- •Беларуская мова
- •Асноўныя тэарэтычныя пытанні курса «Беларуская мова» Мова як сістэма
- •Гістарычныя этапы фарміравання і развіцця беларускай мовы. Тры славянскія моўныя групы
- •Агульнаславянская і агульнаўсходнеславянская мовы
- •Старажытная ўсходнеславянская народнасць і яе мова
- •Утварэнне беларускай народнасці і яе мовы
- •Беларусь у складзе Рэчы Паспалітай
- •Беларусь у складзе Расійскай імперыі
- •Развіцце беларускай літаратурнай мовы ў пачатку XX ст.
- •Літаратураня мова і дыялекты
- •Характарыстыка функцыянальных стыляў
- •Агульная характарыстыка стыляў.
- •Афіцыйна-дзелавы стыль.
- •Навуковы стыль.
- •Навуковы стыль
- •Анатацыя.
- •Рэцэнзія.
- •Рэферат
- •Фанетычная сістэма беларускай мовы
- •Класіфікацыя гукаў:
- •Галосныя гукі. Правілы іх вымаўлення .
- •Правапіс галосных Правапіс літар о, э - а.
- •Правапіс е, ë, я, і
- •Правапіс прыстаўных галосных Прыстаўная галосная і пішацца ў слове, якое пачынаецца збегам зычных, першыя з каторых л, р, м.
- •Правапіс літар і, ы, й пасля прыставак
- •Правапіс у –ў
- •Зычныя гукі. Правілы іх вымаўлення і перадачы на пісьме. Вымаўленне зычных
- •Вымаўленне спалучэнняў зычных
- •Правапіс зычных. Правапіс звонкіх і глухіх, шыпячых і свісцячых
- •Правапіс д –дз, т – ц
- •Правапіс спалучэнняў зычных
- •Правапіс прыстаўной літары в
- •Правапіс мяккага знаку
- •Правапіс апострафа
- •Ужыванне вялікай літары
- •Лексікалогія Слова як адзінка мовы
- •Асноўныя лексічныя значэнні слова
- •Сучасная беларуская лексіка паводле паходжання
- •Запазычаныя словы
- •Агульнаўжывальная лексіка і лексіка абмежаванага ўжывання
- •Лексікаграфія
- •Сістэма часцін мовы
- •Род некаторых назоўнікаў у беларускай і рускай мовах можа не супадаць:
- •Лік назоўнікаў
- •Прыметнік
- •Дзеяслоў
- •Спражэнне дзеяслова
- •Дзеепрыметнік
- •Спосабы перакладу дзеепрыметнікаў на беларускую мову
- •Дзеепрыслоўе як дзеяслоўная форма
- •Лічэбнік
- •Сінтаксічная сувязь лічэбніка з назоўнікам.
- •Асаблівасці скланення лічэбнікаў.
- •Займеннік
- •Прыслоўе
- •Службовыя часціны мовы Прыназоўнік
- •Некаторыя асаблівасці ва ўжыванні прыназоўнікаў.
- •Злучнік
- •Часціца
- •Сінтаксіс
- •Складаны сказ
- •Дзелавыя паперы
- •Вълчо и кума лиса
- •У вагоне
- •Мікола чытаў, стоячы сярод хаты…
- •Вось так, брат, і запісана. Зразумела?
- •Вот так, брат, и записано. Понятно?
- •Микола читав, стояч серед хати…
- •Отак, брат, і написано. Зрозуміло?
- •5.Тэмы рэфератаў.
- •6. Патрабаванні да экзамену па беларускай мове для студэнтаў юрыдычнага факультэта
- •Пытанні да экзамену па беларускай мове для студэнтаў 1 курса юрыдычнага факультэта:
- •7. Асноўная і дадатковая літаратура.
- •Тэксты для аналізу і развіцця мовы Тэксты для перакладу
- •Тэксты для аналізу Сказ аб Беларусі.
- •Верасень.
- •Наш Францыск Скарына.
- •Бацька гарадоў беларускіх.
- •Чарнобыльская катастрофа
- •9 . Тэксты для перакладу і вывучэння государство
- •Гражданство республики беларусь
- •Законодательная власть
- •Совет министров республики беларусь
- •Понятие органа государственного управления
- •Методы государственного управления
- •Брак по семейному праву
- •Комитет государственного контроля
- •10. Узоры афармлення дзелавых папер Дырэктару Мінскага станкабудаўнічага завода
- •Аўтабіяграфія
- •Службовы ліст
- •Пратакол Пасяджэння Савета
- •Ад 22 лютага 2001 г. Г. Віцебск
- •Павестка дня:
- •Выпіска з пратакола
- •Загад № 6
- •Выпіска з загада
- •Выпіска з загада
- •11. Кароткі слоўнік іншамоўных слоў
- •6. Патрабаванні да заліку па беларускай мове для студэнтаў юрыдычнага факультэта
- •Пытанні па беларускай мове для студэнтаў 1 курса юрыдычнага факультэта:
Чарнобыльская катастрофа
У другой га (д, дз)іне ночы 26 красавіка 1986 года адбылася буйнейшая аварыя (у,ў) сусветнай атамнай эн…ргетыцы. Яна здарылася на (Ч,ч)арнобыльскай атамнай электрастанцыі, размешчанай на тэрыторыі Украіны, непадалеку ад паўдневай граніцы Б…ларусі. Жудасная вестка аб (г)этай тэрмаядзернай катастрофе хутка абля(ц, т)ела ўвесь с(ь)вет. У выніку выбуху на чацвертым блоку адбыўся выкід у атмасферу в…лізарнай колькасці радыеактыўнага рэч…ва, якім была забруджана в…лікая тэрыторыя ў Гомельскай і Магілеўскай, нямала месц Брэсцкай, Мінскай, Гродзенскай (в)абласцей, а таксама ў Расіі і на Украіне.
