5. Тақырыбы: Ходжкин – Хаксли моделіндегі иондық токтардың формальды жазылуы. Жеке арналар жұмысының тәуелсіздігі.

Сабақтың мақсаты:

Мембраналардағы электрохимиялық потенциалдардың пайда болу механизмін зерттеу әдістерін оқып үйрену, қозған талшық бойымен нерв импульстарының таралуын білу.

Оқытудың міндеті:

2. 1. Ходжкин – Хаксли моделіндегі иондық токтарды бөлу.

3. 2. Жасушалық мембраналардағы иондық арналарды болуы.

4. 3. Иондық арналардың құрылымын қарастыру.

Ұйымдастыру кезеңі: 5-мин.

Студенттердің сабаққа қатысуын тексеріп, келмеген және дайындалмаған себептерін айқындап, жаңа сабаққа назар аударуын ұйымдастыру.

Өткізу формасы: Тақырып бойынша сұрақтарды талқылау. Презентация.

Тақырып бойынша тапсырмалар:-45 мин.

1. Ходжкин – Хаксли моделі.

2. Иондық арналар.

3. Иондық арналардың негізгі қасиеттері

4. Иондық арна құрылымы

5. Токтарды бөлу үшін қолданылатын (блокатор) – тетродотоксиндер (ТТХ) және тетраэтиламмондер (ТЭА)

Үзіліс -10 мин.

Студенттің өз бетімен жұмысы - 35 мин

Есептер:

№1 есеп. Жүйке талшықтарының цитоплазмалық мембранасы тек натрий иондарын ғана өткізеді деп есептеп, t = 37 ⁰С температурадағы ∆φ әсер потенциалының максимум теориялық мәнін есептеңіз? Жасушаның ішкі бөлігіндегі натрий ионының концентрациясы С_i=23 ммоль/л, сыртқы бөлігінде С₀=150 ммоль/л.

№2 есеп. Тыныштық күйдегі мембрананың натрий және калий иондары үшін өтімділігі P_K^: Р_Na=1:0.04, қозған кезеңінде өтімділігі P_K^: Р_Na=1:20. Калий иондарының жасушаішілік концентрациясы К⁺_i=350 ммоль/л, жасуша сыртында (жасушаішілікпен салыстырғанда) 50 есе аз, натрий ионының жасушаішілік концентрациясы Na⁺_i=50 ммоль/л, жасуша сыртында 10 есе көп. Осы иондардың әрқайсысы үшін тепе теңдік ∆φ_к және ∆φ_Na потенциалын, тынышытық күй потенциалын ∆φ_тын және әсер потенциалының ∆φ_әсер шамаларын есептеңіз? Жасуша температурасы 27 ⁰С.

№3 есеп. Бекітілген трансмембраналық потенциалда ∆φ_м=-40 мВ натрий арнасы арқылы I_Na=1,6 пА трансмембраналық тогы тіркеледі. Натрий иондарының жасушаішілік концентрациясы C_i=70 ммоль/л, жасуша сыртында C_о=425 ммоль/л, жасуша температурасы 27 ⁰С кезіндегі арнаның g_Na өткізгіштігін есептеңіз?

(Потенциалды бекіту әдісінде жасушадан сыртқа бағытталған токты оң, сырттан ішке қарай бағыттлған токты теріс деп есептеуді ескеру).

Студенттердің оқытушымен бірігіп істейтін жұмысы: - 15 мин.

Зертханалық жұмыс аяқталғаннан соң оқытушы студенттердің зертханалық жұмысының нәтижелерінің дұрыстығын тексереді. Содан кейін оқытушы тақырыпты студенттермен бірге талқылайды және оның практикалық қолданылуын сұрайды.

Ұсынылатын әдебиет: негізгі және қосымша

Негізгі:

1. Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Медицинская и биологическая физика :учебник. – 9-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 558 б. : ил.

