Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
СилабусБиофизказ-13-14.doc
Скачиваний:
205
Добавлен:
18.05.2015
Размер:
2.44 Mб
Скачать

Оқытушының жетекшілігімен орындалатын студенттердің өзіндік жұмыстары (собжөж)

Курс: 1

Пән: Медицинская биофизика

Құрастырушылар ПОҚ-ы

Алматы, 2012 ж.

Модуль отырысында талқыланды

Хаттама № ___ _________2012 ж.

Бекітілді

Модуль жетекшісі, проф.______Нұрмағанбетова М.О.

1.Тақырыбы: Дыбыс пен биологиялық ұлпалар өзара әсерлесуінің физикалық негіздері. Ультрадыбыстық зерттеудің медицинада қолданылуы.

Мақсаты:

-Ауадағы дыбыстың таралу заңдылықтарын оқып үйрену

-Дыбыстың физикалық және физиологиялық сипаттамаларының өзара байланысын оқып үйрену

-Дыбыстың медицинадағы диагностикалық қолданылулары.

- Тақырыпқа байланысты есептер шығару әдістерін менгіру

Оқытудың міндеті:

  1. Дыбыс толқындарының физикалық сипаттамаларының физиологиялық сипаттамаларының тәуелділігін түсіндіру

  2. Ультрадыбыстың негізгі қасиеттері және табиғатын түсіндіру

  3. Барлық физикалық шамаларды мағынасын түсіну

Ұйымдастыру кезеңі 5-мин.

Құзыреттілікті қалыптастыру саны: білімділік, тәжірибелік дағдылар.

Өткізу формасы: Тақырып бойынша сұрақтарды талқылау. Есептер шығару және сауалнама тапсыру.

Тақырып бойынша тапсырмалар - 45 мин.

        1. Дыбыс. Дыбыстың әртүрлі ортада таралу ерекшеліктері

        2. Дыбыстың толқынның физикалық сипаттамалары

        3. Дыбыстың физикалық және физиологиялық сипаттамалары, олардың өзара байланыстары

        4. Вебер, Вебер-Фехнер заңы

        5. Дыбыстық өлшемдер. Аудиометрия

        6. Доплер эффектісі.

        7. Ультрадыбыс.

        8. Ультрадыбыстың заттарға әсері (механикалық, жылулық)

        9. Ультрадыбыстың медицинада қолданылуы.

Үлестірмелі материалдар: тапсырмалары бар карточкалар, сауалнамалар

Үзіліс - 10 мин

Студенттің өз бетімен жұмысы - 25 мин

Тақырып бойынша есептер шығару.

1-ші есеп. Медицинада жеке биологиялық құрылымдардың (мысалы, қанның, жүрек клапандарының) қозғалыстарының жылдамдақтарын анықтау үшін Доплер эффектісін қолданады. Ультрадыбыстық сигналдың қозғалыстағы нәрседен шағылғандағы жиілігінің өзгерісі оның жылдамдығымен қандай байланыста болады?

2-ші есеп. Дыбыстың қаттылық деңгейі 120 фон, ал сондай арақашықтықтағы жай сөйлесу кезіндегі деңгейі 40 фон. Қарқындылықтардың қатынасын табыңыз?

3- ші есеп. Радиоқабылдағыштың дыбыс қарқындылығының максимал деңгейі 80 дБ. Бір мезгілде жұмыс істейтін екі радиоқабылдағыштың дыбыс қарқындылығының максимал деңгейі қандай?

4-ші есеп. Дыбыс қарқындылығы 10-2 Вт/м2. Ортаның (ауаның) акустикалық кедергісі 420 кг/м2с- ге тең болған кездегі дыбыстық қысымды табыңыз?

5- ші есеп. Егер дабыл жарғағы жарылып кететін дыбыс қаттылығы LE = 160 фон – ге тең болса, онда жиілігі 1000 Гц таза тон үшін дыбыстық қысымның амплитудалық мәнін анықтаңыз? (Жауабы паскаль және атм. түрінде)

Студенттердің оқытушымен бірігіп істейтін жұмысы: - 10 мин.

Жұмыстың практикалық бөлігі аяқталғаннан соң оқытушы студенттердің тәжірибеден алынған нәтижелерінің дұрыстығын тексереді. Содан кейін оқытушы тақырыпты студенттермен бірге талқылайды және оның практикалық қолданылуын сұрайды.

