Мақсаты:

• Магниттік резонансты оқыту

• ЭПР және оның медика-биологияда қолданылуы

• Ядролық магнитті резонансты оқып үйрену

Оқытудың міндеті:

1. Бор магнетон өрнегін шығарыңыз

2. Зееман эффектісін суреттеңіз

3. Резонансты энергияның жұтылуын суреттеңіз

Үлестірмелі материалдар: тапсырмалары бар карточкалар, сауалнамалар

Өткізу формасы: тақырып бойынша сұрақтарды талқылау. Презентация

Тақырып бойынша тапсырмалар:-45 мин.

1. Электронды - парамагнитті резонанс

2. Ядролық магнитті резонанс

3. Бор магнетонының теңдеуі

4. Зееман эффектісі

5. Энергияның резонанстық жұтылуы

Үзіліс - 10 мин

Студенттердің өзіндік жұмысы - 35 мин

Типтік және ситуациялық есептердің мазмұнымен танысу. Осы есептердің шешу жолдарын іздестіру. Формулаларды түрлендіру және физикалық шамалардың өлшем бірліктерін ХБЖ-ге келтіру.

Студенттердің оқытушымен бірігіп орындайтын жұмысы -15 мин.

Типтік және ситуациялық есептерді шығарғаннан кейін, оқытушы студенттер әрекетінің дұрыстығы мен реттілігін тексереді. Содан кейін оқытушы тақырыпты талдау мақсатында студентерден жауап алады.

Ұсынылатын әдебиет: негізгі және қосымша

Негізгі:

1. Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Медицинская и биологическая физика :учебник. – 9-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 558 б. : ил.

2.Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Сборник задач по медицинской и биологической физике : учеб. пособие – 4-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 189 б.

3.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008. – 480 б.

4.Антонов В.Ф., Черныш А.М., Козлова Е.К., Коржуев А.В. Практикум : учебное пособие.– 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж . – 336 б.

5.Самойлов В.О. Медицинская биофизика. СПб.: СпецЛит, 2007ж . –496 б

Қосымша:

1.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж. – 480 б.

2.Антонов В.Ф., Коржуев А.В. Физика и биофизика : курс лекций для студентов медицинских вузов : учебное пособие. – 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2007 ж. – 240 б.

3.Рубин А.Б. «Биофизика». изд.МГУ, 2006 ж.- 435 б.

4. В.А.Тиманюк, Е.Н.Животова. Биофизика. М., 2004 ж. – 703 б.

5. Оразақынов К.Б., «Физика және биофизика пәндеріне арналған оқу құралы», Алматы, 2011 ж. - 242 бет.

6. www. Sciencedirect.com.

7. www.thecochranelibrary.com.

8. www.springerlink.com.

9. www.webofknowledge.com.

10. http://dlib.eastview.com.

Бақылау сұрақтары:

1. Қандай қармап алу Зееман эффектісі деп аталады?

2. ЭПР – ді алғаш кім ашқан?

3. ЭПР қандай заттарда өтеді?

4. ЭПР санитарлы-гигиеналық мақсатта не үшін қолданады?

5. ЯМР және магнитті-резонансты томография дегеніміз не?

6. Спектрлерде ЯМР сызықтың екі түрін ажыратады.

№15. Тақырыбы: Иондалған сәуле шығару дозиметриясы

Сабақтың мақсаты:

• ядролық иондық сәуленің биофизикалық әсерін оқып үйрену

• рентгеноскопия, флюорография, рентгендік томография диагностикалық қолданылуы

Оқытудың міндеті:

Медицинада иондық сәуленің биофизикалық қолданылуын оқып үйрену.

Қалыптастыратын құзыреттілік түрлері: білімділік, тәжірибелік дағдылар

Өткізу формасы: тақырып бойынша сұрақтарды талқылау, сауалнама тапсыру. Есептер шығару

Тақырып бойынша тапсырмалар:-45 мин.