Авар…я ў Чарнобылі з’явілася вялікай трагедыяй у жы(ц, цц)і б…ларускага народ(у, а). Асабліва ця…кія яе вынікі прыпалі на долю насельніцтва паўдневаўсходняй Беларусі. Катастрофа ў Чарнобылі прынесла мільенам людзей гора і пакуты, рэальную пагрозу іх здароўю і жыццю, запатрабавала в…лізарных выдаткаў для пераадоле(н, нн)я вынікаў атамнай стыхіі. На тэрыторыю Беларусі прыпала 70 працэнтаў радыеактыўнага забруджвання. У гэтай зон(і,е) апынулася пятая частка насельніцтва р…спублікі – каля 2 млн. 1000 тысяч чалавек. Толькі на тэрыторыі, пашкоджанай доўгажывучым цэзіем – 137, знаходзілася 2259 насел…ных пунктаў, у іх праж…вала больш за 726 тыс…ч чалавек. Усяго ў Беларусі ўздзеянню радыяц…і падвергнута 54 раены, але пра(т,ц)ягваецца выяўленне новых забруджаных м…сцін. Эканоміка рэспублікі панесла велізарныя матэрыяльныя страты: выведз…ны са звароту звыш 20 працэнтаў сельскагаспадарчых уго(дз, ддз)яў, амаль 15 працэнтаў л…соў. Агульныя выдаткі складаюць больш за 100 млрд. рублеў, або 16 нацыянальных валавых бюджэтаў Беларусі. У гэтай надзвычай а…казнай справ…, асабліва ў першыя дні і месяцы пасля аварыі, былі дапушчаны сур(’,ь)езныя памылкі і пралікі. Часта работа была слаба арганізавана, праводзілася са значным спазненнем. Насельніцтва не заўседы атрымлівала сва…часовую і належную інфармацыю аб радыяцыйным становышчы, правілах паводзін ва ўзнікшых абставінах. Адсяле(н,нн)е ў шэраг… выпадкаў праводзілася непрадумана і хаатычна, шмат хто не вытрымліваў н…ўладкаванасці на новых месцах, в…ртаўся наза(т,д) на забруджаную тэрыторыю і працягваў там жыць у экстрэмальных умовах. У весках павялічвалася колькасць самаселаў, рабавалася пакінутая маемасць. Вялікія цяжкасці ў барацьбе з вынікамі аварыі стварала і тое, што крытычна не хапала індывідуальных сродкаў абароны ад радыяцыі, прыбораў для вызначэння ўзроўн(ю,я) радыяцыйнага фону. З забруджаных раенаў пачаўся нерэгулюемы ад’е(ст,зд) медыкаў, настаўнікаў, спецыялістаў прамысловасці і сельскай гаспадаркі.
(С,З) боку службовых асоб сустракаецца н…мала прыкладаў абыякавых, фармальных адносін да агульнадзяржаўнай справы ліквідацыі вынікаў катастрофы. Парушаюцца тэрміны ўводу у эксплуатацыю жы(л,лл)я і аб’ектаў сац…яльнага абслугоўвання для перас…ленцаў. Як паказалі сацыялагічныя даследаванні, прыкладна 30 % жыхароў Чарнобыльскай зоны, пераважна старэйшага ўзросту, адмаўляюцца перасяляцца ў іншыя месцы. У 1991 годзе адпаведна з дзяржаўнай прагра(мм,м)ай у Брэсцкай (в)обласці было пабудавана 1025 кватэр, але да сярэдзіны наступнага года з іх засялілі толькі 520. У шэрагу раенаў Гомельскай і Магілеўскай абласцей не хапа(е, ець) медыцынскага персаналу, настаўнікаў, іншых спецыялістаў, нярэдка бываюць перабоі (з,с) заб…спечваннем насельніцтва чыстымі харчовымі прадуктамі, лекамі. З вялікім спазненнем пачалося нарошчванне выпуску спец…яльнай радыяцыйнай дыягнастычнай апаратуры, у тым ліку дазіметраў для масавага выкарыстання.
Улічваючы велізарныя маштабы Чарнобыльскай катастрофы, важная роля ў ліквідацыі яе вынікаў адводзіцца міжнароднаму супрацоўніцтву. Яго ўдзельнікамі стала вялікая колькасць дзяржаўных і грама…скіх арганізацый шэрагу замежных краін, якія ўжо накіравалі ў Беларусь грашовыя сродкі, л…карствы, ме(дз,д)ыцынскае абсталяванне, прадукты харчавання і іншае. Ген…ральная асамблея ААН прыняла спецыяльную р…залюцыю аб аказанні міжнароднай дапамогі ў ліквідацыі вынікаў аварыі на ЧАЭС.
Чарнобыльская катастрофа – ця…кая і доўга незажываючая рана, якую будз(ець,е) а…чуваць на сабе не адно пакаленне беларускага народа. Каб яе зал…чыць, н…абходны вялікія намаганні не толькі Рэспублікі Беларусь, але і іншых дзяржаў.
Заданні.
-
Устаўце прапушчаныя літары. Растлумачце напісанне слоў.
-
Зрабіце стылістычны аналіз тэксту.
-
Растлумачце правапіс канчаткаў назоўнікаў.
-
Выпішыце з тэксту тэрміны. Растлумачце іх значэнне, карыстаючыся тлумачальным слоўнікам.
-
Падрыхтуйцеся пісаць тэкст пад дыктоўку.