Соңғы білім деңгейлерін бақылау -15 мин.

Оқытушы студенттердің практикалық жұмыс нәтижелерінің қорытындысын тексереді. Студенттер жұмыстың қорытынды бөлігін жасаған соң компьютерде сауалнама тапсырады. Оқытушы студентті жоғарыда көрсетілген құзіреттіліктер бойынша бағалайды.

Ұсынылатын әдебиет: негізгі және қосымша

Негізгі:

1. Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Медицинская и биологическая физика :учебник. – 9-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 558 б. : ил.

2.Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Сборник задач по медицинской и биологической физике : учеб. пособие – 4-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 189 б.

3.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008. – 480 б.

4.Антонов В.Ф., Черныш А.М., Козлова Е.К., Коржуев А.В. Практикум : учебное пособие.– 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж . – 336 б.

5.Самойлов В.О. Медицинская биофизика. СПб.: СпецЛит, 2007ж . –496 б

Қосымша:

1.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж. – 480 б.

2.Антонов В.Ф., Коржуев А.В. Физика и биофизика : курс лекций для студентов медицинских вузов : учебное пособие. – 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2007 ж. – 240 б.

3.Рубин А.Б. «Биофизика». изд.МГУ, 2006 ж.- 435 б.

4. В.А.Тиманюк, Е.Н.Животова. Биофизика. М., 2004 ж. – 703 б.

5. Оразақынов К.Б., «Физика және биофизика пәндеріне арналған оқу құралы», Алматы, 2011 ж. - 242 бет.

6. www. Sciencedirect.com.

7. www.thecochranelibrary.com.

8. www.springerlink.com.

9. www.webofknowledge.com.

10. http://dlib.eastview.com.

Бақылау сұрақтары:

  1. Механикалық толқын. Толқын теңдеуі.

  2. Дыбыстың физикалық сипаттамалары.

  3. Дыбыстық қысымның, қарқындылығының, жиіліктің өлшем бірлігі

  4. Акустика. Дыбыстық өлшеулер.

  5. Дыбыстың физикалық және физиологиялық сипаттамалары, олардың өзара байланыстары

  6. Клиникада зерттеудің дыбыстық әдістері

  7. Ультрадыбыстық диагностиканың физикалық негіздері

Сауалнама:

1.Дыбыстың объективті (физикалық) сипаттамалары:

A) Жоғарлығы, интенсивтілігі, тембрі.

B) Гармониялық спектр, биіктік, жоғарлылық.

C) Жоғарлылық ,биіктік, тембр.

D) Жиілік, тембр, жоғарлылық.

E) Интенсивтілік, жиілік, гармониялық спектр.

2. Дыбыстың субъективті (физиологиялық) сипаттамалары:

A) Жоғарлығы, интенсивтілігі, тембрі.

B) Гармониялық спектр, биіктік, жоғарлылық.

C) Жоғарлылық, биіктік, тембр.

D) Жиілік, жиілік, жоғарлылық.

E) Интенсивтілік, жиілік, гармониялық спектр.

3. Дыбыстың жоғарлылығы:

A) Дыбыс жиілігіне.

B) Тербеліс амплитудасына.

C) Спектрлік құрамына.

D) Дыбыс толқынының жылдамдығына .

E) Дыбыс толқынның толқын ұзындығына

4.Тоқылдату арқылы дыбыстың шығуына байланысты мүшелердің жағдайын анықтауға болады. Бұл әдіс:

A) Аускультация.

B) Аудиометрия.

C) Перкуссия.

D) Фонокардиография.

E) Эхокардиография.

5.Ағзаның ішінде пайда болатын дыбыстарды тікелей тындау:

A) Дарсонвализация.

B) Коагуляция.

C) Электростимуляция.

D) Энцефалография.

E) Аускультация.

6. Аудиометрия әдісі:

A) Дыбыстың таралу жылдамдығы.

B) Жиілігі.

C) Шу деңгейі.

D) Тембр.

E) Адам естуін ескерту.

7.Ультрадыбыстардың әсерінен пайда болатын сығылу мен сирету, сұйықтың тұтастығының үзілісті болуына алып келеді. Бұл құбылыс:

A) Локация.

B) Доплер эффектісі.

C) Остеосинтез.

D) Кавитация.

E) Реверберация.

8. Қатты ультрадыбыстың биологиялық әсерінің маңызы:

A) Олар жасушаларды, ұлпаларды, қызыл қан түйіршіктерін бұзады.