1. Радиоактивті сәуле шығару құбылысы

2. Радиоактивті ыдырау заңы

3. Сәулелену дозалары

4. Рентгеноскопия , флюорография, рентгендік томографияның диагностикалық қолданылуы.

5. Иондық сәуленің ағзаға әсері.

6. Сыртқы және ішкі сәулелену

Үзіліс - 10 мин

Студенттердің өзіндік жұмысы - 30 мин

Типтік және ситуациялық есептердің мазмұнымен танысу. Осы есептердің шешу жолдарын іздестіру. Формулаларды түрлендіру және физикалық шамалардың өлшем бірліктерін ХБЖ-ге келтіру.

Есептер:

1. тритий атомының ядросының байланыс энергиясын анықтаңыз.

2. мыс ядросының изотопы бета ыдырауға түскенде қандай ядро пайда болады?

3. радий изотопының жартылай ыдырау периоды 1600 жыл. Егер бастапқы радиоактивті яролар саны 10⁹ болса, онда 3200 жылда қанша ядро изотопы ыдырауға түседі ?

4. Рентген кабинетінде экспозициялық сәуленің дозасының орташа қуаты

тең. Дәрігер бұл кабинетте 5 сағат болады.

Алты жұмыс күнінде оның алған сәулесінің дозасы қанша болады?

5. Кейбір қалаларда радиациялық фон 30 мкр/сағ қамтиды. Осы қала тұрғындарының бойында алған жұтылған және экспозициялық дозасын анықтаңыз.

Студенттердің оқытушымен бірігіп орындайтын жұмысы -5 мин.

Типтік және ситуациялық есептерді шығарғаннан кейін, оқытушы студенттер әрекетінің дұрыстығы мен реттілігін тексереді. Содан кейін оқытушы тақырыпты талдау мақсатында студентерден жауап алады.

Білімнің қорытынды деңгейін бақылау - 15 мин

Оқытушы студенттердің шығарған есептерінің нәтижелерін тексереді. Содан кейін студенттер білімді бақылауға арналған тест тапсырады. Оқытушы студенттер білімін жоғарыда көрсетілген құзіреттіліктер бойынша бағалайды

Ұсынылатын әдебиет: негізгі және қосымша

Негізгі:

1. Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Медицинская и биологическая физика :учебник. – 9-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 558 б. : ил.

2.Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Сборник задач по медицинской и биологической физике : учеб. пособие – 4-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 189 б.

3.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008. – 480 б.

4.Антонов В.Ф., Черныш А.М., Козлова Е.К., Коржуев А.В. Практикум : учебное пособие.– 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж . – 336 б.

5.Самойлов В.О. Медицинская биофизика. СПб.: СпецЛит, 2007ж . –496 б

Қосымша:

1.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж. – 480 б.

2.Антонов В.Ф., Коржуев А.В. Физика и биофизика : курс лекций для студентов медицинских вузов : учебное пособие. – 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2007 ж. – 240 б.

3.Рубин А.Б. «Биофизика». изд.МГУ, 2006 ж.- 435 б.

4. В.А.Тиманюк, Е.Н.Животова. Биофизика. М., 2004 ж. – 703 б.

5. Оразақынов К.Б., «Физика және биофизика пәндеріне арналған оқу құралы», Алматы, 2011 ж. - 242 бет.

6. www. Sciencedirect.com.

7. www.thecochranelibrary.com.

8. www.springerlink.com.

9. www.webofknowledge.com.

10. http://dlib.eastview.com.

Бақылау сұрақтары:

1. Жұтылған, экcпозициялық және эквивалентті доза дегеніміз не?

2. Ұжымдық және доза қуаты дегеніміз не?

3. А және Б категориялары үшін негізгі дозаның шектері.

4. Жұтылған, экcпозициялық және эквивалентті дозалардың өлшем бірліктерін ХБ жүйесіне келтіріңіз.

