20. Люблінская ўнія і ўтварэнне Рэчы Паспалітай. Умовы аб'яднання вкл і Польшчы.

У 1558 г рускі цар Іван 4 Грозны пачаў вайну з Лівонскім ордэнам за выхад да Балтыйскага мора. Лівонія звярнулася за дапамогай да ВКЛ, якое згадзілася ўзяць ордэн пад свою абарону. У выніку ваенные дзеянні перакінуліся на тэрыторыю Беларусі. 15 лютага 1563 г. рускія войскі захапілі Полацк. Стварылася пагроза незалежнасці і існаванню ВКЛ. Не хапала сіл і рэсурсаў. Быў патрэбен саюзнік. Пагроза з боку Маскоўскай дзяржавы з'явілася адной з важнейшых прычын утварэння Рэчы Паспалітай. Другой прычынай была зацікаўленасць уніяй сярэдняй і дробнай шляхты ВКЛ, якая была незадаволена ўсеўладдзем магнатаў і хацела атрымаць тыя ж правы, якія мела і шляхта Полшчы. Трэцяй прычыная было тое, што Польшча хацела пашырыць за кошт тэрыторыі ВКЛ сваю тэрытарыю. Чацьвёртай прычынай было тое, што ўніяй цікавіўся і Папа Рымскі які спадзяваўся з яе дапамогай пашырыць свой ўплыў ва Усходнеславянскіх землях. Заключэнню ўніі садзейнічалі і папярэдняе эканамічнае і культурнае збліжэнне ВКЛ і Польшчы, якое адбывалася на працягу стагоддзяў, пачынаючы з Крэўскай уніі 1385 года. У 1563 года шляхта ВКЛ на палявым сейме каля г. Віцебска ўнесла прапанову аб заключэнні ўніі з Польшчай. Палякі ў гэтым жа годзе на Варшаўскім сейме таксама падтрымалі гэтую ідэю, але пры ўмове калі ВКЛ стане часткай Польшчы. Перамовы былі цяжкімі і працяглымі і толькі ў студзені 1569 года пачаў сваю працу супольны сейм ў г. Любліне. Польскі бок пайшоў на дэманстрацыю сілы, захапіўшы Падляшша і Падолле, Валынь і Кіеўшчыну. Дэлегацыя ВКЛ вымушана была 1 ліпеня 1569 г. падпісаць унію аб аб'яднанні з Польшчай у адну дзяржаву – Рэч Паспалітую. Вышэйшым органам аб'яўляўся вальны сейм, які збіраўся ў Польшчы. Узначальваў дзяржаву кароль які станавіўся адначасова і вялікім князем у ВКЛ. Знешняя палітыка пераходзіла ў кампетэнцыю Польшчы. Палякі атрымалі права набываць маёнткі ў ВКЛ, а ліцвіны пры гэтым не маглі атрамліваць маёнткі ў Польшчы. Але ў ВКЛ захоўваліся былы адміністратыўны апрарат, асобнае ад Польшчы заканадаўства, судовая арганізацыя, войска. Рашэнні Люблінскага сейма насілі дыскрымінацыйны характар у адносінах да ВКЛ. у прынятай у 1588 г. трэцяй рэдакцыі Статута ВКЛ забаранялася набываць землі ў ВКЛ. Там жа юрыдычна замацоўвалася ў якасці дзяржаўнай мовы беларуская мова. Насуперак уніі ў ВКЛ сталі збірацца асобныя сеймы, а ў 1673 г. ужо афіцыйна было прынята рашэнне кожны трэці сойм праводзіць у княстве. У 1581 г. пачаў дзейнічаць асобны вышэйшы судовы орган – Галоўны трыбунал княства.

21. Дзяржаўны лад Рэчы Паспалітай. Становішча беларускіх зямель у яе складзе.

З уваходам ВКЛ у РП мясцовая сістэма кіравання засталася ранейшай,але дзярж лад змяніўся. На чале дзярж.стаяў кароль,абмяж.яго сойм.Сойм-заканад.улада(2 палаты:сенат і пасольская ізба).З 2 паловы 17ст. значная частка бел.шляхты акаталіч і апаляч. І у 1696 насуперак статуту 1588г на сойме было прян рашэнне аб тым,што дзярж мова-польская. Дзярж.улада у РП стала загніваць.Першая прыкмета генрыхавы артыкулы. Кароль Жыгімонт Аўгуст 2 памёр бяздетным. Генрых Валуа прадстаўнік царскай франц.сямьію. Уцёк ва Фр.змагацца за трон.Паводле гэтых артыкулаў шляхта атрымл.такія правы якіх не мела ні одна шляха на свеце. Генрых.артык.пазбавлялі улады караля і уся яна сканц.ў руках сойма. А с 1652 пазб.улады і сойм.У 52г пасол Сіцынскі ўпершыню прымяніў права ліберум вета. С 1652 па 1764 г з 54 соймаў 48 было сарвана. Такім чынам увогуле знікла улада у РП і пачалася анархія. У 18 ст. склаліся усе умовы для разделу РП паміж больш магутнымі суседзямі.