9.Улік музейных фондаў.

Улік муз фондаў – адзін з накірункаў фондавай дзейнасці. Мэта – замацаваць юрыдычна прыналежнасць калекцый і прадметаў. Юрыдычна ахоўваюцца толькі муз прадметы. Пад час уліку муз прадметы замацоўваюцца за пэўнымі навуковымі супрацоўнікамі. Улічваецца і афармляецца рух і перамяшчэнне муз прадметаў у музеі і па-за яго межамі. Таксама афармляюцца муз прадметы, якія бяруцца на часовае захаванне. Улік дае магчамасць мець звесткі аб месце знаходжання муз прадмета.Улік праводзіцца ў некалькі этапаў: пярвічны улік – улік усіх новых паступленняў; навуковая інвентарызацыя; навуковая каталогізацыя. Уся дакументацыя мае назву ўліковай. Састаўляецца на загадзя створанай форме і падлягае вечнаму захаванню. Рэчы, не узятыя на ўлік, не могуць захоўвацца ў музеі. Дакументацыя первічнага этапу:

1. акт прыему прадмета (на часовае альбо пастаяннае захаванне). На ўсе прадметы складаецца тры экзэмпляры: уладальніку, навуковаму супрацоўніку, загадчыку фонда;

2. пратакол ФЗК  ці бярэцца прадмет у музей, куды бярэцца і г.д.. дакумент складаецца на пэўную колькасць муз прадметаў, калі калекцыя + калекцыйная вопісь;

3. рэгістрацыя. Калі муз прадмет паступае ў музей, то ен заносіцца ў кнігу паступленняў муз прадметаў. Муз прадмету надаецца нумар і даецца шыфр музея. Кніга паступленняў – асноўны юрыдыч дакуметн для рэгістрацыі муз фондаў; яна апячатана, падпісана дырэктарам музея. У кнізе паступленняў запаўняюцца ўсе графы: назва муз прадмета, яго апісанне, памеры, хто перадаў, як перадаў, нумар пратакола і дата паступлення ў ФЗК, стан муз прадмета і г.д.. Калі прадмет паступіў на часовае захаванне, то запісваецца ў кнігу ўліку муз прадметаў часовага захавання. Усе запісы робяцца разборлівым подчыркам, без выпраўленняў і закрэсліванняў, адным колерам. Выпраўленні фіксуюцца. КП запаўняецца ад рукі. На аснове кнігі паступленняў складаецца карта муз прадмета. Пасля таго як прадмет унесены у кнігу паступленняў, ен становіцца юрыдычна зафіксаваным.

Навуковая інвентарызацыя  фіксуюцца вынікі вывучэння муз прадметаў, муз прадмет юрыдычна афармляецца за пэўнай калекцыяй. Усе звесткі аб прадмеце правяраюцца, удакладняюцца і дапаўняюцца, потым уносяцца ў інвентарную кнігу, якая вядзецца па кожнай муз калекцыі (у невялікіх музеях – толькі для асноўных калекцый). Асобна фіксуюцца калекцыі з каштоўных металаў і камянеў, зброі (для іх спецыяльнага захавання - СпецХран). У інвентарную кнігу ўносяцца ўсе звесткі пра муз прадметы, і на яе аснове складаецца інвентарная картка. Тапаграфічная картатэка  складаецца на увесь фонд. У картатэку уносяцца усе ранейшыя звесткі з кнігі паступленняў і інвентарнай кніге. На прадмет наносяцца нумары, калі музейны прадмет з калекцыі  ен пад нумарам з дроб’ю. нумар ставіцца там гдзе не бачна.

11. Захавання музейных фондаў

Асноўная мэта захавання музейных фондаў – забеспяцэнне найлепшай захаванасці музейных прадметаў і стварэнне умоу для карыстання гэтымі прадметамі. Усе музейныя прадметы захоўваюцца ў спецыяльных памяшканнях – фонда сховішцах. Захаванасць павінна забяспечвацца пад час экспанавання і перавозкі. Захаванне музейных фондаў складаецца з 2ух асноуных накіркнкаў: рэжім захавання; сістэма захавання музейных фондаў. Згодна з інструкцыяй захаванне падзяляецца на:

• комтлекснае захаванне  усе музейныя прадметы знаходзяцца у адным памяшканні;

• раздзельнае захаванне  ствараюцца дзеля кожнай калекцыі асобныя фондасховішча (фондасховішча жівапісу, кірамікі + неабхожнае абсталяванне )

З – за атсуцнасці свабоднай плошчы у большасці музеяў выкарыстоўваецца комплекснае захаванне.

Усе прадметы не залежна ад іх фізічна – хімічных якасцей падвяргаюцца працэсу старэння. Каб замедліць гэты прасэс небходны пэуны рэжым захавання.

• Тэмпературна – вільготнасны рэжым.