Мамандығы: Жалпы медицина

Медициналық биофизика және биостатистика модулі

Студенттердің өзіндік жұмысына арналған әдістемелік нұсқаулар

Курс: 1

Пән: Медициналық биофизика

Құрастырушылар кафедраның ПОҚ-ы

Модуль отырысында талқыланды

Хаттама № ___ _____________ 2012ж.

Бекітілді

Модуль жетекшісі,проф.___Нурмағанбетова М.О.

№1. Тақырыбы: Биологиялық мембрананың өтімділік механизмі. Иондық каналдар мен тасымалдаушылардың құрылымы мен функциясы. Электрогенездің механизмі.

Мақсаты:

• биологиялық мембрананың өтімділік механизмін оқып үйрену

• иондық каналдар мен тасымалдаушылардың құрылымы мен функциясын оқып үйрену

• жасушалық мембрана арқылы транспорт ағыны және патологиялық генездегі ролі және дәрілік заттардың үйрену заңдылықтары туралы білімді толықтыру және тексеру

Қалыптастыратын құзыреттілік түрлері: өздігінен білім алу.

Тақырып бойынша тапсырмалар:

1. Борн формуласын жазыңыз.

2. Иондық тасымалдаушылардың түрлері және олардың функциясы.

Құзыреттілікті қалыптастыру әдістері:

- Компьютерлерде тестлеу

- Қосымша сұрақтарға жауап беру

Орындалу формасы – Берілген тақырыпты әдебиеттер бойынша оқып үйрену. Тақырыпты меңгеру үшін студентке 15 сауалнамалық тапсырма беріледі.

Орындалу критериясы:

Тақырыпты оқып үйрену және қысқаша конспект жазу.

Тапсыру уақыты: студент тапсырманы пәннің күнтізбелік кестесі бойынша орындауы тиіс

Бағалау критериясы: тапсырманы өздігінен орындау кезіндегі бағалау балл бойынша қойылады.

Ұсынылатын әдебиет: негізгі және қосымша

Негізгі:

1. Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Медицинская и биологическая физика :учебник. – 9-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 558 б. : ил.

2.Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Сборник задач по медицинской и биологической физике : учеб. пособие – 4-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 189 б.

3.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008. – 480 б.

4.Антонов В.Ф., Черныш А.М., Козлова Е.К., Коржуев А.В. Практикум : учебное пособие.– 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж . – 336 б.

5.Самойлов В.О. Медицинская биофизика. СПб.: СпецЛит, 2007ж . –496 б

Қосымша:

1.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж. – 480 б.

2.Антонов В.Ф., Коржуев А.В. Физика и биофизика : курс лекций для студентов медицинских вузов : учебное пособие. – 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2007 ж. – 240 б.

3.Рубин А.Б. «Биофизика». изд.МГУ, 2006 ж.- 435 б.

4. В.А.Тиманюк, Е.Н.Животова. Биофизика. М., 2004 ж. – 703 б.

5. Оразақынов К.Б., «Физика және биофизика пәндеріне арналған оқу құралы», Алматы, 2011 ж. - 242 бет.

6. www. Sciencedirect.com.

7. www.thecochranelibrary.com.

8. www.springerlink.com.

9. www.webofknowledge.com.

10. http://dlib.eastview.com.

Бақылау

Сұрақтар:

1. Биологиялық мембрананың өтімділік механизмі

2. Биологиялық мембрананың өтімділік коэффициенті

3. Иондық каналдар мен тасымалдаушылардың құрылысы мен функциясы

4. Тасымалдаушылардың көмегімен жүретін заттың пассивті транспорты

5. Индукцияланған иондық транспорт

6. Электрогенездің механизмі

Сауалнамалар:

1. Диффузияның арқасында өтімділігі жағынан мына иондар өтеді:

1. K⁺

2. Na⁺

3. Cl^-

4. Ca

5. Zn

2. Әсер потенциалы нерв талшықтарынан өшпей-ақ егер ........болса ғана, тарала алады:

1. Мембрананың электр кедергісі аз болса.

2. Мембрананың сыйымдылығы аз.