B) Олар жасушаларды, ұлпаларды, қызыл қан түйіршіктерін қалпына келтіреді.

C) Олар жасушаларды, ұлпаларды, қызыл қан түйіршіктерін ұлғайтады.

D) Олар ішкі құрылыстың жұмысын жақсартады.

E) Микроорганизмдердің өмір сүруіне әсер етеді.

9. Зақымдалған және транспланттанған сүйектердің ұлпаларын ультрадыбыс көмегімен «Пісіру» әдісі:

A) Ультрадыбыс физиотерапиясы.

B) Эхоэнцефалография.

C) Ультрадыбыс кардиографиясы.

D) Ультрадыбысты остеосинтез.

E) Ультрадыбысты локация.

10.Дыбыстың физикалық сипаттамалары болып:

#r а) Қаттылық.

#r б) Толқын ұзындығы.

#r в) Интенсивтілік.

#r г) Жиілік.

#r д) Тембр.

A) а, б, в, г, д.

B) а, б, в.

C) б, в, г.

D) а

E) г

11.Есту қабілеттілігінің сипаттамалары:

#r А) Қаттылық.

#r б) Интенсивтілік.

#r в) Жиілік.

#r г) Тембр.

#r д) Биіктік.

A) а, б, в, г, д.

B) а, г, д.

C) в, г.

D) а

E) г

12.Қаттылық деңгейінің өлшемі:

A) Вт/м^2.

B) Фон.

C) Дж/с.

D) Гц.

E) Вт.

13. Аудиограмма:

A) Есту шегін анықтау әдісі.

B) Дыбыс интесивтілік деңгейінің жиілікке тәуелділік графигі.

C) Салыстырмалы қарқындылығы берілген жиіліктер жинағы.

D) Есту шегінің тон жиілігіне тәуелділік графигі.

E) Салыстырмалы интенсивтілігінің графигі.

14. Ультрадыбыс:

A) Жиілігі 20 кГц жоғары электромагниттік толқындар.

B) Жиілігі 16 Гц төмен механикалық толқындар.

C) Жиілігі кіші 20 кГц жоғары электромагниттік толқындар.

D) Жиілігі 20 кГц жоғары механикалық толқындар.

E) Жиілігі 30 кГц кіші механикалық толқындар.

15.Ультрадыбыстың сәулелену әсері мынаған негізделген:

A) Пьезоэлектрлік эффектіге тура.

B) Пьезоэлектрлік эффектіге кері.

C) Термоэлектрондық эмиссияға.

D) Фотоэлектрлік эффектіге.

Е) Тура электрлік эффектіге.

16.Ультрадыбысты локация мынаған негізделген:

A) Пьезоэлектрлік эффектіге кері

B) Ультрадыбыстың шағылуына.

C) Ультрадыбыстың дифракциясына.

D) Ультрадыбыстың жұтылуына.

Е) Дыбыс дифракциясына.

17. Дененің беткі жағын ултрадыбыстық зерттеуде вазелин майымен жағады:

A) Ультрадыбыстың шағылуын азайту үшін.

B) Ультрадыбыстың шашырауын азайт үшін.

C) Ультрадыбыстың жұтылуын азайту үшін.

D) Жылуөткізгіштікті ұлғайту үшін.

E) Электрөтізгіштікті ұлғайту үшін.

2.Тақырыбы: Сыртқы тыныс алу биомеханикасы. Сыртқы функцияларын өлшеуге арналған құралдар

Сабақтың мақсаты:

  • құралдың жұмыс істеу механизмін түсіну

  • ішкі тыныс алу функцияларын өлшеудегі негізгі сұрақтарын оқып үйрену,

  • функционалдық зерттеулерде нәтижелерді анализдеу және тіркеу

Оқытудың міндеті:

  • Студент құралдың жұмыс істеу принципін білуі тиіс

  • Студент адам ағзасында қолданылатын физико-химиялық заңдалықтарын, үрдістерін түсіндіре білуі тиіс

  • Студент диффузияның физико-химиялық құбылыстарының негізін және механизмін білуі тиіс

  • Медико-биологиялық зерттеулерде биофизиканың міндеттерінің шешу

Ұйымдастыру кезеңі: 5-мин.

Студенттердің сабаққа қатысуын тексеріп, келмеген және дайындалмаған себептерін айқындап, жаңа сабаққа назар аударуын ұйымдастыру.

