5. Сұйық диэлектриктердің электрөткізгіштігі
Сұйық диэлектриктердің электрөткізгіштігі көптеген факторларға тәуелді: молекулалардың құрылуы, температуралар, қоспалардың болуы, зарядталған ірі коллоидтық бөлшектердің болуы және де басқа факторлар.
Биполяр сұйықтардың электрөткізгіштігі диссоциацияланған қоспалар мен ылғалдылықтарға тәуелді болады. Полярлы сұйықтарда электрөткізгіштік қоспалардан басқа сұйықтың өзінің диссоциацияланған иондарымен пайда болады. Биполяр сұйықтармен салыстырғанда поляр сұйықтар жоғары өткізгіштікке ие. Диэлектрлік өтімділік жоғарылаған сайын өткізгіштік өседі. Сұйықтарды қоспалардан тазалау олардың өткізгіштігін азайтады.
Сұйық диэлектриктің меншікті өткізгіштігі температураға экспоненциалды тәуелді және мына теңдеумен өрнектеледі
мұндағы А және a – сұйықты сипаттайтын тұрақтылар.
Температура өскен сайын сұйық өткізгіштігінің өсуі оның иондарының қозғалғыштығының өсуіне алып келетін тұтқырлығының азаюымен және диссоциация дәрежелерінің өсуімен туындайды.
Әлсіз өріс аумақтарындағы тоқ сұйық диэлектриктерде Ом заңымен сипатталады. Газға қарағанда әдетте тоққа байланысты сұйық диэлектрик кернеуінде қанығу аймағы болмайды, алайда ол сұйықты тазалаудың жоғары дәрежесінде пайда болуы мүмкін. 10 – 100 МВ/м артатын жоғары өріс аймағында Ом заңы өрістің әсерімен қозғалатын иондар санының өсуі нәтижесінде бұзылады.
6. Қатты диэлектриктердің электрөткізгіштігі
Қоспалардың иондарының, сонымен қатар, диэлектриктердің жеке иондарының және кейбір материалдардағы болатын бос электрондардың қозғалысымен диэлектрик электрөткізгіштігі шартталған. Электрлік электрөткізгіштік өте күшті электр өрісі болса ғана байқалады. Төменгі температураларда әлсіз орныққан иондар және қоспалар иондары, ал жоғарғы температураларда термиялық босатылған кристаллдық тор иондары қозғалысқа ұшырайды. Электрондық электрөткізгішке қарағанда иондық электрөткізгіш кезінде зат алмасу жүреді.
Қатты диэлектриктердің салыстырмалы өткізгіштігінің температуралық тәуелділігі былай өрнектеледі
мұндағы W – заряд тасымалдаушылардың активацияэнергиясы, k –Больцман тұрақтысы.
Тас тұзы үшін натрий ионының активация энергиясы 0,85 эВ, хлор иондары үшін 2,5 эВ, электрондар үшін 6,0 эВ.
Бір валенттік иондық кристаллдарың өткізгіштігі, мысалы NaCl, көпваленттік иондық кристаллдарға (MgO, Al2O3)қарағанда көбірек болады.
Электр өрісінің кернеулілігі жоғары болған жағдайда (10 - 100 МВ/м жоғары болса) кристаллдық диэлектрикте өріс кернеулілігінің жылдам өсуіне байланысты, Ом заңының бұзылуына әкелетін біршама электр тогы пайда болады.
7. Диэлектриктердің физико–механикалық және химиялық қасиеттері
Изоляциялық материалдар таңдау кезінде электрлік қасиеттерімен бірге дымқылдық, жылулық, химиялық, механикалық қасиеттерін, сонымен қатар, диэлектриктің химиялық тұрақтылығын және активтілгін, тропикотұрақтылығы мен радиациялық тұрақтылығын ескеру қажет.
Диэлектриктердің дымқылдық қасиеттері
Дымқылға тұрақтылық – қанығуға өте жақын су буының атмосферасында ораналасқандағы изоляциялық тұтынушылық сенімділігі. Дымқылға тұрақтылық дымқыл және суөткізгіштігімен; дымқыл және сужұтқыштығымен; жоғарғы және жоғарылатылған дымқыл атмосферасында орналасқан материалдың электрлік, механикалық және басқа физикалық қасиеттерінің өзгерісімен анықталады.
Дымқылөткізгіштігі – материалдың екі жағында екі түрлі салыстырмалы дымқыл буы болған жағдайда материалдың дымқыл бу өткізу қабілеттілігі.
Дымқылжұтқыштығы – қанығу күйіне жақын дымқыл атмосферасында ұзақ уақыт бойы болғандағы материалдың суды сіңіру қабілеттілігі.
Сужұтқыштығы – ұзақ уақыт суда болғандағы материалдың суды сіңіру қабілеттілігі.
Тропикотұрақтылығы және құрылғының тропикализациясы – электрлік құрылғыны дымқылдан, көгеруден және кеміргіштерден қорғау.