2.Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Сборник задач по медицинской и биологической физике : учеб. пособие – 4-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 189 б.

3.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008. – 480 б.

4.Антонов В.Ф., Черныш А.М., Козлова Е.К., Коржуев А.В. Практикум : учебное пособие.– 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж . – 336 б.

5.Самойлов В.О. Медицинская биофизика. СПб.: СпецЛит, 2007ж . –496 б

Қосымша:

1.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж. – 480 б.

2.Антонов В.Ф., Коржуев А.В. Физика и биофизика : курс лекций для студентов медицинских вузов : учебное пособие. – 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2007 ж. – 240 б.

3.Рубин А.Б. «Биофизика». изд.МГУ, 2006 ж.- 435 б.

4. В.А.Тиманюк, Е.Н.Животова. Биофизика. М., 2004 ж. – 703 б.

5. Оразақынов К.Б., «Физика және биофизика пәндеріне арналған оқу құралы», Алматы, 2011 ж. - 242 бет.

6. www. Sciencedirect.com.

7. www.thecochranelibrary.com.

8. www.springerlink.com.

9. www.webofknowledge.com.

10. http://dlib.eastview.com.

Бақылау сұрақтары:

1.Қозған талшықтар бойымен нерв импульстарының таралуының механизмі қандай?.

2.Ходжкин – Хаксли моделінің мағынасы неде?

3.Иондық арналардың құрылымы қандай?

№6. Тақырыбы: Кардиомиоциттердің әсер потенциалы. Әсер потенциалдарының жүрек ұлпалары арқылы өткізілуі

Мақсаты:

• кардиомиоциттердің әсер потенциалының генерациялау механизмін және әсер потенциалының генезінің ерекшелігін түсіну

• жүректің электрлік белсенділігін оқып үйрену

Оқыту міндеттері:

1. әсер потенциалының өзіне тән қасиеттерін білу

2. кардиомициттің әсер потенциалының қалыптасуы

3. нерв талшығы мембрана жасушасының кардиомициттің әсер потенциалының ерекшелігі

Ұйымдастыру бөлімі - 5 мин

Студенттерді түгендеу және олардың сабаққа қатыспау себебін анықтау, конспектлерін тексеру.

Өткізу формасы: тақырып сұрақтары бойынша талқылау, презентация

Тақырыптың негізгі сұрақтары - 45 мин

1. кардиомициттің әсер потенциалының генерациялау механизмі

2. кардиомициттің әсер потенциалы генезінің ерекшеліктері

3. қозудың иондық механизмі, жүректің электрлік белсенділігі

4. мембраналық потенциал, жүрек жасушасының әсер потенциалы

5. жүрек ұлпаларындағы әсер потенциалының таралуы

Үзіліс -10 мин.

Студенттің өз бетімен жұмысы -35 мин.

Типтік және ситуациялық есептердің мазмұнымен танысу. Берілген есептердің шешу жолдарын табу. Формулаларды түрлендіру және физикалық шамаларды ХБ жүйесіне келтіру.

Есептер:

1. Диполь потенциалы және кернеулік арасындағы байланыстыратын теңдікті пайдалана отырып электр өрісінің кернеулігінің p және r арасындағы тәуелділікті табыңыз.

2. Су молекулаларының 3%-ы электр өрісінде жүргізілген кернеулік сызықтарының бойында реттеліп орналасқан, ал қалған молекулалар бей-берекет бағытталған. Судың полярлығын анықтаңыз. Су молекуласының диполының электр моменті 1,86.

3. Электр өрісінің кернеулігі 20кВ/м болатын су молекуласына p=3,7*10^-27Клм қандай максимал күш моменті әсер етеді?

Студенттердің оқытушымен бірігіп істейтін жұмысы - 15 мин.

Жұмыстың практикалық бөлігі аяқталғаннан соң оқытушы студенттердің практикалық жұмыстан алған нәтижелерін дұрыстығын тексереді. Содан кейін оқытушы тақырыпты студенттермен бірге талқылайды.