Құзыреттілікті қалыптастыру саны: білімділік, практикалық дағдылар.

Өткізу формасы: ауызша сұрау, сауалнама сұрақтарға жауап беру, есептер шығару

Тақырып бойынша тапсырмалар:-45 мин.

  1. Сыртқы тыныс алуды өлшеу құралдары.

  2. Құрылымы жұмыс істеу принципі.

  3. Термодинамика заңдылықтары.

Үзіліс -10 мин.

Студенттің өз бетімен жұмысы -25 мин

Есептер:

1.Болат баллонда температурадағы массасы 0,5 кг гелий бар. Егер температураны 300С-ге дейін жоғарылатсақ, гелийдің ішкі энергиясы қалай өзгереді?

2. Көлемі 20 м3 , қысымы 1,93 *105 Па болатын аммиактың температурасы 170С болғандағы массасын анықтаңыздар.

3. Адам тыныс алу кезінде көлемі 500 см3 ауаны ішке жұтады. Егер 200С кезіндегі ауаның қысымы атмосфералық қысымға тең болса, онда адам температурасындағы оның қысымы неге тең болар еді? Қалыпты атмосфералық қысым 105 Па, ал адамның қалыпты температурасы 370С. Осы ауаның массасы неге тең?

Студенттердің оқытушымен бірігіп істейтін жұмысы - 10 мин.

Жұмыстың практикалық бөлігі аяқталғаннан соң оқытушы студенттердің практикалық жұмыстан алған нәтижелерін дұрыстығын тексереді. Содан кейін оқытушы тақырыпты студенттермен бірге талқылайды.

Соңғы білім деңгейлерін бақылау -15 мин.

Оқытушы студенттердің практикалық жұмыс нәтижелерінің қорытындысын тексереді. Тақырыпты сараптай отырып бақылау сұрақтарын жүргізеді.

Ұсынылатын әдебиет: негізгі және қосымша

Негізгі:

1. Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Медицинская и биологическая физика :учебник. – 9-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 558 б. : ил.

2.Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Сборник задач по медицинской и биологической физике : учеб. пособие – 4-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 189 б.

3.Антонов В.Ф., Черныш А.М., Козлова Е.К., Коржуев А.В. Практикум : учебное пособие.– 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж . – 336 б.

4.Самойлов В.О. Медицинская биофизика. СПб.: СпецЛит, 2007ж . –496 б

Қосымша:

1.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж. – 480 б.

2.Антонов В.Ф., Черныш А.М., Козлова Е.К., Коржуев А.В. Практикум : учебное пособие.– 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж. – 336 б.

3.Рубин А.Б. «Биофизика». изд.МГУ, 2006 ж.- 435 б.

4. В.А.Тиманюк, Е.Н.Животова. Биофизика. М., 2004 ж. – 703 б.

5.А.Н.Ремизов, А.Г.Максина, А.Я.Потапенко. Медицинская и биологическая физика, М."Высшая школа".2004 ж – 560 б

6. www. Sciencedirect.com.

7. www.thecochranelibrary.com.

8. www.springerlink.com.

9. www.webofknowledge.com.

10. http://dlib.eastview.com.

Бақылау сұрақтары:

  1. Термодинамика заңдылықтары

  2. Адам ағзасында термодинамика заңдылықтарының орындалуы

Сауалнамалық тапсырмалар:

1. Теңіз деңгейіндегі атмосфералық қысымды физикалық немесе қалыпты атмосфера деп атайды, оның шамасы:

    1. 1,013*105 Па

    2. 1,02*103 Па

    3. 1,03*102 Па

D. 10-5 Па

E. 105 Па

2. Термодинамиканың бірінші бастамасының формуласы қайсысы?

А.

В.

С.

D.

Е

3. Тыныс алу процесiнде өкпедегi қандай шаманың өзгеруiнен ауа

альвелолаларға жетедi:

А) салмағы

В) көлемi

С) тығыздығы

D) ауданы

Е) қаттылығы

4. Өкпенің сыртқы қабатын қалай атайды?

