру» - бұлардың бәрі де орын алуы мүмкін. Сонымен бірге асқазан рагінде жалпы белгілер пайда болады, атап айтқанда: әлсіздік, тез шаршау, көңілсіздік, салмақ жоғалту, тамаққа тәбеттің шаппауы, іс-әрекеттің себепсіз төмендеуі, кейде, өз бетінше ашулану, немесе ешнәрсеге қызықпаушылық, қорқынышты үрейлену. Бұлар ісіктің алғашқы кезеңінде де, өршіген сатысында да кездесуі ықтимал. Әсіресе, тамаққа тәбеттің шаппауы - өте жиі кездесетін белгі. Бірақ бұл барлық адамда біркелкі келмейді. Кейде аштықты сезгенмен, тамаққа тойым сезімі үдеп, тамақ жеуден гөрі, көңілі асқа тойған секілді жағдайға тап болады. Күніге сүйсініп жейтін тағамы енді оған ұнамайтын боп шығады. Тамаққа деген тәбет кейде кішкентай бір нәрседен тез арада кетіп қалу білінеді. Міне, осындай түсініксіз нәрселер ісіктің алғашқы өсу кезеңінде кездеседі. Себепсіз салмақ жоғалту – қауіпті белгі.

Асқазанның шыға берісінің қыспағы тарылғанда - құсық жиіленеді, соңында ол ауру адамның өз қолымен қоздырады. Осылардың бәрі салмақ жоғалтуға әкеледі. Ең алғаш ол себепсіз орын алса, кейіннен арықтаудың соңы тек «сүйектер көрінуге» шейінгі жүдеуге дейін барады (кахексия). Бұл, әрине, ісіктің өршігенін, асқынғанын білдіретін белгі. Жалпы салмақ жоғалту 20-30% ауруларда болады. Осыған байланысты, егер адам емдәмсіз 2-3 ай ішінде 10-15 кг шейін салмақ жоғалтса, онда ең бірінші асқазан рагына күдіктену керек.

Әлсіздік, тез шаршау сияқты белгілер сирек болса да, кейбір ауруларда кездеседі. Алдымен еңбекке қабілеттілік төмендей бастайды да, жұмыс соңында ол шаршағаны сондай жатқысы келіп, дем алуды ойлап тұрады. Бұл белгілер үдей түседі, егер ісік асқазанның антрум бөлімінде орналасса. Себепсіз әлсіздік, тез шаршау асқазанның басқа ауруларында сирек кездесетіндіктен бұл белгілерге анамнез жинағанда ерекше көңіл бөлген жөн.

Осы көрсетілген белгілерден басқа, асқазан рагының алғашқы белгісі, ол психологиялық өзгерістер: ауру адамның қоршаған ортаға көңіл бөлмеуі, жеке дара болуы, ешнәрсемен қызықпауы, тұйық мінезді қалыптастыруы сияқты белгілер. Осындай өзгерістер туралы ауру адам өз бетінше дәрігерге шағымданбайды, себебі біріншіден бұлар өте сирек кездеседі; екіншіден ауру адамдар бұл белгілерге еш мән бермейді, үшіншіден көп адамдар (соның ішінде дәрігерлер де) бұларды басқа аурулармен байланыстырады, сөйтіп невропатологқа, психиатрлерге көрініп, уақытты созып, өткізіп алады.