Ұсынылатын әдебиет: негізгі және қосымша

Негізгі:

1. Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Медицинская и биологическая физика :учебник. – 9-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 558 б. : ил.

2.Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Сборник задач по медицинской и биологической физике : учеб. пособие – 4-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 189 б.

3.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008. – 480 б.

4.Антонов В.Ф., Черныш А.М., Козлова Е.К., Коржуев А.В. Практикум : учебное пособие.– 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж . – 336 б.

5.Самойлов В.О. Медицинская биофизика. СПб.: СпецЛит, 2007ж . –496 б

Қосымша:

1.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж. – 480 б.

2.Антонов В.Ф., Коржуев А.В. Физика и биофизика : курс лекций для студентов медицинских вузов : учебное пособие. – 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2007 ж. – 240 б.

3.Рубин А.Б. «Биофизика». изд.МГУ, 2006 ж.- 435 б.

4. В.А.Тиманюк, Е.Н.Животова. Биофизика. М., 2004 ж. – 703 б.

5. Оразақынов К.Б., «Физика және биофизика пәндеріне арналған оқу құралы», Алматы, 2011 ж. - 242 бет.

6. www. Sciencedirect.com.

7. www.thecochranelibrary.com.

8. www.springerlink.com.

9. www.webofknowledge.com.

10. http://dlib.eastview.com.

Бақылау сұрақтары:

1. Кардиомициттің әсер потенциалының таралуын көрсетіңіз

2. Кардиомициттің әсер потенциалы генезінің ерекшеліктері қандай?

3. Қозудың иондық механизмі, жүректің электрлік белсенділігі

4. Мембраналық потенциалдың түрлерін атаңыз

№7.Тақырыбы: Биопотенциалдарды тіркейтін құралдардың жұмыс істеу принципі

Мақсаты: биопотенциалдарды тіркейтін құралдардың қажетілігімен танысу.

Оқыту міндеттері:

Биопотенциалдарды тіркейтін құралдардың жұмыс істеу принципін оқып үйрену, сонымен қатар

олардың сипаттамалары мен тіркеу тәсілдерін түсіну.

Ұйымдастыру бөлімі - 5 мин

Студенттерді түгендеу және олардың сабаққа қатыспау себебін анықтау, конспектлерін тексеру.

Өткізу формасы: тақырып сұрақтарын талқылау, демонстрация

Тақырып бойынша тапсырмалар - 45 мин

1. Мүшелердің электрогенезі: жүректің (ЭКГ), мидың (ЭЭГ), бұлшық еттің және көздің электрлік белсенділігі

2. Биопотенциалдарды тіркейтін блок сызбалар.

3. Күшейткіштер және тіркейтін құрылғылар.

Үзіліс -10 мин.

Студенттің өз бетімен жұмысы -35 мин.

Типтік және ситуациялық есептердің мазмұнымен танысу. Берілген есептердің шешу жолдарын табу. Формулаларды түрлендіру және физикалық шамаларды ХБ жүйесіне келтіру.

Есептер:

1. Электрокардиограммада тіркелген бір тармақтың биопотенциалдар айырымы 2мВ-қа тең. Жүректің электрлік моменті Эйнтховен үшбұрышының қабырғасына паралелль деп қарастырып, жазып жатқан электрокардиограммада жүректің электрлік моментінің шамасын бағалаңыздар. ε=80, r=1м.

2. 0,3нКл нүктелік зарядтың электр өрісінен 1м арақашықтықта р=2*10^-28Клм болатын диполь орналасқан. Вакуммдағы диполға әсер ететін күштің максимал моментін анықтаңыз.

Студенттердің оқытушымен бірігіп істейтін жұмысы - 15 мин.