А. диафрагма

В. плевра

С. кеуде қабаты

D. кеңірдек

Е альвеола

5. Бойль-Мариот заңы бойынша төмендегі заңдылықтардың қайсысы орындалады:

А. қысым тұрақты болғанда зат көлемі термодинамикалық температураға тура пропорционал

В. көлем тұрақты болғанда газ қысымы оның температурасына тура пропорционал

С. температура тұрақты болғанда қысым мен көлемнің көбейтіндісі өзгермей қалады

D. қысым тұрақты болғанда зат көлемі температураға кері пропорционал

Е температура тұрақты болғанда қысым көлемге кері пропорционал

6. Тыныс алу процесiнде ауаны сыртқа шығарғанда кеуде қуысы көлемi

кiшiрейедi, онда қандай қысым пайда болады:

А) артериальды қысымнан төмен

В) 1,03 * 10-5 Па - дан көп

С) атм. қысымнан төмен

D) 1,03*105 Па аз

Е) атмосфералық қысым көп

7. Изохоралық процесс Шарль заңымен өрнектеледі:

А. қысым тұрақты болғанда зат көлемі термодинамикалық температураға тура пропорционал

В. көлем тұрақты болғанда газ қысымы оның температурасына тура пропорционал

С. температура тұрақты болғанда қысым мен көлемнің көбейтіндісі өзгермей қалады

D. қысым тұрақты болғанда зат көлемі температураға кері пропорционал

Е температура тұрақты болғанда қысым көлемге кері пропорционал

8. Т=const болғандағы изопроцесті атаңыз:

А. Изотермиялық

В. Изобаралық

С. Изохоралық

D. Адиабаталық

Е Изотропты

9. Альвеолаларда (өкпе көпіршіктрінде) қандай процесс жүреді

А. Ауаны ішке жұту

В. Тыныс алу

С. Оттегінің көмірқышқыл газбен алмсуы

D. Ауаны сыртқа шығару

Е Оттегінің тасымалдану

10. Менделеев-Клайперон теңдеуі:

А.

В.

С. D.

3. Тақырыбы: Биологиялық мембрана арқылы иондардың тасымалдануы.

Сабақтың мақсаты:

Тасымал түрлерінің функциясын және механизмін, оларды зерттеу әдістемесін оқып үйрену. Берілген тақырып бойынша есептер шығару методикасын игеру.

Оқытудың міндеті:

  1. Мембрана арқылы өтетін белсенді және белсенді емес тасымалының биофизикалық механизмі

  2. Берілген тақырып бойынша есептер шығару

Ұйымдастыру кезеңі: 5-мин.

Студенттердің сабаққа қатысуын тексеріп, келмеген және дайындалмаған себептерін айқындап, жаңа сабаққа назар аударуын ұйымдастыру.

Өткізу формасы: топпен жұмыс

Тақырып бойынша тапсырмалар -45 мин.

        1. Биологиялық мембрана арқылы зат тасымалы

        2. Тасымал түрлері

        3. Диффузия

        4. Фик теңдеуі

        5. Мембрана арқылы иондар тасымалы

        6. Нернст- Планк теңдеуі.

        7. Na+, K+-наcocының жұмыс істеу принципі

Үзіліс -10 мин.

Студенттің өз бетімен жұмысы -35 мин.

  1. Қалыңдығы 10нм жазық билипидті мембрана концентрациялары сәйкес с1=2; с2=30моль/л болатын зат тұратын камераны екі бөлікке бөледі. Мембрана арқылы өтетін заттың ағыны 0,8 ммоль/м2с. Егер таралу коэффициенті 0,05 болса, онда сол заттың диффузия коэффиценті қандай болады?

  2. Қандай да бір жасушаның мембранасындағы зат молекуласының концентрациясының айырымы 45 ммоль/л, мембрана мен қоршаған орта арасындағы таралу коэффициенті К=30, диффузия коэффициенті , ағын тығыздығытең. Мембрананың қалыңдығын анықтаңыз.

Студенттердің оқытушымен бірігіп істейтін жұмысы - 15 мин.

Жұмыстың практикалық бөлігі аяқталғаннан соң оқытушы студенттердің практикалық жұмыстан алған нәтижелерін дұрыстығын тексереді. Содан кейін оқытушы тақырыпты студенттермен бірге талқылайды.

Ұсынылатын әдебиет: негізгі және қосымша

Негізгі:

1. Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Медицинская и биологическая физика :учебник. – 9-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 558 б. : ил.

2.Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Сборник задач по медицинской и биологической физике : учеб. пособие – 4-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 189 б.

3.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008. – 480 б.

