Вопрос 1: Предмет, значение и цели дисциплины "История Беларуси" (в контексте мировой цивилизации). Периодизация истории Беларуси. Источники по истории Беларуси.

Гiсторыя Б. налiчвае тысячагоднюю гiсторыю. За гэтыя гады Б. пабывала ý складзе РП, ВКЛ i iнш. У 1991 г. ― самастойная дзяржава. Напрацягу гэтай гiсторыi працэсы iшлi супярэчлiва: русiфiкацыя, акаталiчванне i iнш. Мала такiх народаý, якiя падвяргалися такой дэскрамiнацыi, як беларусы. Так як Б. знаходзiцца ý цэнтры Еýропы, то тут сутыкнулiся iнтарэсы многiх дзяржаý. Сотнi воiн прашлi праз тэрыторыю Б. Сення пачынаецца сiстэматычнае i паглыбленнае вывучэнне нашай гiсторыi. Б-ую гiсторыю прымешваюц да гiсторыi СССР. Сення з небыцця паýстаюць iмены нашых продкаý: Рагвалода i Рагнеды, нашых асветнiкаý ― Е. Полацкай, Ф. Скарыны. Гiсторыя ― гэта падмурак жыцця кожнага народа; гэта не толькi апiсанне падзей у мiнулым, гiсторыя дазваляе нам заглянуць у будучыню. Яна пiшацца на аснове фактаý, дакументаý, досвiдаý. Задачы курса: 1) паглыбiць тэарытычныя веды, каб бачыц развiцце грамадства, свабодна арыентыравацца ý палiтычнай абстаноýцы; 2) узмацнiц нацыянальную самасвядомасць, выхавац гонар за дзяржаву.

Сiстэмнае вывучэнне пачалося ý XX ст. У 1917 г. прафесар Доýнар-Запольскi адкрыý ý Маскве курсы па вывучэнню гiсторыi Б. Сiстэматычнае чытанне пачалося ý савецкi час; у 1921 г. адчынены БДУ. Ва ýсiх ВНУ уведзена вывучэнне гiсторыi Б. Iснуе некалькi гiпотыз: 1) гiпотыза Дарвiна, Моргана i Энгельса ( а) дзiкасць; б) варварства; в) цывiлiзацыя (нiжэйшая, сярэдняя, вышэйшая)) 2)Марксiстска-Ленiнiстская (гэта канцэпцыя ýлiчвала стан вытворчасцi i формы гiстарычнай супольнасцi людзей: род, племя, народнасць, нацыя. Гiсторю дзялiлi: а) першабытна-абшчынны лад; б)рабаýладзельч.; в)феадальны; г) капiталiстычны; д)камунiстычны).

Преыядызацыя: 1) Старажытнае грамадства [ а)каменны век: 40 тыс. г. да н.э. – 3 тыс. г. да н.э.; б) бронзавы век: 2 тыс. г. да н.э.- пач. 1 тыс. г. да н.э.; в) жалезн.: пач. 1 тыс. да н.э. – 5 ст. н.э.] 2) Сяредневечча [ а) пачатак прыходу да классавага трамадства i ýзнiкненне дзяржаýнасцi на тэр. Б.: 6 – перш. пал. 13 ст.; б) развiцце феадальнай сiстэмы: сяр. 13 ст. – 15 ст.] 3) Новы час [ а)афармленне феадальнай сiстэмы i выспяванне яе крызiсу: 16 – кан.18 ст.б) зацвяржэнне капiталiзму, выспяванне крызiсу буржуазнага грамадства: кан. 18 ст – 1917г.] 4) Навейшы час: з 1917г. i да нашых дзен.

Яшчэ ý перыяд сярэднявечча захавалiся группы даследвання: а) архiалагiчная; б)антрапалогiя; в) вусная народная творчасць. З развiцця пiсменнасцi ýзнiкаюць летапiсы, публiтыстыка, мастацкая лiтаратура, дакументы. У 16-17 ст. з’яýляеюцца творы бел. фiлосафаý: Скарыны, Буднага, Гусоýскага i iнш., у якiх падымаюцца праблемы таго часу. Падрабязныя звесткi аб гiсторыi есць у юрыдычных дакументах. Пасля уваходу Б. ý Рас. Iмп. пачала развiвацца афiцыйная гiстораграфiя, у гэты час з’яýл.першы бел. падручнiк. Шмат зроблена гiсторыкамi ý перыяд беларусiзацыi. Пачалi выдавацца гiстарычныя часопiсы (Спадчына, Крынiца, Бел. думка).

Вопрос 2: Первобытное общество на территории Беларуси. Основные занятия и общественный строй первобытных людей. Великое переселение народов. Расселение индоевропейцев. Балты и славяне на территории современной Беларуси.