Жұмыстың практикалық бөлігі аяқталғаннан соң оқытушы студенттердің практикалық жұмыстан алған нәтижелерін дұрыстығын тексереді. Содан кейін оқытушы тақырыпты студенттермен бірге талқылайды. Биологиялық мембрананың түрлері мен функциясының қолданылуын сұрайды.

Ұсынылатын әдебиет: негізгі және қосымша

Негізгі:

1. Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Медицинская и биологическая физика :учебник. – 9-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 558 б. : ил.

2.Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Сборник задач по медицинской и биологической физике : учеб. пособие – 4-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 189 б.

3.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008. – 480 б.

4.Антонов В.Ф., Черныш А.М., Козлова Е.К., Коржуев А.В. Практикум : учебное пособие.– 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж . – 336 б.

5.Самойлов В.О. Медицинская биофизика. СПб.: СпецЛит, 2007ж . –496 б

Қосымша:

1.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж. – 480 б.

2.Антонов В.Ф., Коржуев А.В. Физика и биофизика : курс лекций для студентов медицинских вузов : учебное пособие. – 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2007 ж. – 240 б.

3.Рубин А.Б. «Биофизика». изд.МГУ, 2006 ж.- 435 б.

4. В.А.Тиманюк, Е.Н.Животова. Биофизика. М., 2004 ж. – 703 б.

5. Оразақынов К.Б., «Физика және биофизика пәндеріне арналған оқу құралы», Алматы, 2011 ж. - 242 бет.

6. www. Sciencedirect.com.

7. www.thecochranelibrary.com.

8. www.springerlink.com.

9. www.webofknowledge.com.

10. http://dlib.eastview.com.

Бақылау сұрақтары:

1.Биопотенциалдарды тіркеудің жалпы сызбасы қандай?

2. Күшейткіштердің негізгі сипатаммалары қандай?

3.Биопотенциалдарды тіркеу үшін қандай техникалық құралдар бар? №8.Тақырыбы: Терапиядағы электрофизикалық әдістер.

Мақсаты: ТЖ және ЖЖ- терапияның негізгі айырмашылықтарын білу

Оқыту міндеттері:

1. Айнымалы электр өрісінің жылулық әсерін зерттеу.

2. Физиологиялық күйді оқып үйренуде жиі қолданылатын электр параметрлерін өлшеу

Ұйымдастыру бөлімі - 5 мин

Студенттерді түгендеу және олардың сабаққа қатыспау себебін анықтау, конспектлерін тексеру.

Қалыптастыратын құзыреттілік түрлері: білімділік, практикалық дағдылар.

Өткізу формасы: Тақырып бойынша сұрақтарды талқылау. Демонстрация.

Тақырып бойынша тапсырма-- 45 мин

Тақырыптың конспектісі, бақылау сұрақтарына жауап

1. Электрмагниттік өріспен және токпен әсер еткенде ұлпаларда өтетін физикалық үрдістер

2. Терапевтік электронды медициналық аппараттар

Үзіліс - 10 мин

Студенттердің өзіндік жұмыстары - 35 мин

Типтік және ситуациялық есептердің мазмұнымен танысу. Осы есептердің шешу жолдарын іздестіру. Формулаларды түрлендіру және физикалық шамалардың өлшем бірліктерін ХБЖ-ге келтіру.

Студенттердің оқытушымен бірігіп орындайтын жұмысы - 15 мин

Типтік және ситуациялық есептерді шығарғаннан кейін, оқытушы студенттер әрекетінің дұрыстығы мен реттілігін тексереді. Содан кейін оқытушы тақырыпты талдау мақсатында студентерден жауап алады.

Ұсынылатын әдебиет: негізгі және қосымша

Негізгі:

1. Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Медицинская и биологическая физика :учебник. – 9-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 558 б. : ил.

2.Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Сборник задач по медицинской и биологической физике : учеб. пособие – 4-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 189 б.

3.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008. – 480 б.