4.Антонов В.Ф., Черныш А.М., Козлова Е.К., Коржуев А.В. Практикум : учебное пособие.– 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж . – 336 б.

5.Самойлов В.О. Медицинская биофизика. СПб.: СпецЛит, 2007ж . –496 б

Қосымша:

1.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж. – 480 б.

2.Антонов В.Ф., Коржуев А.В. Физика и биофизика : курс лекций для студентов медицинских вузов : учебное пособие. – 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2007 ж. – 240 б.

3.Рубин А.Б. «Биофизика». изд.МГУ, 2006 ж.- 435 б.

4. В.А.Тиманюк, Е.Н.Животова. Биофизика. М., 2004 ж. – 703 б.

5. Оразақынов К.Б., «Физика және биофизика пәндеріне арналған оқу құралы», Алматы, 2011 ж. - 242 бет.

6. www. Sciencedirect.com.

7. www.thecochranelibrary.com.

8. www.springerlink.com.

9. www.webofknowledge.com.

10. http://dlib.eastview.com.

Бақылау сұрақтары:

  1. Биологиялық мембрана арқылы зат тасымалының қандай типтерін білесіз?

  2. Жасушаға заттардың өту әдістерін атаңыз

  3. Қарапайым диффузияның ерекшелігі неде?

  4. Na+, K+-наcocы, Са 2+ және Н+ насостарының жұмыс істеу принципі.

  5. Белсенді және белсенді емес тасымалдың медицина мен биологиядағы ролі мен маңызы

4.Тақырыбы: Ауыспалы жіптер моделі. Бұлшық ет биомеханикасы. Хилл теңдеуі. Бұлшық ет жиырылуын моделдеу. Электромеханикалық түйіндер.

Мақсаты: Бұлшық ет пен бұлшық ет жиырылуының биодинамикасы бойынша білімдерін қалыптастыру және жетілдіру.

Оқыту міндеттері:

- Бұлшықет жиырылуының механизмін ашып көрсету. Бұлшық етке түскен күш пен оның жиырылуы арасындағы байланыс.

- Бұлшық ет жиырылуының биофизикасымен танысу және көлденең жолақ бұлшық ет туралы түсінік.

- Хилл теориясының маңызын түсіну

Ұйымдастыру бөлімі - 5 мин

Студенттерді түгендеу және олардың сабаққа қатыспау себебін анықтау, конспектлерін тексеру.

Қалыптастыратын құзыреттілік түрлері: білімділік, практикалық дағдылар.

Өткізу формасы: топпен жұмыс

Тақырыптың негізгі сұрақтары - 45 мин

  • Бұлшық ет жиырылуының биофизикасы

  • Көлденең жолақ бұлшық ет құрылымы

  • Сырғанақ жіптер моделі.

  • Бұлшықет биомеханикасы.

  • Хилл теңдеуі.

  • Бұлшық ет жиырылу қуаты.

  • Бұлшықет жиырылуының моделі

Үзіліс

- 10 мин

Студенттердің өзіндік жұмыстары - 25 мин

Типтік және ситуациялық есептердің мазмұнымен танысу. Осы есептердің шешу жолдарын іздестіру. Формулаларды түрлендіру және физикалық шамалардың өлшем бірліктерін ХБЖ-ге келтіру.

Есептер:

  1. Көлденең қимасы 10-6 м2, ұзындығы 4 мм сіңірге 320 Н күшпен әсер еткенде абсолют ұзаруы неге тең болады? Сіңірдің майысқақтық модулы 109 Па-ға тең. Сіңір абсолютті майысқақ деп есептеу керек.

  2. Бұлшық ет 6 мм/с жылдамдықпен қысқарғанда толық қуаты2,7мВт болды. Изометриялық қысқару кезіндегі осы бұлшық етке түсетін күш (салмақ)0,8 Н-ға, ал тұрақтыболғандауақыт ішінде жасалатын жұмысты есептеңіздер.

  3. Н күш (салмақ) түсіргенде бұлшық ет 24 мм/с жылдамдықпен қысқарады. Изометриялық қысқару кезіндегі күштің шамасы 1,1 Н, тұрақты0,2 Н болғанда, қысқарудың максимал жылдамдығынеге тең болады?

  4. Бұлшық ет қысқарғанда t=0,3с ішінде 5,5 кДж жылу бөлінді. Егер ПӘК =45% болса, бұлшық еттің тиімді қуатын есептеңіз.