Тэмпіратура залежіць ад розных фактараў (сізонныя, сутачныя калібанні ) Тэмпіратура уплывае на прідметы, напрыклад , вырабы з волава пры тэм–ры -13 пачынаюць разбурацца , з’яўляюцца плямы, пустоты, пачынае высыпацца; з воска - +25 плавіцца; дрэва, скура, папера – гідраскапічныя матэрыялы – пры вельмі высокай і нізкай вільготнасці дэфармуюцца. Пры вельмі высокай вільготнасці і тэмпературы з’яўляюцца мікра арганізмы. Для кожнага матэрыяла існуе свій тэмпературна – вільготнасны рэжым, т. к. выкарыстоўваецца комплекснае захаванне, то выкарыстоўваецца сярэдняя норма: t павінна быць не больш +18 (плюс мінус 1) , вільготнасць 55% (плюс мінус 5). Зделя забеспячэння гэтага рэжіма праводзяцца кандэцыяніраванне паветра – ацяпляльная сістэма, праветрыванне, спецыяльны асушальнікі і ўвільготвальнікі. Устаноўваюцца спецыяльныя прыборы для фіксацыі атмасфернага ціска (псіхрометры), гідрометры і цермометры – усе паказання заносяцца у спецыяльны журнал Светавы рэжім асабліва шкоднае інфракраснае ізлучэнне. Выдзеляюць 3 віда прадметаў па светаадчувальнасці:

1. добрай светастойкасці (вырабы з металаў, ткань, кераміка);

2. сярэдняй светастойкасці (жівапіс, касцяныя вырабы, футра);

3. нізкай светастойкасці (фотаздымкі, тканіны)

Вокны завешваюцца, мезейныя прадметы – у спецыяльныя скрыні – шафы. Найбольш каштоўныя рукапісы і старадрукі не выстаўляюцца: подленнікі заміняюцца копіямі. Вымярэнне асвятленасці памяшкання  люксометрам

• забруджване паветра серавадарод, аміяк,хлор,сажа і г.д. трапляючы на музейныя прадметы пачынаюць разбераць іх. Серавадарод як вынік гіення разберае метал, ткань, фарбы. Серністы газ – ткань, скура, папера, мармур , гіпс. Хлор+вільгаць разбурае бронзу і срэбра. Пыл і сажа, накапляючыся на прадмеце, змянаюць яго знешні выгляд, тут развіваюцца мікраарганізмы.

Асноўны спосаб  герметызацыя памашкання і устаноўка кандіцыянераў, індывідуальная упакоўка, рэгулярная уборка памяшканняў. Санітарная апрацоўка тканін.

• Мікраарганізмы, насякомыя, грызуны.

Плесеневыя грыбы  арганічныя матэрыялы (костка, дрэвы ). Асабліва інтэнсіўна развіваецца пры вільготнасці 70%. Такі прадмет неабходна ізаляваці ад іншых прадметаў і правесці яго фімічнаю апрацоўку, а астатнія прадметы – прафілактыка(прац-ць 2%р-рам формальдэгіта ). Насякомыя  жукі, моль, чашуйніцы, мухі. Ад молі – сушка на солнцэ, праветраваць, нафталін, табак, палынь. Ад насякомых – ізалююць прадмет + хімічныя прэпараты, газацыя памяцкання. Каб не былоо мышэй у музеях не робяць кафэ, выкарыстоўваюць разнастайныя яды, катоў.

• Механічныя пашкоджанні – адбіванне краеў і г.д.

Рэчы на папяровай аснове трэба браць за супраць леглыя куты, творы жывапісу пераносіць толькі за падрамнікі, іншыя рэчы – за аснову. Важна улічваць фізіка-хімічныя якасці музейных прадметаў.