4.Антонов В.Ф., Черныш А.М., Козлова Е.К., Коржуев А.В. Практикум : учебное пособие.– 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж . – 336 б.

5.Самойлов В.О. Медицинская биофизика. СПб.: СпецЛит, 2007ж . –496 б

Қосымша:

1.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж. – 480 б.

2.Антонов В.Ф., Коржуев А.В. Физика и биофизика : курс лекций для студентов медицинских вузов : учебное пособие. – 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2007 ж. – 240 б.

3.Рубин А.Б. «Биофизика». изд.МГУ, 2006 ж.- 435 б.

4. В.А.Тиманюк, Е.Н.Животова. Биофизика. М., 2004 ж. – 703 б.

5. Оразақынов К.Б., «Физика және биофизика пәндеріне арналған оқу құралы», Алматы, 2011 ж. - 242 бет.

6. www. Sciencedirect.com.

7. www.thecochranelibrary.com.

8. www.springerlink.com.

9. www.webofknowledge.com.

10. http://dlib.eastview.com.

Бақылау сұрақтары:

1. Электромагниттік өріс және токпен әсер ету кезінде ұлпаларда қандай физикалық процесстер өтеді ?

2. Терапевтік электронды медициналық қандай аппаратуралар?

3. Жоғары жиілікті терапия әдістері және олардың биофизикалық әсері қандай?

4. Тұрақты токтың ағза ұлпаларына әсері қандай ?

№9. Тақырыбы: Капилярлық құбылыстар және олардың биологиядағы, медицинадағы маңызы. Газдық эмболия.

Мақсаты: Беттік керілу табиғатын түсіну. Капиллярлық құбылысты оқып үйрену. Сұйықтардың жұғу және жұқпау құбылыстарының ерекшелігі. Газдық эмболияның пайда болуын түсіну.

Оқыту міндеттері:

• Беттік керілу күшінің пайда болу механизмін оқып үйрену.

• Беттік керілудің медицинадағы мәнін түсіну (газдық эмболия)

Ұйымдастыру бөлімі - 5 мин

Студенттерді түгендеу және олардың сабаққа қатыспау себебін анықтау, конспектлерін тексеру.

Қалыптастыратын құзыреттілік түрлері: білімділік, тәжірибелік дағдылар

Өткізу формасы: тақырып бойынша сұрақтарды талқылау, сауалнама тапсыру, есептер шығару

Тақырыптың негізгі сұрақтары - 45 мин

1. Беттік керілу құбылысы.

2. Беттік керілу коэффициенті.

3. Жұғу және жұқпау құбылыстары

4. Қосымша қысым. Лаплас формуласы

5. Капиллярлық құбылыстар, оның медицинадағы маңызы

6. Газдық эмболия

Үзіліс - 10 мин

Студенттердің өзіндік жұмыстары - 30 мин

Типтік және ситуациялық есептердің мазмұнымен танысу. Осы есептердің шешу жолдарын іздестіру. Формулаларды түрлендіру және физикалық шамалардың өлшем бірліктерін ХБЖ-ге келтіру.

Есептер:

1. Бірдей капилляр трубаларда су деңгейі 144мм, ал спирт 55мм-ге көтерілді. Судың беттік керілуі 72мН/м, ал спирттікі 22мН/м-ге тең. Жұғу толық болды деп есептеп, берілген шамалар арқылы спирттің тығыздығын табыңыз.

2. Бір-біріне қатысты орналасқан капиллярлардағы сынаптың деңгейінің айырмасы . Сынаптың менискісінің қисықтық радиусын анықтаңыз.

3. Массасы 50мг болатын дистилденген су тамшысы үзілетін қандай диаметрге ие болады?

4. Егер сабынды судың беттік керілу коэффициенті 40дин/см болса, онда d-0,8см –ге тең. Сабынды судың қысымы неге тең?