  5. Изометриялық қысқару кезінде бұлшық етке түсетін күштің шамасы , ал толық қуаттың максимал мәні-қа тең. Күшболған кездегі толық қуаттың шамасын табыңыз.

Студенттердің оқытушымен бірігіп орындайтын жұмысы - 10 мин

Типтік және ситуациялық есептерді шығарғаннан кейін, оқытушы студенттер әрекетінің дұрыстығы мен реттілігін тексереді. Содан кейін оқытушы тақырыпты талдау мақсатында студентерден жауап алады.

Білімнің қорытынды деңгейін бақылау - 15 мин

Оқытушы студенттердің шығарған есептерінің нәтижелерін тексереді. Содан кейін студенттер білімді бақылауға арналған тест тапсырады. Оқытушы студенттер білімін жоғарыда көрсетілген құзіреттіліктер бойынша бағалайды

Ұсынылатын әдебиет: негізгі және қосымша

Негізгі:

1. Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Медицинская и биологическая физика :учебник. – 9-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 558 б. : ил.

2.Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Сборник задач по медицинской и биологической физике : учеб. пособие – 4-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 189 б.

3.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008. – 480 б.

4.Антонов В.Ф., Черныш А.М., Козлова Е.К., Коржуев А.В. Практикум : учебное пособие.– 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж . – 336 б.

5.Самойлов В.О. Медицинская биофизика. СПб.: СпецЛит, 2007ж . –496 б

Қосымша:

1.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж. – 480 б.

2.Антонов В.Ф., Коржуев А.В. Физика и биофизика : курс лекций для студентов медицинских вузов : учебное пособие. – 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2007 ж. – 240 б.

3.Рубин А.Б. «Биофизика». изд.МГУ, 2006 ж.- 435 б.

4. В.А.Тиманюк, Е.Н.Животова. Биофизика. М., 2004 ж. – 703 б.

5. Оразақынов К.Б., «Физика және биофизика пәндеріне арналған оқу құралы», Алматы, 2011 ж. - 242 бет.

6. www. Sciencedirect.com.

7. www.thecochranelibrary.com.

8. www.springerlink.com.

9. www.webofknowledge.com.

10. http://dlib.eastview.com.

Бақылау:

Сұрақтар:

  1. Бұлшық ет түрлері, ерекшеліктері.

  2. Көлденең жолақты бұлшық ет құрылымы.

  3. Хилл теңдеуі.

  4. Жиырылу түрлері мен айырмашылықтары.

  5. Бұлшық ет жиырылу қуаты.

  6. Бұлшық ет жиырылғанда жасалатын жұмыс.

  7. Бұлшық ет жиырылуының пайдалы әсер коэффициенті.

  8. Бұлшықет жиырылуының моделі

Сауалнамалық тапсырмалар:

1.Актин – миозиндық комплекс:

A) бұрайды

B) ары қарай ауытқуға мүмкіндік туғызады

C) ары қарай ауытқуға кедергі келтіреді

D) кальцинлендіреді

E) сығылады

2. Жіңішке жіптің құрамына:

A) актин және миозин

B) актин, тропомиозин, тропонин

C) миофибриолар, актин

D) миозин, көмірсулар

3. Хилла теңдеуі:

A)

B)

C)

D)

E)

4. Бұлшық ет жиырылғандағы белсенді және миозиндік филаменттердің ұзындығы:

A) өзгереді

B) өзгермейді

C) екі есе өседі

D) қысқарады

E) еке есеге қысқарады

5. Қалың жіп молекулалардан тұрады:

A) актин және миозин

B) актин, тропомиозин, тропонин

C) миофибриоллар, актин

D) миозин, көмірсулар

E) миозин

6. Бұлшық ет жиырылғандағы жасалатын жұмыстың формуласын көрсетіңіз:

A)

B)

C)

D)

E)

7. Жасушалардағы көлденең жолақтық бұлшық еттің жұқа жіптерінің құрамына енеді:

A) актин және миозин

B) актин, тропомиозин, белок, тропонин

C) миофибриоллар, актин

D) миозин, көмірсулар

E) миозин

8. Бұлшық ет жиырылуының П.Ә.К – ін есептеудің формуласын көрсетіңіз:

A)

B)

C)

D)

E)

9 . Өсіп келе жатқан бұлшық ет жиырылуының қуатын есептеу формуласын көрсетіңіз:

A)

B)

C)

D)

E)