3. Нерв жасушаларының мембранасы активті орта болып табылады.

4. Мембрананың ішкі және сыртқы қабырғалары арасында потенциалдар айырмасы бар.

5. Нерв жасушаларының мембранасы пассивті орта болып табылады.

3. Егер мембрана арқылы заттың диффузияланғын молекуласы тасымалдаушылар комплексін тудырса, бұл диффузия:

1. Электроосмос.

2. жеңілдетілген

3. қарапайым

4. фильтрация.

5. Осмос.

4. Жартылай өткізетін мембрана арқылы аз концентрациялы алабтан жоғары алабқа ерітілген заттан су молекуласының тасымалы:

A) жеңілдетілген диффузия

B) қарапайым диффузия

C) қарапайым

D) фильтрация

E) осмос

5. Тасымалдаушылар көмегімен жүретін мембранадағы қарапайым транспорттық процесс:

1. Жеңілдетілген диффузия

2. Қарапайым диффузия

3. Алмасу диффузиясы.

4. Заттың активті транспорты

5. Заттың пассивті транспорты.

6. Мембранада диффузиялық потенциалдар .......... пайда болады:

1. Екі әртүрлі орталардың шекарасында иондардың әртүрлі қозғалғыштығының нәтижесінде.

2. Екі әртүрлі орталардың шекарасында ерітінділердің мембранаың екі жағында концентрацияларының әртүрлі болуынан.

3. қышқылдану-орнына келтіру реакцияларында энергияны пайдалану нәтижесінде

4. мембранаың екі жағында иондардың динамикалық тепе-теңдігі нәтижесінде

5. калий иондарының концентрация градиентінің болуынан.

7. Диффузия, осмос, фильтрация, электроосмос – бұл:

1. активті транспорт түрлері

2. пассивті тасымалдың түрлері

3. активті тасымалдың түрлері

4. иондар мен сұйықтықтардағы тасымалдың түрлері

8. Қарапайым диффузияға қарағанда жеңілдетілген диффузия:

1. аз жылдамдықпен өтеді

2. көп жылдамдықпен өтеді

3. транспорттың жылдамдығының модулі емес, бағыты жағынан өзгерісі арқылы өтеді

4. транспорттың жылдамдығының өзгерісі арқылы жүрмейді

5. бастапқы жағдайда қалады

9. Биологиялық мембрана құрамында:

1. ДНК.

2. Ақуыздар.

3. РНК.

4. Фосфолипидтер.

5. АТФ.

10. Биологиялық мембрана негізгі үш функциясы:

1. Механикалық.

2. Матрицалық.

3. Барьерлік.

4. Құрылымдық.

5. Толқындық.

11. Сұйық ортада таралу коэффициенті үшін Больцман формуласы:

1. 

2. 

3. 

4. 

5. 

12. Қоршаған ортадан бір валентті ионнан каналға өткенде еркін энергиясының өзгерісі:

А)

В)

С)

D)

5. 

13. Транспорталған тасымалдаушылардың заттың ағыны:

1. 

2. 

3. 

4. 

5. 

14. Лайнуивер – Бэрн теңдеуі:

1. 

2. 

3. 

4. 

5. 

15. Борн формуласын көрсетіңіз:

1. 

2. 

3. 

4. 

5. 

№2. Тақырыбы: Әртүрлі мүшелердің электрлік белсенділігін тіркеу әдістері. Жүректің, мидың және бұлшық еттердің биопотенциалдарын тіркеу.

Мақсаты:

1. Жүректе, мида және бұлшық еттерінде пайда болатын биопотенциалдарды тіркеу әдістерімен танысу.

2. Тіркелген биопотенциалдар бойынша пациентке диагноз қою дағдыларын қалыптастыру.

Қалыптастыратын құзыреттілік түрлері: өздігінен білім алу.

Тақырып бойынша тапсырмалар:

1. Биологиялық жүйелердегі үрдістерге сараптама жасау үшін әртүрлі мүшелердегі потенциалдарды тіркеу мен оған талдау жасаудың медицинадағы маңызын айқындау.