Студенттердің оқытушымен бірігіп орындайтын жұмысы - 10 мин

Типтік және ситуациялық есептерді шығарғаннан кейін, оқытушы студенттер әрекетінің дұрыстығы мен реттілігін тексереді. Содан кейін оқытушы тақырыпты талдау мақсатында студентерден жауап алады.

Білімнің қорытынды деңгейін бақылау - 10 мин

Оқытушы студенттердің шығарған есептерінің нәтижелерін тексереді. Содан кейін студенттер білімді бақылауға арналған тест тапсырады. Оқытушы студенттер білімін жоғарыда көрсетілген құзіреттіліктер бойынша бағалайды

Ұсынылатын әдебиет: негізгі және қосымша

Негізгі:

1. Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Медицинская и биологическая физика :учебник. – 9-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 558 б. : ил.

2.Ремизов А.Н., Максина А.Г., ПотапенкоА.Я. Сборник задач по медицинской и биологической физике : учеб. пособие – 4-е изд., стереотип. – М. : Дрофа, 2010 ж. – 189 б.

3.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008. – 480 б.

4.Антонов В.Ф., Черныш А.М., Козлова Е.К., Коржуев А.В. Практикум : учебное пособие.– 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж . – 336 б.

5.Самойлов В.О. Медицинская биофизика. СПб.: СпецЛит, 2007ж . –496 б

Қосымша:

1.Антонов В.Ф. Физика и биофизика : учебник. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж. – 480 б.

2.Антонов В.Ф., Черныш А.М., Козлова Е.К., Коржуев А.В. Практикум : учебное пособие.– 3-е изд., перераб. и доп. – М. : ГОЭТАР-Медиа, 2008 ж. – 336 б.

3.Рубин А.Б. «Биофизика». изд.МГУ, 2006 ж.- 435 б.

4. В.А.Тиманюк, Е.Н.Животова. Биофизика. М., 2004 ж. – 703 б.

5.А.Н.Ремизов, А.Г.Максина, А.Я.Потапенко. Медицинская и биологическая физика, М."Высшая школа".2004 ж – 560 б

6. www. Sciencedirect.com.

7. www.thecochranelibrary.com.

8. www.springerlink.com.

9. www.webofknowledge.com.

10. http://dlib.eastview.com.

Бақылау сұрақтары:

1. Беттік керілу құбылысының қорытындысы

2. Беттік керілу күші дегеніміз не және ол қалай бағытталған?

3. Беттік керілу дегеніміз не және оның ХБ жүйесіндегі өлшем бірлігі

4. Беттік активті заттар дегеніміз не?

5. Тамшылардың үзілу әдісінде беттік керілуді өлшеу неге байланысты?

6. Беттік керілуді өлшеудің көпіршектегі қысымның жоғары болу әдісінің қолданылуы.

7. Беттік керілу температураға қалай тәуелді?

8. Медицина және фармацияда беттік керілуді оқып үйренудің мәні

9. Беттік керілу ерітіндінің концентрациясына қалай тәуелді?

Сауалнамалар:

1. Жұғатын сұйықтардың капилляр бойымен биіктікке көтерілуі:

2. 

3. 

4. 

5. 

2. Теңіз деңгейінің биіктігінен тәуелді атмосфералық қысымның өзгеруі Больцман заңымен берілген. Бұл :

1. 

2. 

3. 

3. Лаплас формуласы

1. 

2. 

3. 

4. 

4. Капиллярлық құбылыс деп:

1. қосымша қысымның әсерінен жұқа құбырларда сұйықтардың деңгейінің көтерілу және төмен түсуі

2. қосымша қысымның әсерінен жұқа құбырларда сұйықтардың деңгейінің көтерілуі

3. қосымша қысымның әсерінен жұқа құбырларда сұйықтардың деңгейінің төмен түсуі

4. қосымша қысымның әсерінен жұқа құбырларда сұйықтардың деңгейінің тұрақты болуы

5. Егер сұйық қатты денеге жұғатын болса, онда бетті:

1. гидрофильді

2. гидрофобты

3. гидрофильді және гидрофобты

6. Егер тамшы бүкіл бетке жайылатын болса, онда қандай байланыс түзіледі (құрайды):

1. мономолекулалық

2. макромолекулалық

3. микромолекулалық

4. гидрофильді

7. Егер сұйық пен қатты дененің молекулаларының арасындағы тартылыс күші , сұйықтың молекулаларының арасындаңы тартылыс күшінен көп болса сұйықтың молекалалары.

