Тұз гидролизі. Сутектік көрсеткіш

Су - әлсіз электролит, К_д - 18∙10^-16

Н₂О  Н⁺+ОН^-

1л су алайық. 25⁰С судың тығыздығы 1г/см³ . Сондықтан 1л Н₂О массасы 1000г: m=dV=1г/см³1000см³=1000г.

Мольдік концентрация, .

Формулаға (1)  мәнін қоямыз. Сонда:

(2)

Осыдан тұрақтыларды көбейтіп,

Н⁺ОН^-=1,810^-1655,55=1,010^-14 аламыз.

Н⁺ОН^-=1,010^-14 - судың иондық көбейтіндісі

Н⁺=ОН^-=1,010^-14 = 1,010^-7 болғандықтан,

Н⁺=ОН^-=1,010^-7 - бейтарап реакция болады

Егер Н⁺ОН^- болса, ортаның реакциясы - қышқылдық болады.

Егер Н⁺ОН^- болса, ортаның реакциясы - сілтілік болады.

Судың иондық көбейтіндісіне байланысты реакция 10^-1 ден 10^-14-ке дейін өзгеруі мүмкін.

10^-1 10^-2 10^-3 10^-4 10^-5 10^-6 10^-7 10^-8 10^-9 10^-10 10^-11 10^-12 10^-13 10^-14

қышқылдық бейтарап сілтілік

Көрсеткіш дәрежесі теріс санды қолдану ыңғайсыз болғандықтан, сутегі иондарының концентрациясын рН символымен белгілеп – рН арқылы өрнектеу қабылданған.

Сутектік көрсеткіш (рН) – теріс таңбамен алынған сутегі иондарының концентрациясының ондық логарифмін айтады:

рН= -lgН⁺

Мысалы: Н⁺=10^-4, болғанда рН= -lgН⁺ = -lg10^-4 = 4.

Есеп: рН=5 болғандағы ОН^- табыңыз.

1. Н⁺ ОН^-=10^-14. РН=5; Н⁺=10^-5

2. рН+рОН = 14

рОН = 14-5 = 9; ОН^- = 10^-9

Сутектік көрсеткіш түсінігін 1909ж. дат химигі Соренсен енгізді.

Тұздардың гидролизі

Тұздардың еріген бөлшектерінің су иондарымен әрекеттесіп, нәтижесінде жаңа әлсіз электролиттер түзілетін және рН орта өзгеретін реакцияны тұздардың гидролизі деп атайды. Тұз құрамына байланысты гидролиз бірнеше схемада жүреді.

1. Күшті қышқыл мен күшті негізден түзілген тұз гидролизі:

KNO₃+HOH=KOH+HNO₃

K⁺+NO₃^- +HOH=K⁺+OH^-+H⁺+NO₃^-

HOH=OH^-+H⁺=HOH pH=7 бейт.орта; гидролиз процесс жүрмейді.

Күшті катион мен анионнан түзілген тұз гидролизденбейді.

2. Күшті қышқыл мен әлсіз негізден түзілген тұз гидролизі:

NH₄Cl+HOH=NH₄OH+HCl

NH₄⁺+Cl^-+HOH=NH₄OH+H⁺+Cl^-

NH₄⁺+HOH=NH₄OH+H⁺. pH7 қыш.орта

Егер әлсіз катион екі-үш зарядты болса, онда аралығында негіздік тұз түзіледі, гидролиз сатылап жүреді.

СuCl₂+HOH=CuOHCl+HCl.

Cu⁺²+2Cl^-+HOH=CuOH⁺+Cl^-+H⁺+Cl^-

Cu⁺²+HOH=CuOH⁺+H⁺. pH7.

Әлсіз катион аралық гидроксокатион түзеді.

3. Күшті негіз бен әлсіз қышқылдан түзілген тұз гидролизі:

K₂CO₃+HOH=KOH+KHCO₃

2K⁺+CO₃^-2+HOH=K⁺+OH^-+K⁺+HCO₃^-. K_д1=7,510^-7

CO₃^-2+HOH=OH^- +HCO₃^- K_д2=7,810^-11 pH7 нег.орта

Гидроанион түзіледі.