Құзыреттілікті қалыптастыру әдістері:

- Тақырып бойынша слайд жасау

- Жұмыстың мазмұнын түсіну мақсатында өздігінен білімді алу дәрежесін көрсетеді

Орындалу формасы: презентация дайындау

Орындалу критериясы:

Презентацияға қойылатын талаптар:

 Презентация көлемі - 15- 20 слайд болуы тиіс

 Презентация жасауда 5-6 әр түрлі әдебиет және интернетті қолдануға болады

 Презентация құрылымы: бірінші бетінде (кафедраның аты, презентацияның тақырыбы және орындаған автор), жоспары, кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды және қолданылған әдебиеттер

Тапсыру мерзімі: студент жұмысын уақытымен дайындап, пәннің күнтізбелік кестесі бойынша тапсыруы қажет.

Бағалау критериилері: тапсырманы өздігінен орындау балл бойынша қойылады.

Ұсынылатын әдебиет: негізгі және қосымша

Негізгі:

1. Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Медицинская и биологическая физика :учебник. – 9-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 558 б. : ил.

2.Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Сборник задач по медицинской и биологической физике : учеб. пособие – 4-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 189 б.

3.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008. – 480 б.

4.Антонов В.Ф., Черныш А.М., Козлова Е.К., Коржуев А.В. Практикум : учебное пособие.– 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж . – 336 б.

5.Самойлов В.О. Медицинская биофизика. СПб.: СпецЛит, 2007ж . –496 б

Қосымша:

1.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж. – 480 б.

2.Антонов В.Ф., Коржуев А.В. Физика и биофизика : курс лекций для студентов медицинских вузов : учебное пособие. – 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2007 ж. – 240 б.

3.Рубин А.Б. «Биофизика». изд.МГУ, 2006 ж.- 435 б.

4. В.А.Тиманюк, Е.Н.Животова. Биофизика. М., 2004 ж. – 703 б.

5. Оразақынов К.Б., «Физика және биофизика пәндеріне арналған оқу құралы», Алматы, 2011 ж. - 242 бет.

6. www. Sciencedirect.com.

7. www.thecochranelibrary.com.

8. www.springerlink.com.

9. www.webofknowledge.com.

10. http://dlib.eastview.com.

Бақылау

Сұрақтар:

1.Ұлпалар мен мүшелерде биопотенциалдардың пайда болу механизмі, тірі ағзадағы потенциалдың мәні.

2.Эйнтховен теориясының негізі неде?

3.Кардиограмма нені тіркейді және қандай тәуелділікті көрсетеді?

4.Кардиограмманы пайдалана отырып, әртүрлі жүрек циклінің моменттерінде жүрек биопотенциалының мәнін анықтау

5.Кардиограмманың интервалдары қалай белгіленеді? Суретін сал.

6.Интервалдардың уақыттық ұзақтығы қалай анықталады? Олардың мәні қандай?

7.Кардиограмманы пайдалана отырып, жүректің жиырылу жиілігін және анатомиялық осьтің орнын анықтау

8.Эхокардиографияның физикалық негізі.

9.Артериядағы пульстік толқынның таралуы.

10.ЭЭГ –ні тіркеу үшін қандай әдістер қолданылады?

11.Пирамидалық нейрондардың электрлік белсенділігінің негізігі типтері қандай?

12.ЭГ-да қандай жаңа әдістер қолданылады?

13.Пирамидалық нейрондардың электрлік белсенділігі өзара байланысының қандай маңызы бар?

14.ЭЭГ-ні генездеудің маңызды шарты қандай?

15. Бұлшық еттердегі биопотенциалдарды тіркеу ерекшеліктері.

16. Электромиографиялық тіркеу әдісінің медицина үшін маңызы.

№3. Тақырыбы: Медико-биологиялық ақпараттарды тіркеудегі құрылымдық схема. Медициналық мәндерді тіркеудегі қателік көздері.