Өзін өзі тексеру сұрақтары

1.Ақшалай - несиелік жүйе. Ақшалай жүйенің түсінігі және типтері.

2.Ақшаға сұраныс пен ұсыныс

3.Ақша массасы дегеніміз не?

ТЕСТ

Несиелiк ақша ақшаның қай қызметiнен пайда болады:

А) төлем құралы.

В) құн өлшемi.

С) айналым құралы.

D) қор жинағы құралы.

Е) әлемдiк ақша.

Жүйелiк ұстанымды не сипаттамайды:

А) көпсатылық.

В) тұтастық.

С) құрылымдық.

D) теқдiк.

Е) себеп-салдарлық.

Технология экономикалық жүйе үшiн қалай маңызды:

А) өндiрiстiң шегiн және өндiрiс факторларының пайдалу тиiмдiлiгiн анықтайды.

В) өндiрiстiң шегiн анықтайды.

С) не өндiрiледi, соны анықтайды.

D) өнiм бағасын және өндiрiстiң шегiн анықтайды.

Е) өндiрiс факторларының пайдалу тиiмдiлiгiн анықтайды.

Орталықтанған жоспарлау экономикасын не сипаттайды, соны көрсетiңiз:

А) ресурстар мен күрделi жұмсалымдарды (капиталовложения) жоспарлы бөлу.

В) меншiк түрлерiнiң көп сипаттылығы.

С) еркiн бәсеке.

D) рынок реттеуiштерiнiң iс-әрекетi.

Е) нарықтық қатынастар мен мемлекеттік басқару

Глоссарий

Бюджетный дефицит	Бюджет тапшылығы	Budget deficit
Государственный долг	Мемлекеттік қарыз	Public debt
Внешний долг	Ішкі қарыз	External debt
Фискальная политика	Фискальдық саясат	Fiscal politics

Қолданатын әдебиеттер:

І.Экономикалық теория негіздері. Оқулык- Алматы. Қазақ

университеті.2010.

2.Экономикалық теория.Оқулық.Алматы. Қазақ университеті.2000.

З.Р.Дорнбуш.,С.Фишер. Макроэкономика. Оқулық. Алматы.

ҚазМБА. 2007.

4.Экономикалық ілімдер тарихы. Оқу қүралы. Алматы.

Қаз.университеті. 2004.

5.Жүнісов Б.Ж. Нарықтық экономика негіздері. Оқу қүралы.

Алматы, 2006,б.

6.Мөдешев Б.Р. Нарықтық экономикаға кіріспе. Оқу құралы.

Алматы. Экономика, 2006.

7.В.П.Самуэльсон, С.Нордхаус. Экономикс. Оқу қүралы.

Алматы. 2006.

8..Экономичсская теория (политэкономия). Учебник. Под

общ. Ред. Акад. В.Н.Видяпина, Г.П.Журавлевой.;ИНФРА,2009.

Экономика баскару академиясы

Пән: Экономикалық теория негіздері
2 кредит	3 –4 семестр 2012-13оқу жылы
Тәжірибе № 14: Мемлекеттік реттеу	Суанбаева У.Н.

Мемлекеттік бюджет түсімдерінің ең басты көзі – салықтар. Өнеркәсібі дамыған елдерде салықтардың үлесі 90 процент. Салықтың негізгі түрлеріне табыс салығы, одан басқа қоғамның құқықты мүшелерінің табыстарына, корпорация пайдаларына салынатын салықтар жатады. Өндірістік бірлестіктер, кәсіпорындар, капитал иелері өздері жариялаған мәлімдемелері бойынша салық төлейді.

Салық мәлімдемесі салық төлеушілердің өз табыстарының мөлшері туралы хабары, ал жалдамалы еңбек адамдарынан салық жалақы төлегенде ұсталады.

Табыс салығының қатарына мүлік салығы және капиталды пайдаланумен байланысты атқарылған істер салығы да жатады. Бірінші жағдайда салық мүліктің құнына қарай ( жер, құрылыс ) әрбір адамнан және заңды тұлғалардан алынады. Тікелей табыс салықтарымен қатар жанама салықтар да маңызды роль атқарады. Олар тауарлар немесе қызмет көрсету бағаларына қосылады.

Жалпы қаржы дегеніміз – бұл қоғамда қалыптасқан экономикалық қатынастар жүзіндегі ақша құрылымының қалыптасуы, бөлінуі және қолданылуы. Сонымен қатар қаржылық жүйе - бұл заңмен бекітілген нормативтер негізінде тиісті институттар мен мекемелер арқылы ақшалай қорын жасаумен жасалау қоры арқылы қарым-қатынас. Қаржылық жүйелер қаржылық саясат деп аталады. Қаржылық қатынастардың тұлғалары болып мыналар табылады:

• Мемлекет

• Фирма

• Түрліше ұйымдар

• Бірлестіктер және жеке азаматтар

Осылардың арасындағы байланыс ақша қорын пайдалануға бірнеше топтарға бөлінеді.

Мемлекеттік қаржылар ұлттық табысты қайта бөлуде, қоғамдық ұдайы өндірісті дамытуда, қоғамның экономикалық құрылымын қалыптастыруда, өндіргіш күштерді жетілдіруде маңызды роль атқарады.

Мемлекеттік қаржы жүйесінің бел ортасында мемлекеттік бюджет тұрады. Бюджеттік жүйе өте күрделі механизм. Ол сол елдің ерекшелігін, оның әлеуметтік-экономикалық құрылысын, мемлекеттік құрылымын білдіреді. Ел бюджетінің құрылымы сол елдің мемелекеттік құрылымымен байланысты. Унитарлық мемлекеттердің бюджеттік жүйесі екі деңгейден- мемлекеттік және жергілікті бюджеттерден тұрады. Федеративтік мемлекеттерде штаттардың (АҚШ), жерлердің(ФРГ) өз бюджеттері болады, соған сәйкес әкімшілік ұйыадары қызмет етеді.