Экономика баскару академиясы

Пән: Экономикалық теория негіздері
2 кредит	1,2 семестр 201-13 оқу жылы
Тәжірибе № 8: Қоғам дамуын кезеңдерге бөліп анықтаудағы негізгі ғылыми көзқарастар	. Суанбаева У.Н.

Қоғам дамуының өркениет теориясы – тарихи процестердің үздіксіздігіне көңіл аударуға, оның өзара байланысы мен мұрагерлік көрсетуге адамның материалдық және рухани байлығын мәдениетті баспалдақтарын олардың бірлігінде бөліп көрсетуге негізделген. Өркениетті жүйелердің бірнеше жіктелімін бөліп көрсетуге болады.

1-жіктелім. Қоғамның индустриялық дамуы баспалдақтарына сай келеді. Оның түрлері: индустриялыққа дейін (дәстүрлі), индустриялық (экономикалық), индустриялықтан кейінгі өркениет.

2-жіктелім. Әлеуметтік саяси экономикалық факторлардың өзара әрекетін сипаттайды. Яғни, бөліп көрсетеді: дәстүрлі өркениет және либералды өркениет.

3-жіктелім. Әлеуметтік мәдени факторлар мен оған байланысты түрлі қоғамның құндылық бағытының жеткілікті –тұрақты жүйесі роліне акцент жасайды.

4-жіктелім. Қоғамдық даму бірегей әлемдік өркениетті қалыптастыру бағытында жүреді:

неолетикалық ұзақтығы - 30-35 ғасыр;

шығыс құл иеленуші – 20-23 ғасыр;

антикалық (темір ғасыр) – 12-15 ғасыр;

бұрынғы феодалдық – 7 ғасыр;

индустриялдық алдындағы – 4-5 ғасыр;

индустриялдық – 2-3 ғасыр;

индустриялдықтан кейінгі – 1-3 ғасыр.

Индетерминистік –тұжырымдарға адамзат тарихы заңды процес ретінде емес әпқайсысының жеке жолы бар, яғни қатар тіршілік ететін, туатын, өлетін мәдени-тарихи типтер локальды мәдениеттер немесе мәдени үлкен жүйелер жиынтығы ретінде көрсетіледі.

Детерминистік – тарихи процестердің детерминистік тұжырымдары адамзат қоғамының прогресивті дамуын таниды.

Демографиялық детерминизм – адамзат дамуы тарихын халық өсуімен түсіндірудің жекеленген қадамдары. Ежелгі және орта ғасырда пайда болды.

Географиялық детерминизм - тұжырымдарында адам мен табиғаттың өзара әрекеті бір жақты, адамзат қоғамының қоршаған ортаға тәуелділігіне қараай қарастырылады.

Технологиялық детерминизм – ҒТР әсерінен технологиялық прогресті абсолюттендіретін теория жиі пайда болып кең танымал болды.

Дәстүрлі қоғам- бұл жерде Ростол өндірушілердің үш ширегінен артығы азық-түлік өндірумен айналысуы тән болды деді.

Өрлеудің өтпелі кезең-. Бұл кезеңде үш өнеркәсіптік емес сферада елеулі өзгерістер жүреді: ауыл шаруашылығында көлік пен сыртқы саудада.

Өрлеу – уақыттың салыстырмалы шағын ғана аралығын, бір, екі онжылдықты қамтиды. Осы кезде капитал салу қарқыны өседі, сонымен қатар халық басына шаққандағы өнімді шығару да елеулі өседі. Өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығына жаңа техниканы енгізу басталады.

Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар:

1.Қоңам дамуының кезеңдерін шаруашылық формаларымен анықтау.

2.Бес өндіріс әдісі қоғамның тарихи дамуындағы заңдылықты кезеңдер ретінде.

3.Формациялық теорияиың методологиялық артықшылықтары мен кемшіліктері.

4.Өркенниет-цивилизация ұғымның әр түрлі талдау-түсініктемелері.

5.Цивилизация-өркенниет дамуының тарихи кезеңдері.

ТЕСТ

Мемлекеттiк меншiктi жекешелендiру - бұл:

А) мемлекеттiк меншiктi жеке меншiкке айналдыру.

В) мемлекеттiк меншiктi ұжымдық меншiкке айналдыру.

С) қоєамдық меншiктi өзгерту.

D) өзiндiк меншiктi ќалыптастыру.

Е) мемлекеттiк меншiктi қалыптастыру.

Натуралды шаруашылық үшiн не сипатты емес:

А) еңбек бөлiнiсi және мамандандану.

В) экономикалық жүйенiн тұйық болуы.

С) өндiрiс пен тұтынудың тiкелей байланысы.

D) еңбектiң ерекшелiгi.

Е) сату мақсатында өндіру.

Шаруашылықтың натуралды құрылымына (формасына) не тән:

А) жеке шаруашылық шеңберiндегi өндiрiс пен тұтынудың тiкелей байланысы.

В) шаруашылықтың ашық болуы.

С) еңбек бөлiнiсi мен мамандану.

D) айырбастау мақсатында өнiм өндiру.

Е) ұдайы өндіріс.

Алғашқы қоғамдық еңбек бөлiнiсiн не сипаттайды:

А) егiншiлiк пен мал өсiрудiң ерекше шаруашылық түрлерiне бөлiнуi.

В) қолөнер кәсiбiнiң ерекше шаруашылық ретiнде оқшаулануы.

С) сауда мен саудагердiң оқшаулануы.

D) өндiрiстiң қоғамдануы.

Е) товар өндiрушiлердiң оқшаулануы

Глоссарий

кривая спроса	сұраныс қисығы	demand curve
закон предложения	ұсыныс заңы	law of supply
равновесная цена	теңдестік баға	equilibrium price
эластичность предложения по цене	ұсыныстың бағалық икемділігі	price elasticity of supply
закон спроса	сұраныс заңы	law of demand.

Қолданатын әдебиеттер:

І.Экономикалық теория негіздері. Оқулык- Алматы. Қазақ

университеті.2010.

2.Экономикалық теория.Оқулық.Алматы. Қазақ университеті.2000.

З.Р.Дорнбуш.,С.Фишер. Макроэкономика. Оқулық. Алматы.

ҚазМБА. 2007.

4.Экономикалық ілімдер тарихы. Оқу қүралы. Алматы.

Қаз.университеті. 2004.

5.Жүнісов Б.Ж. Нарықтық экономика негіздері. Оқу қүралы.

Алматы, 2006,б.

6.Мөдешев Б.Р. Нарықтық экономикаға кіріспе. Оқу құралы.

Алматы. Экономика, 2006.

7.В.П.Самуэльсон, С.Нордхаус. Экономикс. Оқу қүралы.

Алматы. 2006.

8.Экономичсская теория (политэкономия). Учебник. Под

общ. Ред. Акад. В.Н.Видяпина, Г.П.Журавлевой.;ИНФРА,

2009.