• Абсталяванне фондасховішча: сігналізацыя(супраць пажарная і ахоўная), наздейныя дзьверы, не мець вокна у паняшканне альбо з рашоткамі, пастаянная ахова, правіла прыема і здача фондасховішчаў. Усе памяшканні прамбіруюцца і здаюцца на сігналізацыю. Неабходна мець схемы эвакуацыі музейных прадметаў і сродкі пажаратушэння. Сістэта захавання музейных фондаў.Для захавання ствараюць спецыяльныя памяшканні – фондасховішчы і запаснікі. Захаванне можа быць раздзельнае і комплекснае. Прадметы захоўваюцца па тыпах крыніц, зместу, памерах і па інвентарных нумарах. Прадметы захоўваюцца як асобныя адзінкі ці як комплексы (у асобных стылажах, шафах). Так на кожнай шафе робіцца тапаграфічны опіс: назвы, нумары (напрыклад, стылаж 1 – жывапіс Беларусі сяр. 20 ст.  КП … + назва карціны). Шмат увагі надзяляецца фондаваму абсталяванню, якое павінна адпавядаць пэўным нормам: не быць вырабленым з тых матэрыялаў, якія б аказвалі шкодны уплыў на муз прадметы; павінны быць зручнымі; павінны ахоўваць муз прадметы ад механічных пашкоджанняў, вільгаці і святла. У залежнасці ад тыпу муз прадметаў – захоўваюцца па-рознаму. Так, тканіны, вышыўку і г.д. захоўваюць у гарызантальным стане ў спец шафах з высоўнымі скрынямі. Слаі ткані перакладзены спец бумагай, бавоўнавай тканінай. Розныя віды тканін захоўваюцца ў розных шафах. Адзенне зах-ца на плечыках. Галаўныя ўборы – на спец драўляных балванках ці набіваюць газетамі, зах-ць на паліцах. Абутак – на калодках ці набіваюць газетамі, зах-ць у шафах на паліцах. Тканіну, паясы, шпалеры, дываны наматваюць на вал ліцывой стараной і змяшчаюць у чахлы ў гарызантальным стане. Знамены і флагі наматваюцца на драўко і змяшчаюць у чахол, зах-ць у вертыкальным стане. Касцяныя і рогавыя вырабы зах-ца асобна, на пэўнай адлегласці друг ад друга ў спец шафах. Кераміка падзяляецца па прызначэнню: посуд, будаўнічыя матэрыялы, творы мастацтва. Зах-ць у шафах, на паліцах і стылажах. Шкло падзяляюць і зах-ць асобна. Дрэва зах-ца адкрыта на стылажах. Металы – вылучаюць каштоўныя (з каштоўнымі камянямі), якія захоўваюцца асобна у металічных шафах, групіруюцца ў адпаведнасці з матэрыялам. Нумізматыка зах-ца у металічных шафах са спец выдвіжнымі скрынямі. Манеты могуць зах-ца ў канвертах  вертыкальна ў скрыні. Зброя зах-ца на спец падстаўках, стылажах і ў шафах. Велікапамерная зброя зах-ца адкрыта. Ружжа, вінтоўкі, аўтаматы  у спец металічных шафах у вертыкальным стане. Кароткаствольная зброя – у спец скрынях-латках, гарызантальна. Клінковая зброя – адкрыта (на сцяне), вертыкальна ў шафах. Астатнія металы групіруюцца па матэрыялах і зах-ца на стылажах. Невялікія рэчы нашываюць на планшэты ці зах-ць у спец каробках. Свінец – асобная група, зах-ць асобна. Металічная скульптура можа зах-ца разам з вырабамі з металу. Выяўленчыя прадметы : карціны развешваюцца на сценах ці на стылажах. Для кожнай карціны робіцца спецыяльная ячэйка. Карціна закрываецца матэрыялам, неабходна забяспечыць цыркуляцыю паветра. Графіка, акварэль – зах-ца толькі ў зашкленым стане, вертыкальна ці ў шафах з выдвіжнымі паліцамі. Лісты перакладваюцца бумагай ці знаходзяцца ў спец папках. Змяшчаюцца па інвентарных нумарах ці калі карціны без падрамніка, то іх наматваюць на валы і зах-ць у вертыкальным стане. Так на адзін вал не больш 10 карцін. Скульптура, вазы, творы дэкаратыўна-прыкладного мастацтва зах-ць на стылажах і падстаўках. Мапы, атласы, планы, схемы – у папках. Негацівы – у канвертах ці каробках у спец шафах, галоўная тут умова, каб захоўваліся без святла.

Пісьмовыя крыніцы зах-ца ў папках, каробках і скрынях. Дакументу – у світках (наматваюцца на спец валікі і ў адпаведныя футляры). Старадрукі, рукапісы – у спец шафах. Магнітныя запісы – вертыкальна, у спец каробках; раз у паўгода трэба перамотваць. Пласцінкі – у асобных канвертах, вертыкальна ў шафах. Відэаматэрыялы – у стандартных каробках. Доступ у фонды абмежаваны. Захаванне прадметаў пры перавозке. Магчымасць перамяшчэння прадмета вырашае рэстаўрацыйны савет, які выдае пратакол, дзе знаходзяцца рэкамендацыі па ўпаковачнаму матэрыялу. Звычайна выкарыстошваюць спец скрыні з фанеры ці ДСП. У адну скрыню кладуць толькі аднародныя прадметы прыкладна аднаго памера, яны размяшчаюцца вельмі кампактна (усе пустоты запаўняюцца паперай ці стружкай). Невялікія рэчы абвертваюцца паперай, ватай, пакуль яны не стануць акруглай формы, потым іх кладуць у спец каробкі. Вялікія муз прадметы перавозяць у асобных скрынях. Скрыні фарбуюць водаадталківаючай фарбай, на скрыні змяшчаюць інфармацыю аб тым, якія прадметы, як іх захоўваць і г.д.. усе муз прадметы пасля транспарціроўкі на суткі для акліматызацыі пакідаюць у музеі не распакоўваючы. На кожны яшчык робіцца вопіс.