4. Әлсіз негіз бен әлсіз қышқылдан түзілген тұз гидролизі:

NH₄CN+HOH ↔ NH₄OH + HCN

1,810^-5 4,910^-13

NH₄⁺+CN^-+HOH=NH₄OH+HCN. pH7

Екі әлсіз электролит түзілгендіктен, ортаның реакциясы бейтарап.

5. Екі тұздың бірігіп гидролизденуі, егер олардың реакциялық заттары сулы ортада болмаса еру кестесінде сызықша тұр.

2AlCl₃+3Na₂CO₃+6HOH=2Al(OH)₃+3H₂CO₃+6NaCl.

Яғни, алюминий карбонаты түзілмейді, ол тез бір сатыда гидролизденеді де, әлсіз электролиттер түзеді.

2Al⁺³+6Cl^-+6Na⁺+3CO₃^-2 +6HOH=2Al(OH)₃+3H₂O+3CO₂ + 6Na⁺+6Cl

2Al⁺³+3CO₃^-2 +3HOH=2Al(OH)₃+3CO₂ . pH7.

Тұз гидролизінің сандық сипатын гидролиздің көрсеткіші береді:

_гидр =

С_гидр - гидролизденген тұздың моль саны;

С_жалпы – еріген тұз молінің жалпы саны.

Тұз гидролизін, сонымен қатар гидролиздену реакцияның тепе-теңдік константасын белгілейтін гидролиз константасы К_гидр. анықтайды.

Күшті негіз бен әлсіз қышқылдан түзілген (гидролиз анион бойынша) тұз гидролизінің константасы судың иондық көбейтіндісінің гидролиз кезінде пайда болатын әлсіз қышқылдың диссоциация константасының қатынасына тең: К_гидр =К_Н2О / К_н

$$$ 244

рН ерітіндінің дұрыс өрнегін көрсетіңіз:

А) pH = -lg[H₂O];

B) pH = -lg[H⁺];

C) pH = pOH;

D) pH =-ln[H⁺];

E) pH = lg[H⁺].

$$$ 100

Берiлген заттардың қайсысы гидролизiнде қышқыл тұз түзiледi?

А) KNO₃;

В) CuSO₄;

С) NiCl₂;

D) K₂S;

Е) Na₂SO₄.

$$$ 91

0,01 М HNO₃ ерітіндісінің рОН мәнін есептеңіз.

А) 10;

В) 12;

С) 8;

D) 2;

Е) 6.

$$$ 92

0,01 М КОН ерітіндісінің рН мәнін есептеңіз.

А) 2;

В) 6;

С) 8;

D) 10;

Е) 12.

$$$ 93

Ерiтiндiсінің ортасы сiлтiлiк болатын тұзды анықтаңыз.

А) K₂SO₄;

В) K₂CO₃;

С) MgSO₄;

D) CuCl₂;

Е) NaNO₃.

$$$ 94

Гидролизге ұшырамайтын тұзды анықтаңыз.

А) KNO₃;

В) K₂S;

С) MgSO₄;

D) AlCl₃;

Е) Na₂CO₃.

$$$ 95

Қай тұз гидролизге түскенде негiздiк тұз түзіледi?

А) CsCl;

В) Ba(NO₃)₂;

С) FeCl₃;

D) K₂S;

Е) Na₂CO₃.

$$$ 103

Қайсы тұз ерiтiндiсi гидролизденгенде сiлтiлiк орта (рН>7) болады?

А) CuSO₄+HOH®

В) MgCl₂+HOH®

С) KNO₃+HOH®

D) CH₃COONa+HOH®

Е) Na₂SO₄+HOH®

$$$ 105

Қайсы тұздың гидролизі үш сатыдан өтедi?

А) CrCl₃;

В) (NH₄)₂SO₄;

С) NaCN;

D) K₂S;

Е) Zn(NO₃)₂.

$$$ 106

Қайсы тұз ерiтiндiсi гидролизденгенде қышқыл орта (рН<7) болады?