Чалавек вылучыýся з жывельнага свету больш 2 млн. гадоý назад. Першымi людзьмi на Б. былi неандэртальцы. Рэшткi iх культуры выяýлены ля весак Свяцiлавiчы (Ветаýскага р-на), Абiдавiчы (Быхаýскага р-на) i Падлужжа (Чачэрскага р-на). Яны жылi там у перыяд памiж 100 i 40 тыс. гадоý назад. Поýнае засяленне тэрыторыi Б. адбылося прыкладна 10 тыс. г. назад. Прыродныя умовы на працягу тысячагодзеý не аднойчы мянялiся: леднiковы перыяд не раз перамяняýся пацяпленнямi. Самая старажытная стаянка чалавека каменнага веку знаходзiцца каля вескi Юравiчы (Калiнкавiцкага р-на), дзе знойдзены рэшткi вогнiшча, камяневыя прылады працы, рэчы, вырабленныя з бiýня маманта. Другое старажытнае паселiшча ― Бердыж (Чачэрскага р-на). Тут выяýлены рэшткi чатырох паýземлянак i пяцi гаспадарчых ям, прылады працы. Па характару прылад працы ý гiсторыi першабытнага ладу вылучаюць перыяды: 1) каменны век [100 – 3 тыс. г. да н.э.] а)палеалiт ― з’яýленне першых людзей, чалавек вырабляе прылады працы з кременю (ручное рубила, востры наканечник, нож); асноýныя заняткi ― збiральництва, рыбалоýства, паляванне; б) мезалiт ―удасканальванне прылад працы, новы вiд зброi ― лук i стрэлы; в) неалiт ― людзi навучылiся шлiфаваць, пiлаваць i свiдраваць камянi; асаблiвае значэнне набыло рыбалоýства, навучылiся плясцi сеткi; з’яýляецца глiняны посуд, новыя прылады працы ― сякера, матыга. 2) Бронзавы век [12 – пач.1 тыс. да н.э.] ― з’яýленне медных i бронзавых вырабаý; на Б. бронза i медзь паступалi з Каýказа, Прыкарпацця i Скандынавii; распаýсюджана земляробства i жывелагадоýля; чалавек пазнаý тэхнiку ткацтва. 3) Жалезны век [пач. 1 тыс. да н.э. – 5 ст. н.э.] ― здабыча i апрацоýка жалеза, якое выплаýлялi з балотнаi руды ý пячах-дамнiцах.

Здаýна першабытны чалавек жыý супольна, але толькi ý палеалiце фармiруецца радавое грамадства. Некалькi родаý. Гэтых людзей аб’ядноýвала не толькi сумесная барацьба з сiламi прыроды i гаспадарчая дзейнасць, але ý першую чаргу адно паходжанне, радство. Спачатку гэта радство вызначалася па мацярынскай лiнii ― iснаваý матрыярхат. Пасля з’яýлення бронзавых i жалезных прылад працы, земляробства i жывелагадоýля выходзяць на першы план, а гэта праца мужчын => патрыярхат. З бацькоýскага рода бярэ пачатак маемаснае няроýнасць людзей => сем’i => утвараецца суседская абшчына. На тэрыторыi Б. вызначылiся некалькi вялiкiх груп плямен, якiя адрознiвалiся матэрыяльнай культурай, рытуаламi пахавання набожчыкаý. У 6 – 7 ст. н.э. адбылося засяленне Б. славянскiмi пляменамi, яны рассялiлiся сярод балтаý => пачатак працэсу асiмiляцыi славян i балтаý. У 8 – 9 ст. склалiся супольнасцi усходнеславянскага насельнiцтва: крывiчы, дрыгавiчы, радзiмiчы, часткова валыняне, драýляне, северане.

Этнiчную гiсторыю Б. можна падзялiць на 2 перыяды: 1) даiндаеýрапейскi [40 – 3 тыс. г. да н.э.]. Гэты перыяд супадае з каменным векам, калi адбылося засяленне чалавекам тэрыт. сучаснай Б. 2) iндаеýрапейскi [з 3 ст. i да н.э.] ―пачаýся ý бронзавым веку з часу рассялення на тер. Б. iндаеýрапейскiх народаý. Iснуе некалькi канцэпцый прарадзiмы iндаеýрапейцаý: 1) еýрапейскае; 2)балтскае; 3) у 70-80 гг. савецкiя вучоныя прапанавалi пяреднеазiацкую. Прыкладна ý 4-3 тыс. г. да н.э. пачалася вялiкая мiграцыя iндаеýрапейскiх плямен па прасторах Азii i Еýропы. Гэтыя народы былi сацыяльна-эканамiчна больш развiтыя i яны асiмiлявалiся з народамi Б. Iндаеýрапейцы прынеслi патрыятхат.