1. Қатты дененің бетіне жұқпайды

2. Тербеледі

3. Буланады

4. Қатты дененің бетіне жұғады

8. Теңіз деңгейіндегі атмосфералық қысымды физикалық немесе қалыпты атмосфера деп атайды, оның шамасы:

1. 1,013*10⁵ Па

2. 1,02*10³ Па

3. 1,03*10² Па

9. Беттік керілудің өлшем бірлігі

1. Н/м

2. 

3. Па

4. 

10. Беттік активті заттарды енгізгенде:

1. Беттік керілу азаяды

2. Беттік керілу артады

3. Температура артады

4. Температура кемиді

11. Газдық эмболия:

А.қан тамырларында қан көпіршіктерінің тығындалуынан қанның жүрмей қалуы.

В. қан тамырларында қан көпіршіктерінің тығындалуынан қанның баяу жүруі.

С. қан тамырларында қан көпіршіктерінің тығындалуынан қанның кері ағуы.

D. қан тамырларында қан көпіршіктерінің тығындалуынан қанның жылдам ағуы.

12. Беттік керілудің энергетикалық сипаттамасы

1. 

2. 

3. 

4. 

13. Температура артқан сайын беттік керілу:

1. Азаяды

2. Көбейеді

3. өзгермейді

4. 0 – ге тең болады

14.Беттiк керiлу құбылысының пайда болу себебi:

1. Жанасатын орталардың температураларының әр түрлiлiгi

2. Жанасатын орталардың молекулаларының жылдамдығы әр түрлi

3. Жанасатын орталарының молекулалар арасындағы әсерлесу күшi әр түрлi

4. Жанасатын орталардың тығыздықтарының әр түрлiлiгi

5. Жанасатын орталарының молекулалар арасындағы әсерлесу күшi бiрдей

15.Беттiк керiлудi анықтайтын формуланы көрсетiңiз:

1. s=F/l

2. s=A/l

3. s=F/S

4. s=F·l

5. s=А·l

16.ХБ жүйесiндегi беттiк керiлудiң өлшем бiрлiгi:

1. s=А·l

2. Н·м

3. Дж/м

4. Н/м

5. Дж·м

17.Сұйықтықты қыздырған кезде, оның беттік керілуі:

1. Артады

2. Өзгермейдi

3. Кемидi

4. Нөлге тең

18. Сұйықтықтың сфералық бетінде пайда болған қосымша қысымның формуласы:

1. Dр=2s/r

2. Dр=A/S

3. Dр=s r

4. Dр=F/S

5. Dр=F/l

19. Беттiк керiлудiң пайда болу себебі:

1. Шекаралас ортаның температурасының айырымы

2. Шекаралас ортаның молекулаларының қозғалыс жылдамдығының айырымы

3. Шекаралас ортаның молекулаларының арасындағы өзара әсердің айырымы

4. Шекаралас ортаның тығыздықтарының айырымы.

20. Сұйық қалыпты жағдайда (сыртқы күштер жоқ болғанда) беттің минимал ауданын алуға ұмтылады және мынадай пішінге ие болады:

1. Сфералық бет (шар)

2. Жазық бет

3. Ойыс бет

4. Дөңес бет

№10.Тақырыбы: ДНК-ның фотохимиялық түрленулері. Люминесценттік белгілер мен зондтар және олардың биология мен медицинада қолданылулары.