А) Na₂CO₃;

В) K₂SO₄;

С) CuCl₂;

D) NaCl;

Е) FeS.

$$$ 239

Судың иондық көбейтіндісі неге тең?

А) ;

В) ;

С) ;

D)

Е) .

$$$ 234

Тұздың қайсы гидролизденеді?

А) (NH₄ )₂S;

B) K₂SO₄;

C) NaCI;

D) NaNO₃;

Е) KCI.

$$$ 235

Ерітіндінің рН мәнін есептеңіз, егер Н⁺ иондардың концентрациясы 10^-4 моль/л тең болса?

А) 12;

В) 10;

С) 7;

D) 4;

Е) 3.

$$$ 107

Ерiтіндiнiң рОН-ы 3-ке тең болса, сутек иондарының концентрациясы неге тең?

А) 10^-3;

В) 10^-5;

С) 10^-7;

D) 10^-9;

Е) 10^-11.

$$$ 110

Тұздар бiрлесе гидролизденгенде қандай газ бөлініп шығады: AlCl₃+Na₂CO₃+HOH®…

А) Cl₂;

В) H₂;

С) CO;

D) O₂;

Е) CO₂.

$$$ 111

Қайсы тұз ерiтiндiсiнде рН мәнi жоғары болады?

А) K₂CO₃;

В) Al(NO₃)₃;

С) FeCl₃;

D) Cu(CH₃COO)₂;

Е) ZnSO₄.

$$$ 113

Көлемi 11,2 л азоттың массасы неге тең (қ.ж.):

А) 28 г;

В) 280 г;

С) 14 г;

D) 140 г;

Е) 30 г.

$$$ 114

Қорғасын хлоридінің ЕК-ң математикалық өрнегі қайсы?

А)  Pb²⁺][Cl^-]²;

В)  Pb²⁺] [2Cl^-];

С)  Pb⁺][Cl^-];

D)  Pb⁺]²[Cl^-]²;

Е)  Pb²⁺][ Cl^-].

$$$ 121

рН 6-ға тең ерiтiндiдегi сутек иондарының концентрациясы неге тең (моль/л)?

А) 10^-5;

В) 10^-6;

С) 10^-7;

D) 10^-8;

Е) 10^-1.

$$$ 122

Құрамында 16 г сахароза (С₁₂Н₂₂О₁₁) мен 350 г суы бар ерітіндінің 293К-дегі осмос қысымы неге тең? Ерітіндінің тығыздығы 1-ге тең деп есепке алыңыз.

А) 789кПа;

В) 312кПа;

С) 24кПа;

D) 567кПа;

Е) 123кПа.

$$$ 123

Көлемі 200 мл ерітіндідегі сахарозаның (С₁₂Н₂₂О₁₁) массасы қандай, егер 0⁰С-да оның осмос қысымының мәні 6,6110⁵ Па тең болса.

А) 169,7г;

В) 19,93г;

С) 12,34г;

D) 23,45г;

Е) 34,56г.

$$$ 128

Ерiтiндiнiң рН бiр мәнге өсу үшiн ерiтiндiдегi сутек иондарының концентрациясын қалай өзгерту қажет?

А) 10 есе арттыру керек;

В) 2 есе арттыру керек;

С) 1 моль/л-ға арттыру керек;

D) 10 есе кеміту керек;

Е) 1 моль/л-ге кеміту керек.

$$$ 129

Қайсы электролит ерiтiндiсiнде хлорид ион бар екенін анықтауға болады?

А) NaClO;

В) NaCl;

С) NaClO₃;

D) NaClO₂;

Е) NaClO₄.

$$$ 130

Қайсы электролит диссоциацияланғанда гидроксокатион түзiледi?

А) CuSO₄;

В) NaHCO₃;

С) Al(Ac)₃;

D) CuOHCl;

Е) NaH₂PO₄.

$$$ 131

Қайсы электролит диссоциацияланғанда гидроанион түзiледi?

А) AlOHCl₂;

В) Na₂SO₄;

С) NH₄OH;

D) (CuOH)₂SO₄;

Е) Na₂HPO₄.

$$$ 134

Қайсы түз гидролизденбейдi?

А) K₂CO₃;

В) NH₄Cl;

С) Na₂SO₄;

D) (NH₄)₂S;

Е) FeCl₃.

$$$ 135

Қайсы түз ерiтiндiсiнiң гидролизiнде реакция ортасы нейтралды болады, яғни рН=7?

А) NaHCO₃;

В) NH₄CN;

С) Cu(NO₃)₂;

D) K₂S;

Е) AlCl₃.

$$$ 136

Электролит затты көрсетіңіз.

А) Cu;

В) CuO;

С) O₂;

D) CuSO₄;

Е) NO.

$$$ 138

Бiрдей жағдайдағы Н⁺ ионының концентрациясын ең аз беретін қышқылды көрсетіңіз:

А) HClO₂ K_д=110^-2;

В) HClO K_д=2,9510^-8;

С) HClO₃ K_д=110³;

D) HClO₄ K_д=110⁸;

Е) HCl K_д=110^8,9.

$$$ 139

Күшті электролитті көрсетіңіз.

А) HNO₃ a=94 %;

В) СН₃СОOH a= 2 %;

С) НCN a=0,15 %;

D) NH₄OH a=1,35 % ;

Е) H₂CO₃ a=0,17 %.

$$$ 140

Қайсы электролит сатылап диссоциацияланады?

А) KCN;

В) H₂SO₃;

С) NaOH;

D) KNO₃;

Е) HCl.

$$$ 141

Қайсы реакция ерімейтін қосылыс түзе жүреді?

А) Ni(OH)₂+HNO₃®…

В) CaCO₃+HCl®…

С) Zn(OH)₂+NaOH®…

D) FeCl₃+NaOH®…

Е) H₂SO₄+KOH®…

$$$ 142

Қай реакцияның қысқаша иондық теңдеуі Н⁺+ОН^-=Н₂О қола алады?

А) CH₃COOH+Ca(OH)₂®…

В) H₂CO₃+KOH®…

С) HNO₃+NaOH®…

D) H₂SO₄+Cu(OH)₂®…

Е) HCl+NH₄OH®…

$$$ 143

Қай реакция газ заттың түзілуімен жүреді?

А) CaCO₃+HCl®…

В) Na₂SiO₃+HCl®…

С) Na₂SO₄+BaCl₂®…

D) NH₄Cl+AgNO₃®…

Е) H₂CO₃+Ca(OH)₂®…

$$$ 147

Мыс(ІІ) сульфатының 3,0110²³ молекула санының массасын есептеңіздер.

А) 40г;

В) 80г;

С) 50г;

D) 100г;

Е) 1г.

$$$ 149

ОН^--гидроксид-иондарының тотығу нәтижесiнде анодта қандай газ бөлiнедi?

А) О₂;

В) Н₂;

С) О^2-;

D) ОН^-;

Е) Н₂О.

$$$ 150

Қайсы металдың бетiнде қорғағыш оксидтiк пленка түзiледi?

А) Al;

В) Ca;

С) K;

D) Fe;

Е) Na.

$$$ 151

20%-тік ерітіндіні алу үшін, еріген заттың массалық үлесі 10 және 40% тең екі ерітіндіні қандай массалық қатынаста араластыру керек

А) 2:3;

B) 5:7;

C) 2:1;

D) 13;

Е) 34.

$$$ 152

1,5 сағат бойы күкірт қышқылының сулы ерітіндісінен күші 6 А ток өткізілді. Ыдыраған судың массасын есептеу керек.

А) 3,02г;

В) 0,09г;

С) 10г;

D) 79,9г;

Е) 100г.

$$$ 153

Металдардың атомдары кристалды күйде ... байланысқан.

А) сутектік байланыспен;

В) металдық байланыспен;

С) иондық байланыспен;

D) коваленттік байланыспен;

Е) донорлы-акцепторлық байланыспен.

$$$ 154

Қай қатарда тек амфотерлі гидроксидтер жазылған?

А) Mn(OH)₂, Cu(OH)₂, Mg(OH)₂;

В) Be(OH)₂, Zn(OH)₂, Cr(OH)₃;

С) Co(OH)₃, Fe(OH)₃, Al(OH)₃;

D) KOH, NH₄OH, LiOH;

Е) NaOH, AgOH, AuOH.

$$$ 155

Негізгі тұздың түзілуіне қай теңдеу сәйкес келеді?

А) Zn(OH)₂+HNO₃®

В) KOH+H₂SO₄®

С) NH₄OH+H₂S®

D) NaOH+HCN®

Е) LiOH+H₃PO₄®

$$$ 156

Қышқыл тұздың түзілуіне қай теңдеу сәйкес келеді?

А) KOH+HNO₃®

В) HCl+Fe(OH)₃®

С) Cr(OH)₃+CH₃COOH®

D) NaOH+H₂SO₃®

Е) Ca(OH)₂+HCl®

$$$ 157

Су түзілуімен NaOH пен әрекеттесетін затты көрсетіңіз:

А) K₂SO₄;

В) HCl;

С) Ba(OH)₂;

D) KNO₃;

Е) KOH.

$$$ 158

Натрий гидроксидымен әрекеттесетін затты көрсетіңіз:

А) K₂O;

В) SO₃;

С) CaO;

D) BaO;

Е) Li₂O.

$$$ 159

Берилий гидроксиды түзілетін реакцияны көрсетіңіз:

А) BeCl₂+AgNO₃®

В) BeO+H₂SO₄®

С) Be(NO₃)₂+Ca(OH)₂®

D) BeSO₄+BaCl₂®

Е) BeCO₃+HCl®

$$$ 160

Келтірілген тұздардың қайсысы негізгі?

А) K₂SO_4;

В) BaCl₂;

С) NaHCO₃;

D) Al₂(SO₄)₃;

Е) MgOHCl.

$$$ 161

Қай қатарда оксидтердің негізгі сипаты артады:

А) As₂O₃®BiO₃®Sb₂O₃;

В) CaO®CrO®CuO;

С) CaO®SrO®BaO;

D) Cs₂O®BaO®CdO;

Е) MnO®MnO₃®Mn₂O₇.

$$$ 162

Оксидтердің қайсысы сумен әрекеттескенде қышқыл түзеді?

А) SO₂;

В) FeO;

С) MnO;

D) K₂O;

Е) Co₂O₃.

$$$ 163

Оксидтердің қайсысы суда негіз түзілуімен ериді?

А) SiO₂;

В) Na₂O;

С) MoO₃;

D) Cl₂O₃;

Е) P₂O₅.

$$$ 164

Тұздардың қайсы калий дигидроортофосфат деп аталады?

А) KH₂PO₃;

В) K₂HPO₄;

С) K₃PO₄;

D) KH₂PO₄;

Е) KPO₃.

$$$ 165

(MnOH)₂SO₃ тұзды атаңыз?

А) марганец гидросульфиті;

В) марганец гидроксиді;

С) марганец сульфиті;

D) марганец сульфаты;

Е) марганец гидроксосульфиті.

$$$ 166

Құрамына азот, сутек және аммиак кіретін газ қоспасының ауа бойынша тығыздығы қандай, егер осы газдардың көлемдік үлесі 30, 10 және 60%-ке сәйкес тең болса

А) 0,65;

В) 0,32;

С) 0,98;

D) 0,01;

Е) 3,87.

$$$ 167

Әрекеттесудің қайсысы магний гидроксохлоридінен магнийдің қалыпты түздың түзілуіне әкеледі?

А) MgOHNO₃+HCl®

В) MgOHCl+HCl®

С) (MgOH)₂SO₄+HNO₃®

D) MgOHCl+NaOH®

Е) MgCl₂+KOH®